Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 24, 14 June 1923 — Page 7

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Makalei, ka Laau Pii Ona a kaI’a o Moaula – Nui – Akea I Kaulana.

 

He Moolelo Kahiko no ka Huli Koolau o Kailua ame Waimanalo, ka Nanea o ke Au o ka Manawa.

 

H@p@i ae la oia I kana pule ho@@@ o kana pule kanaenae mua @ @ @@ akua, I ka wa I loaa ai @@@@ iaia mai kona mau kumu@@@ mai.

@ Hoalahia o ka laau ku hookaihi, O ke Kookookumailani I ka li@@@ o ke akua,

@ Mikikolo o ka lepo ahulu, @ Mikipimea, I mehana lani, @ @ako’iko’i ka po I Kahiki e @ @ene,

@@@@@@@ ana I ka leo o Kahinihini @ kaulana olelo o Moeahanuna, @@ @a lau kani koaie,

@ ka Makalei au o La’ila’i ka @@@ani,

@ malu kihi kapu na ka po kaina, @@@@ auna ike alo o Makako’i, @@@@ puhi kai lele i ke alowai, Na Makalei na ka laau ona, @ @@i e noho ia Kawainui, A@ lana i ke alo o Kinimakale@@@@@. 

O ku’iku’i o Moenaimua, @ kini a ka po e ala Kahiki, I ka houpo o Kane Manaiahuea, @@@ ua hoala la ke hea nei, @@ kali nei i ke kapu a noa ia’u, I ke kokooha o oukou e ke akua, Hele mai ke akua ai mai ka po, Ka po kapu o Lono Waimakanui, Waihau o Lailaikalani, Ka hale pa-ula ke apo e puni, Puni Kahiki-ku Kahiki-moe, Moe i ke kapu o ke akua noa ke @ kanaka,

Eia kahukahu la he awa hooulu, E ulu ia Kahinihiniula a ku i ka @ mo-ku,

Amama ua noa. 

A pau keia mau olelo, hopu, iho la oia elua mau awa a hookaawale ae la, lalau aku la i ka lau o ka palai, e ku ana a wa-hi iho la ia mau i’a, hopu aku la oia i ka anae me ke kiola ana i hai a nui, i i’a na kona tutu e noho iho ai, oiai oia e hele ana e imi i kumu e kaulana ai oia, ame kona kumuhonua, a e ku ai hoi i ka moku o Oahu nui a Lua. 

Lalau iho la oia i na i’a elua ana i wa-hi ai i ka palai a paa i ka lima, hopu iho la i ka laau ma kekahi lima, me ke ku ana ae iluna, a hoi aku la i ka hale.

Iaia i hiki aku ai imua o ke kupunawhaine, olelo aku la oia: 

“E ka Niauula i ka maka o ka maka o ka uwila, eia ka laau hoonaoua a ke kumuhonua o kana, ua hoihoi mai la au iaia i ka hale nei e noho ai me oe, a e kii au i ka hale nei e noho ai me oe, a e kii au i ka unuunu a ke akua e ku mai la i hoailona.

“Nolaila e hana iho oe i neia mau awa (i’a) i hooulu hoi no kuu pomaikai mai ke kumuhonua mai o kaua, e kii hou ae hoi au i ka i’a o ka mapuna a’u i ohi mai nei, i i’a nau e noho iho ai, oiai au e hele ana i huu huakai hele.”

Hopu mai la kona kupunawahine i na i’a e hana.  Lalau aku la o Kahinihiniula i kekahi ha-ona pohue, a iho aku la ilalo o ka mapuna.

Ahiki o Kahinihiniula i kahi o ka i’a e waiho ana, ohi iho la a pau @loko o ka ipu, hoihoi mai la ahiki i ka hale.

Ike mai la o Niula i ka i’a, olelo mai la i ka moopuna:

“Aole no i kana mai ua i’a au i’a au e ka moopuna i ohi mai nei, ua moopuna i ohi mai nei, ua ike no hoi oe hookah wale no au, ohi no hoi ma ka mea kupono.”

“Mai nana oe ia, o ka mea i hiki i ka hale, o ia kau e nana, oiai e hoihoi ana au i ka i’a o ka loko o ke alii, ua lawa iho la no hoi ka olua hoopa’ipa’i ana i ke Konohiki o Kailua, a ua ai no hoi kaua am eke kumuhonua o kaua in a momona apau o Kailua nei,” wahi a Kahinihiniula.

“Ua olelo mai no hoi ke kumuhonua o kaua ia’u, ua haawi lilo mai ke alii Olomana i ka aina nona, ina e noho oia ia Oahu nei a koe ka lae o Kaena nona, heaha la auanei ka hoike a ka po ia’u@

“Nolaila e hana iho oe a pau kuu i’a kahukahu, i nana aku au i kuu alahele.”

“Ua pau ko i’a i ka hana,” wahi @ ke kupunawahine.

