Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 23, 7 June 1923 — Page 4

Page PDF (1.74 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE WAIMAKA ALOHA NO KUU POKII HELELOA, MRS. LIBBIE PETER KUEWA

 

            I ka Nupepa Kuokoa, ke kiohana a ka lahui, Aloha kaua: -- E oluolu mai hoi oe nou kauwahi o ke aloha pokii, kuu kaikaina hoi, a hoapili i piliia mai ko maua mau la opio mai a nunui wale no, imua hoi o ke aloha a poli aloha o ko maua mau makua i hala mua ma kela ao, na kuleana hoi o ka noho ana o nei aina malihini o Waialua nei i kaulani i ka ehukai o Puaena.

            Ma ke kakahiaka o ka Poakahi, Aperila 23, 1923 mawaena o ka hora elua a ekolu o ka wanaao, ua loaa aku la ke kino puanuanu o kuu pokii aloha, e waiho oni ole mai ana maluna o kona wahi moe, ma ko maua home aloha Niula, Waialua, me ka moeuhane ole, o ia iho la ka mea e hoohalawaiia mai ana me ka ike a kou mau maka, oiai no makou apau e noho like ana ma ka home hookahi, a mamuli no nae o ko makou hoalaia ana ia wanaao e kana kane mare elua, oia o Gus Kuokoa Kuewa, ua puiwa ae la me ka hikilele nui a holo aku la ma ko laua rumi, mahope o ke kino nui o ko maua home nei, a e waiho mai ana kona kino puanuanu, ua hala mua ka puulena i Hilo.

            He manawa iho la ia o ka hoka ame ka hoaa, aole maopopo heaha la kau mea e hana ai, ke hapapa wale la no mao a maanei no ke aloha o kuu pokii heleloa, kuu hoa pili, oiai o ko maua hanau ia ana he mau mahoe maua, a o kou hope pokii keia i haalele mai ai iau e noho hookahi me na luhi ana, he lehulehu imua o ko maua alo ana i waiho iho la mahope nei, me au kona hanaumua hookahi e auamo aku i nei mau ehaeha o ke kaumaha i hanaia aku maluna o kona kino e ka lima o kekahi mea i maopopo ole, aka o ka Makua Mana loa, oia hookahi ka mea i maopopo i na mea apau.

            Ua hanauia kuu pokii aloha Libbie ma Ainakea, Kohala Hawaii, mai ka puhaka mai o ko maua mama Rebecca Kuawalu (w) ame Henry Keawekuikaai (k) ko maua papa aloha i hala mua i ko maua wa kamalii o hookahi makahiki.

            I ko maua la kamalii o 5 makahiki ua mare hou ko makou mama i ke kane elua, o ia ko makou papa i malama a nui wale makou oia o David Naoiwi o Waialua i kamaaina i na kupa o nei aina, a o ka makua hoi nana i hoopomaikai iho ia makou mahope nei a maua e hiki ole ai ke hoopoina i kana mau hana maikai, o kona waiho ana iho i kona mau pono a pomaikai i kahua no ko makou mau kapuai wawae e ku ai aloha wale.

            Aloha wale oe e kaina, kuu hoapili kuu kokoolua o ka noho ana o nei aina ko kaua mau makua i haalele iho ai ia kaua e noho malihini i keia aina a i aloha ia hoi e kaua e hele ana ma na wahi like ole aole nae e poina ka Ehukai o Puaena auwe kuu pokii e, kuu pokii aloha e, ka makua o na keiki a kaua, i lei ia e oe, ka mea poina ole hoi ia oe i na wa apau, o na keiki auwe aole oe me lakou aole hoi lakou e ike hou ia oe.

            E akin e, kuu hope hoi o ka noon home e, auwe kou haalele ia'u e noho hookahi, a e hana hookahi i na mea apau o ko kaua nohona i maa i ko kaua mau lima.

            E kaina e, kuu lima kokua, heaha la ka'u hala i hana aku ai ia oe, au i haalele leo ole mai ai ia'u me kekahi huaolelo ole mai kou waha mai.  Kaina e aloha wale.  E kaina e, i hoomanawanui i na ehaeha o keia ola ana, ua pau ko kaua ohumuhumu ana i ke ano o  ko kaua ola ana; ua pau ko'u waiho ana aku i na keike me oe ka makua o na lei aloha a kaua, i ku no kuu hele i kou noho i ka home o kaua me a'u mau lei aloha, hele hoi au a hoi aku e noho mai ana no oe i makua no ko kaua home me na keiki, a i maku hoi na ka lehulehu e kipa mai ai imua o kaua.  E kaina e, auwe kou hele malu ia'u e aloha wale au ke hoomanao ae ia oe.

            Aole e hiki ia'u ke hoopoina ia oe e siter dear, no ka mea ua pili aloha mau ia e kaua na wahi apau; aloha wale!  Auwe kuu kaumaha ia hai o!

