Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 23, 7 June 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

'::a aole i pili ka hewa pepehikanaka ia Lola, alaila \ % c • ".:mu o kona holo mahuka ana? Pehea oia e pee mai nei | r -, kekahi wahi mamao? Aole anei ia mamuli o kona maka'u : ke karaima i hanaia eia?" \"m kena mau ninau au, aole e hiki ia'u ke pane aku i ka pololei, aka nae, elike nie ko'u kamaaina i kela kaikama- | t- ne. aia mau he mau kumu maikai, o kona holo mahuka ana, me ke ano mau o kana mau mea apau e hooko ai, ma i.ekāhi mau hana e ae." • N'o kou kupale e Elioka no ko Lola pono. ua konoia mai au, c ae i ko'u manao, me he mea la, ua haulehia oe i ke ?'oha no kela kaikamahine, pela wale no oe i komo pu ole mai si me a'u, ma ke kokua ana i ka aoao o ka pono ame ka pololei." | "He kumuhana okoa loa kena au e hoala mai la; i kupono ole [ i e pane aku ai, koe wale no keia, ke a'o hou aku nei au | oe, mai hoao.oe e waiho aku i na mea au i hoakaka mai nei 'u. inuia o na kanaka o ke aupuni." i" pi'i ana ia'u kekahi hewa ko'iko'i loa, ke huna au i ka'u mea i ike ai. i hanaia aku maluna o Alika; a ina no ka : ea mai ma keia mua aku, e ikeia ae ai, ua make i' ; kela kaikamahine mamuli o ka hanaiia ana i ka laaumake, r.:"iila ua pili ia'u ka hewa, o ia ka hoao ana e huna i ka mea karaima." 'Malia paha pela i'o, aka heaha iho la ka waiwai o ke kikoo v.ale ana aku no i kekahi mea maopopo ole?" wahi a Elioka rna ke ano hoihoi ole. Ke onioni wale la no o Mrs. Wadona ma kona noho, me ka maikai ole o kona noonoo, no ko Elioka kokua ole aku iaia; h mihi iho la ua wahine nei, no kona hua'i ana mai i kana r:au meahuna imua o kela kanaka opio, me ka pane ana mai nae: "l'a kau aku ko'u manaolana maluna 011 e Elioka, no ke Vokua ana mai ia'u, ma keia ninau ano nui, no ko'u ike, i ka r..:i o kou makee ia Alika, eia ka ua kuhihewa ia noonoo o'u, he okoa loa kau mau mea i hoakaka mai nei, i kulike ole Are ko'u makemake." 'Xo na mea e pili ana i ko'u manao aloha no Alika, ua lohe mua aku nei oe i ka'u mau hoakaka, a no na mea hoi e pili ia Lola, e liaawi aku ana au i ka'u mau kokua ana iaia, r pakele ai kela kaikamahine, mai kau mau hoahewa wale sna aku maluna ona," wahi a Elioka me ka manao paa, a ina raha i maopopo mua ia Mrs. Wadona, ke ano o na kokua a ī- lioka e haawi aku ana ia Lola, ina ua komohia aku ka manao f analua iloko ona, no ka holopono o ka hana ana i manap ai e 1 ooko aku. "Aia no ia i kou manao e aka no'u iho, aole loa au i hoi hope ana ma ka'u mau mea i ike ai i ka pono ame ka pp- ] lei. E waiho koke aku ana au i ka'u mau mea apau i ike b\. iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni, a na lakou e lawebwe aku i na liana i koe. Aole e hiki ia oe ke hoahewa mai .a'u. no keia alahele a'u e hooko nei,'oiai he hana hewa loa • a'u, ka huna ana i kekahi karaima i lawelaweia imua ponoi 0 kuu mau maka," me ka hoike okoa ana mai o ua wahine rei i kona hele a piha i ka huhu. Xo ke kuoo maoli o na olelo i kamailioia mai e Mrs. Wame he mea la ua maopopo loa i kela wahine ka hanaia ana o ke karaima pepehikanaka, ua ano kuha'u mai la o Elioka. me ka noonoo ana iho, malia paha ua kuhihewa oia, o ka ru-a wale no nae nana i hookupaa mai iaia, ina kana mea i koho mua ai. no ka pili ole o kekahi hewā ia Lola, no kela pono 1 ka hookikina ana aku o Mrs. Wadona ia Lola, e mare mai ne Uilama Wadona; a ua manaoio