Lalau aku la o Kahinihiniula i ka moena kalukalu a kona tutu i nlana ai, a hohola iho la ma ka puka, hopu aku la i ke pa pohue e waiho ana o na i’a a waiho iho la mamua o kona alo.

Kikoo aku la kona lima i ka hulu @ kau ana ma ka paia, ma ka aoao akau o ka puka, a o ka hulu hoi @ ikeia ka inoa iloko o ka moolelo @ Aukelenuiaiku o Hinawaikolii, a paa i kona lima, hapai ae la oia i ka huapule i kona waha a pule aku la.

Kanikau ae nei Olopana,

Aloha ino no ka makua,

E noho i kea o malama,

Aloha ino no hoi au,

I hele hookah mai ai,

Aohe lua aohe kolu,

 

aohi moepuu i ke ala,

Ua lilo i ka po-li’o ia,

Aohe kanaka e pono ai,

Lehulehu aku i ke alanui,

Ke alakahi i pa-ki wai,

Niuau na’lii apau,

Nawai keia kiekie@

Na Halulu na kiwaha,

Na ka manu eia i ka hulu,

E aho ia i ka nuku wai,

Hoohonua pi-eleka-,

I noho i ka I-ae,

Noho ulu kau i ka hanohano,

Ua lilo mai la ka lani paa,

Pau pu me kanawai,

He ihilani la he kalaihi,

O kea no meha la ua pau,

Ka walania o kuu akua,

Ho-awina ae kona moku,

O Uko’a ka’u Alana,

Ka palena kai o Ma-liu,

a Kanahena huli mai,

Pau loa ia mau aina,

Amama ua noa,

Ua lele wale aku la.

 

A pau keia pule a Kahinihiniula hookuu iho la oia i ka hulu mamua o kona alo, mai kona limaiho, loli ae la ka hulu he po’i nu ii piha i ka wai, a kilohi iho la kona mau maka iloko o ka wai, e ike i ka hoike a ke akua ma ke akaku iloko o ka wai.

Pau kana nana ana, huli ae la oia a olelo aku la i kona kupunawahine:

“Aia uo ua hookapuhi nei o kaua ke liuliu mai la me na aialo hoepa ona am eke alii o na Koolau nei, no ka hoi ana iuka o kahi o ke aikane, a eia hoi ke kauoha a ke akua ia’u e hele i kai o keia wahi kuanea kanaka ole.”

“Pehea kea no o ka aina i kau ike ana iho la@” wahi a Niula.

“He  apuupuu ano kuanea, aia i ke kula, a he kai ma na aoao.”

“O kahi au i ike a ii ka hookapuhi o kaua, o Oneawa ia, a o kena aina panoa au e ike la, he wahi ahua apuupuu, o Nuukauila ia, kahi a Kane-lu-honua i pahu ai ia Makuuka’o, kona kookoo mana.  Heaha la ka manao a ka po nui hoolakolako e kena nei ia oe e hele ilaila, anoai he olelo no ka pono, ono kaua ia oe e ka moopuna@” wahi a Niula o olelo ne ii kana moopuna.

“I ko hoolohe ole no i kuu olelo, a inoino ka aina o ke alii ia oe, e ole nae ia ike oe i kululu o Halaaniani, o hanee aku o hanee mai, o hanee ke au ia Ku e hoalahia.”

I ka pau ana o na olelo a Niula, kilohi hou iho la Kahinihiniula iloko o kana ohe hoonui ike, ike aku la oia i ka huakai alii e kamoe ana i kea lo o Kauwahine, ua hele hoi ke kula laula o Alele a nu’a i ka makamua o ka huakai e nee nei iuka o kahi o ke Konohiki o Kailua.

I ka ike ana o Kahinihiniula i keia hiona, a mamuli no paha o kela ano kamalii ona, ua ulu ae la ka Hauoli iloko ona, papa’i ae la oia ma ka aoao o ke po’iwai, a kahuli ae la ia i kona ano mau he hulu.

Hopu iho la o Kahinihiniula a kau aku la ma ka paia, hopu iho la i ka i’a a oli aku la imua o ke akua me keia mau huaolelo:

O kini a ka poi Ha@akamuimuia,

O ka lau o ka poi  Hawanawana,

I hamahamau ka olelo i mu ka leo,

I ma ke leo i ka hooulu ai,

I hano ka leo i ka hooulu ai.

I ano ka leo i ka hooulu kanaka,

Na’u na Kahikiula,

Kahiki lei,

Eia ua i’a hooulu a ke aku ala,

He awa kalamoho,

Amama ua noa.

Hopu iho la oia a nanahu i ke poo, pela no hoi i ka lua o ka i’a, a olelo aku la i ke tutu:

“Kahunahuna iho hoi oe i keia mau wahi hakina a hoi mai au, hoomaona, ka ai ana, e ukali ae hoi au i ka huakaihele a ke alii o na Koolau nei, am eke kumuhonua o kaua, nana e hoauwana ne i ka noonoo o ke alii amen a mea apau.

