Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 27, 5 July 1923 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Make ka Lunahoomalu Kauhane

O ka Papa Lunakiai o Hawaii

 

Pauaho Mai Oia i Keia Ola Ana Mahope o ke

Kaama’i Ana no Kekahi Manawa Loihi—

Komo ko Hawaii i ke Kanikau

Ana Nona

 

@ o ke kaama’i ana no ke @ loihi, @ pauaho mai ai Mr. Samuel Kauhane, ka lunaho @ o ka papa o na lunakiaʻi o ke @ o Hawaii i keia ola ana ma @ eha o ka nuwina la o ka @ o ka pule aku la i haia, ma @ home ma Waiohinu, Kau.

 

Ma ka manawa i pahola ae ai ka @ kaumaha no ka pauaho ana @ ka Lunahoomalu Kauhane i @ oia ana, ua hoopapaia na hae @ wahi like ole o ke Kaiana o Hawaii, a ua pania hoi na keena @ o ke kalana, no ke komo pu @ o na mea apau iioko o ke kau @no kela kaʻawale ana aku o@ kanaka ano nui iloko o kela @iana.

 

Ma ka Poaha ae i malamala ai @ona anaina hoʻolewa, me ka akoa- @ana aku o na luna oihana apau @ke kalana, pela hoi na makamaka @me na hoaloha apuni o Hawaii, no ke komo pu ana aku ma kela hoo- @.

 

@ @ noho pouliuli ko Hawaii poe @ ke kulana ma1i o ka Lunahoomalu Kauhane, aka nae aole i ma-@ ua kokoke loa mai kona ho-@, oiai ua ano maikai ae oia ma kekahi manawa manua aku o ka @hola ana ae o kela lono kaumaha.

 

Mahope koke iho o ka pauaho ana mai o Mr. Kauhane i keia ola ana, @ hoikeia ae ka lohe i Hilo, i ka Hope Makai Nui Martin, a nana @ i hoike ae i ka lehulehu o na @ oihana.

 

No na makahiki elua ae nei i @ko Mr. Kauhane loohia ana i @ ma`i me ia kulana nawaliwali

no nae, e lawelawe ana no oia i na hana apau o ka papa lunakiai, aka mamuli o ka make ana o kana keiki ma Honolulu eei, ua manaoia, ua lilo ia i kumu, e emi hikiwawe loa ai ka ikaika o kona kino, ahiki i ka waiho okoa ana maluna o kahi moe.

 

            Ua hanauia ka Lunahoomalu Kauhane ma, Kau, Hawaii, ma ka la 16 o ka mahina o Novemba, 1868, a iaia i haalele mai ai i keia ola ana, ua piha iaia na makahiki he 54 me na mahina keu 7 ame 11 la.

 

            Ua hoonaauaoia oia ma ke kula hanai o Hilo, a ma ke Kula Kamehameha.  Mahope o ka puka nana mai ke Kula Kamehameha mai, ua noho hana o Mr. Kauhane maloko o ke keeua amara o ka Honolulu Iron Works, a mahope mai i hoi ai he kumu a’o amara no ke kula hanai o Kauai.

 

            I kona huli hoi ana no kona aina hunau, ua kokua aku oia ma ka lawelawe ana i na hana a kona makuakane, a i ka makahiki 1804, ua kohoia oia i hoa no ka aha senate o ka ahaolelo.

 

            I ka makahiki 1900, ua kohoia oia he hoa no ka papa lunakini o Hawaii, a mahope mai, ua kohoia oia i lunahoomalu no kela papa, he kulana ana i paa iho la, a na ka make i kono mai iaia e waiho aku i na hana a ka lehulehu i hookau mai ai maluna ona.

 

            He elua manawa a Mr. Kauhane i mare ai i ka wahine, a ua haalele iho oia mahope nei i kana wahine elua, me ka laua mau keiki, ame ka nui ohana, ame ka lehulehu o kona mau hoaloha, iloko o na haawina kaumaha nona,

 

@ AE NO @ J.H. HERSHEY ‘I KONA OLA IHO.

 

Ma kekahi manawa o ka po Sa @ i hala iho la i lawe poni ae @ he haole o J. H. Hertehe, ka inoa,  & lunahoohana mua no ka Holele Moana ame ka Hokele Seaside, a  @ kekahi hoi o na haole kamaaina @ Honolulu nei, i ike nui ia e kona & hoaloha, a o kon ki ana ae @ kona poo me ka pu panapana.  O @ kumu i manaoioia ai no kona @awe ana ae i kona ola ola kona ma`i @ ama kona hoouluhuaia ma ka @ ma ka mea e pili ana i ke @aia.

 

Mahope koke iho o ka hora @ o ke @akahiaka Poakahi nei i ikela ai ko- @ make ana ma ka manawa o ka wahine malama hale i hele aku ai @ kikele i kona puka ma kekahi @ kauhale o ka Hokele Seaside wehe ole ia mai hoi.  I ka mao @ ana i ka wahine malama hale @ pane mai o Hortehe i kana @ keke aku ua hoike koke ae la oia ka oihana makai.  He pu pana- @ ka i loaa aku e waiho ana @ o ka papahele mahai o kona @ kokoke i kona kino.

