Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 21, 24 May 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

C"-va: hoi ia mea nele ole i ka maule, i kau a mea o ka eha-i c -.i no o ko Lola noonoo, iaia e hoolohe mai ana, i na - a spau i pili aku i kona mau kaumaha ame kona mau piliv;> hoi ka hoomaopopo ana mai, ua hooko i'o aku kona -- /e-inhine hanauna i kana mau olelo hooweliweli iaia nei, ma v.T;iho okoa ana aku i ka hihia iloko o ka linia o na kana--0 ke aupuni. I kinohi, ua hoao ua o Lola e noho malie, me ka onioni ole, iaia i lohe mai ai, i na hoakaka a ke kaikunane imua o , :ia kaikuahine, no ka manaoio ana o ka lehulehu, ua pili 1 :;a hewa pepehikanaka, no ka make ana o kona hoahanau, aia hoi na makaikiu, ke huli mai la ma na wahi apau o ka iaia, ana no e ike la, e hoea mai ana i kona manawa e ■ - a ai i ka hopuia, a e hoopihaia aku ana na nupepa, me na - 'e'o o kekahi karaima ana i hana ole ai, ua hiki hou ole ia iaia ke hoomanawanui, a o ka hopena, o ia no ia a kaua e kr. makamaka heluhelu i ike ae nei mamua. oe e kuu hoaloha i keia manawa?" i ninau iho ai Akeneki, i ka wa ana i hoomaopopo mai ai, ua hoi pono mai ; - r.:onoo maikai iloko o Lola. l'a maikai au i keia wa, heaha iho nei ka pilikia i loaa ia'u?" r.e he mea la, aole ua o Lola, i ike ua maule oia. u " lle wahi maule liilii wale no ka i loaa ia oe, aka nae e auhee "■■s aku ana na pilikia apau mai ia oe aku, ke hala kekahi mau - :ruke a kakou e kakali ai," i pane aku ai o Kauka Vana Mamuli o ka oluolu o ka leo o kela kaūka, i kamailio aku iaia. a hui pu iho hoi, me kona ike maoli mai no, aole ho -au h.oohuoi iloko o ke kauka opio nona, ua auhee loa aku ka hopohopo ame ka maka'u mai ia Lola aku, me ka mohala -:ii<ai ana mai o kana nana ana, a haawi aku la ke kauka i _ .ihi kiaha waina e paa ana iloko o kona lima, me ke kauoha ■: .na aku ia Lola e inu, aole no a Lola hoole mai, aka inu ia o : .a i ka waina, me ka hoihoi hou ana mai i ke kiaha. \ !e oe e hoi aku ana no kou rumi, i keia po, e kauoha aku -a - ia Kamaki, e kokua aku ma ka hoihoi ana ia oe no ka : . l n.aluna, a e lilo oe i malihini hanohano loa na'u i keia i kamailio mai ai o Akeneki, me na manao makee no . ::a healoha. ~i maikai loa ae ana no au, aohe he pilikia i koe, a e hoo- * :u :r.:ii oe e hoi no au maloko o ko'u rumi i keia po," wahi me ka anaanai ana ae i kona mau maka. hopohopo loa nei au i ka hookuu ana aku e hoi no kou ■:■ ■' e.īnī ua hele maoli kou helehelena a haikea, e noho iho :na keia home, ahiki i ke kakahiaka o ka la apopo," aa-;iki niai ai no o Akeneki, i ke koi ana ia Lola, aole nae , . mea a ae iki o Lola, me kona pane hou ana aku: .-.Jie he laau lapaau maikai e ae no'u, o ko'u noho hookahi - -.o maloko o ko'u rumi, pela e hiki ole ai ia'u ke hiamoe : r.e oe e Akeneki, aka no ka nui nae o kou makee no'u, ke . .v; aku nei au i ka'u mau mahalo ana he nui." ' lai paakiki oe e kuu hoaloha, i ke koi ana e hoi, e noho r.:ai kaua ahiki i ke kakahiaka o ka la apopo, a i malihini oe :.a'v. :io keia po, maloko nei o kuu home. Ina aole i hala aku r o mama, mamuli o ke kono a kekahi o kona mau maka:ika. ina ua noi aku au iaia, e hoohana mai i kona mana, ma i a au'a ana ia oe e hiamoe maloko nei cf kuu home. E Kamae kauoha aku oe i kuu hoaloha nei, e noho mai, aole e hoi ;'.iki i ke ao ana ma ka la apopo!" ' Ke lokahi nei