Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 19, 10 May 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

I ka ike ana mai hoi o Gai Wakona, i kela komo ana aku c Mr. Kelekolio, lalau aku la oia i kona papale, me ka manao e haawi mai i kona aloha, a huli hoi aku no kona mau rumi hoolimalima, ua kamailio e aku la nae o Mr. Kelekolio i ka i ana mai. "Ua makemake au e kamailio pu me oe e Miss Josepine no kekahi mau minuke," alaila huli ae la imua o Gai a pane aku la: "Mamua o kou huli hoi ana aku no kou mau rumi, he mea maikai nou ka hele ana aku e haawi i kou aloha ia Tiodora, malia he mea kekahi ana i ai e kamailio mai ia oe." Aia ka manao hopohopo iloko o Gai, no Mr. Kelekolio, no ke apono mai o kela keonimana no kona mau ano, e kupono ole ai e lilo i mea na Tiodora e aloha mai ai iaia, aka i kela lohe ana &ku nae, i kona kamailio ana mai, e hele aku oia e ike i kela kaikamahine, o kona haalele iho la no ia i kona kaikuahine, a komo aku la noloko o ka rumi, a Tiodora e noho ana. Mamuli o ka oluolu o ke kamailio ana mai, a hui pu iho hoi, me kela kauoha okoa ana mai a Mr. Kelekolio iaia e hele e haawi i kona aloha hope ia Tiodora, ua hoopau loa ae la 0 Gai i kona mau manao hopohopo apau no kela kanaka, no kona hoohuoi mai iaia nei, no ka pili i ke karaima pkpehikanaka, ka mea i hapala wale ia aku maluna o kona inoa, I kela komo ana aku a ke kanaka opio iloko o ka rumi, e noho ana no o Tiodora maluna o ka noho paipai, me ke kulou ana nae o kona poo ilalo; nolaila hele aku la o Gai a ku iho la ma ka aoao o ke kaikamahine ana i aloha ai, lalau aku la 1 kela lima, o ke kau ana maluna o kona poohiwi, a hoopili mai Ia ma kona mau lehelehe, me ka pane ana iho me ka leo malie loa : "Aole he kumu nui e ae o kuu hele ana mai nei e ike ia oe e Tiodora, $aamuli no ia o ke kauoha a Mr. Kelekolio, e hele mai au e haawi aku i ko'u aloha ia oe, mamua o ko'u hoi ana aku no ko'u mau rumi," wahi ana me ka leo o ke kanaka, e hoike ofc>a aku ana i ka hoopihaia o kona puuwai me ka hauoli, no na mea i hanaia i na minuke mamua aku. Kana wale ae la no o Tiodora ma na maka o Gai Wakona me ka pane leo ole, eia nae aia ma ke ano o kana nana ana mai : ike aku ai o Gai, i ka hoohie o Tiodora iaia, o ia 110 oe o ka pinao, i ka wa e ike ai i ka wai, nolaila kaomi iho la oia, i ka lima ana e paa ana, a hoomaka hou mai la e kamailio: "Ma keia po, i hooliloi mai ai oe i ko'u ola ana aku, i mea ano nui loa ia\. Me ko'u nana ole, ina paha e ukali mai ana na pilikia, a i ole o ka hauoli paha, he hookahi mea a'u e hooia aku nei imua ou, akahi no ahiki ia'u ke ku aku imua o ke ao nei, a paio aku no ko'u hanohano, kuu inoa maikai, me ka manao koa, ame ka nui o ka manaolana." Kulou iho la ke poo o Tiodora ilalo, oiai o Gai c kamailio aku ana i kela mau olelo, a o ia ka ua kaikamahine nei o ka pane ana mai: ' "Heaha la kou manao e Gai, no lea'u mea i hana ai ma keia po?" wahi ana me ke komohia ana iho o ka manao hilahila iloko ona, malia paha ua oi wale aku na mea ana i kamailio ai, mamua o ka mea kupono, na kekahi kaikamāhine opio e hana ai. "E hoike aku anei au i ka'u mea i manao ai nou?" wahi a Gai, me ka haalulu o kona leo, alaila kukuli okoa iho la oia ilalo, e ku pono ai, kona waha ma kekahi o na pepeiao o Tiodora; me ke kamailio ana aku: "Ke manaoio nei au-; aole no paha oe e hoahewa mai ana ia'u, ina au e hoike aku ana imua ou i keia manawa, i ka meahuna iloko o kuu