            O ka moolelo pokole no kona make ana penei no ia o ia keia:

            Ma ka Lapule 22, a ao ae la la 2 o Aperila i hoikeia ae nei maluna, ua haalele iho la oia i ko maua home nei, a hele aku la ma kekahi wahi kokoke no, mauka pono ae o Haleiwa Hotel, i ikeia ma ka inoa o Tanaka Store, no ke kii ana i ka laua bebe hanani o elua makahiki, ua loaa iho la kekahi haunaele malaila, a hoehaia aku la oia me ka nui o na ikemaka i ike i kela hana mawaena o na Kepani ame Hawaii, aka nae aole kekahi mau lima kokua e hiki ke hoopau aku i kela haupaele.  Ua haule aku la ka oia ilalo o ka honua me ka waiho malie ana me kona oni a hoopuka ole ae he hookahi huaolelo.  Me ia kulana oia ahiki i kona hookauia ana mai maluna o kekahi kaa oto e kalaiwaia ana e Abe; ua hoihoiia mai la oia ma kela ahiahi no ko maua home me ko'u maopopo ole ana, no ka mean, ua hiamoe mua no makou ia ahiahi a wahi a Oohu Kamalolo oia ke keiki nana i hoihoi mai me Abe ma kela manawa on a i hookauia mai ai ma ke kaa hoea i ka hale, aole leo, a i ole he mea a lakou i lohe ai mai iaia mai; o ka mea nae nana i hoohikilele aku ia lakou ma kela kakahiaka nui, ua lohe ia aku no ka make ana o kuu pokii, a noonoo ae la lakou no kela mau hanan i hanaia ma kahi o Tanaka kela pepehiia ana on a, auwe ka manonao e i ko'u lohe ana i keia moolelo ua ku maoli no i ka menemene ole.  o ke kino o kuu pokii i loaa aku ai ia'u, o ia kakahiaka poniponi wale, ua maemae no kona kino me kakahi kiona i hookomoia maluna o kona kino e waiho oni ole mai ana, me na alina maluna o kona helehelena ame kona waha.

            Aloha wale oe e kuu pokii e, kuu pokii i moeuhane mua ole e, o kou hora hope paha ia aole paha i ka wa hoi o ko nawaliwali a waiho i kahi moe iloko o na la i hala aele hoi i hoea aku ia mea he maku me ka hele no ka hoi me ka ikaika, eia ka he hele ana e halawai me ka make, aloha no!

            O ka mea la hoi i hanauia e ka wahine, ua piha i na popilikia, wahi a Kekahuna i hoikeia ma ka Baibala Hemolele, a ua kapa kona mau la aloha aloha wale!

            E kaina e, aloha Nuila keia home aloha a kaua i noho ai a luahine, a nalo no hoi na iwi i kei aaina, aole oe ma na aekai aloha o Puaena ame Maeaea, pela pu hoi ma na aekai aloha ou e Waimea ame Pupukea, kahi a kakou i hele hope ai i ka limu kohu no ka paina o ka Liko Lehua Club, aloha wale, eia ka ka kaua huakai hope loa ia a nalo aku oe mai a'u aku.

            E Sarah e, e Maraea e, o ka huakai hope ka ia a kuu pokii i hele like ai kaki o keel kakahiaka opine ole a kaki i hoi like mai ai a ma ia home o maua ma ke poo uwapo o Waimea ko kaki paina hope ana iho, me na ono like ole o ke kai a kaki i hele like ai aloha wale.  Ua hike ole ia'u ke hooloihi hou aku i key makapeni no ka mea, ua hele mai ko aloha ia'u e akin a kaumaha, e papani nei i kuu puuwai, sister dear how can I see you again, I am so sorry of you sister dear when I think of you, I am lonesome, and you have left our poor children.

            Me keia mau manao pokole ke haawi nei au i ka hoomaikai i ka poe apau i komo pu mai me a'u iloko o na hora o ke kaumaha, a i hookahe like iho i ko lakou mau waimaka me a'u a pela pu no hoi me ka poe na lakou na makana pua i hoouna mai, a haawi mai i hoowehiwehi iho maluna o ke kino o kuu pokii aloha, pela pu hoi i ka hope peresidena o ka Ahahui Liko Lehua, no ka pahu poi au i haawi manawalea mai ai ia'u no na hora o ia la kaumaha a'u e noho ana no kuu pokii ame oe e kuu brother maikai John Kauwalu ka mea nana i hoomaikai iho i kona kino lepo ma ko maua home aloha a ma kona home lua.

            Nolaila, e oluolu oukou apau e lawe aku i ka'u mau hoomaikai, a na ke Akua ko kakou makua, lani e hoopomaikai pakahi mai ia kakou apau, a Nana no e hoomama ae i nei kaumaha i kau iho maluna o kakou apau.

            Ia oe pu hoi kekahi a ke Kuokoa, nou pu kekahi hoomaikai no kou ae ana mai no ka'u puolo waimaka, e hii hele ia aku no ka ike ana mai o na ohana o ko maua ainahanau, na hoaloha ame na makamaka o kuu pokii hele loa.

            O ka mea pahaohao loa a ko'u naau, o ia keia, i kela loaa ana aku o ke kino o kuu pokii me kela kimona Kepani, a o ka'u e ninau nei aia la ihea, a heaha la na kumu nui i nalowale honua ai o kona mau aahu i hele ai i kela ahiahi, mai kona kino aku.  Na oukou ia e ka lehulehu e noonoo mai i keia.  Me he mea la, aia kekahi mau mea i hanaia aku ma ka ano he meahuna i hoonaloia aku, a pela wale aku, aole i loaa ahiki i keia la nui ka pahaohao no keia mea, aka hookahi no mea i maopopo i na mea apau.

            Ua mare mua no oia i ke kane oia o Joseph Peter i make a ua loaa mailoko mai o laua hookahi keikikane o 12 makahiki e hanaiia mai nei i Auld Lane, Honolulu, e kona kuku, Mele Kamoa.