No kekahi manawa aku nei i hala & Herteche loohia ana i ka ma’i, @ ma ka Poaono aku la o ka pule @ kala kona hoike ana ae i kekahi o kona mau hoaloha no kona manao @ hoi i ka halema’i no kona lapa- @ mai.  Eia nae, ma ka olelo hoi @ kona mau hoaloha ua hoouluhua- @ kona noonoo mamuli o kekahi mea e pili ana i ke dala.

 

No 20 makahiki a oi ko Hertche @iki ana mai  i Hawaii nei, a ua noho kana aku oia ma ke ano he luna- @oohana no na holele ino nui o Honolulu nei no kakahi mau maka- @ lehulehu.  No kekahi mau makahiki i hala kona hana ana ma @ ano he lunahoohana no ka Hoke- @ Iana Hokele Moana, ame ka Seaside elike me ka hoakaka a ka moolelo.

 

He kanahiku-kumamalua makahiki o ko Hertche ola ana ma keia ao, a no ka aneane he 10 makahiki kona noho ana maloko o ka Hokele Seaside.  Iaia i make aku la ua @aalele iho oia ma keia ao elua mau kekikane, aia laua a elua ma Seattle, Wash., e noho mai la.

 

Ua laweia ae kona kino make i ka halekupapau o Mr. H. H. Williams a malaila i waihoia ai ahiki @ ka loaa ana mai o ke kauoha no kahi e hoonaloia aku ai o kona kino, mai kona mau pilikoko mai.

 

I kulike ai me ka hoike i loaa mai i keia kulanakauhale, o ka Ma-@ Nui Sam Pua o ke Kalana o Hawaii, kekahi mea i loheia ae e alu- @ ana i ke kulana lunahoomalu no i papa o na lunakiai, ma kahi o ka @malu Samuel Kauhane i  @.

 

NA @ MEAHOU O KA OIHANA HOOMALU

 

            No ka moku ana o ka ilipoo o kakahi koa o ka puali he@wawae 35 nona ka inoa o Clarence, mamuli o kona hooku’lia ana mai o kekahi kaa otomobile oiai oia e kau ana maluna o ka papa alapii o ke kaa uwila a haule ilalo, i lawela ae ai oia i ka halema’i o na poino ulia ma ka halema’i o na poino ulia ma ka po Poaono aku nei i hala.

 

            He kanaka Hawii nona ka inoa o William Kaeo ka i akelekele i ka make mamuli o ke ku ole ana o kona puuwai i ka pahi a kekahi Poko Riko aa ka hou ana mail iaia ma ka auwina la o ke Sabati iho nei.  Mhope o ko Kaeo lapaauia ana maloko o ka halema’i o na poino ulia ua hoike ae la  oia i ka moolelo o kona hauia ana i ka pali.  E ku ana oia me kekahi o kona mau hoaloha mamua iho o kekahi halekuai ma ke alanui Auld a ka manawa a kekahi Poko Riko ona o kahele ana aku a hou aku la iaia me ka pahi mahope o kona hooulu ana aku e hakaka.  He hapa iniha wale no ke kaawale o ka puka pahi maluna ae o ka puuwai, a i na hoaloha o Kaeo e hoao ana e hoouna aku ia Kaeo no ka halema’i ua kuupau aku la ke Polo Riko i ka holo.

 

            He wahine Kepani kauwa no kekahi o na rumi hookipa ma ke alanui Beritania nona ka inoa o F. Matuehita, ka i ku ka wawao hema i ka poka ma ka po Poaono i hala.  He pu panapana ka J. Hines o miliapa ana iloko o knoa lima ma ka manawa i kani ae ai ia a lele aku la ka poka a ku ka wawae o ka wahine Kepani oiai ia wahine e ku mai ana ma kekahi wahi manao: No ia eha i laweia ae ai oia no ka halema’i o na poino ulia, a mahope o ke kau ana a ke Kauka Ayer i ka laau ma kona wahi i ku ai ua laweia ae oia no ka Halema’i Moiwahine.

 

            He wahine Kepani nona ka inoa o Haru Yamanaka i paa ae i ka hopuia e ua makai hopuhopu poiuma ma ke kakahiaka Sabati iho nei no ke kuai ana mai i ka opiuma i kekahi o na makai hopuhopu opiuma o ke aupuni, a laweia mai i ka halepaahao e hoopaa ai.  He haole nona ka inoa o James Herbert kekahi i paa pu ae i ka hopuia ma ia manawa hookahi, no ka loaa ana aku o kekahi pouma ma kona kin aku o kekahi opiuma ma kona kino nui Kanakanui ame Kalihi, mauka.

 

            Ma ka mokuahi Haleakala o keia Poakahi ae, e kau aku ai na kaikamahine o ke Kalapu Hoomaha o ka Advertiser, am ka lakou huakai makaikai no Hawaii, malalo o na lilo o ka Advertiser.

