Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 18, 3 May 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

No keia mau olelo hope a Mr. Kelekolio, ua hiki hou ole iho la ia Gai ke noho malie, jika, aea 'ae la kona poo iluna, me ka nee ana mai imua no hookahi kainawawae, a i aku la imua o Mr. Kelekolio : / "Ke hoike aku nei au imua ou e Mr. Kelekolio, ma ka hanohano o ko'u inoa, aole loa he hookahi huaolelo a ? u i hoopuka aku ai imua o Miss Lanada a'u e hilahila ole ai au i ka iohe ana mai o ke ao holookoa." "Ke manaoio nei au, i kena mau au e kamailio mai nei e Mr. Wakona," wahi a Mr. Kelekoiio. "O ka manaoio iho la ka ia, ina ua ku okoa ae o Mr. Wokona, maloko o ke keena hookolokolo, i hele a piha i na kanaka, a hoike ae me ka hilahila ole; no ka nui o kona aloha ia Miss Lanada!" i pane kikoo-la mai ai o Keoni Naika. "Ina he makee kekahi kanaka i kona inoa hanohano, alaila he mea pono e loaa aku iaia ka manao hiipoi a makee i ka inoa o ka wahine ana i manao ai e hoomana aku iaia." "O, aole e hiki ia'u ke ku malie maanei, a hoolohe aku i kela mau olelo hoahewa!" wahi a Gai Wakona, me ka leo e hoike mai ana i ka ntli maoli o ka ehaeha o kana manao aka nae, ua uumi hoomanawanui wale iho la no oia i kona inaina, alaila noomaka hou mai la e kamailio: "Auhea oe e Mr. Kelekolio, ina e hoomau ana ko'u ku ana ma keia wahi, aole e hiki ia'u ke uumi iho i ko'u manao inaina no Mr. Naika, a e kono okoa ia mai ana au, e haawi aku i' kej kahi pa i mahanahana ma ke kumu o kona pepeiao. He oiaio, ua piha au me ke kaumaha, no ko'u lilo ana, owau ke kumu | c ka hoea ana mai o kekahi hiona elike 'me keia maloko nei o kou home, aole nae no ko'u manao maoli iho, i hoea mai ai ! au maanei nei, aka ma ke ano ulia wale no, a e nonoi aku ana au ia oe e hoolohe mai i ka'u mau hoakaka ana. j "Mamuli o ka loaa ana mai o ka ike ia'u, e hele ana kuu kaij kuahine i ka nana keaka ma keia po me oe ame Miss' Lana- | da, ua komo pu mai Ia ka makemake iloko o'u, e hele i ka na- [ na keaka. Ma ia hele ana, aole loa he wahi noonoo iki iloko o'u, e hoike aku ia'u iho imua ou, a imua o Miss Lanada, aka nae ia'u i ike aku ai i kou hina ana, i ka manawa a na kanaka e hooke ana mailoko aku o ka halekeaka, a kaawale aku la o Miss Lanada mai ia oe mai, ua lilo i hana na'u, ka holo ! koke ana aku a hoopakele ae iaia, mai ka poino mai. [ "Owau kekahi o na kanaka hohewale, a ku i ka lokoino, ina | e hookuu wale aku ana au ia Miss Lanada iwa(ena o kela aha kanaka nui, e holo ana no ko lakou palekana, nolaila o ka mea a'u i hana aku ai, no ka makee ana no ia e hoopakele ae, : kau kaikamahine mai ka poino mai, aole ma kekahi ano e ae. "la'u i alakai mai ai ia Miss Lanaaa mailoko mai o ka halekeaka nowaho o ke alanui, a ia maua hoi e huli ana i kekahi | kaa, no ka hoihoi ana mai iaia, o Ica manawa ia i oiii mai ai o Mr. Naika, a koi mai la ia'u, e hookuu aku au ia Miss Lanada e hele pu ine ia. a nana e hoihoi mai i ka hale nei. Ua ma* kaukau loa au e hooko aku i ke kauoha a keia kanaka, ina i makemake o Miss Lanada e hele pu me ia, aole nae pela, ua hoole aku o Miss Lanada i kana koi, a mamuli no o kona manao maoli, ua koi mai la oia ia'u, e hoihoi mai iaia no ka hale nei, pela iho la au i hoea mai nei; eia nae, ua hele a piha me ke kaumaha, no ko'u lilo ana owau iho la ke kumu o ke ala ana mai o keia pilikia i keia po. O ka'u wale no e noi i-.ku nei ia oe e Mr. Kelekolio, e