Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 24, 14 June 1923 — KA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA. [ARTICLE]

KA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA.

(Kakauia e Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai) Ka Upena Maiewa. O ka 11 keia o na upena lawai'a a ka poe kahiko. O keia ka upena hana nui o na upena lawai'a apau. He lau ka mea e hana ai keia ano upena, ame ka hinano; o ia hoi ka pua o ka lauhala. I hanaia keia mau mea no na i'a ku i ke kai hohonu loa, elike paha me ke akule ame ke a'ua'u e noho ana i ke kai hohonu loa. O ke ano o ke kii ana o ka i'a o keia ano upena, aia i kela waa, ame keia waa na poolau, a he mau haneri anana ka loa; a aia no hoi i kekahi mau waa kakaikahi ka lauhala hinano. Penei ka hana ana:

I ka hiki ana o na waa i kahi o ka i'a e lana ana ina he akule ka i'a, alaila, nee aku a mamao mai kahi o ka i'a e lana ana alaila, hooku'i na poolau o kela waa ame keia waa. Aia i kela waa ame keia waa he mau kaula pakahi i hoopaaia i ka lau; a o keia mau kaula i hanaia ai pela, he mau kaula huki iluna a hookuu ilalo, no na opuako'ako'a nunui o ke kai hohonu.

E kuu ana keia lau malalo, a o ka hinano ae maluna o ka lau. E au ana ka poe ia lakou ka hinano iloko o ke kai, me na lona. Aia na lawai'a, ke holo la ma o a maanei, no ka makaukau like o na mea apau. He ana like ke kowa mawaena o kela waa, ame keia waa. Ekolu anana awerike ke kaawale.

O ka poe au iloko o ke kai maluna o na lona hau, he au pili no ko lakou, elike me ka loihi o ka lona o kela ame keia mea. O ka hana ana o ka hinano, he hikiikii a paa ma ka huelo.

Aia malalo loa, he pohaku i mau ai ka maloeloe o ka nee ana imua; a i ka ike ana o na lawai'a, ua makaukau like na mea apau, kahea na lawai'a nee like; a o ia ka wa a na lawai'a e makaala loa ai, e holo i o a ianei no ka mau o ka lau i na opuako'ako'a; a e kahea ana na lawai'a ia oe e mea pai ae ka oukou iluna, a ua hiki. A ina ua kiekie loa ae iluna, kahea mai, hoalu aku ka oukou, a pela pu me ka poe au umauma maluna o na lona. Ua like loa no keia hana me ka na aliikoa o na puali kaua, elike me ke ka'i ana o na koa; a o keia poe au umauma, eia lakou mahope o na waa ia lakou ka lau, a e kau ae ana ka ka poe ia lakou ka hinano maluna ae, o ka lau a na waa e ko ana i ka lau. Ina ua anuanu ka poe e au nei iloko o ke kai, lele ka poe i koe maluna o na waa, iloko o ke kai, a o ia ka mea i kapaia ai keia upena, no ka au o kekahi poe iloko o ke kai; Upena Maiewa. Ina oloolo kau kaula hinano, e owiliwili ana oe i kau kaula i kau laau e kau ana; a ekekei paha iluna, hookuukuu aku ilalo. E hoolohe ana na mea apau i ka leo o na lawai 'a. Aole i'a o ka moana e paa aku i kai; no ka mea, o Huluipau keia; a o ke akule, ua holo iloko o ke kai papa'u; a o na i'a like ole apau, i e holo ana lakou apau ioa i kahi papa'u. I ka iko ana o na lawai'a ua kokoke i kahi a lakou i manao ai, o ia kahi kupono e kuu ai ka upena eke, alaila, e hoopuni ana na poolau a puni, a o kekahi mau poolau, e wehe ana a kau iluna o na waa, no ka mea, ua kaa mai la i kahi haiki. O keia ka na'i ana a ka poe kahiko. Aole elike me ko keia au hou, aia no a na ka i'a e komo mai a kokoke, alaila, kii aku la e hoopuni. Nolaila, aole loa e loaa ana na oihana lawai'a a ka poe kahiko i keia au hou. Owai ka mea ike nana e a'o i ka poe o keia au hou? Oiai, he kakaikahi loa ka poe kahiko i ike i keia mau hana; pela no me ka oihana mahiai, no na kihapai i hele a pahulu he laau hooulu no ka poe kahiko, no na huli kalo, i oi papalua a papakolu ae kona ulu ana, ke hanaia me ka hoomanawanui; a owai ka mea nana e a'o? Ua hoolaha aku au mamua, i ka mea e pili ana i ka mahiai, ame ka laau e ulu ai. Ua pau kela. Ua hiki mai la kakou i ka puni ana o ka i'a. I ka puni ana o ke akule, a he makena o na i'a like ole apau i hoaia i kahi papa'u o ke kai. Aole loa he i'a e hiki e holo hou i ka hohonu, no ka mea, he maka'u loa lakou i keia lau, ame keia hinano keokeo ho'omaka'ukaʻu. Alaila, hoopuni ka upena maloko o keia lau, ame ka hinano. Elike no me ka rula o na upena eke, o ia hoi he pili ka hikii ana o ka pohaku mai ka eke aku, ahiki i kona mau pili; aole hoi o na pa aku. A i ka puni ana i ka upena, a ina aole i hana mua ia ke eke. a iluna aku no o na waa e hana ai, alaila, wehe ae no i ke kaula kuka'i a hookomo i ke eke mawaeaa o na upena elua. Aia ma ka waha o ke eke he mau laau i hoopaaia, i mea e hamama pono ai ka waha o ke eke, a mau ka pili o ka waha i ka ilikai; aole aluhee a pii ka i'a malaila. I ka hookomo ana i ka i'a iloko