ko'u manao e ka mademosele me ko*u kaikune, aole he hana naauao, ka hookuu ana aku ia oe e hoi kou wahi iloko o keia manawa o ka po, oiai he hu'ihu'i ke C i." wahi a Kauka Vana Dona, me ka leo kaumaha. Ua lilo nae na uwalo ana mai a ke kaikuahine ame kona kai■:v"r.n«- ia Lola e noho aku, oiai ua paakiki loa no ke kaikar:ahine opio e hoi, a elike me ka nui a'ua mai o kona mau : ;loha, pela ka hoomahuahuaia ae o na manao pihoihoi iloo oaa, a i ka ike ana mai o ke kauka, i k«la pilikia, ua hoo'3 okoa iho la oia i kona manao, he oi aku ka pono, o ka . okuu ana ia Lola e hoi. Uaawiia aku la ke kauoha i na kauwa, e hoomakaukau mai f ke kaa, no ka hoihoi ana aku ia Lola no kona wahi, a iloko ka manawa pokole loa, aia ke kaa ma ka puka o ka hale ' :.hi i kakali ai, me ka hoihoi ana mai o Kauka Vana Dona •r.e kona kaikuahine ia Lola, ma kela po no kona rumi hooi malima. I ka haalele ana aku ia Lola ma kona wahi, waiho pu aku '. ke kauka i kekahi laau me Lola, he mea hoopau i kona mau ".:anao pihoihoi, a huli hoi mai la ke kauka me kona kaikua'i'.ie, aia nae iloko o ke kauka opio, na manao mahalo no ka ; • aioha o kona kaikuahine, me ka loaa ole he wahi manao hoohuoi iki iloko ona, o kela ka wahine a kona hoaloha i hauit'nia ai i ke aloha, a o ka wahine opio hoi e huliia nei e na ":akaikiu. Aole i loaa iki ia Lola ka hiamoe maikai ana ma kela po, ahiki wale no i ke ao ana ae ma kekahi la mai, ua lilo ka ika'ka o ka laau a ke kauka i haawi aku ai jaia, i mea waiwai ole. Iloko o kela mau hora loloa o ka po, i hiaaia e Lola he hookahi no ana hana nui, o ia ka noonoo ana, i kana mea pono e •ana aku ai. Aole no nae kela o ka manawa mua loa ana i noonoo ai nona iho, aka iloko no o na mahina i kaahope aku, ua ike maoli iho no oia, he hana paakiki loa, ma kona aoao ka hoao ana e pakele, mai ke kau ana aku o na ahewa ana maluna ona, no ka make ana o kona hoahanau. O kela ano maikai ole o kona launa ana me Alika; o kona lilo oia hookahi wale no mahope o ka rumi o Alika, ma ka •nanawa i make ai o kona hoahanau, a hui pu iho me ka loaa aku o ka omole o ka laaumake ia Mrs, Wadona, ua*lawa c<a kela mau ike, e pakele ole ai oia. He hana maalahi loa nona ka hoakaka ana aku imua o ka i ka wa e hookolokoloia ai oia, no ka hoao ana mai o Wadona, e noi iaia e lilo aku i wahine nana, pela me kona hoole ana aku i ka makemake o kela kanaka opio; ua »''iki pu no.iaia ke hoike ae i ko laua noke ana i ka hoopaapaa -v,e Mrs. Wadona e pili ana i ka laaumake, me na olelo hoove]iueli a kela wahine iaia, no ka hookomo ana aku iaia iloko " ka poino, ke ae ole oia e lilo aku i wahine na kana keiki, aka n ae oia hookahi wale no ma kona aoao, nolaila he hana hiki "'e i na hoa o ka aha kiure ke> manaoio mai ia mau olelo. 4 O kana mau mea e hoike mai ana, no na hana hoopilikia a Mrs. Wadona iaia, aole loa e hiki ana ke manaoioia mai, oiai kamaaina ka lehulehu, i ka noho ana o kela mau kaikamaiiine opio maloko o ka home o Mrs. Wadona mai ko laua wa