hookuu mai ia'u, e hoi aku 110 ko'u wahi, me ka hoopilikia hou ole aku ia oe "hia kekahi ano.'' Huli ae la ua o Gai Wakona, no ka liele ana aku no kahi o ka puka e hamama mai ana, ela nae iaia i nana aku ai ia ; Miss Lanada, ike aku ItToia i kekahi mea mua o Tiodora. "E nonoi aku ana au i kau mau huikala ana mai e Miss Lanada.' He oi aku kuu hauoli e make, mamua o ko'u lilo | ana i mea hōohaahaa a hoohilahila ia oe mamuli o ka'u mau | hana, elike me na olelo hoahewa a keia kanaka ia'u. Aole e ; hiki ia'u ke hoike ae i ka mea eiaio ole, oiai au e ku ana imua ; o ke akea, e lilo ana ia i mea hoehaeha; aku i kou noonoo. "O, e Miss Lanada, ina e hiki ana ia oe ke huikala mai ia'u, no kela mau olelo i puka ae mai kuu mau lehelehe aku, e loaa auanei ka maha i kuu uhane, no ke koena aku i koe o na la o ko'u ola ana!" Ua hoopukaia aku kela mau olelo e ke kanaka opio me ke kaumaha ame ka ehaeha o kona'leo, iaia i uwalo oku ai imua 0 Tiodora, no ka huikala ana mai iaia, ka mea nana i hoopulu ae i na lihilihimaka o Mr. Ke'kkolio, i kau a mea o ke ku maoli o na olelo a Gai i ke kuoo, e hoike mai ana. i na ano oiaio iloko o ke kanalea opio. MOKUNA XIX. No ka haawi ana mai i kana pane, no ka uwalo a Gai Wakona imua ona e huikala n?ai iaia; haalele aku la o Tiodora 1 kona wahi e ku ana, a nee mai la imua, me ka hookau ana mai i kona lima akau maluna o na poohiwi o ke kanaka opio, alaila nana aku la ma na maka o Gai, me ka pane ana aku -i na olelo, nana i hookahalia aku i ka manao o ka poe apau /maloko o keta -rumi: "Aole loa he mea au i hana ai e Gai, nana i hoohaahaa iho i ko'u kulana, a i hoohilahila ae paha ia J u, aole loa! Aole loa e'u mea e huikala aku ai ia oe!" alaila huli papu mai la oia imua o Keoni Naika. elike me kekahi tiga wahine, me ka mau no nae o ke kau ana o kona lima ma ka poohiwi o Gai, a ii mai la: "Auhea oe e Keoni~Naika, ke hoike aku nei au imua ou, a imua o ka p&e apau maloko nei o keia runii, o oe kekahi o na kanaka ino loa, a ua hele au a piha me ka hoowahawaha ia oe. Ke manao nei au, o oe kekahi o na kanaka hohewale, o ka' hoao ana e hooweliweli mai i kekahi wahine. Ua hookau aku oe i na hoahewa ana irraluna o keia kanaka hewa ole, ma ke ano imihala o ka manao lili, no ko manao, pela wale no e kaawale kou enemi, mai ke"*alahele ae e hookoia ai kou mau manao lapuwale; a o ka mea nana i hooiaio loa mai i kou mau ano haahaa, o ja no kou hoea kino ana mai nei maloko o keia home, a imua hoi o kuu alo, a hōahev.*a mai iaia, no hua'i ana ae i kona aloha no'u, au o ka manao ana pela iho la e hookauia aku ai na hōohilahila ana maluna ona. "Ua lohe pono mai nei no oe, i kona nonoi ana mai nei ia'u, e huikala aku, a e hoopoina, no kona hoopuka ana ae i na huaolelo, no kona haulehia ana i ke aloha no'u. Ua lohe pono mai nei no oe, i ka'u pane i haawi aku nei iaia, aole loa j ana mea i hana mai ai, i hoehaehaia mai ai ko'u noonoo, a i lilo paha i mea hoohilahila mai ia'u, a aole no hoi a'u mea e huikala aku ai iaia. j "He nani hoi ia, ua hoea mai la, i kahi a'u e hoike okoa| ae aii ko'u manao maoli, ke hauoli loa nei au, e noho mav oe<