puuwai, no ka manawa mua loa; a ma keia hope aku, aole loa au e kamailio iki 110 ia meahuna, ahiki i kuu hoea hou ana mai imua ou, a noi aku i kou lima, e lilo mai na'u, i ka wa e kaawale aku ai na kikohukohu mai kuu inoa aku. "Ua hapalaia kuu inoa maikai i keia manawa, aole loa o'u makemake, me ia kikohukohu, e panai aku ai au no kela aloha maemae au i hoike ae ai i ke akea i keia po. Auhe nae oe e kuu aloha, he kuleana ko'u e kapa aku ai ia oe e Tiodora pela, oiai ua kulike ka pana ana a ko kaua mau puuwai; aole loa au i moeuhane mua, ma kela manawa, a'u i ike ai ia oe, ahiki wale no i keia po, e hoohauoli mai ana oe ia ? u, i na manaolana elike me kau i hooia mai ai ma na olelo maopopo loa, o oe pu kekahi i haulehia i ke aloha no'u. "Aole a'u mau huaolelo kupono e kamailio ae ai, no ka hele o-kuu puuwai a piha me ka hauoli, mamuli o ka hoomaopopo ana, eia ka o oe pu no kekahi i haulehia i ke aloha no u! O, e kuu aloha, e ae mai oe e kahea aku au ia oe pela, no keia manawa rn.ua loa; aka ma keia hope aku, aole loa a'u mau mea e hoopaa ai me oe, oiai no nae ua hoike ae oe, no kou ku pu me a'u, a paio aku no ko'u pono ahiki i ke kaawale ana aku o na ao hakumakuma e kau nei maluna o kuu inoa maikai. "Malia paha, mamuli o ka nui o kou hoonaukiuki no Keoni Naika, a mamuli paha o na manao pihoihoi iloko ou, pela i puka ae ai kela mau huaolelo; aole au i makemake e komo pu mai oe e ke aloha, i hookahi ka auamo ana me a'u i na haawina hoehaeh» a ko'u enemi i hookau mai ai maluna o u, ua hiki ia'u ke auamo hookahi ia mau hoehaeha ana i keia wa, me na manao koa a wiwoole, no ka hoomanao ana ae, eia oe e ke aloha ke kakali ae nei, o ka hoea mai i ka la a u e hele mai ai a koi aku ia oe, e lilo mai na'u no keia ola ana aku." "O na huaolelo apau a'u i kamailio ae ai ma keia po, he mau mea oiaio loa ia a'u e mihi ole ai, koe wale no ko u noonoo ana iho, malia paha e komo iho ana na manao hoowahawaha iloko ou no'u, no ko'u ano mahaoi, a pupuahulu loa, ma ka hoopuka ana i na olelo, i kupono ole na kekani kaikamahine opio e kamailio ai." "Aole a'u mea e hoowahawaha aku ai ia oe e Tiodora, o ka mea i loaa ia'u, o ia no ka nui o ko'u mahalo me ka hoomaikai ia oe; no ka mea pela wale no i loaa mai ai ia'u ka ike no ka meahuna iloko # o kou puuwai; ka makana hiwahiwa hoi au i hoolei iho ai maluna o kuu poo, ka mea nana i naawi māi i ke kuleana nui y ia'u e kamailio ai me oe, maluna 0 kekahi ninau ko'iko'i loa, e hiki ole ai ia'u ke hua'i ae i ke akea, ina aole oe i hoike mua ae elike me kau i hana ai i keia po, no kela aloha iloko o kou puuwai no'u nei. "Ua lawa paha keia no kalia'e kamailio ai, e hookuu' mai oe ia'u, o hoahewa mai auanei o Mr. Kelekolio, no ka mea i hele wale mai nei no au e haawi aku i ko'u aloha ia oe, mamua o hoi ana aku no ko'u mau rumi." "Ina nana oe i kauoha aku nei e hele mai e ike ia'u, alaila aole' ia no kekahi kumu okoa ae, aka no ka haawi ana no ia 1 kekahi manawa no kaua e hookamaaina pono ai ia kaua iho, a e hoomaopopo hoi i na manao iloko o ko kaua mau puuwai, au mea e hopohopo ai, a e maka'u ai paha nona." paha, o kena ka mea pololei e ke aloha; oiai ina aole oia i kauoha mai nei ia'u e komo mai e ike ia oe, aole no au i e helē mai nei. Ina no nae au i hoi aku nei me ka ike ole ia oe;