 

NUI  na  MOHO e ALUALU ANA i ka LUNAHOOMALU

                                    Liko ka Make Ana o Samuel Kauhane i Kumu e Ake ai

Kekahi Poe ia Kulana

 

O NA LUNAKIAI KE KULEANA HOOKOHU

 

Makemake o Samuel M. Spencer ka Lunahooia e Hookohuia Mai Oia ma ia Wahi

 

            Mamuli o ka pauaho ana mai o Samuel Kauhane, ka lunahoomalu o ke papa lunakiai o ke Kalana o Hawaii, i keia ola ana, ua nui na inoa i loheloheia ae, no ka lilo i mau moho, e holo mai ana no kela kulana, ma keia kau koho wae moho ae o na luna oihana o kela kelana.

 

            I kulike ai me ka lono meahou o ka loaa ana mai i Honolulu nei mai Hilo mai, o ka inoa o Sam M. Spencer, ka lunahooia o ke Kalana o Hawaii, ka inoa ikaika loa no kela kulana, a iwaena o ka pohai o na luna oihana ola, kekahi o na inoa ikaika loa.

 

2cmfw shrd etno shrd cmfw shafw

 

            I  kulike ai me kekahi hoolala ana oka wa ae nei i hala, i ka manawa i loaa ai ka hoomaopopo ana, no ko kulana nawaliwali o Samuel Kauhae, o hiki ole ai iaia ke lawelawe i na hana a ka lunahoomalu o ka papa; ua manaoia, e waiho okoa mai oia i kona kulana, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, e waiho ai o Samuel M. Spencer, i kona noho lunahooia ana, no ka manao e lawe ae i ke kulana lunahoomalu no ka papa.

 

            E hookaka ana kela meahou ina i’o no ka lilo aku o Mr. Spencer he moho no ke kulana lunahoomalu o ka papa o na lunakiai, aole ka he kanalua no kona kohoia, no ka mea ola kekahi o na kanaka makemakeia, e na mana koho baloka.  Mawaho ae nae o ka inoa o ka LUnahooia Spencer, i oiliili ae nei, no ka hoopiha aku i ka makalua i hoohakahakaia iho, mamuli o ka make ana o ka Lunahoomalu Kauhane, o ka inoa kekahi o James Henderson, ka lunanui o ka hui uwila o Hilo.

 

            Aia ka mana hookohu i kekahi mea iloko o ka lima o na lunakiai, no ka hoopiha ana i kekahi wahi hakahaka o ka papa, nolaila o ka mea maopopo loa, ina e kua ana ka hapanui o na hoa o ka papa, ma ka aoao e kakoo ana i ka inoa o Spencer, alaila oia aku ana ka lunahoomalu hou o ka papa o na lunakiai o Hawaii.

 

            Ina ae pii aku ana o Spencer, ma ke kulana lunahoomalu no ka papa, alaila o ka Hope Lunahooia Brown, ka i manaola, e hooikeikeia ae ana ma ke kulana e waiho hakahaka iho ana, ahiki i ka wa e koho maoli ia ai i lunahooia hou, iloko ae nei o Novemaba.

 

            Ma ka oleloia, he hookahi ka kumu i makemake ai o Spencer e lawe i ke kulana lunahoomalu no ka papa o na lunakiai, no ka hoololi ana i kana oihana, a o kekahi no hoi, he mahuahua iki ae ka uku o kela oihana, a mawaho ae olaila, na ke kalana e hoolako mai iaia me ke kaa otomobile, ame kona mau lilo kaahele.

 

ELUA MAU KAHUA PAKA HOU

 

Maloko o kekahi hoike i waihoia ae imua o ke liaaina Farrington ma ka Poakahi nei e ke komisina hooponopono moolelo kahiko o Hawaii nei, i noiia ae ai ka hookumu ana i elua mau paka hou a hookahi kahua kahi e malama ia ai e kalehulehu kekahi mau papa ahaaina, a ua kakauinoaia ia hoike e R.S. Kuykendall, ke kaauolelo mana hooko.

 

O kekahi o na kahua no ka papa aia ma kela huli Koolau o ka Mokupuni o Oahu, mawaena o Waimanalo ame ka Lao o Mokapu, ke kahua o kauhale kahiko i haaleleia o Kaupo.  E hookoeia kela wahi elike me ia i noiia ae.  Ua noi pu ae ke komisina o kela aina mauka loa o ke poo o ke Awawa o Manoa mu Waiakekua e hookoeia i kahua no ka lehulehu e malama ai i kekahi papa ahaaina ke makemakeia e hawai i papa ahaaina malaila, no ka mea, he wahi ia i malama mau ia e na alii Hawaii i haia kekahi mau papa ahaaina.

 

O ka lua o na kahua papa i noiia ae o ia kela aina ma ka Mokupuni o Hawaii e waiho nei mawaena o na Kuahiwi o Mauna Loa ame Hualalai a i ikela hoi ka Heiau o Ahua-a-umi.  Ua noiia ae i mea o hiki ai e lilo ia wahi mai ka Waiwai mai o Bihopa e kuapoia aku kekahi aina aupuni no ia wahi.  Aia maluna o kela apana aina he heiau a he mau puoa pohaku (pirmida) i kukuluia ama ka manawa o na lii Hawaii i nee ai mai Waipio aku a noho ma Ahua-a-umi.

