Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 28, 12 July 1923 — NA ANOAI. [ARTICLE]

NA ANOAI.

0 kekahi paha keia o na karaitnn auo koikoi loa i haiiai:i no kekahi maii!uva loihi. Eia keia haole i mare i kokahi wahine Hawaii, i noho loihi qo hoi ma Huwaii nei, me ka ike maopopo ole ia ho mau eneni kekahi onu, aka, ua komo mai Ja nae ka mea manao ino a pakaha wale iho la i ke ola o keia kannka, heahea, kaulike, a aloha kauaka. Ma ka Poalua aku nei, ka la 2 o lulai, i ku niai ai o Mr. 0harl«8 Ourry, ka Lunahoomalu o ke komke o na Teritore o ka Hale Kaukanuwai Nui o kakou. Ke hele mai noi oia no ka mukemake e ike i keia Teritore, ame kona hele nnu e kaapuni ma na Mokupuiii ]ike ole, a e hele ana e naua i na hana ma Molokai. He kanaka houloha keia no ke Alii Kuhio, a īhamuli o kaoa mau hoapono ana i na hoike a ko oukou meakakau, i liooholoia ai ke kanawai Hoopulapula. He koko Uikim kekahi e kahe ana iioleo o koua mau aa koko. He kanaka manao pa& a ikaika. He kauaka nukemake e hanaia mai ka pono i koia lahui Hawaii, a he kanaka no hoi, ina ua lilo i hoaloha nou, e mau ana kela uolio hoaloha ana. Ho kanaka mana nui ma ka ahaolelo nui o ka aina, a o koua mau iini apau, o ka holopono o keia kanawai i haawiia. mai ua pomaikai ia kakou na kanaka H/iwaii. Ke kouio nui nei no na kanaka makemake i na apana pili kahakai o Kalamaula. E hoomaopopo mni e na Hawaii, e pau ana ka hookoia ana mai o na palapala noi i ka la 14 o lulai ae nei. Mahope aku oia la, aolia o ao ia ana e laweia mai a e noonoo «a palapala noi komo hope. Nolaila, ina be poe kekalii e manao ana o lawe aina e hooko inai i na palapala mamua ae okaJa 14 o lulai o hiki mai ana. O keia mau apana aina e weheia aku ana, he hookahi no eka, a emi iki mai, a i manaoia keia mau apana pa hale, no ka poe e makemake ana e hoi mn keia mau aina e Jawelawe i ka oihana lawai'a, a lawelawe a hanu aku paha maialo o kekahi poe i makemake mai ia lakou e hana. He mau apana i kokoke i ke kai, a ua lawa nui kupono no hoi no ka noho ana, me ka hanai ana i kekahi mau holoholona kakuikahi. Ke hana nei na alanui ano maikai ole mamua aku nei o Kalamaula, i hiki ai i na kanaka paa aina e hemo mai ko lakou mau apanu mai me ka maikai. He mau nauuina kekahi e hoohauoli mai ana i na kanaka paa aina i ka ike ana aku ke hooko mai nei na Komisina i na mea e loaa ai ka noho oluolu ona o na kanaka ma mau :rfna. Kc ulu nui mai nei na meakanu, a nia na ano apau, ua hoike mai na kanaka i ka inakee e holomua ka lakou mau hana. Ke weheia mai nei kekahi maū aina aupuni o Kona Hftma, no ka Hookuonoonoia malalo 'o na kanawai kaiuko. Ma keia liana a ks Aupuni kakou e ike iho ai i ka hoopunipuni ino loa o ka poe i helo olelo e pau ana ka hookuonoonoia ana o na aina aupuni mamuli o ka holo ana mai nei o ke kanawai hoopulapula. Ako, i koia la ke weheia mai nei «o na aina aupuni no ka hookuonono home ana. Aka, ua puniia aku no na hoopunipuni o leeia ano e kekahi hapa o ka Lahui Hawaii, mamuii o ka hele olelo mai 0 ka poe, i ike ole i ka lakou miiu moa e olelo ai. Aole ko .o->kou meakakau i. olelo ke mau nei no ke ku ana o ke k»nttwai hookuonoono home o Hawaii nei, aole i hoopauia mamuii o ka hoio ana niai nei o keia kanawai hoopuiapula. A 1 keia ia e iko mai ana na kanaka i lohe i na olelo ua pau ka mana o kela kanawai, i ka hoopnnipuni o ia mau olelo a lakou.