maoli no oia, o keia ke kun:: nui o ko Mrs. Wadona makemake ana e hoopilikia akn i kela wahine opio, no ka hooko ole ia ana o kona makemake, e lilo mai i wahine na kana keiki. "Ive ae aku nei au, ina ua manaoio maoli no oe, ua make o Alika mamuli o kekahi karaima i hanaia, alaila he hana hewa nau, ka huna ana iho i kela kāraima," me ka haka pono s-a aku o ka nana ana a Elioka maluna o na maka o kona r:akuahine hanauna. "Heaha hou aku auanei kau mea e kanalua ai, no ka hana a ka laaumake i loaa aku ai ia'u, 110 ka pepehi wale ana aku ro ia Alika, aole no kekahi kumu e ae?" "Ma ia wahi, aohe he mea maopopo ia'u ke olelo ae i keia r anawa." ' Alaila ke paa nei 110 anei kela manao kahiko ou, e hoopau au i ko'u noonoo, no ka waiho v ana aku i keia hihia iloko e ka lima o na makaikiu?" "Ae, a ina owau ma kou wahi, aole au e lawelawe ana i kekahi hana pupuahulu, elike me kau e manao nei, malia paha e hoea mai ana no i ka la, e hoopauia ae ai na pohihihi apau." "Ma ke ano hea aku auanei e maopopo ai ke ano o ka hoea £v;a o ka laaumake maloko o ke keena o Alika? O ka mea oiaio loa, ua hookomoia aku kela laaumake. a hunaia hoi ka o~iole iloko o ka lehu o ke kapuajii, e kekahi mea i loaa iaia ka manaoino no kela kaikamahine." 'Ma kena mau hoakaka au, i kulike ole ai ko'u manao me lou. a elike no me ia a'u i hoakaka mua aku nei ia oe i ko'u r:^nao, aole loa o'u wahi manaoio iki, o Lola ka mea nana i hookomo i ka laaumake maloko o ka rumi, o kona hoahanau, £ loa aku hoi ka huna ana i ka omole, iloko o ka lehu o ke kapuahi." 'Alaila owai ka mea nana i hookomo i ka laaumake maloko r kela rumi?" wahi a Mrs. Wadona me ka piha i ke pihoi'r me ka li-o ana ae hoi o kona mau maka, a Elioka e hoon'.aopopo aku la, ua ike mai paha ua wahine nei, i ka pololei ko ia nei manao, a o ia nae kana o ka pane koke ana mai. "'No keia manawa, aole e hiki ia'u ke pane aku i kau ninau, (-'a nae ke paa loa nei kuu manao, e hoea mai ana no ka la e ikeia ae ai ka mea oiaio loa, a ina no ke kau aku o na hoahewa ana maluna o kekahi mea, o ua mea la, aole ia o Lola." He nui na noonoo iloko o Elioka ana i makemake ai e hoaV".ka ae, aka nae no kona manao, o Hlo auanei ia i kumu e l"' n oi loa ia aku ai ka piena o Mrs. Wadona, uumi wale iho la i oia, me ka lilo nae o kana mea i pane aku ai, i kumu e hool»J likiaia ai ka manao o kona makuahine hanauna. Ua noho hamau loa iho la o !\lrs. Wadona, mamuli paha o kona ike ana iho, i kona pupuahulu loa, ma kana mea i noonoo ai, a o ia ka ke kanaka opio i pane hou mai ai: "Ua loaa aku anei ia oe ka lioomaopopo ana e Mrs. Wadona, no ka nui o ke ko'iko'i o keia kumuhana? Ua noonoo anei oe, ina no kou waiho aku i ka hana iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni, e noii ia n'ai ana na mea apau, me ka nana hou ia e ke kino make o Pehea e hiki ana anei ia oe ke nana i kekahi hiona ku i ka manaonao, ke hoea i'o mai i ka w r a e weheia ae ai ka pahu kupapau o Alika?" "Va loaa mua ia'u ka hoomaopopo ana no ka hoea mai o