            Ua haalele iho la oia i na luhi ana he nui a lehulehu, o kana lei ana mai kona mau la opio a huli no hoi kakahi o kana hanai mua oia o Maraea na ko maua kaikunane i make mua, a ua ai no i ka loaa a ia luhi, a moe aku la aole ka mau lei aloha e ike hou ia oe ua pau loa!

            He puuwai aloha ohana a keiki kuu pokii i hala aku la, he wahine heahea, he piha hana o na ano like ole e lako ai ka nohona home, e noonoo nui ana i na mea e pono ai o ka noho ana.  Ua pau ko kaua hele like ana ma na kuauna lo'i no ka mahiai, auwe kuu pokii e hooikaika ana i ka pono o ko maua ola ana me ka maua mau lei aloha; he mau keiki, ua pau ua maha oe e kaina, pau ko'u ike ana i ke anu o ka wai pau kou hapai ana i na huli e hele ai e au wahine iloko o ka lo'i me ko kaua mau wahi kino nawaliwali, aole hoi e hihi o ka pono o ka nohona ka mea nui.

            Ma ka mahina o Oct. 18, 1892 oia i hanau ai a ua piha iaia he 31 makahiki e hele nei.

            Ke hooki nei au me ka mahalo a

 

Ke kii keia o na Opio e lawelawe nei i ka hana kuke:  Mai ka hema aku, Jos Kukualani, Kahima Kahaloa, Ah Moi Lau Mun, Ah Moi Lau, Lucy Puahi.

 

KUKULU KEKAHI MAU MAKUAHINE I HUI NO KA HOOHOLOMUA ANA IA MOANALUA.

(Kakauia e J. K. Mokumaia.)

(Hoomauia mai)

            Mai ka hoomaikaia ana o keia hana ahiki i keia manawa, o ia mau ka nee ana imua, me ka piha o na mea apau i ka hauoli.

            I mea e ikeia ai ka oiaio, eia na kii on na opio i ike i ke kuke ame ka lawelawe ana i na mea e pono ai o na opio, o ia ke kuke ana ame ka hanai ana ia lakou oiai e nana mau ana na kumukula i ua mau opio nei, no ka pono o ka lakou haawina, o ka hemahema wale no ma keia apana hana, o ia paha ka makaukau ole o ka home on na opio, elike me ka mea e a'oia mai ana aka, ua a'oia aku me ka ikaika loa e malama i na hunahuma liilii, o ia ka laiki, ka palaoa, e hanaia anaa lilo i pukini.

            Nolaila o keia mau mea e a'oia nei, kekahi ia o na pono nui loa, e loaa ana i na makua ua makaukau, a pela hoi na kupuna e hooikaika ana e ike aku i ka laua moopuna e lilo ana i mea makaukau, no ka laua luhi i luhi ai.

            Ina iho la ia o ka mea e iiniia

 

 

MOOLELO O KA HALAWAI HANA O KA AHAHUI KULA SABATI O KA MOKUPUNI O OAHU, KAU O OKATOBA M. H. 1923.

            Noho ka Halawai Hana o ka Ahahui Kula Sabati o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu ma Keana, Kahuku, Koolauloa, i ka la 5 .o Aperila, M. H., 1923.

            Hoomakaia na hana mo ka Lunahoomalu Oscar P. Cox ma ka noho, me ka himeni 132 L. H., and ka pule a S. K. Kamaiopili.

            Na ke kakauolelo i hoomaopopo i na lala o ka Aha, elike me ke kauoha a ka lunahoomalu, e hoomaka ana mai na Lunanui mai:

            Rev. H. K. Poepoe, hope peresidena o ka Paeaina; Mr. Oscar P. Cox lunahoomalu; W'm.  Kamau, hope peresidena o ka Paeaina; Mr. Oscar P. Cox lunahoomalu aole i hiki mai; Jas. H. S. Kaleo kakauolelo; Rev. W. K. Poai, puuku; S. K. Kamaiopili, hoa-Lovel K. Kupau, lunahooia, aole i hiki mai; Paalua D. Kellett kakauleta o na Hawaii, aole i hiki mai; Rev. H. P. Judd, kakauleta o na haole ame Rev. J. P. Erdman, kakauleta o na Iapana.

            Mr. Sam Kauka, Kahu Kula Sabati o Oahu, aole i hiki mai; Mr. S. K. Kahele, hope Kahu Kula Sabati Nui, ame J. B. Mahoe, hope Kahu Kula Sabati Nui; Mr. Oscar P. Cox Lunahoomalu o ke Komite Hoeueu, Mr. S. K. Kahele lala o ke komite ma na Koolau, Mr. Sam Kauka ko na Kona aole i hiki mai.

            Na Kahu Kula Sabati ame na Elele.  Miss Ida MacDonal, K. K., S., Kawaiahao, aole i hiki mai; Mrs. Alenuihaha Pascal, elele; Miss Kuualoha Akana, K. K. S., Kaumakapili, aole i hiki mai; Mrs. Helen K. Kamaiopili elele; Mr. Sam Kauka K. K. S. Kalihi me Moanalua, aole i hiki mai; Mrs. Lydia Kalaiwa, elele; Mrs. P.K. Kapanookalani, K. K. S. o Ewa, Mr. C. H. Maemae, elele; Mr. S. K. Pule, hope K. K. S., o Waianae, Mrs. R. Kaleiwahea, elele; Peter Andrews K. K. S. o Makua, aole i hiki mai; Mrs. Peter Andrews elele; Mr. J. K. Kauwalu, hope K. K. S. o Waialua, Mrs. Kekoena Smith elele; Moses Kaaipuaa, K. K. S. o Kahuku, Mr. Moepono elele; Mrs. Lizzie Kahele, hope K. K. S., o Hauula, Mr. S. K. Kahele elele; Mrs. Ane Kamaka, K. K. S. Waikane, F. L. Kaleimamalu, elele; Mr. Jas. Hopili K. K. S. Kaneoho, Mrs. Maraea Corney elele; ame na lala o ka aha makua na lala o keia aha.