| Aolu halawai ake Konn*i' j Ilome Hau aii i koia {nilv, eian u ka iilo aua aku o kon.i k;.k:i<;./, 110 Molokui, e kokuu ika i<r.i : . r . u . ka niea nana i liana m.ii ; kura\ma pepehikanaka, kekahi o na haole Hawnii kai' a i lona ua keiki Iluwaii, M r . £, . Couuot. Ua hele aku o Gco. I\ , ' Molokai, mo kekahi makaikiu a . ; Ameriku mai, no ka imi ana, i ti paha hC mea biki, ko kanaka a tr.s: kaoaka palia nana i hana kii.i k-, raima. Ma ka naua iho, 3 f>!« jv mea naaupo ka mea oana i aku nu niea i make ai keia huoK. Ho leanaka i naauao i na hana o na mea pa*hu ame ka hiki nna e a, ka uwiki, a pahu ae la me koni ikaika nui. He makahiki nui leeia o ka ]•*« kipa mai o na Uanaka koikoi o ko kakou ahaolelo nui. Ua hiki aai nei o Johnson, ka hope iho o Cu:rv tna ke kulana Lunahoomaiu. h a e pau nna ka uoho Ahaolelo ina o Curry, o Johußon ana ka Lunaheemalu o ke komite, ke makemak? oia. A ua hala aku oei no boi o Raker, kekalii kanaka koikoi no o ka Ahaolelo Nui o kakou. A i b:\i mau la nku hoi, o Curry ka mu hiki mai ana. Ke hauoli nei ko ou ' kou meakakau i ka ike ana t lo'.o mai ana keia kauaka koikoi. a Lcaloha o na kanaka Han-aii. K !.o. ikuika nna au e loaa ka b<!e r; aaa me ia mu Molokai, no ka e; j, 0 kona ike aku i na linoa lawelawe;» mni n«i ka mea ano nui o keu mj„ la. Eia do na ponalo ke aki:.ki e nei i keia kanawai a o ka mea e Ulo kela mau mea ponalo i hk« ikeiu mai e keia haole, ko poo o ki.< komite naua e haiia mai i na ' ku-e a i ole liooholomua paha ī kna kanawai. Ua komo walo aku keia e ikr i r t haua hoike Kula Sabati Paeain.i ; ka hoomana makua o kakou, i ia ike i ka nani o na hana. O ka n;% 01 paha o ka hauoli, oia uo k i ike ana ame ka lohe aoa, o ku o!<,i.. niakuahhie rio o Hawaii oei ka o!. '.* itia kela mau liaiia hoike. Aok >} wahi e ae e loheia ai na hann vi. hoomana o kakou a o knhi i loho mau ia ai ka kaleou olelo t> r... luakini wale no. A no keia kiiii;; ke hooikiuka aku uei au i na muku. , ame na poo hoomaoa, e hoomau ;.k. i ka lawelawe ana i oa hana !;r mana a Kula Sabati paha mn olelo makuahine o Hawaii nri. 1 i 'lawa no hoi ka olelo haole ma kula o kakou. A o na luakini l-."; jo kakou, i wahi e loheia ai ka - | aloha o Hāwaii nei. * Ke nui mai nei oa eka aina i p:i i ka hoomuemaeia o na kanakn o I Molokai. Me ka oui mai o na rV t pela no e nui ai na meakam; « keia niua koke iho. U.a nui ki mauu alafafa e kauia mai npi, a k hoomalea mai nei kekahi e oki-.. Aole paha he mauu oi aku o ka ms< kai niamuu o keia, i ka hanai ho!« holona una. Ua lilo i mea hoohc v mua aole walO no i na pipi ame t . puaa, aka, ua lilo i mea maikai r.'< na moa. Kc kuaiia nei keia n.rj mauu mni Kaleponi mai i ma!oo, : i loau ole hoi ka piha pono nr i <■ kona wuiwni ai, no ke $43.0 r ke tona hookahi. A ioa e nui ••• ka ulu ana o keia mauu ma M ' kai, e lilo ana kekahi o keia rc.'n: Oiea makehehiiu e na Hui Mah - o kakou, no ka mea, ua nui k r ; makemaleeia no na hoki nnm na hana. Ma mua aku v mai ana ka hoounaia ana o mauu i Honolulu ooi. Ma na lono e loaa mai nei, u.i ' ea aku ua Komisiua ma ke ka' e lioopau ai na hana hoao .tD;< - e lilo nui aku aoa na hana ma k mua aku, no ka I.ooikaika ana i^" l ena o na kanaka mahiai a holoholona paha. 0 ko ana w;tir nana e hoemi mai nei ka ikuik ■ na huna u ke Komiaina, o ia nt • uuku o Uahi waihona dala a k* mibina, oia no ka uuku o kahi hona da)a a ke Komieina. Irhiki ana o hoouuiia ae keia w; - na, e loaa ana no na pomaikii; < aku. Aka, o l;a hele no paha e.' ••■« akahelo ka mea pono, aolo o ka i'*'* nini )oa. lle haawina nae kti» 1 < hoike mai ann, i ka holomua o hana e lawelaweia mai nei ma ' l 1 mau aina. Ina e nui ana na ;; 1 kanu, e loaa nui mai aoa nP rl pomaikai nole wule uo o na kar. d hoohana ana ma ia mau moa, ao aupuni kekahi. Ua h' cr ; weleii, aole he auhau o keia u • aina no na makahiki mua he ci:r a no ia kumu i ka manawa e ā - hauia ai, e nui aua na loaa nui »<•' tnau oihana Oiai e lawelaweia •■ 1 na kanaka. O ka mea nui no o ka lawa <ina o ka oh*n* i"' : " 1 tneaai malkai loa, a o ka nohr> olu ana o ua kanaka Hawaii luna o ko lakou mau aina Aole he mea i oi aku i keia. na kanaka Hawaii o hooir.acpT ;i ana i keia mau mea, aole k -<: r ©• lilo ana i pae hoopili wale a ilihune.