Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 26, 28 June 1923 — NA HOOLALA NO NA KULA KAMEHAMEHA. [ARTICLE]

NA HOOLALA NO NA KULA KAMEHAMEHA.

Ma o ka palapala hooilina a ko Kamaliiwahine Pauahi, ka mea iaia i ili iho ai na waiwai apau o na Kamehameha, ua kukuluia he mau kula no na kanaka Hawaii, na keikikane ame nakaikamahine. Ua loihi ke ku ana o leeia mau kula ma Kalihi ae nei. He mau makahiki ua emi loa ke a'oia ana, a i na papa 8 waie no. Ua manao na Kahu, o keia iho la no lawa o ke ao ana i na kanaka Hawaii. Aka, mahope o kekahi mau kukai kamailio ana, ua hoopiiia ae keia mau a'o ana, a i keia la, ua hoea aku i ke kiekie 0 na kula kiekie o kakou nei. Ma na mea ike puke, ua like no me na kula kieleie o kakou. Aka, aolo nae na kahu i manao e pau no ilaila. Ke mSnao nei lakou, a mamuli no paha o ka ike ana aku i ka pii Imahuahua ana mai o na hana ma- [ hiai, e ao pu ia mai keia mau ike 1 na keiki o keia mau kula. Ua hoomaka ke ao mahi ana ma kekahi ano liilii loa i na makahiki i hala aku, aka, i keia Ja, ke manao nei lakou e haawi ak» a oi ae keia ike. Ia kakou e na Hawaii e huli aku ai a e nana i ko kakou kulana lahui ma ko kakou nei aina, aole e nele ana ko kakou ike ana, eia he ana i kaupalenaia mai no na hana Ka-! lepa, Limahana, ame na mea like. I keia la, na lilo i hana nui a o ka hapanui no e nele ana, ka loaa ana 0 kekahi hana i na keiki Hawaii e hemo mai ana mai na kula kiekie mai o kakou. Eia na keiki a na P&ke, Kepani, Pnkiki, a Ili Keokeo no ke huli nui mai nei i na hano e loaa ana ia lakou. A e pii mau aku ana keia poe noi hana i kela ame keia makahiki. 0 ka ninau, o loaa mai ana no anei ka hana i na keiki Hawaii, mamuli o keia nni hewahewa o ka poe e alualu hana anaf Ina aole he kokna e loaa aku ana 1 na keiki Hawaii, aole loa e loaa ana ka hana 1 kela poe keikL TJa

