Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 26, 28 June 1923 — [Illegible] LIO IWAENA O KA MULIWAI. [ARTICLE]

[Illegible] LIO IWAENA O KA MULIWAI.

I.unaLooponopono o ke Kikv!a. Aloha nui:—E olui i c no J u kau rumi mahimalii, 110 ka'u ' i il:c mai o'u mau kini ]:r. •• ka- mokupuni o Ha- . nu'kupuni nana kela hoo•.c oni na Hamiii na ka .1 i.nī." Oiai hoi i keia : :c ia aku nei ka pu-a k.i uwahi o na hana kakekalii poe e manao nei ; i:.:i kulana lunakiai, mai jī;]::::a a nawaii Komohana ;:o une o ka lakou kii haloka. V:r kulana peepoe akua, me :.c r u e pu-a i na apu koheor..'; mnnno pilikigo me ka mak.i maunu e kii haloka ai.

0 keia no iia liana maamau e hana ia nei ina kau koho haloka a pau, o ka lawe i na manao pilikino imua 0 ka lehulehu e &i, i mea e komo ai na manao huhu iloko p ka ppe kohp balpka. Aole hoi o ko. lakou hele iniua o ka poe koho balokg, o hoakaka ai i na mea e pomaikai ai ka lehniehu, ina oia e kohoia, a e hoike pu aku hoi i na mea ana i ike ai he mau mer ia e pono ai kona mau haku. Nolaila, i na iho la o ia ke alahele a leeia poe e manao nei e lilo 1 mau lio hoounauna Ha ka lehulehu o ka hana i na hana e pomaikai ole ai ka lehulehu a me ko lakou manao o ka hele aku imua o oukou e hoike ai i na manao pilikino ame na mea oiaio ole, no ia hana au i lawe mai ai i keia kukulu manao ana. "Mai kuapo lio

kaleou iwaena o ka muliwai." -O keia olelo a'o na kekahi o na kenerala e alakai ana i kekahi puali kaua waena p ka niulijvai oiai, ua manao kekahi maū koa ua nawaliko- lakou mau lio kaua, nolail.a i manao ai lakou, he mea maikai e kuapo i mau lio hou oiai nae 0 ua mau lio kaua hou la he mau lio ia i maa ole i ka hele ana i ke kaua, a i oi loa aku hoi aole lakou 1 honi mua i ka uwahi pauda. I ka- ike ana o ko-lakou alakai i ka manao o kona mau koa no ke kuapo lio ana, ua kauoha aku oia ia lakou i kela maxi olelo, "Mai 'kuapo lio iwaena o ka muliwai.'' 1 O ka ninau a kakou ,e hooulu āi oia keia, heaha I a na kumu o ka ae ole o kela alakai i ka manao o kela ;poe koa? Eia no ina lakou e hana 'ia hana e poino ana lakou, oiai ua maopopo iaia o na lio i maa ole i ; ;lca honi i ka uwahi pauda, a i' lohe mua ole i ke kani paapaaina a n'a . leo nakplukulu o na pukuniahi, aolo •loa lakou e hifki ke hoako i ka o ka poe e hoounauna ana ia lakou, o ka hopena he auh2c . a poho na manaolaoa. Pehea kel.-i ' kenerala i iiui ai e hoomau aku maluna o na lio kahiko i maa i ka au ana i na muliwai, komo ana iloko o ka enaena o na leo nakolokolo 0 na pukuniahi ? Eia no, ua iko oia a ua hoomaopopo, o na Jio kahiko i maa i ka honi ana i ka-uwahi pauda oia no na lio o hiki ana ke kau ia aku na hilinai ana e loaa ana ka lanakila. Nolaila, e ike mai oukou o ka poe koho baloka i keia, aole au i ku-e ana i ka poe e manao, nei e qjualu i na kulana lunakiai liilii mai Ilawaii Hikina ahiki i Hawaii Komohana, aka, hpakaka ana aa 1 maopopo ia oukou. e na makaiinana koho baloka, oiai he mau la uhi lepo keia, a ke hana io ia mai nei ia mau hana. Malia paha o ninau oukou e ka poe koho baloka, owai la kela poe lio* kahiko i maa i ka honi apa i ka uwahi o ka pauda? Eia no ko lakou niau inoa: No līawaii līikina, o Lunakiai W. A. Todd, (Hulo) ka mea naiia . e paa nei i ka hanohano o ke kulana Luuahoomalu (Kuikawa) no ka papa lunakiai; E. H. Lyman, ka makua o na limahana, Lunakiai 'A. M. Cabrinha (Kapalina), ka pukuniahi kani alapine, o lakou nei na lio i maa i ka au ana i ka niuliwai a i maa i ka honi ana i ka~uwahi