e huli hoi aku no au me ka piha i ka olioli, no ka mea o k; oiaio loa e kuu aloha, he keu aku a ka nui o ko'u ehae!, noho mai nei, ka mea a'u i huna ai mai kuu kaikuahine n.l. aka nae, ua oi ioa hoi keia, ua hui kino maoli īho 1<: k.u:, ; i;olaila ma keia :uua aku, .iole e liookaumaha hov. la ai? k./ ;! iieonoo, aki e hiki ana ia'u ke ku aku a pa-o i ko'u mau enc,r,i i:ie ka manao koa a a i kekahi la ma keia mw aKn e hoea mai no au imua ou me ka inoa maemae. au e haaheo" ai, ke lawe aku ia inoa a hookau iho maluna ou." "Me ko'u kakali ole aku a hoea mai ia manawa, ua pih a au me ka haaheo e noho aku la nou, mamuli no o ko'u m a . naoio, aole loa he wahi kiko eleele iki maluna o kou inoa. Ua'hele maoli o Gai a piha me ka ilihia, iaia e kukull la ma ka aoao o kana aloha, iaia i lohe aku ai i ka paa maoli o ka Tiodora manao maluna o.na me ka nana ole ae, i na hoohi:,, i hookauia mai maluna ona 110 ke karaima e Keoni Naika ame ka lehulehu, a ua makaukau loa oia e pi:iĪT % mai ia Tiodora iloko o kona poli, aka nae, oiai ua paa kn nA manao, aole e hana aku i kekahi mea, ahiki i ke kaawale !oa ana aku o na mea i hapala wale ia mai maluna ona, nolai! a uumi hoomanawanui wale iho la no oia, i kona mau manao uilani o ka makemake ame ke kana ipo aloha. "He keu aku ka maha o ka uhane i ka lohe ana aku i kau mau olelo hoolana e kuu aloha, me kuu ike no nae aole a-.: i kuleana i na mea au e papahi mai nei ia'u no keia manawa." wahi ana me ka leo haalulu. Aea ae la ke poo o Tiodora iluna, me ke kau ana mai i ko:-\} mau lima a elua ma na poohiwi o Gai, a i mai la: "Ua kuleana oe i na olelo apau a'u i kamailio aku nei no ka mea o ka oiaio maoli no ia. Iloko o na hana imihala. na hana kahihi wale a kou enemi, ua lawe mai oe ia mau hana apau me ka hoomanawanui. Ua nana au ia oe iloko o na mahina loihi i kaahope aku nei , me na manao haaheo no kou mau ano maikai me ke koa, i loaa ole i ka nui o na kau>>a opio elike me kou ano, a ua upu ae no ka manao iloko y'v,. e hele aku au imua ou, a hoomama aku i kou mau manao maha a pilihua; ua hiki ole nae, no ka mea ua ike no oe, hr na kohu ole loa na kekahi kaikamahine, ka hoike okoa ana ae i kona aloha no ka mea ana i iini ai, nolaila uumi wale mo la 110 au ia momi makamae iloko o kuu puuwai ahiki i ka wa i oi loa aku ai kona ikaika, mamua o ka mea hiki ia u he kaohi hou mai, akahi no a puka i keia po. "Ke hauoli loa nei nae au no ko'u kakali ana ahiki i ka hoea ana mai i keia manawa, pe(a wale no i lele makawalu ole mai ai na pua pana, a ka poe e hoohenehene mai ana ia'u. i ke kaikamahine hupo, o ke aloha ana aku ia oe, a o ka hauo'i oi aku nae, o ia no kuu ike ana, ua auhee aku kela nanaiua kaumaha mai kou mau maka aku, nolaila aohe a'u nana i mea a na kanaka e kapa mai ai ia'u ma keia mua aku ; ina m-i no ko lakou lohe aku i ka'u mea i kamailid ae ai imua o ke akea." No ke kui'o maoli o kela mau olelo a Tiodora i kamaiii.. mai ai, e hoike okoa mai ana i ka nui o kona aloha no ke kanaka opio, nolaila i pane ina ko Gai aoao, hopu ae la oia i ke poo o Tiodora, a honi mai la iaia, aohe no hoi he me|i a kaih ae o ke kaikamahine opio i kona ihu, oiai o ka iini hookahi no ia e noho aku ana iloko ona, o ka hui o na opua. Mahope nae o ko laua lulumi ana iho, i ka ai hikimua a aloha, iV:e iho la o Gai, i kona pupuahulu loa, i ka hooko ana aku i na koiikoi a ka hiakemake, o kona hookuu ae la no i i i kana paa ana i ke poo o Tiodora, ku ae la no hoi iluna. u pane mai la: "Aole he pono iki o keia mea a'u i hana aku la ia oe. ua hoohaahaa maoli au ia'u iho, nolaila e huikala mai oe e T'. dora