“Nau no hoi e hana aku i ka i’a, a ae mai nae hoi oe e hele pu au me ka laau aoa o Nuumea, i kokoolua no’u no ke ala.”

“Heaha la hoi,” wahi a Niula, “o hele me ia, aole au e a’ua aia mamua o ko alahele ke kumuhonua o kaua, a i halawai olua olelo ma ii kekahi mea ia oe, o ia kau e hooko ia.”

Kii aku la o Niula ia Makalei, a haawi mai la i ka moopuna, o ko Kahinihiniula ku ae la no ia, a honi aku la i ka lae o ke tutu, puka aku la iwaho, a iho aku la ilalo o ka mapuna o Halauwai.

Iaia i ku iho ai ma kahi a ka wai e kahe ana mai ka mapuna mai, ua loku mai la ka i’a mao a maanei, kaha mai la oia iho ma ha’i o ke kahawai.

E kuu mea heluhelu, ua ike pu no kaua o ka wa kamalii, he wa eleu ia a mama no hoi, pela okoa iho la no o Kahinihiniula e hele nei, me he mea la e hooku-ku ana na mama o laua me ka makani Malanai o ka aina alo lahilahi.

Oiai keia e kukiai mama ne i kea lo kahawai, ke ike nei o Haumea i ke alahele a kana pulapula, e hele mai nei, nolaila o ae la oia i kona lima iluna, a iliki iho la ka wela nopu aka la i ka huakai a ke alii, ame kona poe, ke hele la ka hou a hoohiolo i ke alo pali o ka manu ne-ne nenenee lua i ke alo o Waiopua, miki ke Kehau miki aku i pule e, auamo mai ke Koolau anuanu in a pali, ka ua mea o ka wela.

“Auhea oe e kuu kamaaina maikai, he keu ka hoi kou o ka aina wela nui wale, eia no kakou i ke kakahiaka, aole i laua aku ke kula o Ke-wa e waiho mai nei mamua, eia nae ke ike aku nei au in a kanaka o kaua e ke alii, ua hele a lali ka ili i ka aila o kalipalala, ka moku okohola mua loa o kea o ne ii ke kikina pono ole.

“E aho paha e kipa kakou i ka muliwai e auau ai a oluolu, alaila kai ka huakai.”

“Ua pono i’o ia manao ou e ka malihini, e kala aku in a mea apau e hoomaha ka huakai, e hi’u wai a oluolu alaila hele.”

I ka ne-i ana aku o keia leo o kea lo alii in a mea apau, hookah pahu hopu o ka muliwai holo a ka i’a.

I na ea apau e auau ana o ka wa ia o Kahinihiniula i hiki mai a ii ka makaha a ka loko o Kawainui, kahi hoi ana i ahai a ii ka i’a mai ka loko aku.

Iaia no hoi a ku malaila, ike mai la oia ia Haumea e h@le aku ana, a hui ae la laua.

“Ike mai nei au ia oe e hele mai ana hoomaha aku nei au ika makou huakai aia ke alii ame kona mau aialo ke lupea la e ka olu o ka wai,” wahi a Haumea.

“Heaha ke olelo a Hinawaikolii ia oe?” wahi a ka ninau a Haumea.

“O ka’u i ike, he aina apuupuu i ke kahakai me kahi laau e ulu ana, ilaila au e hele aku ai,” wahi a Kahinihiniula.

“He loa keia ahiki ilaila, mai hele oe, e kahea ae au i kekahi o ko mau hoahele, nana e kii a lawe mai a loaa oe i kahi a’u e lawe aku ai a hoonoho ia oe,” wahi a Haumea.

“Aia ma kela aoao o ka loko nei la he kiowai kapu no ke alii, a o kona wai auau ia, ilaila au e hoonoho ai ia oe.”

Kahea ae la o Kaumea, “E Keoahimakaokeakua e!”

“E o,” wahi a ka leo, a ku ana imua o ke alo o Haumea me ka moe ana iho ilalo.

“E iho oe i kai o Nuupia, lawe mai oe i ke aka o ke kookoo a ka elemakule, i alanui no ka hoahele o olua, e kaulana ai a kau i ka mamo.”

Ala ae la oia iluna me ke kunou ana mai, emi hope aku la a kaawale mai, emi hope aku la a kaawale mai kea lo aku o Haumea, o ka nalo aku la no ia i ka imo ana @ ka maka.

Huli mai la Haumea a olelo ia Kahinihiniula:  “E hele kaua a ke ki’owai auau o ke alii, ilaila kaua e noho ai a hoi mai o Keoahi me ko laau, alaila kuhikuhi au in a mea apau ia oe, a ukali hou aku au i ka huakai a ke alii, no ka mea, aole ke alii e auau in a wai e ae, aia no a i ke kiowai kapu ona.

“Ina kaua ei ae ke Konohiki keiho mai nei e imi i ke aikane.”

O ko laua kaha mai lo no ia hele no kahi o ke ki’owai kapu o ke alii, a i ikeia hoi kona inoa o Waiauia.