kamalii loa mai ahiki wale i ke kanaka makua ana, me ka haawiia ia laua o na pulama ana a na makua makee keiki, nolaila ua poho maoli na manaolana o.ke kaikamahine opio, no ka hiki iaia ke ku aku a paio no kona pono imua o ka aha hookolokolo. Ma na ano apau, aole loa he wahi manaolana iki iloko o! ua o Lola, no kona palekana, mai ke kau ana aku o na ko'iko'i 0 ka hoopa'i maluna ona; he hookahi mea maopopo loa, e paa mai ana oia i ka hopuia i kekahi la, a e laweia aku ana oia, he kaikamahine hana karaima, a e ku aku ana imua o ka aha hookolokolo, me ka nana mai o ka lehulehu iaia, he kaikamahine, i paumaele na lima, me kekahi karaima pepehikanaka. Me kela mau noonoo like ole iloko ona, i upo'i iho ai kona mau maka, aole nae no ka hiki iaia ke hiamoe, no ka mea ke ala la no kona noonoo, a me he mea la, ke ike okoa aku la oia i ka hiona o ka aha hookolokolo, me na maka o na kanaka e hakapono mai ana maluna ona, me ka hoopuka ana mai hoi i na kiure i ka lakou olelo hooholo no kona pili i ka hewa, pela ka hookau ana mai o ka lunakanawai i ka hoopa'i make maluna ona. "O, heaha la ka'u mea e hana aku ai?" i hooho okoa ae ai oia, me ke ala ana ae mailuna mai o kona wahi moe, a hele holoholo iho la maloko o ka rumi, aia hoi na lima ke puili la mamua o kona umauma, me he mea la e kaomi iho ana i ka pana kapalili ana a kona puuwai, i aneane e pa-hu. "E holo mahuka hou anei au, a pee ma kekahi wahi okoa aku, ma kekahi wahi mehameha i noho ole ia e na kanaka, malaila e noho ai ahiki i ka make ana? Auhea la ka mea pono a'u e hana aku ai E noho malie no anei au elike me kej,a ahiki i ka hoea ana mai o ke kanaka o ke aupuni, alaila hele pu aku me ia imua o ka aha hookolokolo, me ke ku-e ole aku ma kekahi ano? 1 "Aohe waiwai, aole loa no he pomaikai, o ka hoao ana e holo mai kekahi wahi a i kekahi e pee ai. Pehea na hoao ana J a kekahi mea e pakele mai na makaikiu mai, aole loa oia e pakele, ua like pu kela mau makaikiu, me na ilio hanu meheu 0 ka lakou hookolo iho la no ia ahiki i ka paa ana o ka lakou pio, pela no auanei ka hopena e loaa ia'u, ke hoao au e holo mai ia lakou mai. No kekahi mau hora loihi, kela paio ana iloko o kona noonoo, no kana »iea pono e hana aku ai. E holo mahuka anei au, a i ole e noho no anei au ma keia wahi ?'* Me he mea la nae, ua loaa paha iaia ka ike no kana mea pono e hana aku ai, ia wa i hooho okoa ae ai ua o Lola: "E noho malie ana no au ma keia wahi, ahiki i ko'u paa ana i ka hopuia. O ko'u hoao ana e mahuka hou, ma ka haalele ana iho i keia wahi, o kekahi ia o na hana e hooiia ae ai na manao hoohuoi no ko'u pili i ka hewa. Pehea na hopena awahia e hookokoke mai nei imua o kuu alo, ke hoohiki nei au, e ku aku imua o ia mau mea a paio aku no ka hanohaip ame maemae o kuu inoa. "E hoao no au ma na ano apau e hoopakele ia'u iho mai ke kau ana mai o na ahewa ana, ma' ka hoike ana i ka'u mau mea apau i ike ai no ko'u hihia, me ka pololei loa, me ka waiho aku i ko'u mau manao kaumaha apau maluna o ka Mea i maopopo i ka hewa ame ka pono, a Nana no auanei e haawi mai ia'u i na kokua ana mailuna mai, e hiki ai ia'u ke loaa na manao koa, iloko o na hora o ka ehaeha." Me kela manaopaa iloko o Lola, ala ae Ia oia iluna, wehe ae la i kona lole ana o ke komo ana ma ka po mamua aku, me ;ka hele ana aku e holoi i kona mau maka, a komo mai la i kekahi lole kupono, no ka noho ana i kauhale, a mahope o ko 1 na hele ana aku e ai i kona aina kakahiaka, hoi mai la maloko o kona rumi, no ka lawelawe ana i kana mau hana maamau. ! Me he mea la, ika nana aku ia Lola, mahope iho oke kaj hiko ana o ua wahine opio nei iaīa iho ma kela kakahiaka, ua | auhee aku na hoailona apau o ke kaumaha mai kona helehelena aku, o ka hoihoi,ame ka ulumahiehie ka mea e