 

            E waihoia ne ana ia hoike imua o ke komisina aina aupuni.

 

 

Hopuia Kekahi Poe Maloko o

ke Kalapu Hoohauoli o Kalihi

 

Huliamahi na Makai Koa me na Luna Oihana

Federala ma ke Kokua Ana i ka Oihana

Makai e Hopu i ka Poe Hakihaki Kanawai

 

            O kekahi o na hihia ano nui ma ka moolelo o na hana hakikahi kanawai i lawelawela ma keia kulanakauhale, o ia no ka paa ana ae o kekahi mau wahino okolu, me kekuhi poe kane he kanakolu ka nui, maloko o ke Kalapu Hoohauoli o Kalihi, ma ka hapalua o ka  hora umi o ka po o ka Poaono aku nei i hala, a hului nui la ae noloko o ka halewai.

 

            Ua loaa ka ike i na luna oihana kulanakauhale ame na luna oihana federala no na hana hakihaki kanawai i lawelawe mau ia maloko o kela kalapu, no ia kumu i komo like mai ai na makai kona, na makaikiu, ua kanaka hopuhopu opiuma, ame ka hope ilamuku Amerika, me ko lakou lako me na pu, a hooko aku la i ke kanawai me ka paa ana o kela poe ae la maluna i ka hopuia.

 

            Ua nui ka loheia o ka inoa ke Kalapu Hoohauoli o Kalihi, elike no hoi me ke Kalapu Hoohauoli o Waikiki, i hua’iia ae ai na hana hakihaki kanawai, ma ka manawa e hooloheia ana ka hihia ki-pe o kaMakaikiu McDuffle; akahi no nae a komo na kanaka o ke aupuni e hopu i ka poe o lawelawe ana i na hana hakihaki kanawai-moloko olaila.

 

            Maloko o kekahi hale i ka manawa  a na kanaka p ke aupuni i komo aku ai, ua lona aku la ia lakou he heluna nui o na kauka-e piliwaiwai ana, maloko hoi o kekahi hale okoa aku, i loaa aku ai ka waiona, a moloko hoi o kekahi mau hale e aku, na huna hoohauoli lealea hakihaki kanawai.

           

            He ekolu mau wahine o ka loaa ana aku, i paa i ka hopuia, no lakou na inoa o Mrs. George Ziezler, Maria Barrette ame Lilian Case, o ka wahine nae nona ka inoa hope, oia ka i hopuia no ka hewa hookamakama, a hoopaneeia mai ke kumu hoopii o kona mau hoa a maopopo ke ano o ko laua hihia.

 

            I ka hoea ana no o kela poe apau no ka halewai, ua kauia mai ka huina o $250 bela maluna o lakou papahi, mamuli nae o ka hiki ole e loaa kela mau daia, ua hoopuaia lakou maloko o kahi hoopaa lawehala a ao ae ka la Sabati nei.

 

            He poe kakaikahi wale no ka i kauia ae ko lakou kumu hoopii, o ia ka piliwaiwai, o ka nui aku ua kakaliia ko lakou kumu hoopii, a maopopo pono ke ano o ka lakou mau hana hakihaki kunawai i lawelawe ai.

 

            Ma ka oleloia, ua nui na kala pepa ame na dala maoli i kaa mai malalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni; na dala i loaa aku ia lakou maloko o ka hale e malamaia ana o ka hana piliwwaiwai.

 

            Maluna o na kaa kalaka nunui o na koa i huluiia ae ai kela puulu na ka halewai, a mamuli o ko lakou nui loa, ua hoea okoa ae he heluna mahuahua o ka poe mkaikai i ka halewai ma kela po; no ke ake ana e lohe, i na kumu o ka hopuia ana o kela poe, a ua hooikaika kekahi poe i hopula e loaa ko lakou mau lolo, no ka bela ana ia lakou o noho mawaho, ua holopono ole nae ia hooikaika ana, oiai aole he mau loio i hoea ae, no ka hoopakele ana ia lakou, mailoko mail o ka halepaahao.

 

            Ua holopono loa kela komo ana aku a na kanaka o ke aupuni o hopu i ka poe apau e lawelawe ana i ua hana hakihaki kunawai, me ke aloa ole mail he mau ku-e ana ma ka noao o ka poe i hopuia, o ke kama paha, no ka ike ana mai, i ka lako o na makai, me na pu, nolaila o ka hana pono wale no ma ko lakou aoao, o ia ka noho malie, me ka haawipio okoa ana mai ia lakou iho, iloko o na lima o na kanaka o ke aupuni.

 

            Ua noke na wahine ekolu i ka uwe, i ko lakou oleloia ana aku, ua hopuia lakou, aohe nue he nauaia aku o la uwe mai, me he mea ia, ua ike kela poe wahine i ke ko’iko’i o ko lakou hewa, a ua hilahila paha, no ko laukou ku aku imua o ke akea, peia i komo ai ka manao kaumaha iloko o lakou, no ka hopena e hoea mai anu.