£•- hoolohe i ka'u mau mea apau & kamailio aVu ?ina ' ma J a t pela paha e pau _ai kou hoopilikia liou ana aku i ife ia ana " a au i hoolilo aku ino loa ndTF» # <J Mai kela manawa anai, i hoikeia mai ai ka lohe ia u, no ko Gai kamailio ana ae maloko o ka aha hoōkoloko o, no a nui o kona aloha ia'u, mai ia manawa mai, 1 haulehia ai au i ke aloha iaia, ahiki i keia manawa a'u e ku aku nei imua ou. Ua nana aku au iaia, ma ke ano oia kekahi o na kana a kilakila loa, a ke haaheo loa nei au, i ke ku ana ma kona aoao, £ me ko'u manaoio ole, no kau mau hana kahihi wale maluna ona, no kona lawelawe ana i kekahi karaitna ekaeka loa maluna o kau keiki. '"Me ia manao aloha no'u iaia, pela me ko'u manaoio ole no 'ka hawahawa ana o kona mau lima, i kekahi karaima, elike me kau mau hana hoopilikia maluna ona, ke hoohiki flei au, e lilo no au i mea kokua aku iaia, mc kuu kino wahine nei ame kuu mau waiwai apau, i wahi e holoiia ae ai na kiko eleele, au i hookau aku ai maluna ona, a e ku aku ōia imua o ke holookoa me ka inoa maemae e haaheo ai, ka wahine e lawd mai ai iaia i kane nana. "Ua lohe aku la oe i ka mea oiaio, nolaila ke kauoha ako nei au e Keoni Naika, e ku koke a hele mailoko aku nei o keia hale, a mai hoao hou e hookomo mai i kou poo iloko nei, no ka inea owau ka haku ame ka ona nona keia home! Ua oi aku ke kahaha i loaa i na mea apau i lohe i kela mau olelo mai na lehelehe mai o Tiodora, mamua o mea hiki ia lakou ke hoomaopopo, a o ka oi loa aku o Keoni Naika. I kinohi no o kona lohe ana mai i na olelo mua a Tiodora kamailio mai ai ua hikaka aku la ua kanaka nei a pili i ka paia. me ke ku malie ana ma kela wahi, me ka oni ole, aia hoi ma kona helehelena kekahi hiona a Mr. Kelekolio e ike aku la, i ilke loa, me kela manawa ana i hoike aku ai i ua kanaka nei, no ka hoopauia ana o ka hoopalau mawaena 4 Tiodora ame Habati. Naika, ma ka la mamua aku o ka nalowale ana o ke kanaka opio, ma ke ano pohihihi loa.

Ke nana aku ia Keoni Naika i kela manawa, ua like pu oia me kekahi ilio kawa-u, ka hoopepe, aole hoi kela ano ona, mamua aku, a i kona lohe ana akn i na olelo a Tiotlora, e kauoha mai ana iaia e ku a hele mailoko aku o kela hale, o kona hāa-» lele iho la no ia i kona wahi e k ;u ana, a hele aku la no kahi 0 ka puka, a Mr. Kelekolio, o ka hele ana aku e wehe nona. Ua ku maoli o Keoni Naika i kahi o ka hoka, a iaia i hoea aku ai no kahi o ka puka, huli mai la oia ihope a kamailio mai la i keia mau olelo i ke kaikamahine opio: "Ke hoomanao nei no anei oe e Tiodora, no kela hui hope loa ana o kaua maloko o ka malapua o ke kula au e noho ana ma Welafika? Ua hoike aku au ia oe ma kela manawa, aole loa he mana ma ka honua nei nana e kaohi mai ia'u, mai ka hoao ana ma na ano apau e lilo mai oe na'u; a ina he kekahi e ku mai ana mamua o ko'u alahele, alaila e uhuki no au iaia mai ka papalina aku o ka honua me ka maalahi loa, elike me ko'u holoi ana ae i ka lepo mailuna aku o ko'u mau lima. "Aole keia he mau olelo hoonuinui wale no a'u ia oe, aka, e hoea mai ana ia i ka hookoia ana; a me ko'u nana ole ae, no kau mau olelo i kaniai'io mai nei i keia po, no kou aloha ana ia Gai Wakona, ke makemake nei au e lohe pono mai oe, he o ia mau no ko'u aloha ana ia oe e Tiodora, a e hoea mai ana no i ka la, e hookoia.ai ka iini o kuu puuwai, ka mea a'qg 1 li'a mau ai i ke ao ame ka po, no na makahiki leltulehu ae nei i hala." i Aole no i pau na manao a Keoni Naika i makemake ai e kamailio mai, no ka hooweliweli ana ia Tiodora, aka nae no ke ku i ka hoihoi ole, a rio ka hoowahawaha no hoi i na olelo o kela ano, ua kula'i okoa a'ku la o Mr. Kelekolio i ua kanaka nei, me ke pani ana aku i ka puka a paa, o ke kaha aku la no ia o Keoni Naika hele iloko o ka pouli, me