Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 20, 17 May 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

Hoakaka aku U o Tiodora i na ano apau o kela komo, elike me kana e hoomanao la, a o na mea apau i kamailio aku ai, ua kulike loa ia, me ke komo hoopalau e nieleia mai nei iaia e loaa aku ka mea oiaio. * • "Manao no anei oe, e hiki ana ia oe ke ike i ua komo hoopalau nei, ina e hoikeikeia aku ana jmua ou?" "Aole loa o'u kanalua iki no ia mea." Iloko o keia manawa a Mr. Kelekolio e kamailio ana me Tiodora, aia kona lima ma ka aoao kahi i lewalewa ai, hapai ae la oia i kona lima akau iluna, a hoikeike mai la i kekahi komo imua o ke kaikamahine opio. I kela ike ana aku no o Tiodora i ke komo, ua hōoho koke ae la oia me ka pane ana mai: "O e Hahaki! E Hahaki!" alaila noke iho Ia i ka uwe, no ke ala ana mai paha hoi kekahi c na hoomanao ana no ke kanaka opio i nalowale a i pepehiia paha a make. Ke kakali malie la o Mr. Kelekolio ahiki i ke akakuu ana mai o ka Tiodora uwe $na, ninau hou mai la: "Ua hooihaopopo mai la anei oe i keia komo? E oluolu oe e lalau mai a nana,,pono iho, i maopopo pono ai, o ua koma. hoopalau nei i'o keia, aole paha?" Lalau okoa aku la o Tiodora i ke komo, a nana iho la, aia hoi iloko o kona noonoo, na manao kohokoho, ina paha ua loaa ke kino make o Hahaki Naika, a mai kona manamanalima mai, i laweia mai ai kela komo, a i ka hala ana o kekahi mau sekona, i aku Ia oia i kona kahu hanai: "Ae, o ua komo hoopalau nei no keia, aohe wahi lilo, ma na ano apau," me kona hina jana mai hilinai ihope o kona noho, oiai hoi ka hanu e pinapina'i ana ma kona umauma me ka pihoihoi. "Ua loaa anei ke kino o Habaki?" wahi a ua o Tiodora me kela pihoihoi no iloko ona, mamuli o ka loaa ana o ke komo hoopalau. "Aole i loaa ke kino o Habaki,aka o keia komolima wale no ka mea i loaa ame keia mea," me ka waiho ana aku o Mr." Kelekolio i kekahi apana welu maluna o ke pakaukau. "Auwe no ka hoi e, o keia ka apana o ke kuka o Habati, e komo ana ma kela la! E hoike mai ia'u i ka moolelo o ka loaa ana aku o keia inau mea!" me ka puliki okoa ana ae o Tiodora i kona mau lima a elua i kahi hookahi; e hoike mai ana hoi kona helehelena, i kona hele a piha me ka menemene, ina nei no ka make i'o o Habaki. "Aole mea hiki ia'u ke hoike aku imua ou e kuu kaikamahine, koe wale no ka loaa ana aku o keia mau mea. Oiai nae aoie e lilo ana (eeia mau mea, i mau mea waiwai, aka nae he moali keia no ka hookolo ana aku malia o hoea mai i ka wa e hua'iia ae ai ka mea oiaio loa i hanaia, eia nae, ke hele loa aku nei keia hiana, i ka pohihihi loa." "0 ? /e Papa Kelekolio!" i noke okoa ae ai o Tiodora ika uwe, me ka puliki ana mai i kekahi lima o Mr. Kelekolio, ke naka la hoi kona kino me ka haalulu, a o ia kana o ke kamailio hou ana mai. U E hoike koke mai ia'u, aia anei kekahi* mea, e kau aku ai na hoohuoi ana maluna o Gai Wakona, no kona pili i ke karaima pepehikanaka." "Eia wale no ka mea hiki ia'u ke hoike aku imua ou e kuu kaikamahine; ma ko'u manaoio, aole e lilo ana keia mau mea, i mau mea e hooiliia aku ai na ahewa ana maluna o ke kanaka opio, aka nae-ma kekahi ano ke nana aku, aole no ia, he mea e hoopauia ae ai ke kau ana aku o na manao hoohuoi maluna ona, ahiki i ka hoea ana mai i ka maopopo maoli ana ae, o ka mea nana i hana i ke karaima pepehikanaka."