Ia laua i hiki ai ilaila, olelo aku la a Haumea:

I noho auanei oe ahiki mai o Keoahi me ko laau, ia wa oe e owili ai ia Makalei au o Iailai a paa i keia kappa kalukalu, nakii oe ma na poo i keia pauku kaula aha a paa, lei ae i ko a-i, mahope o ko kua, alaila hele oe a luna o kela wahi ahua la, ilaila oe i kali ai ia makou ahiki mai, aia no i ke awakea, ahiki mai maua me ke alii, alaila kuhikuhi aku au ia oe in a meaapau e noho ai kaua a ulu kalina i keia aina.”

I ka pau ana o na olelo a Haumea o ka nalo aku la no ia i ka ehu a kea o me.

Hoi’naina’u mea ipo ana ka nahele,

Haakokoe ana ka maka i ka moani,

I ka ike in a pua hoomahie luna,

Ua hihihina wale i moe awakea,

Ka i no ua poina ia Mali’o,

A@a ka i pualei o Haona,

I puna no ka waihona a ka makani,

Kaele ka malama ana a ka puulena,

I kahi mea hoalohaloha no-e!

E aloha e-

(Aole i pau)

 

HOIKE KULA SABATI O KA PAEAINA.

 

e NOHO ANA KA Aha Paeaina me ka Ekalesia Makua o Kawaiahao, ma ka la 19 a pau ma ka la 24 o ka mahina o Iune 192@.

Elike me ka mea maamau ma kahi e noho ai ka Aha Paeaina, e malama pu ia ana he Hoike Kula Sabati a ka Aha Paeaina, oiai e noho ana ka Aha ma keia kau ma ka mokupuni o Oahu nei, ke kono aloha aku ne ii na Kula Sabati apau o ka mokupuni o Oahu e hoomakaukau kela ame keia Kula Sabati no ke komo pu ana ma na hana hoike Kula Sabati a ka Aha Paeaina, e malamaia ana ma ka Poaono June 23, 1923.

O ka Haawina a kela ame keia Kula Sabati, elike me ia malalo iho penei:

Kaneohe, haawina o Iulai, 1922;  Waikane, Augate;  Hauula, Sept;  Kuhuku, Oct;  Waialua, Nov. Pohaialoha, Dec;  Kawaiahao, haawina Jan. 1923;  Kaumakapili, Feb;  Kalihi,-Moanalua, Maraki;  Ewa, Aperila;  Waianae, Mei;  Makua, Iune, o koe na Papa Kula Sabati Kuikawa o ka Mokupuni o Oahu, e manao ana e komo pu ma na hana hoike Kule Sabati o ka Paeaina o ia no na haawina kuikawa.

Me ka haahaa,

SAMUEL KAUKA,

K.K.S.N. o ka Mokupuni o Oahu.

 

Aina Hoopulapula

 

(Mai ke aoao 2 mai)

 

NA ANAOI

 

Eia o Mr. Maiho, kekahi o na Hawaii ma kalamaula, ke hoouna mai ne ii kekahi o na ohia (tomato) maikai loa, i ikeia ma na makeke o Honolulu nei, no kekahi mau makahiki loihi.  Ua memele makai ka ili owaho, a ua ono no hoi ke ai iho.  Ke kuaiia ma nei no 15 keneka o ka paona.

 

Ke hoolala nei ke Komisina no ke kukulu ana aku i mau hale no na kanaka hana e noho aku ai.  O keia poe kanaka i manao ia, o lakou no na kanaka na lakou e kii aku ka wai o Waihanau.  He mea ano nui ka loaa o ka wai, no ka mea, ina e loaa o ka wai, e hemo mai ana he mau apana aina lehulehu no keia makahiki ae.  Ua hoomaopopoia aia he mau tausani eka i kupono no keia hana o ka hooulu ana in a meaai lehulehu.   A mawaho ae o keia aia no hoi he mau eka lehulehu no ke kanu halakahiki ana.

 

O keia wai no na home wale no.  Aole pela na home kookuonoono o na la i hala aku malalo o ke kanawai e ku nei no ahiki i keia la.  Ma ke kanawai hookuonoono o kakou, aole he mau’kokua i haawiia aku i ke kanaka e makemake ana e hoi maluna o kela mau aina.  A mamuli o keia mau hana, eia kekahi mau aina hookuonoono ke waiho mai nei, aole kanaka oluna, no ka mea, ua hoohemahemaia ka pono o kela poe kanaka.  Ma keia kanawai hoi i hanaia nou e ke kanaka Hawaii, ua kii mua ia a ua laweia mai ka wai, a ua hanaia na alanui mamu o kou hoi ana aku e noho i ka aina.