pauda »o Haw;ūi Hikina. Ko Ilawail Komohuoa Uoi o Lunakiai J. R. Yates (Kuliana leki), ka imi pomaikai a imi ola nou e Hawaii Komohana, ka ulu iki o Weli nana e hoonaueue i ka papa kiai; Lunakiai J. Ako, aAe Lunakiai A. A. Akina, na Aarooa amp Iluia na inea na laua e paepae i na lima o ko oukou Moke (Kuliana) a .0 ka papa k\ihina lioi e ola ai kp lakou mau haku. 0 lakou nei na. ]io kaua kaliikp a kela kenerala i kauoha aku ai i kona mau koa, aole e kuapo me na lio hou oiai, ua ilee oia he mau' lio e hiki leo hj.ljnai ia. No na liemalkma o k.e kanaka i kekahi manawa ua wileiwUii loa kekahi poe i ke kau ana i na manao ahewa maluna o kekahi poe me ko lakou noonoo mua ole iho me ; na manao akaliai, haahaa a akaheie pu ia mea he hemahema/ he ma'i .kau ia e 'hekau ana maluna o kela a me keia mea kino kanaka. Eia nao aole he nana ia o mea, wikiwilei i ka lielo imua. o ka lehulehu e lulu ai i na anoano maikai ole a e olo v ai 'ka poe koho baloka. -Ina psilia Jie pio.e heluhelu baibala lakou e ike aaa lakou i ka mooleīo o ka wahine 'a na kanaka i lawe aku aj. imua o leau me ko lakou mau manao e hookoia ana ko lakou .makemake, eia nae 0 na olēlo l a'o maikai i loaa mui ia lakou oia keia ij.a ka inea hewa ole o oukou e pehi mua i ka pohak'u i ka waliine hewa. O ka mea 1 ikeia ua ike keia poe aia like lakou iloko o ia lua hookahi nolaila 0 ka hopena ua hooko ole ia ko lakou mau. manao pela no hoi au e hoakaka nei, e pono no hoi e nana; keia j)oe ia lakou iho.he poe hemolele loa jjaha lakou, aole paha? Ina aole, mai hoao e hele e pulapu i ka lehulehu i mea oiaio ole. No na lunakiai kahiko he poe no lakou i piha ina hemahema o keia noho honua .ana, aka he poe nae lakou na ka lehulehu e pono e haawiia na hilinai aiia. I ka maka-; hilei koho baloka o na luna kalana 1 hala aku, ua hoao ia keia mau lujmkiai e lumai e na enemi, ua lawe ia imua o ke kiure. »ui, ua ahewaia, a laweia imua o ke kiure. hookolokolo a ahewa ia, ia manawa ua kani ka aka a na enemi, oiai, ma ke kanawai ua lanakila lakou. A lana pu ko lakou mau manao o oia,ka lakou mau anoano e hilu aleu ai':imua o na makaainam-v kohO' balolta, ka lunakanawai /liope elike me lesu. Heaha nae ka olelo ( liooholo, a ka lehulehu na lunakannwai o- ka pahu baloka; ua 'haawi lakou i ka laleou olelo hoohplo me ka hilinai piha ma kela la koho imloka e poina ole ia ai ma ka nioolelo o ko kakou kalana, aole i hewa kela poo kauwa' lunakiai a ka lehulehu mai k& lunahoomalu aliiki aku i na lunakiai liilii, mai ilaw-aii liikina ame Hawaii Komoh'au'a.' Mamuli o ko lakou koho hou ia • nia me . ka loleahi. O ka ninau, ua lanakila anei na euenii? aole; elike nie ka haawina i loaa i kela poe i lawe ai i kela wahine imua o le»u, o ia haawina hookahi no ka i loaa i ka poe na iakou i lawe i ko kakou papa kiai imua .o ka aha hookolokolo kaapuui o Hilo.

o k;i liopena, ua lanaleila na Ju!iaki;ii. I keia la lio.i kc*hoao hou' mai nei no na enemi e.hana hou 5a mau hana. Nolaila, ka'u e olelo iiei, na ka mea hewa ole e pehi i ka pohaku. A i ole i kou manao ana e oliiu ae i ka pula o ka maka o kou hoa kanaka, e wehe mua ae oo i kahi kaola hemahenĀ e lapuu la iloko o kou maka ponoi, a hemo ia, alaila, hiki ke hana. Nolaila, me kflu manaolana e lilo ana na olelo a'o a kela kenemla kiiulana i kona. mau koa, "Mai kuapo lio iwaena o ka muliTrai." O ka'u hoi ma,i kuapo lunakiai liilii k'akou. Oiai o keia poe kautra a kakou lie poe ua maa i ka hana, nn. kamaaina i ka hana a oi aku, hs poe i lanakila maluna o ka poe manaoino. Nolaila, e Hawaii Kikina mai ae e lanakila mai ka poe liailuku nei i. na. lunakiai a kakou, aia wale no m« na kumu-maikui. Nou hoi e Hawaii Komohana, mai ae oe e kuapo lio oiai o na iio au e Hawaii Komohana he mau lio ua maa i ka honi ana i ka uwahi pauda. No na hemahema, hookahi no laau 'ioola kupaianaha oia no kela oleio ma ka palapala hemolele, "Na ke .■iloha e uhi i na hemahema he nui." O ke alohā hoi ka mea i oi ae maluna o na mea a pau. O ka inunao hope. 0 oe e ke Kalana o Hawaii, ke kalana e rulaia nel e na moa ulahiwa, e hoom'au aku no kakou i ke o ana o ka hanohano o ko kakou kalana. I ko'u hooki ana ke haa«•i nei au i ka'u mau manao hoomaikai nui ia oe e ka lunahooponopono me ka lana o kuu manao e lilo ana keia mau mamalaolelo pokole i kukui lioomalamalama i ka poe koho baloka o Hawaii Hi- ! kina, me Hawaii Komohana. Me ke aloha nui, mea koho ba-| loi-«, ' j JOS. N. KOOMOA, Hilo, Hawaii.