            Ma ke noi a J. K. Kauwalu, ua aponoia na lala o ka Ahahui C. E., i hoa no ka aha.

            Ma ke noi a J. K. Kauwalu, ua aponoia ka moolelo o ka aha ma ka hilinai ana i ke kakauolelo.

            Ma ke kauoha a ka Lunahoomalu, ua heluhelu ke kakauolelo i na hoike a na komite kumau o ka aha, elike me ia malalo iho nei:

 

 

nui ia oe e Solomon Hanohano.

            Owau iho no kona kaikuaana me na waimaka o ke aloha pokii poina ole.

            MRS.  EVA KAHALEPAUOLE, Niuuia Home, Waialua.

 

nei, e loaa keia mea maikai, alaila hookahi no ninau nui, o ia ka huki like a hana like, e loaa no na mea apau me ka nui ole o ka lilo mailoko ae o ka nui o na keiki, i laweia ae ai keia mau opio.

            O ke keiki e ku ana me kahi laau ma kona paeae, he ike loa oia i ke kolikoli ana i ka uala, a ua hiki iaia ke hana a lawa pono na keiki, ame ka malama ana i ke ahi e a maikai o kekahi keiki iho, he ike kona i ka okioki ana i ka pipi ame ke ana ana i ka nui o ka wai ame ka paakai, i mea e ono ai ke ai aku.

            O na kaikamahine opio elua, he mau pua ia no Kina, he ike hoohuihui ko laua e hoolilo ana i ka palaoa a loaa ke mea e oleloia nei nulu kupa, a o ke kaikamahine nui e ku ana, oia ko lakou poo ma ke a'o ana i na hana kuke; he ike nui ka i loaa iaia,  oiai ua lilo oia i mea kokua i na kumukula; o kona wahi e noho nei, aia no ia ma kekahi aoao o ke kulanakauhale nei, oia o Kamoiliili.

            E hoomaawanui ana oia i ka hele ana i na la apau oiai ua lilo oia i mea alakai i na opio liilii, a eia na makuahine ke hooikaika mai nei i na lole o lakou, no ke komo ana i ke kaihuakai o ka la o Kamehameha.

            O ka'u leo pule e hoomauia na hana maikai!

 

            Komite Hoike Kahu Kula Sabati Nui, Rev. H. K. Poepoe, Jas. Hopili ame Sol. Moepono.

            Komite Hoike Elele, J. K. Kauwalu, P. K. Kapaniokalani ame Mrs. Lizze Kahale.

            Komite o na Hana Hou, W. K. Poai, S. K. Kamaiopili ame Mrs. Maraea Corney.

            Komite Hoalohaloha, J. K. Paele, Mrs. Lydea Kalaiwaa ame C. H. Maemae.

            Komite Palapala Hoopii, Rev. H. K. Poepoe W. K. Poai ame G. M. Kauaulalena.

            Komite Pa'i, Jas. H. S. Kaleo, Paalua D. Kellett ame W. K. Poai.

            Hapaiia na hana kumau o ka aha, elike me ka papahana i hoomakaukauia.

            Na ke kakauole o ka Aha i heluhelu i kana hoike makahiki no na hana o ka aha, a nana no i ka hoike o na loaa ame na hoolilo.

            Na ka puuku i kana hoike, a ma kana hoakaka, aole i komo mai kekahi mau hoike e pono ai kana hoike, nolaila ma kana noi, e ikeia kana hoike ma ka hoaloha, me ke aponoia e ka lunahooia.

            Ma ke noi a H. K. Poepoe, ua aponoia ke noi a ka Puuku.

            Ma ke noi no a H. K. Poepoe, ua aponoia ka hoike makahiki a ke kakauolelo a o ka hoike o na loaa ame na hoolilo, ua waihoia a ikeia ma Ka Hoaloha me ka hooia ana a ka lunahooia.

            No ka hiki ole mai o ke Kahu Kula Sabati Nui, ua hapaiia ka hoike a na Kahu Kula Sabati Apana.

            Na P. K. Kapanookalani i kana hoike o Ewa, na S. K. Pule i hana hoide o Waianae, na J. K. Kauwalu i kana hoike o Waialua, na Mrs. Lizzie Kahele i kana hoike o Hauula, na Mrs. Ane Kamaka i kana hoike o Waikane, na Jas. Hopili i kana hoike o Kaneohe, na ke kakauolelo i heluhelu i na hoike kino ole o Kawaiahao, Kaumakapili, a waihoia na hoike apau maluna ae i ke Komite.

            Na ka lunahoomalu i hoolaha mai i ka poe e haiolelo ana maluna o ke kumuhana, "O na mea hea ia " o ia ke Kahu Kula Sabati o Ewa, Waianae ame Waialua.

            Mamuli o ka pau ana o ka manawa, ua hoopanee ka aha a noho hou i kona manawa me ka himeni 27 Leo Hoonani ame ka pule a Jas. Akimo.

 

(Aole i pau.)

 

            Pau loa ka hale hou o Robert Fuller i ke ahi i ku ai ma ke alanui Kulika, Kalihi, ma ke kakahiaka o ka Poalua nei; he kapuahi aila mahu ke kumu o ka a ana; o kahi i laki ua pau na lako hale i ka lele iwaho, ame ka inisuaia ana o hale.