 

Eia iho na kanaka e noho mai nei ma Nanakuli ame Lualualei ma Waianae.  Me ka han nui ke kanaka e hana ai i loaa kahi wai hoopulu in a meakanu.  A o ka wai inu hoi e hoomanawanui ana ke kanaka i keia wai okaikai, e kali ana o ka loaa o kahi ua a loaa mai kahi wai inu.  O ka wai ka mua, a mahope aku ke kanaka.  Me ka nui nae o ka hoino keia mau aina i keia mau la i hala iho la a kea mo mai nei no na maka o ua poe nei, me ka lilo i poe hilinai ia e kekahi poe Hawaii nei no.  Nani no paha ke kupanaha o ke kanaka Hawaii, e puni wale ana in a kanaka hoopunipuni, e ake ana e hoino i kou lahui.

 

Ma ka nana iho, aole wale no keia o na mea e hoopomaikai mai ana in a kanaka mahiai o kela mau aina in a kanaka mahiai o kela mau aina nani o Molokai.  O na ualakahiki e ulu mai nei, a i keia mahina iho paha e hiki ai e hoounaia mai, mamuli o ke oo maikai ana.

 

O ka’u e koi aku nei, e hoomakaukau ne kiekie Hawaii e manao nui ana no kona mau Pomaikai o keia mua aku, a e houluulu in a dala e loaa ana, no ka hoi aku ma kela mau aina e kahe ana ka “waiu ame ka meli”.  A o keia mau olelo, aole he manao hoopunipuni, aka, me ka manao oiaio maoli.  O ia hoi, eia ka waiu ma Molokai, mamuli o ka loaa o na kao amen a pipi.  O ka meli, eia he mau tausani paona e hoounaia nei mai Molokai aku i Amerika i kela ame keia mahina.  Ma ka momona o ka lepo, aole he mea e ae nana e hoike mai ne i keia, na kekahi no o na hoahanau O Norman K Lyman.  Ke olelo nai keia kiekie, aole aina ma Kekaha e loaa mai ka momona o keia mau aina ma Molokai.  Owai la o laua nei ke hoopunipuni mai ne ii ka lahui Hawaii, o keia hoahanau paha e lawelawe mai ne ii keia oihana ma Molokai, a o kela paha e noho mai la i Hilo.  Hookahi e hana ana i ka pono o ka lehulehu, hookah hoi e imi loaa ana ma na hana hoopunipuni.  Hookahi e ola ana no ka lahui, a hookah e lilo ana i mea nahu mai no i ka lahui.

 

Ua hiki e ulu ke kalo, ina ua makemake loa kela ohana i ka poi ame ke kalo.  Ua hiki e ulu ka uala amen a ano ai e ae.  Nolaila ma ka ai ua lawa.  Pela no ka i’a.  I ka olelo mai a na kanaka mua i hoi aku la i Molokai, ua loaa wale ka i’a ia lakou.  Ma ke kai na i’a like ole, a ma na aina awaawa, ua loaa wale ke kao ame ka puaa, a i kekahi Manawa ke kia.  Ma keia mau mea kakou e ike mai ai, ua oi aku ka makaukau o ke kanaka ma na kuaaina, mamua o ka noho kaona ana.  He oiaio, ina no oe e molowa ana ma ke kaona nei, e loaa ole ana no kau ai, a pela no ma ke kuaaina.  Ina oe e molowa ana ma ke kuaaina, e hoaa io ana no oe.  Aka, o na ana nae o na Pomaikai,

ua hiki loa ia kakou e ike mai o ka hoi ana aku i ke kuaaina ke oi aku. 

 

Eia o John H. Wise, ke noi nei e haawiia mai iaia kehai o na lokoi’a i piha me ka lepo a ano lokoi’a i piha me ka lepo a ano lokoi’a ole i keia Manawa ma Palaau-kai.  He maa lo@oi’a keia i pau ka pono no kekahi mau makehiki loihi.  Me ka nui o ka lilo e hiki ai e maemae.  A aole no paha e pau loa ana ka lokai’a holookoa i ka maemae, aka, e loaa ana nae kekahi mau eka.  Ina aole e loaa ana iaia kekahi @ kela mau loko ua makaukau oia e hoi aku no na aina mauka e kanu ai a e hooulu a ii na holoholona. 

 

Eia ma ka pukaaniani o E. O. Hall & Son kekahi mau pupu huika i okiia mai nei main a mahinaai mai o na Komisina ma Malehua na aina e hoaoia nei na mea like ole.  I ka poe i kamaaina i keia mea o ka huika, e hooia mai ana lakou, i ka maikai ame ka nunui kupono o ka hua o keia mau pupu huika.  Ke ku mai nei ka lunanui o na hana mahiai o L.T. Lyman, a hooia mai, he mau hoailona keia no ka hiki ana e hooulu maikai ia keia mea ma kela mau aina.  Ua pa’iia mai nei no hoi he mau kii no ka hoike ana ma ii na mala kulina Aikupika.  O na kulina keia i kamaaina in a kanaka heluhelu Baibala, i ke au ia Palaoa, a i ka manawa hoi i lilo ai o Iosepa i kiaaina no kela aina.  O kela mau kulina i kanuia ma Molokai i kapaia o na kulina Kaffir, oia kekahi i hoouluia mai nei.  A ua hoike mai o Lyman, he ai maikai kona hua no no holoholona, a o ke kino o kona mea kanu he ai maikai na ua pipi waiu.