kena mau mea apau au e hoakaka mai nei; aka nae oka omole laaumake, ke kiaha aniani, me he mea la e hoomaka'uka'u mau mai ana kela mau mea ia'u, e hiki hou ole iho ai ke huna i na mea oiaio, o ke alahele wale no e loaa ai ka m&ha ia'u, o ia ka waiho aku i na mea apau imua o ka oihana makai." "Alaila ua paa loa' no anei kou manao, e waiho aku i keia hana iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni?" r i ninau aku Elioka, me ka hele o kona helehelena a haikea, me he mea la e kau okoa aku ana kekahi hiona weliweli imua ona. "Ae, ua paa loa kuu manao, aohe mea nana e hoololi ae," wahi a Mrs. Wadona me ka naka haalulu ana ae o kona kino. "Auhea oe e Anate Roka, no ka manawa hope loa, ke kauoha aku nei au ia oe, mai waiho oe i keia hana iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni!" "Aole e hiki ia'u ke hoolohe aku i kena manao ou, aka e hooko aku ana au me ka hoohakalia hou ole iho," me ka aaki j ana iho o Mrs. Wadona i kona mau lehelehe. "Ina oe e kakali ana me ka hoomanawanui, no hookahi paha mahina i koe, malia iloko o ia manawa, e haawi aku ai au i ka'u mau kokua ana ia oe, elike me kau i noi mai ai i kela la." "Heaha iho la ka like ole o keia manawa, me hookahi mahina, ma keia hope aku, ina he manao kokua kekahi iloko ou, no keia hJma pohihihi?" wahi a Mrs. Wadona me ke kahaha, i kona ike ana mai, i ka hele maoli o Elioka a piha me na maqao pihoihoi. "No kēkahi mau kumu ano nui, pela i hiki ole ai ia'u ke kokua koke aku ia oe i keia wa, he mau mea hpi a'u e hoolala nei, i pili loa i keia kumuhana au i hoal/i mai la." "Ina pela, alaila he oi loa aku ka pono, o ko'u hookuu ana aku ia oe e hana elike me kau i ike ai he pono, a ua kono pu ia mai no hoi au e olelo ae, o oe kekahi i komo pu iloko o keia hana pohihihi." "Heaha la hoi, ina ua paa loa kou manao e hele ak-u imua ea, alaila ke holoi nei au i ko'u mau li'pa, no na hopena e hoea mai ana ma keia hope aku," wahi a Elioka, me ke ku ana ae a pololei iluna, a hoomau hou aku la i kana kamailio ana: "He nani ia, aole oe i maliu mai nei i ka'u uwalo aku, e hoomanawanui iki ka waiho ana aku i keia hana iloko o ka lima o na makaikiu, ahiki i ka wa kupono; nolaila ke hoike hou aku nei au i keia mea imua ou, e hoao ana au ma na ano apau e han\i, i wahi no Lola e pakele ai mai na ahewa ana, no ke karaima au e kahihi aku nei maluna o kela kaikamahine, a j ke manaoio loa nei au, owau o kaua ke lanakila ana, aole o oe e kuu makuahine." "Aole he kumu e ae o kou komo ana aku e kokua no ka pono 0 Lola, mamuli wale no o kou haulehia ana i ke aloha i kela kaikamahine; a o keia no hoi ke kumu, o kou ku-e ikaika ana mai ia'u, aole e ala ku-e aku iaia." "Ina ua aloha i'o aku au i kela kaikamahine, alaila heaha iho la kou kuleana ana ma ia mea?" i pane aku ai o Elioka, me ka hiki ole iaia ke uumi hou iho i kona manao hoowahawaha 110 Mrs. Wadona. "Aia hoi paha la, ua pololei ko'u manao koho, ua aloha i'o oe ia Lola, no kela makemake wale mai no ou, i na haneri kaukani dala eono a Lola," me ke keehi ino ana iho o na wawae o ua wahine nei iluna o ka papahele. "Ua kuhihewa loa oe e Mrs. Wadona. Q kela eono haneri kaukani dala a Lola ke kupiu i hiki ole ai ia'u, ke hoike aku iaia, ika nui o ko'u aloha nona. He oiaio, ua haulehia au ike a.loha ia Lola, mai kela mai a'u o ka hoi ana mai a noho malalo o na kaupoku o keia home, aka nae aole loa au 1 hoike aku iaia i ka'u meahuna, a aole loa no au e noi aku ana iaia e lilo mai i wahine na'u. ahiki i ka loaa ana ia'u o kcV waiwai ame ka hanohano, a kekahi wahine oiaio e haaheo ai, elike me ko Lola ano." "Aloha wale oe e kuu keiki, \ ka uhai i ka puahiohio, no ka mea, mamua o ka hoea ana mai i ka'hookoia ana o kau kuko palaualelo, e lewealwa e ana o Lola iluna o ka amana likanaka," me ka pahola ana ae o ka minoaka pahenehene ma na