Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 26, 28 June 1923 — MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA. [ARTICLE]

MOOLELO O KA HALAWAI A NA KOMISINA.

Ua liooholoia e apono ka mooielo 0 ka halawai i hala, oiai, ua loaa aku na kope i na lala. Ua heiuiieluia mai na hoike Lyman o-ka ld 15 ame 18 a ua lilo 1 mau mea mahaloia. Ua wailio aku ke Kaknuolelp lie kope o kekahi palapalaaina i hanaia e Mr. Wall o ko Keeua Anaaina, no na pa-hale o na Kauliale o Kalanianaole. Ua okoa ae keia palapalaaina niai ka mea i waihoia mai e Mr, Jorgensen. Ua hanaia na pa hale ma' ka loa ahiki i kahakai, a o ke noi a ke Kamaliiwahine Kalanianaole ua hooholoia e apono keia palapalaaina, ina aole lie mau ku-e ano nui mai a Mr. Jorgensen mai. Ua hoike aku ke Kakauolelo, aole i.loaa iaia he pane.mai a Mr. David K. Martin mai, keleahi o ka poe i waeia no»kekahi apana aina, a i koiia aku e hoike mai mamua o ka la 15 o keia mahina e lioiko mai. Ma ke noi a Komisina Duncan, i kokuaia mai, ua kakooia ka manao o ke Kakauolelo, a ua holoiia ka inoa o Mr, Martin mai ka papainoa mai o ka poo i waeia. Aole i loaa mai na pane a keia poe malaio iho nei, i aponoia ka lakou mau palapala noi mamua aku nei; llenry Kaalakea, Louis Kanuha, William Kekahuna. I keia manawa ua lioi hou ka nopnpo ana no ka leka a Mr. Lyman o lune 15, no ka ninau pili waihona dala, niamuli o'ka ninau a ka Lunuhoomalu ame Mr. Duncan. Ua noi mai o Mr. Lymau ma kana leka, e aeia oia e hele i ka aina Makua i koia Kau no ka makaikai ana i na wahi mahi o na kahua hoao mo ka manao ana o loaa iaia leekuhi | mau lioomaikeike ana no*\na hana j o ia ano. Ua koi mai oia o leeia ] liuakai ana ma ko auo hoomaha a ua manao oia na ke Komiaina e uku kona uku moku ma keia hele ana j auie Jka hoi ana mai. j L"a manao ka Lunahoomalu ho ha" na maikai keia a Mr. Lyman e koi mau nei a he liana holomua no hoi.

Ua ninau mni ka Lumihoomalu i lee leulana waihona elala o ke Komi--Bina. Ua pane nku leo Kakauolelo, ua emi lon ke kulana ivaihona (3aln,.a ke pii maa'ae nei na hoolilo. O ka papa uku mahina o na kanaka hana a Mr. Lyman ame na kauoha papa na lako, ua oi loa ao uiamua o na wa 1 hala aku. Ua manao o Jlr. Duncnn, he mea pono no e loaa mai he hoike mahina no na loaa ame na hoolilo, a i hoik© mahina i kela ame keia mea lawe aina e ka mea malama Buke o ke Komisina, a e loaa pu mai no hoi i hoike mahiua mai a Mr. Lyman mai o hoike ana i na hoolilo o ke kahua hoao. Ua hoike mai ka Lunahoomalu, ua manao la hoi oia| o hoemiia ana na hoolilo apau e hoomaka ana l»e ekolu mahina mahopo aku nei, inamuli o keia kulana emi o ka waihona o ke Komisina. Ua noi mai o Mr. Duncan e lioi hou ke Komisina a i ka hoolilo ana malalo o ke kahua i hooholoia mamitia aku nei, o ia hoi, ma ka papa kuhikuhi hoolilo. Ua leokuaia keia e ka Kamaliiwahine Kalaniauaole, a ua liooholoia.

Ua koi mai ka Lunahoomalu e waihoia aleu kokahi hoike waiwai i keia lialawai e hiki mai ana, a' ua hoike niai o Mr. Duncan, e loaa kekahi hoike o ia ano i hiki ai i ke Komisina lee lawelawe i na hana mo lea maopopo pono o ka' wailiona. Maluna o na auhau wai, ua waiho mai o Mr. Duncan i kona manao penei: "Ua kamailio iho uei kakou -no ka auhau hui ana i na kanaka. Ko makemake nei au e ninau aku ehia la hora e paumaia ai kela waiX Ke malama nei anei kakou i iuv hoolilo o kela pauma, i liiki ai ia kakou ke auhau aku i na kanaka. Kc manao o pono no e nialamaia na liana o keia ano, i mnppopo ai ia kakou na hoolilo i hiki ai e auhau kuponoia aku na kanaka." i Ua ninau mai o Mr.#Duncaif, ina paha he oiaio he umi Kepani e hoohanaia nei no ko Komisina ma Molokai. Ua pane mai ke Kakauolelo he mau Kepani no kekahi maluna o ka papainoa o na kanaka hana aka he poe kupa nae. Ua hoike mai ka Lunahoomalu ina makemake ke Komisina e hoao a e pulama i poe Hawaii wale no ka poe lawelawe i ka lakou hana. Ua koi mai o Mr. mea pono no e haawiia ka hanā i na manawa apau'i na Hawaii, no ka mea ua hiki iaia e loaa he mau kanaka lehulehu e lawe i ka hanp e lawelaweia nei e ntf Kepani kupai Oiai aole he man hana i koe a ke Komisina, ua hoopaneeia ka halawai, ahiki i ka la 26 o lune, 1923. GEO. P. COOKE, Kakau'olelo a Lunamanahooko.