Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 30, 26 July 1923 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

M(jKUXA XLI—"Ua Ilalawai no au me ka Lede Linetona" Mahope o ka hala ana o kekahi manawa ia Mrs. Alekanedero 'n;* ka n< onoo ana ame ka hoouluulu ana mai hoi i kona mau mar;ao ulnahewa aka lana malie nei, a loaa no hoi iaia ka manao hopojv,po' ole no ka hana e ku mai ana mamua ona, alaila i tnai la ī ke kaikamahine: "E Veki. ua loaa ia'u keia manao ua koho wale oe mai kinohi mai o kou hoomaopopo ana ua make kou makuakane. o ka mea e-iaio nae. ke ola mai nei no oia; he meahuna ia aole au i aa iki e lioike aku ia oe. aka, i nei nianawa. akahi no au a hooholo iho J ': i kuu mr.nao he mea pono na'u ka hoike ana aku ia oe a ia olua pn me Rupaia nei, i mea no olua e lohe aku ai." "A3aib. e mama. aole io no anei oia i make, elike me ka'u i r.i=nao mau ai a e manao nei no i nei nianawa pela?*' i ninau koke ; c ai o Vcki me ka pihoihoi o kona noonoo a hoomaka ae Ia ka V.;:ikca o kona heleheīena i ka manawa i ike mai ai oia i ka nana ar.a ae o ka makuahine ia Rupata me na maka inoino, me he mea \:i ua weliweli loa oia 110 kekahi mea. "Aole oia i make. e kuu aloha; eia 110 oia ke ola mai nei ma kekahi wahi o Enelani nei." wahi o ka pane a ka makuahine. "E n-.ania!" wahi a Veki o ka hooho ana ae, ke ano o ka mea i hikilele loa ka noonoo. a i lilo ai hoi ia leo ona i mea hoehaeha loa iho la i ka makuahine. a ia Rupata hoi e nana ae ana i ka makuahine a i kana aloha, nie ke pahaohao nui iloko ona no keia hoike hoopahaohao loa iaia. "E \"cki. e oluolu oe e noho malie a e hoolohe wale mai no," i ae ai ka makuahine." I hoike aku au ia oe i nei manawa aohe \vr.h\ kiko eleele iki e kau mai ana maluna ou a maluna pu h«"'i f "u. e manao ihō ai paha oe. e lilo ana kaua i mau mea nemaia m.i? o ka lehulehu, aole loa lie mau inoa maemae loa ko kaua, no ka mea. ke hoomaopopo aku uei au ma kou helehelena, me he mea la ua lilo paha ko maua kaawaie loilii ana me ko makuakane ; mea hoowaia i kou inoa. " Aole loa au i haalele ino loa ia e ko makuakane ma ke ano j<'ikoino mahope iho o ka piha ana o ka makahiki o ko maua maana. a ma ka manawa hoi a'u i makemake loa ai i ke aloha ka malama inaikai loa ana mai a ko makuakane, ma ia ma--?.wa aneane loa au e hoopuka aku ia oe i keia ao: ma ia mana.l ua blo au i mea hoino a hoowahawahaia mai e ka ohana o ko r.,;:kuakanc. ke kanaka a'u i aloha a i mare ai malalo o ke kana■*..a mahope-o kona kaawale ana mai a'u-mai ua haaieleia ae au r ?.'aio o ka malama ana a kekahi kauka me kuu nawaiiwali no ka hanau keiki ana. me ka mea oie nana e hoopakele ia'u, a i rc;c 110 hoi i na hoaloha me ka neie pu i ke dala inaloko 0 kela k::]?.nakanha!e nui o Xu loka i malihini loa ia'u, eia nae, mamuli 0 ko'u hoomanawanui, ua pii ae au ma na anuu ahiki i kuu lanak:la ana maluna o na popilikia a pau. a i keia la, he wahine au 1 ike ole ia mea he neie. "Eia hou. i keia ia ua hiki ia'u ke hooiaio aku imua 0 ke ao he wahine ?.u i mareia me ia malalo 0 ke kanawai; no kuu keiki, oia oe. ua hiki ke koi aku i kou kuieana iloko o na waiwai npau 0 ko makuakane, a he inoa maemae a lianohano lioi kou e hookae ole ia mai ai. a no ke koi ana aku i kou mau pono iloko o na waiwai apau o ko makuakane ame ka inoa i hoea mai la kaua i Enenei i keia la. E hoakaka piha aku ana au i ka'u mooielo mai ka hoomaka r.na mai i mea e lohe. pono ai olua i na mea oiaio arsu."