Mamuli o ka ike maoli aku no o Mr. Kelekolio, i ka nui pi j hoihoi o Tiodora koi aku la oia i ke kaikamahine opio e hoi c hooluolu, a mahope o k ahaawi ana aku la noi i ke kaika- | mahine opio e hoi c hooluolu, a mahope o ka haawi ana aku i kona aloha, me na olelo hoolana, ua hoi hou mai la o Mr. Kelekolio no kahi o kana malihini e kakali aku ana iaia maloko o ka rumi waiho buke. I O keia malihini o ke kipa ana mai e ike ia Mr. Kelekolio, aole no ia he mea okoa aku, aka o Simona no ia, kela kanaka elemakule malihini o ka hoea ana mai no Ladana, no ka nana ana i ki, no ka luapao o ka ilina o ka poe make malalo o ka honua, a o ke kanaka hookahi no hoi o ka hoea ana aku no Welafika elike me na mea i hoakakaia ma na mokuna aku nei i hala. Uoko o na la a Simona Kaapuni e noho ana ma Welafika, c hele mau ana oia i na anaina haipule i ke ahiahi ame ke kakahiaka, koe wale no na manawa ana e holo ai no Ladana. I kona wa nae e komo ai maloko o ka halepule, e noho mau ana oia ma kekahi wahi hookahi, me ka hiki pono iaia ke ike aku i ka papa himeni ame ke kahunapule, eia nae aia ka hapanui o kana nana ana maluna o ke alakai o ka papahimeni. I na manawa apau e hookuu ai na hana haipule, e hemo mua aku ana oia iwaho o ka halepule, me ka hoolalau wale ana iho no, ahiki i ka wa e oili mai ai o Keoni Naika, alaila e haawi aku ana i kana kunou ana i keia keonimana, a i kekahi manawa e haawi okoa aku ana oia i kona manao mahalo, no ka maikai o ka himeni. hoao mau ana o Simona Kaapuni e hookamaaina iaia iho me Keoni Naika, eia jiae aole he holopono iki o kana mau hooikaika ana, ahiki i kekahi la, mahope o ka hookuu ana o ke anaina haipule, ua noi okoa ak ;u la oia ia Keoni Naika, e hele pu laua, a ia \va i hoohele aku ai kana kamailio ana, no na mea pili i ka himeni, me ka hoohalike <tua, me ka papa mu, a papa konane hoi ma kekahi ano i kan/aaina i na Hawaii. Me he mea la nae, ua lilo paha keia mau olelo a Simona Kaapuni i mea hoihoi na K«oni Naika, kamailio okoa mai la ua kanaka nei i ka ninau ana mai: - "Pehea i kulike ai na mea pili i ka papa mu?" "Aole au he loea himeni, a aole no he hiki ia'u ke heluhelu i na huamele, eia nae, ua hiki ia'u ke noho a hoolohe aku i ke ano o kau hookani ana i ka piano no kekahi mau hora, me ka hialaai maoli. Ma ko'u manaoio, ua hanaia na huamele, ma ke ano i kulike loa ko lakou hoonohonohoia ana me na mea maluna o ka papa mu, koe wale no nae keia, he okoa no hoi Jce ano o ka paani ana i na huamele, a he okoa no ka paani ana i ka papa mu." "Ke apono aku la au i kena mau hoakaka au e kuu hoaloha," wahi a Keoni Naika, me kona hoike okoa ana mai, no kona ohohia i na mea a ke kanaka malihini e kamailio aku nei iaia. "Aia i'o he like ole no ma ke ano o ka hoonohonohoia ana o kela mau mea a elua, a pehea he paani mu no nae paha oe ea ? " "Ae, he oi aku ko'u makemake ia ano paani, mamua o kekahi mau ano paani e ae, aka nae he mau manawa no ko'u, i komo pu aku af'c paani pepa hahau me ko'u mau hoaloha. Aole au he kanaka loea ma keia ano paani, eia nae he hiki no ia'u, ke hoohoka i ko'u hoa paani i kekahi manawa," i pane