he mea la ke kanaka hookahi ma ka honua nei i piha me na manao ehaeha he nui. I ka hoi ana mai hoi o Mi\ Kelekolio, a noho iho la maluna 1 * 0 kona noho, ia wa, i nana mai ai o Tiodora iaia, me ka pane f.na aku: "O, e Papa Kelekolio, heaha la ka'u mea i hana aku nei i [ keia po?" me kona hele okoa ana mai imua, a apo aku la ma ! ka a-i o kona kahuhanai, me ka noke ana i ka uwe. Elike me.ka makua makee keiki, ku ae la o Mr. Kelekolio iluna. me ka hoihoi ana aku ia Tiodora noloko o kekahi keena okoa aku, a hoonoho aku la maluna o kekahi noho paipai, alaila kulou iho la ilalo, me ka pane ana aku me ka leo malie, 1 piha nae me ke kuoo: . "Ina o kou manao maoli ia, elike me na olelo i puka ae mai kou mau lehelehe mai, alaila ua hana aku oe e kuu kaikamahine i kekahi hana koa a'u e h&aheo nei." "O ko'u nianao maoli no ia," i pane ae ai o Tiodora me ka mau no o kona uwe aha. "Auhea oe e kuu keiki. akahi no au a hoike ae i kekahi meahuna a'u i malama ai no kekahi mau makahiki lehulehu. He nui no na manawa a'u i manao ai, e hoike ae ia meahuna, ua nele nae ka loaa ana oka manao koa ia ? u, e hana aku pela, ahiki i keia po, o ia no keia, iloko o ko'u niau la opio, ua haulehia au i ke aloha no-kou makuahine e Tiodora. 4* "Ua aloha aku kou makuakane, a hoaloha pilipaa no hoi no'u, i kou a ua panai, aku kou makuahine i kona aloha iaia. No ka iini iloko o'u e ike aku i kou makuahine, iloko o ka hauoli o keia ola ana, aole au i hoao ma kekahi ano, e hoikeike aku imua ona, owau pu kekahi i haule'£| i ke aJoha iaia. v "Ua mare aku kou makuakane i kuu hoaloha, a no na makahiki kakaikahi o kona ola ana, ua ola oia iloko o ka hauoli. Ua loaa ka hoomaopopo i kuu hoaloha, no ko'u aloha ana i kou makuahine, aole nae oia i hoike mai ia'u ia mea ahiki i4 kona kokoke loa ana e make, nolaila kauoha mai la oia ia'u e hele aku imua ona, a ma ka aoao o kona moe make, i waiho mai ai oia ia oe malalo o ka'u mau pulama ana aku, mamuli o kona manaoio, aole he mea kupono e ae nana oe e malama, owau wale no, mamuli o kela aloha o'u i kou makuahine. "Manao anei oe, he mea nui e ae kekahi iloko o ko'u noonoo ma keia ao,»mamua o ka hana ana aku i na mea nou e hauoli ai? Aole loa e kuu lei aloha, a aole loa he mea au i hana mai ai, e hoehaehaia*" ai kuu noonoo, o ka mahaio wale no; a ua * hoopihaia mai 110 hoi au me ke kahaha, no ka ike pono ana, aia iloko ou, ke koa ame ka maka'u ole, ka mea i ioaa ole i fea nui o na kaikamahine opio elike me kou mau makahiki. "Ua haawi mai oe e kuu kaikamahine i kekajii haawina maikai loa na'u e hoohalike aku ai ma keia po, a ma ka'u mau mea apau e ike ai, he mea ia e loaa ai ia oē ka hauoli, ua makaukau loa au e hooko aku, me ka hakalia ole." Lalau mai 1a o Tiodora i kekahi lima o Mr. Kelekolio, a hoopili ae la ma kona mau lehelehe, me ka pane ana mai: "Na wai no la ko'u kahea mau ia oe o Papa Kelekolio,- eia * ka he kuleana nui ko'u e hana aku ai pela/' wahi ana me ka h°ao ana mai e minoaka imua o kona kahuhanai. "Ua hoohauoli loa mai oe i kiiu manao, mamuli o kou hoike ana mai i keia meahuna, no kou haulehia ana i ke aloha no mama, a no ka mea pela i maopopo ai ia'u, ka mea oiaio, no ka pipili o kou :noonoo no'u." v "E kakali iho oe maloko nei ahiki i kuu hoi hou anm mair \vahi a Mr. Kelekolio, me ke ku okoa ana ae iluaa, a hemo eku la noloko o ka rumi a Gai ame kona kaikuahine e nohe * mai la kamaiho mawaena o laūa iho: (Aole * pau)