 

Ua kanuia no keia kulina ma Kohala e ka ohana Bond ma , he mau makahiki i hala aku nei.  A i keia kanuia ana mai nei hoi ma Molokai, ua ikeia kona holomua.  Aole wai o keia wahi i kanuia mai ne a ua mano no nae o Lyman, e hiki ana e loaa elua oki ana o ka makahiki, ina elike ana ka ma-u maikai elike mai nei me keia makahiki.  O na ualakahiki keia e kakaliia aku nei, i kanuia mauka a makai no hoi, ma na kahua hoao o ke Komisina.  Ma ka nana aku i ka ulu ana e loaa ana he mau hua nunui.  Ke holo pono, e loaa ana ia kahua nana e hoonui ma ii na mea nana e hoopomaikai mai ana in a kanaka e hoi aku ana maluna o kela mau aina.  He mau aina waiho wale iho no keia in a la i hala aku e ohi ana hoi ke aupuni he mau kenikeni kakaikahi wale no o ka makahiki no ka eka @ookahi.

 

Eia keia poe kanaka i hoi aku ne ii Molokai.  E lawe mai kakou ia lakou i mau mea hoohalikelike na kakou.  He uuku loa na la o ka makahiki au e makemake ai @ komo in a lole maikai.  O kahi la Sabati paha ame na la kanaka e hiki aku ana i ko lakou mau hale.  I  na la e ae ua lawa no i kahi ahina ame kahi palaka.  He maul ole keia i hiki e holoiia a e hoomaemaeia  e ka wahine.  O kahi ai, he nui na meakanu e loaa ana ia oe.

 

Ka mua, o na lole o ka noho ana.  O ke kanaka e noho ana ma ke kaona, e lilo mau ana kana mau dala i ka lole, no ka mea, ina he kakauolelo kau hana, c maemae oe i kou hele ana i ka hana.  E lilo mau ana kau dala no ka maemae i keia mau lole.  Pela no ka wahine, ame na kiekie.  E lilo ana oe i ka wahie, a i ole i ka aila ea, a i ole i ka nanahu, a i ole na mea e ae e loaa mai ai ia o eke ahi e moa ai kau mau meaai.  Ma ke kuaaina, ua hiki e lapulapu wahi wahie aku oe a i ole a na kiekie paha, a pau keia mau pilikia.  O ka ia, he loaa wale ia oe. 

Ina kakou e paulele nui ana maluna o hookah wale no mea e hooulu ai, o ka io holoholona, e loaa nui ana no na Pomaikai, no ka mea, eia ke hookomoia mai nei he mau miliona dala io pipi, pu: @ ame hipa Me ka helu ole aku’i kekahi mau ia e ae e hookomoia mai nei.  He mau makahiki wale no i hala aku, ua pepehi ia ka pipi no ka aila wale no.  I kiea la, aole i lawa na io pipi e hoouluia nei ma Hawaii nei no ka Pomaikai o na kanaka e ai nei ia io.

 

O ka lua o na kanawai i hanaia no ka pomaikai o na kanaka malalo o keia bila, o ia no ka hoihoi hou ia ana mai o na dala i laweia aku e ke aupuni no no hoolimalima i hanaia me ke Komisina.  Ua hoi hou mai kela mau dala i hiki aku i ka $11,000.00 a oi aku, a ke lilo nei keia i mea e kokua nui mai ana i ke Komisina, no ka mea aole no he nui loa o na dala e loaa mai ne i kela ame keia makahiki main a Loolimalima mai.  Aka, i keia mau makahiki, aku, e mahuahua ae ana keia mau dala, a aole no e nui loa ana na pilikia ma keia ninau.  Aka, no no lala o keia Ahaolelo i hala aku la ko makou hoomaikai nui ana, no ka mea, ua haawiia main a mea i nonoiia aku.  Hookahi bila i haule, o ia no ka $15,000.00 i makemakeia no kekahi halekuai ma Kalamaula.  Ua haule hope no ka hookomoia ana a ua manao no paha kekahi poe, aole no he hana maikai na ke aupuni ke kululu ana i halekuai, e komo aku ai e ku-e me na kanaka e malama mai nei i na halekuai i’ keia manawa ma Kaunakakai.  Aole keia he hewa no ka Ahaolelo, aka, he like ole o ka manao maluna o keia ninau.  No ke Komisina, aole no e noonoo nui loa ana, no ka mea, aole no i ikaika loa ko lakou manao e hanaia keia hana.  Aka, e hoike mai ana nae i ka naau hamama o ke Kakauolelo, no ka mea nana keia kumuhana i hapai mai, a nana ponoi no hoi i haku keia bila, me ka manao ana, ina e holo, e hiki ana in a kanaka ke kaui i kekahi mau mea me ke emi o ke kumukuai.  a no no la mua o ka noho ana aku, e lilo ana keia halekaui i mea kokua nui mai.