 

TEGUCIGALAPA, Honruras, Mei 27---Ua laweia aku ka "wahine pepehikanaka me ka hamare" no Nu Olina i keia la, e na hope makai me ka nana ole ia aku o ke kauoha a ka aha kiekie e kauoha ana e hookuia aku o Clara Philips.

 

KA AHAHUI KAMEHAMEHA NO KA MOKUPUNI O KAMA

 

            Iwakalua makahiki i hala ae nei mai ka hookumuia ana o keia ahahui, a iwaena oia poe o ke Alii Jonah K. Kalanianaole i moe aku i ka moe kau-a-moe-hooilo kekahi, a oia no ke poo o keia ahahui.  Ua kukuluia keia ahahui maluna o ke kahu "ke aloha hoahanau, ka manawale'a, ke kokua ana o kekahi i kekahi me ka malama pu i kou kulana, " hookanaka."

            Aole no i komo nui mai na Hawaii kupono i keia ahahui, ahiki wale no i ka moe ana aku o kona aliiaimoku, ke Keikialii Jonah K. Kalanianaole, a mahope mai, ua ike koke ia ka hoomaka o ke komo nui ana mai o na Hawaii iloko o keia ahahui, ka ahahui ma-lu wale no i kukuluia no na Hawaii e ku nei iloko o ka Paeaina o Hawaii aloha i keia la.

Ka Hoomaka Ana o na Ahahui Lala

            Ma ke noi i loaa mai i ka Hui Makua mai na Hawaii oiaio mai o ka Mokupuni o Kauai, no ke kukulu ana i hui lala o Kamehameha malaila, ua lawe koke ia ae na koohina e na lala o ka hui makua ma Honolulu nei e noonoo, a ma ia noonooia ana, ua hooholo ka hui makua ma Honolulu, no ka ae ana aku i ke noi a na Hawaii mai Kauai mai, a ma ka la 16 o Dekemaba, 1918, i hoauia ae ai ka ahahui lala o Kauai e kekahi o na lala mai Honlulu aku nei no ke kukulu ana, a ma Lihue, Kauai, i kukuluia ai a heaia iho la ka inoa o keia ahahui o ka Ahahui "Kaumualii," Pohai o Kamehameha.

            Aole i loihi mahope iho o ke kukuluia ana o keia ahahui, ua ikeia aku ka lokahi ana mai o na keiki papa o keia mokupuni i ke komo ana, a lilo i mau lala no ka ahahui o "Kaumaualii," a i keia la, ua neepapa aku kona mau lala apuni keia Mokupuni o Kauai, e hahai ana i na a'o ana a ko kakou Moi Kamehameha 1, a i keia la ua nui a ua lehulehu kona mau lala ma kela pe'a ame keia pe'a o ka Mokupuni a Kauai.

            Ua hooulu mua ia no mamua aku o ke ku ana o ka Mokupuni o Kauai, he ahahui lala ma ke kaona o Hilo, Hawaii, a i kapaia o ka Ahahui "Mamalahoa," Pohai o Kamehameha. Ma ka la 18 o Aperila, 1907, kona kukuluia ana; ua nui no na oiwi Hawaii i lilo he mau lala no keia ahahui; aka, mamuli o na ulia o ka manawa, ua pupu no kona nee ana imua.  Iloko no nae o ke kakaikahi o na lala o keia ahahui, ke mau nei no kona ku ana, a aia maloko o ko lakou waihona kekahi waihona mahuahua ahiki no i keia la, a mamuli o ka hoomaopopoia ana o ke ala o na mokupuni e ae, eia keia ahahui a aole no e loihi ana na la ma keia mua koke iho, e holopapa aku ai kona ikaika neemua ma na apana apau o ka mokupuni o Hawaii.

            He mea nau e Hawaii e haaheo ai i ke ku ana o keia ahahui ma ka Mokupuni o Maui.  Ua kukuluia keia ahahui lala ma Wailuku, Maui, ma ka la 2 o Dekemaba, 1922, a ma o kona manawa i kukuluia ai, ua heaia iho la kona iona o ka Ahahui "Kahekili," Pohai o Kamehameha.

            Ua lilo koke kekahi mau oiwi Hawaii ko 'iko'i o ka aina i mau lala no keia ahahui, a iloko o ka manawa pokole, ua ikeia aku kona pii me ka awiwi a i keia manawa, ua pahola loa aku kona mau lala ma kela ame keia pe'a o ka Mokupuni o Maui.  Ua hului pau ia mai kona mau makaainana kupono, a i ikeia aku he mau alakai kupono no ia aina kaulana, a i keia la, eia kona mau heluna lala maluna aku o ka 100.

            Mamuli o ke kono mai ia Kahekili mai i ka hui makua ma Honolulu nei, no ka hui a komo pu ana me lakous no ka malama ana i ke anaina haipule, a hoomano i ko kakou Moi Kamehameha 1, maloko o ka luakini Kaahumanu ma Wailuku, Maui, a no ka hooko ana aku i keia kono, eia na lala o ka ahahui makua ma Honolulu nei ke liuliu nei no ka holo ana aku e hui u me ia mau lala iloko o ka ahahui hookahi.  Ua hoopaaia aku la ka mokuahi Mauna Kea o ka Hui Moku Piliaina e ka hui makua, a e haalele iho ana i ke kaona nei ma ka hora 9:30 o ka Posono iho, a ma ke kakahiaka Poakahi, Iune 11, 1923, hora 5:30 e ku hou mai ai no ke komo pu ana me na ahahui Hawaii e ae ma ke ka'ihuaka'i ana ma ia kakahiaka mai Aala Paka ahiki i ke kahua o ka pa-alii, o ia la no.