ia'u, a e hookuu mai oe e hoi aku, mamua o ko'u han-i hou ana aku i kekahi mau mea kupono ole." Ma kahi nae o ko Tiodora hookuu koke mai ia Gai e hoi. noke ae la oia i ka akaaka, e hoike mai ana kona mau ano# hoihoi, no ka lilo ole o ka Gai honi ana aku iaia, i mea nona e hoahewa mai ai a i mai la: "Alia oe e hoi e Gai e kakali malie iho oe pela, no ka mea ua makemake au e kamailio aku ia oe no kekahi mea." E kulou inai ko poo imua e kuu naita, no ka mea aole e hiki ia'u ke kamailio nui ae, o lohe wale ia mai auanei. "alaila nana aku la oia iwaho o ka holo, aole ona ike aku i kekahi mea, nolaila honi mai la oia i kana ipo aloha, me ka i ana mai: "Pehea iho la keia hana a'u, aohe a'u mea e mihi ai, a uoi aku paha ia oe e huikala mai ia'u, nolaila ina ua oe e hoi, aia no ia ia oe, aole au e kipaku aku ana, a hookiki na aku paha ia oe e hoi. O ke aloha no kou, a hui hou a! u kaua!" o ke ku ae la no ia o Tiodora iluna, a holo aku la n<» 'kekahi rumi okoa, aku no ke ake e ike ia Mr. Kelekolio, oiai hoi o Gai, i hemo aku ai noloko o ka rumi hookipa, no ka huli hoi loa ana aku no kona mau rumi, a he mea oiaio, i ua kanaka opio nei i hoi aku ai, me he mea la, oia ke kanaka hauoli hookahi loa ma ka lfonua nei, no kona kiei ana aku i ka ipuka o paredaiso. MOKUNA XX. ]Ma kekahi ahiahi, he hookahi pule mahope mai o na mea ! i hoakakaia ma ka mokuna aku la i hala, ua kipa mai la kekahi kanaka no ka hui pu ana me Mr. Kelekolio, me ka houhalaia ana o kekahi mau hora loihi o kela ahiahi, e laua ina ke kamailio ana. Aole he loheia aku o na olelo e kamaili"ia ana. mawaena o laua aka nae ma ka Tiodora'hoolohe aku, m.i ke ano o ko laua mau leo, me he mea la, he kumuhana ■ • ! nui loa ka ke kanaka malihini i hoea mai ai no ka hui pu . ' me Mr. Kelekolio. " No ekolu hora paha kela kamailio pu ana ona kanaka c!ua ! ma ke keena waiho buke o Mr. Kelekolio, oili mai la ua l«v ' nei iwaho, noloko o ka rumi a Tiodora e noho aku āna. he'n: helu i kekahi buke moolelo, a o ia kana o ka pane ana ma ; "Eia no ka oe e kuu milimili, maloko nei kahi i heluhelu ai. ua laki maoli i kou loaa koke ana iho la ia'u. E ninau aku ana au ia oe e Tiodora, nohea mai i loaa ai ia oe kela koni"lima au e komo nei ma ka manamana uuku o kou lima hema?" Puiwa hikilele ae la o Tiodora no kela ninau a kona kahu* hanai, haikea ae la no hoi kona helehelena, me ka eueu ana o kona mau lehelehe, alaila nana iho la i ke komo ma ko:'s manamanalima uuku, a pane mai la: me a nana i haawi mai i keia komolima ia'u." O ka u no ia i koho wale ai, o kena no nae paha ke konv> e fraa mau ana ma kona manamanalima ea?" * Ae, o ua komo nei no keia, a ua haawi mai oia ia'u. ma kela la a maua i hooholo like ai, e hoopau i ka hoopalau marc mawaena o maua. He komo keia i haawiia mai ia'u, ma ke ano i hoailona no ko maua hoopaa ana ia maua iho he maii | hoaloha oiaio, aole hoi he mau ipo elike me ia a ko maua m.r.i makua, i aelike 3*, ma ke ano naaupo." "Aole anei ou komo hoopalau, a i oie mea okoa ae paha. e hoike mai ana no kou hoopalauia ana me Habaki?" Aole o u komo hoopalau; aka nae ma kela la i hooi>a'iia ai ka aelike hoopalau mawaena o maua, ua lawe pu ae o ILv ki i kekahi komo hoopalau, "alaila hoomaka aku la oia e hoike i ka moolelo piha o na mea i hanaia mawaena o lau.i. am f r kona hoihoi hou ana mai i ke komo hoopalau ia Hahaki. * E hikii ana anei īa oe ke hoakaka mai i k« ano o kela komo hoopalau? k (Aolc i pau) .