haiamu ana ma kona helehelena, o ia no oe, o ka mea i ike ole i kekahi Imau pilikia o keia ola ana. Ma ka hora umi o kela kakahiaka, i ka hoea ana mai o Akeneki ame kona kaikunane e ike iaia nei, aole loa he wahi hiona iki, o kela ano kaumaha a laua i ike ai ma ka po aku mamua, maluna o Lola, he hoihoi wale no ka laua mea e ike mai la. "Ea, pehea kou moe ana i ka po nei e kuu hoaloha?" wahi a Akeneki, ma ke ano wehemua i ka lakou hookaau olelo ana 0 kela kakahiaka. "Elike no me kau e ike mau la ia'u, pela iho la no au i moe ai ma ka po nei, a me he mea la, he o ia mau no ka maikai o ko'u ola kino, elike me kau i kamaaina ai," wahi a Lola, me ka minoaka ana mai, me kona kunou ana mai imua o ke kauka opio. "I hele mai la maua e kii ia oe, e hele kakou i ka holokaa i keia kakahiaka o keia kekahi o na la maikai maoli, a ua ike no oluolu, i mea e hooiia ae ai ka maikai ame ka ikaika o kou kino," i pane hou aku ai no o Akeneki, no ka hoakaka ana i ka manao o ka laua huakai ma kela kakahiaka. Ua hoopuiwa loa ia aku tja o Lola i ka lohe ana mai i ka makemake o kona mau hoaloha, a oili koke ae Ia no ka manao hopohopo iloko ona, malia paha o kona ae ana aku e hele i ka holokaa me kela mau mea lokomaikai, e paa koke mai ana oia 1 ka hopuia e kekahi makaikiu, aka nae, ua waiho aku oia i kona mau manao kaumaha apau maluna o ka Mea Kiekie Loa, hoopau ae la oia i kela manao hopohopo, a pane mai la: "Me ka mahalo a nui ia oe e Akeneki, a ua laki maoli ko olua hoea koke ana mai nei, no ka mea hookahi o'u hora kaawale i koe, alaila hoea mai i ka manawa o ka'u hana." AOiai aole he manawa hou aku i koe e kakali ai, noi mai la o Lola i kona mau hoaloha e hookuu aku iaia e hele e ko- | mo i lohe hou nona, o ka hala aku la no ia o Lola, a koe ko- | koolua iho la ke kaikuahine me kona kaikunane; ,a»le no hoi j i loihi kela nalo ana aku o Lola, oili hou mai la oia me kekahi lole, i kupono no ka hele holoholo ana. Iho aku la lakou nolalo o kahi o ke kaa e ku mai ana, a i ke kokua ana aku o ke kaikunane i kona kaikuahine noluna o ke kaa, hawanawana aku la oia i keia mau olelo ma kona mau pepeiao: "Auhea oe e Akeneki kuu kaikuahine, ke manao nei au, o kou hoaloha kekahi o na wahine huapala a'u i ike ole ai i kona lua mamua." "Ua hoohauoli loa mai oe i ko'u manao, a oi aku mamua, o na huaolelo hiki i ko'u mau lehelehe ke hoakaka aku imua ou," wahi a Akeneki, me ka minoaka ana iho, no ka hoohihi 0 kopa kaikunane i ke kulana hiehie a wahine u'i o kona hoaloha. "Ke ole 110 hoi au e kuhihewa, e lilo aku ana kou mau | manao mahalo e Kamaki no kuu hoaloha, i kumu e hoohihi maoli ai oe iaia, i kekahi o keia mau la aku, a kakou e hookaineaina iho ai, mamua o kou huli hoi ana aku no Nu loka." Luliluli wale ae la no ke poo o ke kanaka opio, me ka pahola ana ae o kekahi nanaina haka-nu ma kona helehelena, kela j ano hookahi no a Akeneki i hoomaopopo aku ai maluna o kona kaikunane ma ka po mamua aku. | "Heaha ka manao oka luliluli ana iho la o kou poo, aia anei ! kekahi wahine opio i oi aku kona huapala ma Nu loka, nana 1 kaili mua aku i kou puuwai, e loaa ole ai he wahi keena kaa- ; wale no ka hookipa ana aku i ka u'i e maalo nei imua o kou 1 mau maka ?" Akaaka wale ae la no o Kauka Vana Dona, me ka huli ana mai imua o Lola, no ka hookau ana aku iaia iluna o ke kaa, me ka pane ae i ka laua malihini: (Aole i pau)