aku ai o Simona Kaapuni, me ka hele mai la a nui kona e paani mu me Keoni Naika. "Ua like pu no ka hoi oe me a'u, oka paani mu no ka'u , paani mak'emake," me ka lamalama ana ae o na maka o Kr Naika, a i hou mai la: "Ina aole oe e ku-e mai ana ea, a ...:, ua makemake au e paani mu me oe, no ka hoohala ana ; kokahi manawa." "Heaha la hc»i, ina o kou manao ia ea, alaila ke haawi ; 4 nei au i ko'u ae," wahi a Simona Kaapuni,. me kj imoinm iho o kekahi maka, flie ka ike ole mai nae o Keoni Xaik i : , ka mea ua huli aku Ia ka Simona Kaapuni nana ana i k,r "Aia a pau ka paina ahiahi, alaila e hele mai oe noW , ko'u rumi, malaila kaua e paani ai, he oki loa hoi , mehameha wale iho no/me ka nele { ka mea e nanea ai." "Ua pono kena manao, 6 hoea i'o aku ana au noloko o u rumi, mahope oka pau ana oka aina aliiahi," i pane kok< ■; ai o Keoni Naika, me ka piha hoihoi. g He oiaio, he hapalua hora mahope iho o ka pau ana aina ahiahi, ua hoea aku la o Keoni Naika, maloko oka • ; 0 Simona Kaapuni, a o ka hoo'maka koke aku la no ia .. v.a niau kanaka nei e paani, me ka hoohalaia ana o kekahi jrau hora o kela po e laua me ka hauoli maoli. I kinohi o ka laua paani ana, ua loaa koke aku la ka ike ia Keoni Naika, aole kona hoa he kanaka holona ma kela nolaila ua haawi iho la oia i kona akamai piha, i w a l,i e kaa ai ke eo ma kona aoao, a he mea oiaio. iloko o ka hmau paani mua ana, he ekolu manawa i kaa ai kc eo ia Naika. "Ea, ua lawa paha keia paani ana o kaua, ua kaa walo r*j ka lanakila ma kou aoao, e hoomaha kaua, a malia no kek.ihi manawa hou aku, e kaa ana ke eo ma ko'u aoao," i kan.aiho ae ai o Simona Kaapuni, me ka minoaka ma kona mau }«ar.v lina, me he mea la, aole he wahi manao maikai ole iloko <-na. 110 kela eo mau i kona hoa paani. "Ua pilikia au ia oe i keia manawa, aka'nae aole au he ; • e.a 1 maa i ka haawipio malalo o ko'u hoa paio, nolaila pehea no hoi, ina e hele hou mai kaua e paani i ka po o ka la apopo -' "Ina o kou manao ia ea, aohe a'u mea e aku ai," wahi no hoi a Keoni Naika me ka hoihoi, no kona manao n<., o hiki.ana iaia ke hoohoka mau aku i kona hoa lealea. "O ka pilikia wale no a'u e hoomaopopo nei,'e hiki ole ai ia'u ke paani mu me oe ma na ahialii, ua paa loa au i na hana lehulelui mahope aku o ka hora elima, peliea no hoi, ina ma na lv ra 0 ke kakahiaka kaua e paani ai?" "Ua pono kela, oiai ua kaawale ko'u mau manawa ap.n:, mai'ke ao ame ka po, a ua ku a molowa no hoi i kekahi ;i:anawa i ka loaa ole o ka'u hana." "O oe ke kanaka laki loa, i ka nui o kou manawa kaawale."» wahi a Keoni Naika, me ka hoomaku'e ana iho o kona man maka, no kona ike no, aole ona manawa i noho wale ai, me ka hana ole. "Ua pono kela, aia a pau ke anaina pule oke kakahiaka, alaila hele mai au noloko nei o kou rumi, no ka nauea ana no kekahi mau hora, oiai aole no a'u mau hana e ae o ka wa ao, aia wale no a hoea i na hora o ke ahiahi." Mamuli o kela mau hoolala ana, ua ike mau ia kela mau kanaka elua maloko o ka rumi o Simona Kaapuni, e paani mu ana i na la apau, mai ka hora eiwa mai o ke kakahiaka ahiki i ka hora umi-kumamalua. 