 

            Ma ka oleloia o Chris Hull ka oua nona na kauhale i kapalu ke Kalapu Hoohauoli o Kalihi; ua paa nae keia haole i ka hopuia no ke kuai waiona manua koke aku nei,  a ke noho mail nei maloko o ka halepa’a hao, no ka hana ana i kona hoopa’i; aka ma ka olelo a na kanaka o ke aupuni, o George Ziegler ka mea nana e malamaa ana i kela mau kauhale.

 

            Aole o Mr. Ziegler ma kela kalapu i ka wa i hoea aku ai o na kanaka o ke aupuni, aka iaia i huli hoi aku ai, mai kaua wahi o ka hele ana, o ka waha o ka pu panapana ka i kauia mai imua ona, a paa i ka hopuia, mo ka nui ae o na kanaka maloko o kela mau kauhale.

 

           

KA HALAWAI  MAKAHIKI

                 A KA HUI PIONEER.

 

            Ma ka hapalua o ka hora chiku o ka po o keia Poakahi ae, Iuali 9, e malama ae ana ka Hui Kukulu Hale Pioneer amo Hoaie Dala, i kana halawai makahiki, maloko o ke keena halawai o ka Ahahui Kalepa, ma ka Hale Kauikeolani, e ku nei ma ke alanui Moi, ma Waikiki iho o ka Banako Lahui.

 

            He halawai keia no ka hoolohe ana i na hoike a ke kakauolelo ame ka puuku o ka hui, no ke kulana o ka hui, no ka makahiki i hala; a iloko no hoi o ia manawa hookahi, o koho hou ia ni na lala o ka papa hooko, no ka hoopiha ana i na makalua o ka poe i pau ko lakou manawa e noho lala ai no ia papa.

 

            O na Hawaii ka hapanui i komo iloko o keia hui, a o lakou ka pono e hoea ae ma keia halawai; i hiki ai ia lakou ke koho i ka lakou poe  i hilinai ai, i mau lala no ka papa hooko, na lakou e manaala i na hana apau oloko o ko lakou hui, aole o ka noho i kauhale, a hoohemahema wale i kekahi pono nui,  i kaa aku ka hooholo ana iloko o ko lakou mau lima.

 

            He hui keia i kukuluia no ka poe apau e makemake ana e hoahu i ka lakou mau dala, ma ke ano hoopukapuka, ma ka elua haneri dala o ka mehele; e uku liilii ai he hookahi dala o ka mahina, ahiki i ke kaa ana.  Mawaho ae o ka hana hoopukapuka, e kokua ana keia hui i kona mau lala iho, ma kekulu ana i home no lakou ke makemakeia, a kuai paha i aina; ma keia ano iho la, ua nui na Hawaii i loaa he mau home ponoi no lakou e noho ai, pela hoi me na lahui e ae i komo iloko o keia hui.

 

            Iwaena o na hui e ku nei o keia ano, o keia kekahi o na hui kahiko loa, mai ke kulani nawaliwali mai kona ku ana, ahiki i kona lilo ana i hui e ku ana maluna o ke kahun onipaa i kela la; ma ka mahina koke aku la no o Iune i hala, i piha ai ke kanakolu-kumamakolu makahiki o knoa ku ana.

 

NANA AKU KA MAKUA I KA

            MAKE ANA O KANA KEIKI.

 

            Mamuli o ka ike ole o kekahi Kepani nona ka inoa o A.K. Morimoto, o Kapaa Kauai, i ka au, ua hiki ole iaia ke hoopakele ae i kana keiki mai. ke piholo ana iloko o ka muliwai o Kealia, Kapaa, Kauai, ma ka auwina la o ka Poakolu, o ka pulo aku nei i hala, i kulike ai me kekahi meahou, o ka loaa ana mai i kela kulanakauhale.

 

            He limahana o Mr. Morimoto no ka mahiko o Kealia, Kauai; ma kelu auwina la Poakolu, ua kau aku la oia maluna o ka waapa me ka lawe pu ana he elima mau keki liilii me ia maluna o ka waapa, o ka mea nui loa o lakou, he eono makahiki, a o ka mea opiopio loa, he elua makahiki.

 

            No kekahi manawa ka hloholo ana o kela Kepani me na keiki liilii maluna o ka muliwai, a e huli hoi ana ka kona waapa, no ko lakou wahi i holo mai ai, ua haule aku ia ke keiki uuku loa iloko o ka wai.

 

            Mahope o ka waapa kela keki kahi i noho ai, me ka nana an iloko o ka wai, a iloko o kona nanea, ua haule aku la oia iloko o ka wai, me ke piholo koke ana ilalo.

 

            Ua hoemi mai o Morimoto i kons waapa ihope, no kahi o ke keiki uuku o ke piholo ana, me kona nana ana o ka pii ae o ke kipo o ke keiki iluna, aole ane he oili ae, nolaila ua hiki ole iaia ke hoopakele i ke ola o kana kekeki, a hui pu iho hoi me kona ike ole i ka au, aole e hiki iaia ke luu aku iloko o ka wai.