 

Ma Ke Kauoha

 

HOOLAHA KUAI O NA HOOLIMALIMA AUPUNI.

 

Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha akea ma ka hora 1:00 p.m., Poalima, Iulai 6, 1923, ma ka hora 1:00 p.m., Poalima, Iulai 6, 1923, ma ka puka mamua o ka Haleleka o Hanapepe, Hanapepe Kauai, malaila e kuai hoolilo ia aku ai ma ke kudala akea i ka poe koho kiekie loa malalo o na manao o ka Pauku 73 o ke Kanawai Kumu o Hawaii, na Pauku 348 ame 380 o na Kanawai Hooponopono Houia o Hawaii o 1915 ame ke Kanawai 143 o na Kanawai Ahaolelo o 1917, na Hoolimalima Laula o na apana aupuni mahope ae nei:

1. Apana 12-A, na Apana Kanu Laiki ame Kula o Hanapepe, Hanapepe, Kauai, non ka iliaina o 4.59 eka, oi aku a emi mai paha.  Uku hoolimalima haahaa, $100.00 o ka makahiki, e uku hapa-makahiki mua ia.

2.       2.   Apana 12-B, na Apana Kanu Laiki ame Kula o Hanapepe, Hanapepe, Kauai, nona ka iliaina o .90 eka oi aku a emi mai paha.  Uku hoolimalima haahaa, $15.00 o ka makahiki, e uku makahiki mua ia.

E kuai hoolilo ia aku ana na hoolimalima malalo o na kumu hoopaa amen a kulana na Hoolimalima Laula Aupuni i hoopukaia e ke keena o ka Komisina o na Aina Aupuni.

Ua kaa aku ke kuai o na hoolimalima maluna ae malalo o keia mau kulana:

a.        a.   Manawa o ka hoolimalima, 15 makahiki pakahahi mai Iulai 6, 1923 aku.

b.       b.   E kaa no ka hoolimalima e kuai hoolilo ia aku ana e apo ana i ka Apana 12-A malalo o ke kuleana e okiia e ka hoaaina i keia wa ke oo laiki e ulu nei.

c.        c.   E uku no ka mea e lilo ai, ma ka haule ana o ka hamare i ka uku hoolimalima hapa-ma-kahiki mua ame ka uku hoolimalima makahiki, hui pu me na hoolilo apau o ka hoolaha aua amen a kai e ae apau e pili ana me ka hoomakaukau ana in a hoolimalima i oleloia.

  O ke kii palapala aina, e hoikeike ana in a apana e hoolimalimaia aku ana am eke ano oka Hoolimalima Laula aupuni, eia ke waiho nei ma kahi waiho o na palapala, a ua hiki no ke ikeia ma ke keena o ka Hope-Akena Hale Aupuni Kalana, Lihue, Kauai, a i ole ma ke keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu, T. H.

C.T. BAILEY,

Komisina o na Aina Aupuni. 

Hanaia ma Honolulu, maloki o ke keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, June 6, 1923.

6559 – June 7, 21.

 

OLELO HOOLAHA.

 

Ke kauohaia aku nein a lala apau o ka Ahahui Oiwi Hawaii o na Wahine, e uku ae i ke kakauolelo ohi dala, Miss Helen M. Allen, i ke kokua manawalea, o Mrs. Kauhi Kealoha manawalea, o Mrs. Kauhi Kealoha ame Mrs. Mary Lujan i haalele ma ii keia ola ana.  He maul ala laua i kupono e hookoia aku na kauoha a ko kakou kumukanawai amen a kanawai.

MRS. H.W. KALEO,

Kakauole H.K.H.W.O.H.

Honolulu, June 4, 1923.

6559 – June 7, 14, 21, 28.

 

HOOLAHA LULU MANAWALEA.

 

Ke hoikeia aku nei ka lohe in a hoahanau apau o ka Hui Kokua a Hookuonoono o na Oiwi Hawaii ma keia e lulu koke ma ii ka Hookahi Dala Manawalea no ko kakou hoahanau Joseph Keao Aki, i haalele ma i keia ola honua ana maloko o na la he kanakolu mai ka manawa aku o keia hoolaha.

Ma ke kauoha,

B.N. KAHALEPUNA,

Kakauolelo Moolelo.

6559- June 7, 14.

 

 

I KUAI I KOU MAU

Pono Hale

ma ka

Hawaii Furniture

Co.

Helu 469 Alanui Moi

kokoke i ke kihi o ke Alanui

Liliha

He oluolu na kukai olelo ana

 

 

 

 

 

 

DEFLEXOGRAPH

 

Mea Leo Mele

Ku in a Ipu Olelo apau

Na ano kui like ole.

Hiki ke loaa ke kani

me ka nahenahe.

$1.00 ma ke ekeleka.