4 I kinohi o Keoni Naika ke hele mau mai ana noloko o ki rumi o Simona Kaapuni. Aia kela ma ka aoao hikina o k.i hale, me ka loaa mau mai i ka la, a he ku aku no hoi ka \vcl;i 1 ke ao, nolaila, i kekahi la, kamailio mai Ia o Keoni Xaika, e hoi laua noloko o kona rumi e paani mu ai, ma ka aoao k" mohana o ka hale, kahi loaa ole mai i ka la, ahiki i na hora ■■ ka auwina la, ke olu loa la o Simona Kaapuni, me ka pane ana mai: "Aohe a'u mea e hoole aku ai; ina o kou makemake ia e Keoni Naika kuu hoaloha," me ka piha maoli iho la o Kaapuni me ka olioli, oiai o kona iini no ia, o ko laua hoi ma loko o ka rumi o Keoni Naika e paani ai, aole nae ona make make, e kaa ma kona aoao ke koi aku e hoi ma ka rumi o kc;a kanaka. Ua nui maoli ka hialaai oka paani a ī\a aua mau kanaka nei, ma kela hoi ana aku noloko o ka rumi o Keoni Naika. a no ia hialaai loa, aole o laua nana ae i ka manawa, aia no aH ki i ka pau ana o ko laua makemake paan,i alaila hoomaha. a he kakaikahi loa no hoi ko laua walaau mawaena o laua ih-\ no ka mea e hoolelepau an aka noonoo o kela ame keia. n a ke ano o kana hoonee ana i ka mu, i wahi e loaa ai iaia kaV lanakila. No na pule ekolu kela hoomau ana a ua mau kanaka ne; i ka paani, ua haki iho la ke pakaukau a laua e paani mu n;. he pakaukau kahiko keia, e hiki ai no ke opiopi ae, a ke k kulu hou, i ka wa e makemakeia ai, eia nae ma kekahi i hoomaopopo ole ia, ua hemo kekahi kui ko-lu, pela i loaa m kela pilikia. Ua hoao iho la o Keoni Naika, e hoopaa hovi i ke kui ko-h:. 0 ke pakaukau, aole nae e hiki, no ka mea ua popopo keka!v. wahi o kela kui, a oiai o ke pakaukau hookahi wale no ' <c ' a * maloko o ka rumi, e hiki ai ke waihoia ka laua papa m i. laila ua hele o Keoni Naika a pihā me ke kuaki, me ka pane okoa ana mai: E hele aku au e huli i kekalii kaula, no ka nikii ana i na wawae o keia pakaukau, aia hoi a kekahi manawa aku alaila kakia maoli ike kui a paa," me kona haalele ana 1 1 kona noho, a hele aku la e huli i kekahi kaula. Aia he rumi waiho lole ma kekahi aoao o kela keena a laua e paani mu nei, hele aku la o Keoni X T aika no kela keena. a wehe mai la i ka puka, a ke noho aku la hoi o Simona Kaapr.; hakilo i na mea o kela keena uuku. "Aole o'u manao, he kau'/ kekahi maloko nei o keia rumi, a malia paha o paa no he i i keia mea," me ka lalau ana aku o ua o Keoni Naika i kekaiu welu loihi e lewalewa ana ma ke kui kau lole, a lawe mai :.<■ (Hoi mai la oia a kahi o ke pakaukau e waiho ana, noke ;■ la i ka hauhoa i ka wawae i hkmo o ke pakaukau, a kr h.a; - lo mai Ia hoi o Simona Kaapuni i ka hana a kona kokoolu?, " kana mea e hoomaopopo mai la, he keu aku a ka haaluh: o na lima o Keoni Naika, a ua hele pu hoi kona helehelona a haikea, a o ia kana o ka hooninau \tale ana mai no: / "Heaha ke ano o kena kaula welu au e hauhoa mai r 1 ' ke pakaukau, akahi no au a ike i kekahi mea o kena ano ; ' «He mea hoopumehana keia no ko'u a-i i ka wa 3 e hele ana au me keia mea i ka hapanui o ko'u man.v.v3 e hele ai ika po. He elua mau leumu o ko'u makemake 1 ana i keia apana lole, o ka mua o ia no ka mama, a o ka he pumehana no hoi, no ka mea he pilikia wale ko'u a-i. kc hele i ke ana, e loaa ana au i ke kunu, a pela iho la au : hana ai i keia apana lole loihi." Ma kau nana aku, he apana lole ano e loa kena," me lalau okoa ana mai o Simona Kaapuni i kekahi piko o ua na lole nei, a nana iho la. Ma ko u manao koho wale no, me he mea la , ma I-.ia ' hanaia ai ke.a ano lole, a ua makemake no hoi au, man-u.; o hu"u anE ' ° ,ai a ° le °' U h ° ihoi iki Ina apana lole I,l ' "Pela i'o ka'u e ike nei, he apana lole silika keia, a he k '• a u mao ī a a uaua, i oi aku no £aha kona paa imua n <ca"° kaula e h «aia mai nei," me ka hoao ana iho .< '* mona Kaapum e huki i kela apana lole. (Aole i pau)