            Ua manaoia ma keia huaka'i a ka ahahui makua ma Maui, o ka makamua loa keia o kekahi huaki i lawelaweia no ka pono ame ka pomaikai o na lala o keia ahahui.  Ua manaoia, o ke komo pu ana o kona mau lala ma na kumuhana o keia ano, he mau kumu kupono loa keia a lakou e hana ai, he mau alahele o ka hui kino pu a kukai olelo a lululima ana paha me na lala o Kahekili ma Maui.  He hapanui o keia mau lala i malihini a i kamaaina ole i na lala o ka hui makua, aka, mamuli o ka lilo ana i mau lala no keia ahahui, ua lilo koke iho la no i mea kamaaina iloko o ka wa pokole, aole hoi e hoopepe ke kipa kauhale ana, elike me ka mea maamau i na Hawaii.  Eia ke ikeia aku nei na olino o ke ola hous o Hawaii ma na hana o keia ano, eia ke hookokoke nei kekahi o na Hawaii me kekahi o kona poe kuonoono i hiki ole ke hookokoke aku me lakou iloko o ka wa i hala.  O ke alahele o ka aina ke hoohui i a lakou i hoowale no keia e hiki ai i na Hawaii kahi puuwai, i hookahi umauma a i hookahi poohiwi, a he mea no hoi no na Hawaii oiaio e haaheo ai ka ike ana aku i kekahi mau oiwi ko'iko'i o ka aina e laulima pu ana no ka hapai ana ia Hawaii lahui iluna ma na alahele apau e pili aku i kona noho ana.

I Home no ka Ahahui Kamehameha

            Malalo o ke alakai ana a Oscar P. Cox, Capt. Louis Self ame Capt. Moses Naopala ame kekahi mau lala e ae, no ka imii ana i na alahle e hiki ai ke loaa kekahi waihona no ke kuai ana i aina ame ke kukulu ana i home ponoi, eia ka hana a keia komite ke nee nei imua, a o kekahi o na hana a keia komite i hoolala ai, o ia no ko lakou hoao ana e hai i ka Mauna Kea no keia huaka'i a ka hui makua no Maui, e haalele iho ana ia Monolulu nei ma ke ahiahi Poaono iho.

            Ma ka hoike a ke komite, ua lawe na hemahems o ka moku i keia was, a ke kauka'i nei lakou o ka pau pono mai o ka heluna nui o na lala e hele. Ua aeia ma keia huaka'i ka hele pu o na wahine, na hoaloha ame kekahi poe e ae e makemake ana e hele ma keia huaka'i, a o ka pomaikai e loaa mai ana mahope iho o ka ukuia ana o na hoolilo, e hoihoiia aku ana no ia maloko o ka waihona o keia ahahui no keia hana.

            Aole wale no i ulu ae keia noonoo o ka imi i home ia Kamehameha wale no aka, aia like no ia haawina hookahi i kekahi mau ahahui  e ae elike me ka Hui Ululaau Foresters e hana mai nei i ka lakou mau hana maamau i kela ame keia makahiki imi pomaikai no ka holo mua o ko lakou ahahui.

            Ke kau nui ia aku nei, o ke alahale wale no e holomua ai na hana o keia ano, aia wale no a pupukahi na lala i ka auamo like ana i keia hana, e hapaiia nei no ko lakou pono a pomaikai, aole wale no ia lakou; aka, o ka lehulehu pu kekahi e kakoo aku ai i na hana o keia ano, alaila, aole no e nele ka hookoia o ka iini ame ka makemake o ka hana i makemakeia ai e kukulu.

            Ke makemake nei na komite hana o keia ahahui, e haalele iho na lala o Kamehameha i na mano hoopepe, na manao kanalua, na manao akiaki, a manao e hoomake ana i ka hooulu ana i kei hui no ka hooneeia o na papakuhikuhi hana imua, aka, ke uwaloia nei na lala apau e ku a maloeloe, e hele a e hooko i ka leo kahea o ka ahahui, a e liuliu iho no ka hoomakaukau ana ia oe no kou rumi i hookaawaleia oluna o ka Mauna Kea.  E hoopau loa na manao kanalua ana, e kokua i kou ahahui, a he mea pono no e wehe ae na lala o keia ahahui i ko lakou pakeke a auamo like i na ko'iko'i elike me ia i auhauia me ka puuwai ulumahiehie, e mau kou hauole ana, a no ka mea he hookahi wale no manawa ou o ka makahiki e hana ai a e hoomanao ai hoi no kou ahahui ma na hana o keia ano, a nou aku no ka nui o ka manawa.  O ka makemake o ke komite, o ia no ka piha pono o Mauna Kea i ohuohu ka hele ana, nani a ulumahiehie ka hui kino pu ana aku me na makamaka ame na hoaloha o ka Mokupuni o Maui.

Ka Ahahui Hawaii Helu 1, Pohai o Kamehameha.

Hui Makua, Mokupuni o Oahu.

"KONA ALIIAIMOKU."