PAPA GULA, $1.50, PAPA METALA, $1.00

VANTONE CO.,

Dept. 407 110 W. 15 th

St., New York N.Y.

 

 

CITY MILL CO.

KEKAHI O NA HUI KAHIKO LOA MA HONOLULU NEI

 

Poe kuai Papa, Pilihale, na lako Paipu, na Laau Puka Aniani me Panipuka, lako Pili Hao; na mea no apau no ka home ma ke kumukuai oluolu loa.

Kukulu makou in a hale ma ka uku Hilii ana, me na hookaa liilii.

O KA OI LOA AKU NO KA POE HOOKUONOONO.

Mai Poina---Hele Mai la Mokou

Kihi o na Alanui Moiwahine me Kekaulike.  Honolulu, T.H.

 

T.O. MURATA

FURNITURE STORE

(Na noho hoolimalima me lako pa maanei.)

Na Lako Hale Hou me Kahiko.

Hoolimalima me Kuai Hoolilo.

715 Alanui Hema, Honolulu, T.H.

Kelepona 1695.

 

 

New Stauch Tract,

Kaimuki

 

A most desirable part of healthful Kaimuki.  One hundred and fifty lots- 50x100, 50x150 and 50x200 feet.  These are going fast.

Sixth Avenue to 11 th Avenue, Kilauea Ave to Alohea Ave.

A most desirable part of healthful Kaimuki.  One hundred and fifty lots- 50x100, 50x150 and 50x200 feet.  These are going fast.

LOTS OF HEALTH IN KAIMUKI

$750 TO $900.  Lots 50x100, $20 down.  $10 per month.

$1200 and $1275.  Lots 50x150, $25 down, $15 per month.

$1675 and $1700.  Lots 50x200, $50 down, $20 per month.

 

Ask C.W. Carpenter, with

PAULO KALAUKA

(P.E.R. STRAUCH)

Alanui Moi, Helu 74, Mawaena o na Alanui Papua me betela.

 

 

 

Keena Hawaii

NO NA

Lako Hana Mahiko

 

Hapuku Kila Oliver

Chilled amen a Palau

Na Katapila Cleveland

Na katapila Fordson

Na Kaa Kalaka White

Na Kaa Kalaka Federal

Na Kaa Kalaka Ford

Na Hana Pili Amala

 

HANA I NA KINO O NA KAA

UKANA ME KALAKA ME

KA HANA HOU ANA

 

Schuman

Carriage Col.,  Ltd.

 

Na Paionia o na Hana Halihali o Hawaii nei

 

 

KA VICTROLA

-Ka meakani Mele Kilakila-he meakani e pono e loaa ma kou home.  Kauoha ma i na buke hoakaka o na Pahuolelo amen a Papa Leo Mele.

NA PIANO PAANI

NA ROLA PAANI

NA PEPA MELE HOU

NA PILA AHA

 

ame na mea apau pili in a mele.

 

Bergstrom Music Co.

1020 Alanui Papu   Honolulu

 

 

 

 

HALE UWI WAIU

-o-

MAPULEHU

 

PUKOO, MOLOKAI

 

E Hooholo Ana i ka

MOKUKUNA GESOLINA

LELEIONA

Mawaena o na Awa Honolulu me Molokai

 

Geo. P. Cooke, ONA.

Poe Lawe Hau me Waiu

 

 

Honolulu Planing Mill,

LIMITED.

 

POE HANA I NA PUKA LAAU ANILANI, LAAU HALE, OLEPELEPE, MOLINA, WAHI KAU.

ALANUI PAPU, ESPLANDE

 

 

Ka Pila

GRAFONAOLA COLUMBIA

 

Maopopo ka Wa e Pau Ai

Na ka mea hoopaa nona iho e nakaala ia e@ nou.  Ua hiki, ia o eke hulahula ahiki i ka hua@ olelo pe loa.

Uku Liilii ke Makemakeia

Thayer Piano Co.,

LIMITED.

148-150 Alanui Hokele

 

 

Kakela & Kuke

(KAUPALENAIA)

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

-A HE-

Poe Agena no na Mahiko Lehulehu

 

 

 

 

 

PAPA NA LAKO KUKULU HALE

 

No ka hoahu ana i kou wai ma na Pahu Wai Papa Ulaula o 5000 a 10000 Galani.

E hoolakoia aku no na kumukuai amen a hoakaka ia o eke noi mai.

 

ALLEN & ROBINSON, LTD.

HONOLULU, T.H.

 

 

Nupepa Kuokoa

 

No ka makahiki (one year)….$2.50

O na Dala amen a Hoolaha apau e hoouna pololei ma ii ka ADVERTISER PUBLISING CO, LTD, wale no, P.O. box 3110, Honolulu, T.H.

217 Alanui Moi, ma Waikiki o ke Alanui Alakea; ka Nupepa Advertiser.

Entered at the Post Office at Honolulu, T.H., as Second class Matter.

SOLOMON HANOHANO, Lunahooponopono.

CHARLES S. CRANE, Luna Nui.