 

            Ua hoomau ka huli ana no ke kino o kelu keiki uuku, ma ia auwina la, ahiki wale no i ka poeleele ana, aole nae he loaa iki, aka ma ka Poaha ae, i lana ai ke kino, akhi no a loaa, a hoihoiia aku, no ka aina paa no ke kanu maoli ana aku.

 

LOAA KEKAHI ALAHELE NO KA HOONAAUAO ANA

 

Hoololiia ka Waihona Kukulu

            Hale Ida M. Pope i Waihona Hoonaauao

 

NO KA KAIKAMAHINE

            HAWAII KEIA PONO

 

E Kokuaia Ana ko Lakou Hoonaauao Ana ma Hawaii Nei a ma Amerika pu

 

            Ma kahi o ka hoohana ana aku i ka waihona i hoahuia, no ke kukulu ana aku i home, malalo o ka Waihona Hoomanao Ida M. Pope, no na kaikamahine Hawaii, e noho ai ma Honolulu nei, olai e huli ana i ka naauao, ua haawi mai nei ku poe na lakou na dala, i kokua mai, no keia waihona, i ko lakou ae, e hooliloia aku kela waihona, no ka hoonaauao an i na kaikamahine Hawaii, malalo iho la o keia kumu, ua waihoia aku ka huina o $45,000 malalo o ka malu o ka Hawaiian Trust company, no ka malama ana, ahiki i ke kikooia ana aku, ke makemakeia no ka hoonaauao ana i na kaikamahine Hawaii.

 

            O ka makemake ame ka iini nui iloko o na kahuwaiwai o ka Waihona Hoomanao o Ida m. Pope, o ia no ka hoomahuahua an ae i kela waihona  a piha ke kanalima kaukani dala, nolaila he elima kaukani dala i koe, e imiia aku ana, i piha ai ka huina nui i makemakeia.

 

            No na makahiki eha i kaahope ae nei, i hooikaika ui ka uhahui o na kaikamahine o Kamehameha i hemo, e imi i waihona dala no ke kukulu ana i home no na kaikamahine e noho ai ma keia kulanakauhale; ma ka wehe ana i na ahamele, ma ke kuai ana i na menai ame na meahana lima, o ka hua o ia hooikaika ana a lakou, ua lona mai he iwakalua kaukani dala, a mai na kokua mai a ua makamaka ame na hoaloha kekahi huina dala mahuahua, ahiki i ka piha ana o kela waihona i kela manawa ma kahi o ke kanaha-kumamalima kaukani dala.

 

            O ka manao mua, e kukulu aku i home no na kaikamahine Hawaii e noho ai, ma keia kulanukauhale, oiai lakou e hele ana e huli hou i ka naauao ma na kula kiekie o mamuli o ka loaa ana he mau home no na kaikamahine Hawaii e noho ai, ma kekuhi mau wahi o keia kulanakauhale, a o kekahi kumu no hoi i hoopauia ai o ia manao, ua hapa mai na kaikamahine e manao ana e holo mai no Honolulu nei e imi ai i ka naauao, mamuli o ke ku ana o na kula kiekie ma na mokupuni lehulehu, nolaila i hoololiia ai, e hoohana aku i kela waihona ma kekahi alahle e opi ai kona waiwai, a e hoopomaikai nui ia aku ai hoi na kaikamahine Hawaii.

 

            O na kaikamahine i kuleana e waiho ae i na noi, no ke kokuaia aku mai kela waihona mai, no ka hoomau ana aku i ka huli ana i ka naauao, ma Honolulu nei, a ma Amerika paha, a ka poe i puka pono mai ka kokua ia lakou, elike me ka ka papa kahuwaiwai o kela waihonu i ike ai he pono, ina ia ma ke ano makana, a i ole ma ke ano aie paha.

 

            O ka huina haahaa e lona ai i kekuhi kaikamahine no kona hoouaauaoia ma Honolulu nei, he elua hanori dala, a ina ma Amerika, he elima haneri dala, a ina paha he kumukula ka mea makemake i kekahi kokua dala, e loaa ana iaia he elua haneri me kanalima, no ka hoomahuahua hou ana i kona makaukau ma kana oihana.

 

BERLIN, Iulai 1.—Kakuikahi loa na bebe i hanauia maloko o Kelemania i nei manawa mamua o ko ka munawa mamua aku o ke kaua huliamahi, a he kakaikahi no hoi na kanaka e make aku nei, aka nae, o na kakauolelo haawi Inikini mare ka oi aku o ka paa mau o ko iakou manawa i ka hana mamua o ko ka makahiki 1913.  Ma ka olelo a na Kelemania he hana holomua ka mare maloko o ka makeke “mahope o kela  @ keia kaua nui ana.”

 

WAIKINEKONA, Iulai 1.—Ua hoolahaia ne e ke keena waiwai o ke aupnni i keia la na loaa o ka makahiki e pau ana ma ka la i nehinei he $3,697,478,020.  Ma ka la hope o ka makahiki ua aie ke aupuni no na bona he $22,349,707,800.  Aneane $211,000,000, mai na huina loaa oi aku e noiia ana no ka hoemi i na aie o ke aupuni federala.  No no loaa o na dute aneane $562,000,000.