            Mahope iho o ka make ana o ka make ana o ke Keikialii Jonah K. Kalanianole, ke Aliiaimoku o ka Ahahui, ua noho iho la ka Papa Alii a noonoo i kekahi o kona mau alii no ka hoopiha ana aku i ke panihakahaka ma kahi o ke alii i moe aku, a ma ia noonoo ana a ka Papa Alii, ua hooholo iho la lakou a wai ae la i ke Alii John C. Laine i Aliiaimoku a o ke poo hoi o ka Ahahui Kamehameha i keia la; a penei na papa alii ame na lunanui i koho pono ia o ka ahahui makua:

            John C. Lane, aliiaimoku; William Chung Hoon Jr., hope aliiaimoku; na alii i poniia, James L. Holt, Carlos A. Long, David K. Ainoa, Charles L. Oio, Morena K.. Hulu, David K. Hoapili, Eli J. Crawford, Andrew I. Bright, Charles H. Rose, Reuben Kinney, William Chung Hoon Sr., Henry H. Williams, William K. Cano, George H. Huddy, John K. Kamaoulu, B. N. Kahalepuna.

            Na alii i hookiekieia malalo o na kanawai o ka ahahui:  William Chung Hoon Jr. ame Edward K. Wongham.

            Na alii i hookohuia e ke Aliiaimoku John C. Lane:  S. E. Kalama, John H. Wilson, Capt. Louis Self, Capt. Moses Naopala, Noa W. Aluli, William M. Ahia, Capt. Wm. Purdy, Oscar P. Cox, John R. Desha, Commander Samuel W. King, Commander Wictor S. Houston, W. O. Crowell, William C. Achi Jr., Joseph H. Akina, Joseph E. Clement, Frank K. Kalua, Henry Kaipo.

            Na Lunanui o 1923-1924:  John K. Mokumaia, Mamo Alii:  William K. Punohu, Kaukaualii; Edward K. Kea, Luaulii; L. H. L. Hart, Kakauolelo; Wm. chung Hoon Jr., Kuauhau; Edward K. Wingham, Aipuupuu; Amos J. Mawae, Kahuna; Joseph K. Keliikoa, Kuhikuhipuuone; Abrahm Ahlo, Pukaua Nui; Samuel M. Williams, Pukaua Iki; Albert Kalaiwaa, Kiai Loko; George K. Maile, Kiai Waho.

            Na Lala Papa Kahu Waiwai:  Oscar P. Cox, William M. Ahia, David L. Desha.

            Na Alii o ka Ahahui Mamalahoa Helu 2, Pohai o Kamehameha (Mokupuni o Hawaii):  Stephen L. Desha, Sr., George L. Desha Sr., William H. Beers, Noa W. Aluli, Samuel K. Pua.

            Na Alii o ka Ahahui "Kumualii Helu3, Pohai o Kamehemahe", Mokupuni o Kauai:  J. Mahiai Kaneakua, Nicholas K. Hoopii, William C. Achi Jr., William O. Crowell.

            Na Luna Nui: -- A. G. Kaulukou, Mamo Alii; John Hano, Kaukaualii; I K. Kaauwai Sr., Laualii; S. K. Kaahu, Kakaolelo; Henry Blake, Kuauhau; W. O. Crowell, Aipuupuu; H. W. Waiau, Kahuna; Samuel Keliinoi, Kuhikuhipuuone; John Naleimaile, Pukaua Nui; E. E. Lovell, Pukaua Iki; F. W. Akana, Kiai Loko; David K. Pele, Kiai Waho.

            Na Alii o ka Ahahui "Kahekili Helu 4, Pohai O Kamehameha", Mokupuni o Maui:  Samuel E. Kalama.  Na Luna Nui:  W. E. Bal Sr., Kaukaualii; Clem Crowell, Laualii; Frank K. Kalua, Kakaolelo; C. F. N. Rose, Kuauhau; Charles Wilcox, Aipuupuu; Stephen Lake, Kahuna; Willia Hoopii, Kuhikuhipuuone; George Kauwenaole, PUkaua Nui; J Hiona, Pukaua Iki; M. Ross, Kiai Loko; W. Cockett, Kiai Waho.

            Na Lala Papa Kahu Waiwai:  S. E. Kalama, Guy Goodness, W. F. Kaae.

 

HAINA NANE.

 

            E oluolu mai kou hanohano e Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa ke kukui aa mau o ka Paredaiso o ka moana Pakipika, i ka'u wahi hua nioi no ka nane a ke keiki o Kona i ke kai malino.

            Mahele mui:  Ua loaa no au i na meaulu apau a ke Akua i hana ai.  Haina Aa ok aa ua loaa ia i na meaulu apau, aole kekahi mea i uau i nele i kona aa.

            Mahele elua, ua loaa no au i na moku , na waapa, na waa, na manu, na holoholona, na mela kolo ame na kanaka apau.

            Haina.  Ka. Maluna o na moku apau e holo ana maluna o na muliwai, na kai, na moana he ka ko lakou mea e paa ai, he mea haule ole ia i na moku apau.

            Waapa, aia ma kona hope he hoe i kapaia hoe ka, ka mea nana e hoopololei kona ihu e pili ai i kahi i makemakeia.

            Waa, he mea haule ole i na waa apau e holo ana i ka lawai'a kona ola ia, in a nele ke kaliu he waa make ia, wahi a na hookele waa malam i ke ka ke ola o ka waa, pae i ka aina.

            Na holoholona, na me kolo aia mahope o na holoholona i kapaia he ka, ka hope kikala upehupehu, pehu io no!

            Ke kanaka, ua loaa no he ka kou hope kikala, ua kapaia no ia wahi he ka.