papalina o Mrs. Wadona. Mamuli o kela hoike okoa ana aku o Elioka, no kona haulehia ana i ke aloha ia Lola, akahi no a maopopo ia Mrs. Wadona, o kela ka ke kumu nui, o ka hoole paakiki ana o Lola, aole e lilo mai i wahine mare na kana keiki; no ka mea noonoo iho la ua wahine nei, malia ua loaa aku no ka ike ia Lola, no kela aloha o Elioka iaia, pela i lilo mua ai kona puuwai ia Elioka, a nele hoi ka hookoia ana o ka iini o Uilama Wadona. "Aole o'u wahi manao iki, e hoea mai ana i ka hookoia ana o kena mau mea au e wanana e mai nei no ka hopena e .kau mai ana maluna o Lola," i kamailio mai ai o Elipka me ka leo kuoo. "Ina e ike aku ana oe ma keia mua aku, aole e hookoia ana na mea apau elike me kau i manao mua ai, alaila e hoomanao iho oe, no ka'u mau uwalo ana aku imua ou. Nolaila ina ua pau ae la kau mau mea i makēmake ai e ike ia'u, alaila he hoopau manawa wale no, ka nohe hou ana iho e hoolohe i kekahi wahine, i piha me na manao uahoa." Ku ae la o Elioka iluna, me ke kakali ana mai, ina paha e kamailio hou aku ana o Mrs. Wadona iaia, aohe nae wahi mea 0 ua wahine nei, a eiieu ae, no ka mea ua hele loa oia a piha 1 ka inaina, no kona hoohokaia ana aku e kela kanaka opio, nolaila pe'a ae la no o Elioka, a oili aku la iwaho, me kona pane hou ole mai i hookahi huaolelo.

laia nae i hala aku ai, namunamu wale iho la no o Mrs. Wadona iaia iho, ma ke kamailio ana ae i keia mau olelo: "He keu aku maoli no a ka nui o ko'u hupo, o ka ae ana e hoi mai o Elioka e noho pu me a'u oiai kela mau kaikamahine elua e noho pu ana maloko nei o kuu home. auamo nei nae au i na ehaeha o kela hana hupo; aka oiai eia ko'u mau poohiwi mahope o ka huila kahi i pili ai, he hookahi wale no hana i koe, o ia ka hooniniu ana aku i kela huila, me ke kuemi hope ole. "Ma na mea oiaio apau e ku nei i keia wa, aole e hiki ia Lola ke pakele ae mai ke kau ana aku o na ahewa ana malu na ona, a ke hoohiki paa nei au, e auamo oia i na haawina hoehaeha, i uku panai, no kana mea i hana mai ai ia'u. Ua like loa au nie kekahi wahine makilo i keia la, a o ka hapalua o na waiwai i manaoia no ka'u mau keiki, ke waiho wale mai nei no me ka hoohana ole ia, me ka hoopomaikai ole aku i kekahi mea. Ua lilo ka Lola mau hana ia'u, ame ko'u kuiana nele e noho nei i keia wa, i mea hoopupule mai i kuu noonoo, nolaila ua paa ka'u hoohiki, e'lilo owau ka mea nana e hoohana aku i kona mau waiwai apau, a e noho aku au ame ka'u mau keiki, e ai hookano, i ka luhi i huliia e ha'i. "Ke manao nei au, eia na pepa huli apau iloko o ka poho c*kuu lima, e kaa ai ka lanakila ia'u, ma keia paio hahana loa, a o kuu ohana auanei, ka kuleana i keia waiwai. Ina no paha aole e hookauia mai ana ka hoopa'i make maluna o Lola, i kona manawa e ahewaia ai no ke karaima pepehikanaka, alaila e hoopaaia ana oia maloko o ka halepaahao no kekahi mau makahiki, aka mahope iho o kona make ana, e holo mai no kona mau waiwai apau loa maluna o ka'u mau keiki." No kekahi manawa loihi, kela noho hookahi ana o Mrs. Wadona, me ka nui o na mea e hana la iloko o kona noonoo, a iaia i ku ae ai iluna, hoi pololei aku la oia noloko o kona rumikomo iho la i kekahi lole hou. a iloko o ka hora hookahi mahope mai, aia ua wahine la, ke hele la noloko o ke keena o kekahi loio, a waiho aku la i kana meahuna, no ka paio ku-e ana aku ia Lola, elike me ia a kaua e ka makamaka heluhelu, i ike ae nei ma na mokuna i hala. (Aole i pau)