 

HALAWAI  o PALMER WOODS me ka

MAKE HIKIWAWE ma KONA HOME

 

Loaa Aku Kona Kino Make Maloko o ka Rumi

Hookipa i Kona Mau Hoaloha ia Lakou

 i Hele Aku ai e Nana Maloko

o ka Hale

 

            Maloko o kona home ma Waikiki ae nei, ma ka po o ka Poakolu aku la o ka pu@ i hala, a ao ae ka Poaha, i haalele mai ai o Palmer Woods i keia ola ana mamuli o kona make ana me ka hikiwawe loa.

 

            Ma kekahi aha hookipa Lauoli o Mr. Palmer Woods ma kela po, ma ka home o ka Hope Makai Nui Rose, oiai o ka huli hoi ana mai no ia o Mrs. Rose mai Amerika mai ma kela Poakolu, a ma ka hapalua o ka hora umi-kumamakahi o kela po, i haalele uku ai oia i ka Home o ka Makai Nui Rose, a kau mai la iluna o ke kaa, me kekahi poe e ae.

 

            I ka hoea ana no ka hale ma Waikiki, lele aku la oia ilalo, me ka olelo ana mai i kona mau hoa.  e hoi koke mai ana no oia, a kau hou maluna o ke kaa.   o ka mea apiki nae, mahope o ke kakali ana no kekahi mau minuke,.  aole oia i oili hou mai iwaho, a i ka heleia ana aku e naua, i ke kumu o kona puka hou ole ana mai, ua loaa uku la kona kino make, a waiho mai ana iloko o ka rumi hookipa.

 

            Ma ka hoakaka a ka Makai Nui Rose, ma keia haalele ana aku a Palmer Woods no knoa home, ua hooku’i kona wawe i kekahi wahi a hina ilalo me ka pa ana o kona poo ilalo, me ka kupouli ka o kona noonoo no kekahi manawa, eia nae ua pohala no mahope mai, a huli hoi loa mai ai no kona home.

 

            Ua kahea awiwi ia mai o Kauka Ayer, e hele aku no ka nana ana i kela poino, a ma kana ike, ua hoea mai kela make mamuli @ na poino o na meapaahana o knoa kino.

            Ua hoihoi loa ia aku ke kino o Palmer Woods noloko o ka hale waiho kupapau o Williams, a ma ka auwina la o ka Poaono iho nei i malamaia ae ai kona anaina hoolewa, malalo o na hooponopono ana a ka hui malu, alaila lawe loa ia aku kona kino wailua.  no ke puhi ana i ke ahi ma Nuuanu.

 

            He Demokarata o Palmer Woods, ma ke ano kalaiaina, a no kekahi mau kau i kohoia ai oia he hoa no ka aha senate o ka ahaolelo mai Hawaii mai.  a i ka wa e noho ana ka Meia Fern, ma ke poo o ke aupuni kulanakauhale, a Mrs. Woods kana kakauolelo.

 

            He lala o Palmer Woods no ke komisina makai, i kona make ana aku la, ua hakahaka kona wahi ma kela komisina, a hui pu hoi me ka waiho ana aku @ David Trask i kona kuluna.  nolaila he elua mau wahi i hakahaka o kela komisina.

 

            Ua haalele iho o Palmer Woods he mau hoahanau elua mahope nei, pele hoi kana wahine ame ka laua mau keki e noho mai la ma Amerika, he hookahi keikikane ma Auseteralia.

 

 

HOOMANAO  KAUPUA  MA  KA

            PAILINA  O   PUUOMAO.

 

    (Kakauia e J. K. Mokumaia.)

 

            Kuu Solomon @:-- E oluolu mai no  oe ina @ mea hiki i kahi @ @ @ @ @ @  oiai ua hookoia na mea apau elike me ka hoolaha i ka puka ana mei oia la poina ole, me kona nani nui, i kau ne ui ka hae hoku i ka hapupalua like o ka puhuhue, a welo kapalili uku la i ke aheahe makani, a na pukuniahi i kuni paloa mai ai; ka manawa hookahi hoi a kou kiu nei e ku ana me ka makaukau a pii ae la ko’u lima akau no ka hoomaikai ana, oiai na puhuhae o ka oihana koa o hoike mai una.

 

            Ua hanohano oe e Puuomao, I ka loaa ana o keia mau mea maikai, oiai ua loli ne kona kulana i keia makahiki i ka makihiki i haia, oiai aia no keia i na hora kakahiaka nui; nolaila me na manao i piha i ka hauoli o ka loaa ana he la maikai ia la, ua hoomaka mai ka phia ana o ua kahua la, a i ke kani ana ae o ka hora 9:30 a.m.; i makaukau ai na hana e hoonee imua, oiai ua kauohaia he mau noho no ka noho ana iho aia hoi na opio i alakaiia e Mr. J. K. Mokumaia, oiai aia na hana maluna ona.

 

            I ka pau ana o na hana himeni, i ku mai ui ka makua maikai Kaaiakamanu, a nonoi ae la i ka Makua Lani, no ka poopomaikai and mai i na hana o ia la, i hoolaunaia mai ai o Mr. Chas. Lake, mai iaia mai kekahi mau olelo i pili pono no ia la.