            I ka hui ana, o akahi me elua loaa ka pane pololei o ko inoa o Aaka.  Iua o ka inoa ia o ko kama ea, owai keia kanaka makemake ia oe, in a he kanaka aaka oe aole e ike aku ana ia oe, aole no he hoaloha nou ma keia ao o ia kou mea i ike ole ia ai.

            O ka lawa keia o ka'u haina, Owau no

            G. K. P. KAUAULA,

            Keiki o ka peni hulu Ekake,

            Maluulu o Lele, Lahaina, Maui.

 

            Kapekepeke mai la no ke kiina o ka peni hulu ekake ke-ho-ho a ke keiki o ka Malu Ulu o Lele, eia nae lihi launa ole mai la kaua i ka hope kaiue o ka Maunaloa, hooni hou la mai ka neme ana a ka huila!--L. H.

           

HE HOOMAIKAI

            Mr. Solomon Hanohano, ka Luna hooponopono o ka manu nunu lawe olelo a ka lahui Hawaii; Aloha:-- E ai oluolu mai hoi kou ahonui i kekahi wahi rumi kaawalo o ka hiwahiwa a ka lahui Hawaii, no keia wahi poomanao e kau ae la maluna, i ike mai ai na makamaka ame na hoaloha o na puuwai aloha e noho mai nei mao a maanei o ka apana o Waialua, Oahu.

            Ke haawi nei keia Ahahui Manawalea o na Makuahine o ka Ekalesia o Waialua Oahu, o ia hoi Kaonohionakai, i ka hoomaikai he nui i ka poe apau i haawi mai i ka lakou mau kokua ana, e pili ana i ka ahamele o ka po la 12 o Mei A. D. 1923, a pela hoi me ka hui himeni o Anahulu i alakaiia e ka Makuahine puuwai hamama o Haleiwa, i hui pu ia me ke kaikamahine o ka uka nohea o Wahiawa, i aha'iia mai ai e na kaikamahine o Anahulu oia ho'i o Mr.s Nakea i kuu

 

KIKOO A KA POE KAAHELE

 

He hoopukaia ke Kikoo a ka Poe Kaahele e keia banako ma na huina o $10, $20, $50 ame $100.  Aole i kauka'iia ma ka banako wale no e kikoo ai ia lakou--ua hiki ke kikoo ia lakou ma ka hokele, hui kaaahi, hale kalepa a mau hale e ae ma kekahi manawa.

 

E hoike ana na kikoo pakahi i kou inoa aole no he waiwai ahiki i ke kakauinoaia ana o ia ea.  Ina e nalowale, e kaohiia ana ka uku ana.  Aole he pono e laweia ke dala kuike ma kekahi manawa, ma kekahi wahi, me ka palekana, ma keia i kupono loa ai na Kikoo a ka Poe Kaahele.

 

The Bank of Bishop & Co., Ltd.

Ka Banako Kahiko Loa ma Hawaii nei.

Kukuluia i ka 1858

HUINA WAIWAIPAA HE $16,000,000.00 A OI.

 

pay less and get more in lubrication

 

            He mea oiaio o ke "kino" o ke Zerolene e ukali ana ia ma ka holoke ana o ke ku-e o ka enekini o ka otomobile a oi aku mamua o na aila e ae, me ka nana ole i ko lakou kumukuai e hoolilo ia ana.

            O ke Zerolene i hanaia mai ka aila Maka mai i waeia i hooholo kaokoaia iloo o ke paipu i kahi hoomaemae, a i hanaia e ka makou ano maikai loa o ka hana ana, he oi ae ka maikai o ke pale ana i ka wela, he emi mai ka ma-ku, nolaila o ke kaa e hooma-uia ana me ia mea e holo ana ia mai ka 25% a i ke 50% ka mamao oi aku me ka holoi ole ia o na wahi hookuu ea a ipu paha.

            E hoemi ana ke Zerolene i ka anai ana ame ka poino a oi aku mamua o kekahi mea hooma-u e ae a makou i ike ai, a i hoao ai, a i hanaia paha no ka otomobile.

            . .Hoomau i ke Zerolene--ina no ia he emi mai i ka hapa o kona kumukuai.

STANDARD OIL COMPANY

            (California.)

 

mai ai i ka lakou mau mea nani loa, a ku no hoi i ka nani ame ka hiehie ke ike aku i ka lakou mau hana-o ia po.

            I ka lakou hana ana mai i na mea hoomakeaka, o ia hoi o Nuuanu play, me he mea la o na u'i nohea ia o ia uka e luli ole ana i na ino he nui, i alakaiia no e keia kai@@ mahine, a ke hoomaopopo aku, ma he mea la no ke Koolau keia mau kaikamahine.

            Mawaho ae o keia, ke nonoi nei keia Ahahui Manawalea o na Makuahine, o ka Ekalesia o Waialua, Oahu, i ka Makua Lani, e haawi mai i na hoopomaikai he nui, i ka poe apau i akoakoa ae malaila ma ia po, a pela hoi e lawe aku ai ka poe apau i keia mau hoomaikai ma o maua la na komite,

SAMSON PAELE

MRS. H. GILMAN,

 

            Ma ka hora 2 o ka auwina la Poalua nei i hooloheia ai kekahi mau hihia okimare i paioia mai e ka poe i hoopiiia, mamua o ka l@@ nakanawai John. R. Desha.

 

HOAILONA

AEKO

Waiu Kia

 

No 64 makahiki ke ku ana he @@ na ka bebe.  Ka ai maole ke kau ole ka walu o ka makuhine--