o ke eke, a ike na lawai'a, ua lawa ia no ke kahee ana iluna o na waa, hoopau ka hookomo ana i ka i'a iloko o ke eke; aia a pau keia i ke kahee hookomo hou no. Aia no a ike na lawai'a, ua lawa kauhale e pau ana i ke kapi ka i'a i ka paakai, alaila, e hookuu hou ia ana no ka i'a; i ole ai e hoomainoino, a kiola walo no. O keia hana ana mai ka moana kai hohonu mai keia ho-aia ana mai o ka i'a, a ua hele ka i'a a mano, a kini, a lehu, o ia ka hana a ka poe kahiko; a mai keia oihana lawai'a mai i loaa ai ka kakou helu; o ia hoi, 4 kahi, 1 he kauna; he 10 kauna, 1 he 40; he 10, 40, 1 he lau; he 10 lau, 1 he mano; he 10 mano, 1 he kini; he 10 kini, 1 he lehu. Ua like pu mo (4,000,000) eha miliona wale no. Ina aole ka oihana lawai'a, aohe a kakou helu.

Nolaila, aole nana a ka poe kahiko a komo ka i'a iloko nei o kahi papa'u. Ua like pu ke kai hohonu ame ke kai papa'u ia lakou, me he mea la, hookahi no ano kai he kai papa'u wale no. I hiki no paha keia mau hana i ka wa kahiko he nui kanaka, aohe no a lakou mea maka'u o ka moana. Aolo paha e ae keia poe o keia au hou, e au mai ke kai hohonu mai. Aka, ua hiki no keia ke hoohanaia ma kahi nui iki o kanaka. O ia, kiina ka i'a i ka hohonu. (Aole i pau.) Eia no he mau tausanl eka ainad dma Oahu nei, ma Nanakuli, ame Lualualei, i hookaawaleia no na Ila-d waii. He mau aina kiawe keia, a uadd dhiki wale no e loaa na pomaikaid elike no hoi me W. C. Aehi e lawe-d dlawe hana mai nei ma kona wahi ma dNanakuli. Eia oia ke hanai puaa mai nei ame na moa ame,kaka. Hed mau kanaka hana lawelawe kona, add na koia poe e hanai mai nei kada ddpuaa. Eia he mau haneri puaa ea aholo nei ma kona mau aina, a ke ohi nei i na dala mahuahua maia keia oihana mai. He mea keia ia hiki i na kanaka noonoo maikai apaua ake lilo i poe noonoo a lawe i keia amau aina e weheia aku ana. —a LIVEEPOOL, lune 4.—Ua ikeiaa me ka maopopo ka hooholo ana o kaa hui mokuahi o ka Atelanika Akaua 0 na mokuahi a ia hui e holo akua ana e lawe wale no lakou i ka -wai aona e lawa ai ahiki i ka hoea ana 1 Amerika.a