hoea mai keia kalana kupilikii mamuli o ka nui o na keiki opiopio e ! hemo mai nei mai na kula mai o kakou. Iloko nae o keia aluka nui e makemake hana ana, aole he nui o na e hole ana e noi i hana mahiai. U3 manaoia he hana emi loa keia o ka a ua kaupalenaia no lioi na kulana no keia mau hana. Aka, ia kakou nae e nana iho ai e ike ana kakpu, he ajna njahiai ko kakou? Eia he mau miliona o na dala i hookomo ia no keia oihana, a o apiki nae, aole he nui 0 na, kanaka e makemake ana e a'o ia no keia oihana o kakou. Mamuli o keia manao ana o na kahu o keia mau kula, ke hoplala nei lakou e loaa na ike i kela ame kpia kanaka Ha\yaii i hiki ai e loaa 1 iaia kekahi hana i kona hemo ana mai ke kula mai. kekahi aoao, e hoomaikaiia keiamanao ana o na kahu kula pela. He mea hiki ole ia kakou ke alo ae, o na keiki Pake aifie na }ceiki Kepani, ua oi iho ke emi o na hoolilo o ka hanai ana ia lakoa mamua o ka hanai ana i ke keiki Jlawaii. Ua hiki ia lakou ke ola no kekahi mau keneka uuku wale no o ka la, a ya ike lakou 1 ka hoomakaiilii ana, o ia hoi e hiki ana ia lakou e hookoe i kekahi mau dala o ka mahina i loaa ia la.kou. Aole pela na keiki Hawaii, ua oi aku no ka pii o na meaai a na kanaka Hawaii maniua "o na meaai a keia mau lahni. A o ka lua aole I loa nq, keiki Hawaii i ike i ka makaulii ana. Na keia mau kumu, i hiki ai i kekahi keiki Pake a i, o]e Kepapi paha e Jawe i kekahi ha-1 na emi mai o ka uuku, a hiki ole hoi I ike kejki Hawaii ke ola. He ninau ano nui keia i ko kakou noho lahui ana. | A mamnli o keia mau kumu, ua emi mau mai ka loaa ana i na keiki Hawaii o na hana, a e hoea mai ana no paha i ka manawa e nele loa ai. Ile elua kulana kiekie e hiki i 'na kanaka Hawaii e alualu aku. O leekahi o ke alualu i ke kulana kumnkula, I kefo mau Ja/he uuku Joa na keiki kane Hawaii e helo nei i ko Kula a'o Kumu. O ka nui ho poe kaikamahine wale no. Ua makemake oJe ia paha keia mau kulana e na keikikane, a kakou. Aka, 0 ka oiaio nae, ke hookomo mau ia mai nei he haneri a oi aku kumukula 1 kela amo keia makahiki no na kula aupuni ame na kula kuokoa o kakou. I ka nana ana iho, ua emi io no paha ka uku, aka, o na kumukula o na kula kiekie, eia lee ukuia mai nei he $220.00 o ka makahiki ma ka" hoomalia ana. A ua pii aku keia uku ahiki i ka $350.00 0 ka mahina. Ehia la ku)ana e, paaia mai nei e na kanaka Hawaii 1 loaa aleu keia mau uku? He ka-1 kaikahi loa. A no keia kumu, he j mea pono i na keikikane a kakou e alualu i kekahi o keia mau kulana. Eia ke nui o Hawaii nei, ua makaukau e haawi mai i na ike e hiki ai e loaa keia mau uku.

0 lea lua, o na kulana mahiai o kakou. Eia keia oihana ke pii mai nei i kela ame keia makahiki. Aole e hiki i ke kanaka inahiai i a'o kupona ole ia e loaa ke ola ana, no ka mea, ua hele 3ku keia kulana ma ke ana o ka naauao i keia mau la. A ina ke Kula o Kamehameha e a'o mai ana i keia oihana, e oi aku ana ka pomaikai e loaa mai ana i na keiki Hawaii e hemo mai ana, mamua o na- kulana e ae e alualu ia mai nei, a i ole ma na hana lima paha e ao ia mai nei. 0 na kanaka hanalima, ua oi aku mamua o na hana. A ho mea paakiki ka ioaa ana o ka hana e mau ana mai kekahi mahina a i kekahi. Aka, o ka oihana mahiai, ua lawa loa, nq ka mea ua uuku loa ka poe e alualu nei i keia oihana. Ke manaoio nei no nae ko oukou meakakau, o ka oi aku o ka nui o |na aiaa kupono i ke kanu hala, na aina no ia ma Molokai. E iko aku ana kakou i ka oiaio o keia mau olelo i keia mua aku. Aole mau aina i like aku me Palaau ame Hoolehua, mauka ka maikai no keia kanu halakahiki ana. He mau tauBani eka e kakali ana o ka iho aleu o na palau ame na pnlapula halakahiki, a e ike aku ana kakou i ka oiaio o keia mau olelo. O kela hoi ma Lanai no ka pomaikai o kekahi ahahui, a o keia hoi ma Molokai, no ka pomaikai o na kanaka Hawaii. E loaa nae ka hale hana kini no ke komiaina iho.

0 ka pilikia nui wale no o ke Komieina i keia mau la, o ia no ka nele ike dala ole. Ua hoemiia mni nei na hoolilo i keia halawai iho la mamuli o keia nele i ke dala ole. 5e mahina nui nae hoi keia o na loaa, e nee mai nei, no ka mea iloko o lulai e ohi ai kekahi mau uku hoolimalima mai na aina mai o ke aupuni, ame na aina no hoi i hookaawaleia no na Komisina. la mahina paha e maopopo ai ka hiki o kekahi o na hana e makemakeia nei e hoonee ako.