 

            O ka elua keia o kau hiki ana ma keia kahua, a ke ike nei au i ka loli loa mai kela makahiki, a keia makahiki, he hoike hoi me ka oiaio, ua lawe oukou i ka manao e hana like, a e a’o ana hoi i na keki, na moopuna e lilo keia kakahua, i mea na iakou e hoomanao ai, he lepo wale no ka kakou e ike nei, aka ke hoike mai nei keia mau kiahoomanao, ame ka maemae o ka malamaia ana o kia pailina, he mea hoi e a’o mai ana, e malama mau aku i kona nani ame kona inoa pu, ua nui ka pa’ipa’iia o kona manaopaipai.

 

            Hoolaunaia mai ka mea hanohano Hon. J. Uluihi, oiai o ka mua loa ia o kona hiki ana ma keia kahua, oia no hoi ka haiolelo nui o ka ia, i lawe mai ai oia i kekahi moolelo pokole e pili ana i keia la poina ole a kakou apau e hoomanao nei, oiai  o keia la ua laweia mai no ia e kekahi o na kenakoa a kekahi mau mokuaina o Amerika Huipuia, oiai mamua aku o ke kaua huliamahi o ka akau ame ka hema, aole he mea i noonooia no ka hoomanao ana i na kino make, aka mahope mai o kela kaua, i ala mai ai keia noonoo i keia kanaka, a lawe mai oia i olelo hooholo iloko o kona manawa e noho ana he hoa hanhano i hoomanaoia ai keia la ame ke kakoo ana a ka hapanui ame ke kakauinoa ana a ka peresidena i holo ai, a o ka piha ana hoi keia o na makahiki he @ o ka hoomanao mau ia ana.

 

            Nolaila eia kakou apau maluna o keia kahua,aole a kakou mea e ike nui o ka wale no, aka aia malalo o kei  @ @ @ nei na @ hanehane o na makua i haia aku, na pokii na kupuna e hoomaikai mai ana ia oukou, a ia kakou apau, i ka lawe ana ne a hoomanao @ maluna o ko lakou he, i na pua nani na kiahoomanao hoi a’u i manao ole ai @, aole la he pailina maluna o keia kahua aka i keia la ua puiwa maoli ko’u lunaikehuia i ka ike ana i keia kahua, a ko oukou luna hoohananui i kona kono ana mai ia’u, o hiki mai ma keia kahua, oiai aia iloko o’u he kanalua i ke kupono o ko’u hele mai aka, ma kuhi o ka’u kanalua, ua hoopihaia mai au i ka hauoli i ku’u ike maka ana i keia mau lawelawe ana a ua mea apau, he mau noonoo maikai, e haawi ai i ko oukou luna hoohananui ame ko oukou haku aina i kona haawi wale ana mai nou e Moanalua ame kau mau pua o keia mai aku, ame kona kamailio liilii ana ma ka olelo Beritania imua o na opio, ua piha na opio me ka hauoli ua nui ka pa’ipu’liia.

 

            Hoolaunaia mai o Mr. Ioeia Kiakahi, oini na ike oia i kuu @ ana ia Chas. Lake ame kona  @ e hiki mai oia, ua kono aku au @ e hiki mai i kuu hoolauna ana iaia, ua heluhelu mau oia no na mea @ pili ana ia Puuomao ame kona lohe pinepine, nolaila i ae mai ai oia, @ kona ku ana mai ame ka hoomaikai ana i na  lede, aia au ke nana la iaia, ua hoike mai kona mau maka ia mea he aloha, o ia hoi, na poiwai o ke aloha, i ka mea i @, @ i kona kukulu ana mai i keia mau olelo nou e Moanalua e poina ole ai, ua a’o mai oe e Moanalua am ku palinia o Puuomao ia Kawaiahao ame kona palina e hahai aku @ keia mehele hana maikai, oiai ia’u i haalele aku la i kuu palina anane eha haneri ka nui e hoomanao ana i ka lakou kea aloha, o ia @ kahi olelo mau no hoi ua hele @ nei ka oe, ae i hele ae nei hoi e @ i kahi pua.

 

            DUSSELFORF, Iulai 2.—O ka la we limanui ana i na waiwai malalo o ke kauoha a ke Kenerala De Goutte, e haawi ana i na pualikoa e noho nei maloko o Kelemania nei i ka mana e lawe i na waiwai o na kanaka no ka hookaa ana i na aie kaua, ua hoolahaia ae.  Ua laweia e na Palani i keia la ma ke ano limanui ekolu mau halehana @ mua o ia ka halehana lala o ka halehana otomobile Drupp ma Gareroth ma kahi kokoke aku i Essen eha mau kaa otomobile i laweia malaila.

 

            No ke pani ana aku i ke kalani lunakanawai ma kahi o ka Lunakanawai J. K. Paele i pau kona hookohu, i hookohu mai ai ka Lunakanawai Kiekie Peters is P. @ Kellett i lunakanawai apana, ma ka Poakahi iho nei.