Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 28, 12 July 1923 — KA OIHANA LUA A HAWAII LAHUI. [ARTICLE]

KA OIHANA LUA A HAWAII LAHUI.

. . l.uoikaika kino luaole a keia . . i ke au o na kupuna, i umi ,aa ia e na olelo hoonuinui o oinio ole, i kaulaua nae i ka ii nn iiiea apau. : i o pono a!vu !a oe i ka ai a ::i Lua, :e alapii a ka Opae. kapena haulani o ka nautilo : koa\ r aloha haole oe. ,E hoalu aii:—Anoai palia e liiki . Vcia i ka nauia e ka poe helu- . o kau Kilohana, nani.kela—. ! ]■::>. oihana lua (lm'iha'i) a na ; i kaulana, he oihana ia i kun.".i ia, a ailolo, a he akua •in ]ioc i :.ilolo i keia hana, ":"paia koua inoa,"" o Ku'i-alua,

uole no i maopopo ka manawa, ame ka mea nana i hookumu, anoal ua hookumuia no ia ike iwaena o keia lahui mai ke akua mai, i kapaia kona inoa o Kuialua. 0 Kauai ka aina kaulana loa i keia hana, a nolaila ke kanaka ikaika a akamai loa i,keia hana. O ka inoa o-keia kanaka o Kamuaia koua wahi e noho ai iuka kuahiwi, ma kahi i kapaia e Kaaweawemoku, ma ka moku o Puna. Ua niake nae keia olohe lua o Kauai ia Pe'ape'a, o Pe'ape'a Makawalu paha keia e waiho la kona kino pohāku i Molokai, a i ole o Pe'ape'a paha i pau ai i ke ahi pauela pu, iluna o ka puu o Kauiki, i ikeia ma ka iuoa o Keawe«o-kuhikona. He moolelo ko keia mau kanaka ikaika, i ko laua wa i halawai ai, aka aole ia o ka manao o ka mea

e kakau nei 1 koia, aka o ka holko aku i ka han&uua hou o koU la, i ka hana i hanaia e kekahi poo o keia mau paemoku a kaulana l:a inoa Malolokai, elike me na pali o Makamakaole i Maui ; ame Maloiokai- malalo aku o kahi puu o Maunalahilahi e pili ana i ka pali, a e waiko ana hoi kahi honua aina 0 Waihoikaea ka iwi o Kamahele 1 pau i ku make i keia poe oloho lua. Aia iio be moolelo e pili ana i ke kanaka opio mai Kauui mai, ka mea 1 naua i luku i keia poe apuu o Malolokai, aka e nee aku no kakou imua. 0 ka hoomaka ana e a'o i keia liana, mai ka wa kamalii mai no, I oiai o ka wa olu no ia o ke kino. I He hana eha ke a'o ana i keia ike, aole pono i ka poe oole'a o ko kino, i ka wa e pelupeluia ai o kou kino a poepoe, aole e hiki ia. oe ko oni ae, o haki ka iwi o kauwalii o kou kiuo. He ekolu ano au o a'o ai i keia hana, ka mua, ka lalau ana me ka lima, ka elua ka ohi'u ana me ke kookoo kauila, ka ekolu, ka hoohei ana me ka laau i kapaia he Pikoi (Ikoi) i hoopaaia i ka lina olona ma kokahi poo o ka laau pokoie I'ikoi. 1 ka hoomaka ana o a'o, aole lole, hume ka irtalo a paa i ka hope', u o ka puapua o ka malo, owili a nalowale iloko o kotopi, i ole e loaa kahi e paa ai oe i ka wa e holo ai i na ai o ka lua. Ina no be wahine kekahi e a'o ana, e pi'o oia i kona pa-u p. paa, a palale ole ae ma ke kikala o Maunaloa, eia nae i ka wa e liolo ai i ka ai elike me lee kauoha n ke kumu lua, e hoOku'i ana no oe me ka ohuku i ka oiwi pali o Makana. O na haumana o ia ka pahuku, a o ke kumu o ia ka mea holo i ka ai lua, me ka haha'i mai ia oe i ka inoa o ka ai, ke ano o kou hopu •?Tiia, ka hookulana ana o kou kino, ka lioalu ana, ame ka wili ana i kahi o paa ai ia oe o kau pahuku. Pela me kou hoomae ana i ke kanaka iluna o kou mau uha ame ke ano o ka opea ana e pau ai na au i ka pepe—. , Aia a pau na ai i ka paan&au ia oe ame kdu niuu lioa, a ike ke kumu Ua makaukau oe i ka holo ana i ka ui, a mimo hoi ke kiina me ka nunununu ole, aiaila u'o mai ke kumu

i ka woho ana o kola kela ul i a'o ni ia oe, me kou mau hoa, i kum6 e hiki ai ia oe ke wehe i ka paa, i manaoia, o kou ai lua ia' e paa ai oe a pau kou ola. Aole no lie pokole o ka manawa e a'o ai i keia hana, he mau mahina ioihi, eono a eiwa palia a ina no ka ike o ke kuniu, aole i lawa ka makaukau, pela 110 ka loihi o ke a'o ana, makahiki a oi kekahi u*o ana. Aia a iko ke kuinu, ua like pu ka ike o na haumana me kona, alaila a'o i ka ai laau, aole nae o ka ai laau a Kawelo i kenu ai i kana wahine Kane.