Alaiia hoomaka mai la oia e hoakaka mai ka hoomaka ana mai 0 kona hui ana mc Sa A\"iliama llita. koe 110 keia aole oia i hoike mai i ka inoa o ke kane. ina la paha ua loaa koke ka ike ia Rupata hoike koke aku oia i kahi o Sa Wiliama Hita e nolio ana ia manawa maloko o Ladana, a o ka hoohui koke ia no la hei ia o na opua maloko o ka manawa pokole loa e hoonui hou ole ia :iku 2i ka laua hana, a e hoolilo oleia ai kekahi mau dala nui i ka j ",oio no ka hsna ana i ka laua hihia imua o ka aha hookolokōlo. Xo ka hoakaka ana aku i ka moolelo piha mai mua mai ahiki 1 nei manawa ua lawa ka ike ia oe, e ka makamaka heluhelu, ma* ioko o na mokuna i hala, he hoopau manawa wale no ke kuekaa ;iou ana aku. j 1 ka hooki ana o Mrs. Alckanedcro i kana moolelo, he moolelo li«Dchaeha hoi i hoikeia mai imua o na opio, ua hoohauoliia na opio ma kekahi hapa, aka ma ka hapanui e pili ana i ka ljana īno ia ana o \'ckinia, ka imihala ia ana i mea e kaawale ai mai ka hokeie aku ana i noho ai maloko o Nu loka. ke kuewa hele ana me kahi opeope me ka waimaka i ke alanui a noho hoopiliwale aku, elike me ka olelo a kahiko. "Pili wale ka i'a o Piliwale, ua hele ke kai ka makamaka, '"kona pakiko ana i na lilo nie ka malama hoomanawanui i kana bebe, kona hele kino ana i ka hana i mea e palekana ai mai na inea mai o keia ola honua ana, ua hiki *>:e i na opio ke paa i ka waimaka, a ua hoohalaia kekahi mau lelmlehu e lakou ma ka uwe ana, oiai o Ycki i kokolo aku r.i a noho ma ka aoao ka makuahine a hookahe aku la i ka meahuna a ke aloha he waimaka. I ka mao ana ae a na kuaua eloelo a ke aloha, alaila nana ae la o \ eki iluna i na maka o ka makuahine, a ninau ae la: "V. mama, no ke aha i hoike o\e mai ai oe ia'w i keia moolelo !namua ?" "Xo keia kumu no. i lohe mai oe; aole o'u makemake e lilo ko'u moolelo hookaumalia noonoo i mea hookaumaha pu aku i kou noonoo opiopio, a e lilo ai paha ia moolelo i mea hoopilikia aku i kou ola ana."' "O, ina no kou hoike mai ia'u owau pu kekahi e auamo pu ana ī ka ehaeha me oe, a i ka wa e maopopo ai ia'u, aole au e hoehaeha mau aku ana ia oe ma o ko'u niele mau ana aku ia oe me na ninau lehulehu." "Hc oi aku ka maikai e auamo liookahi no au i ko'u mau kaumaha apau," i pane mai ai ka makuahine, "ua uumi no au ia hāna no kekahi manawa loihi elike me ka hiki ia'u. Aka nae, i nei manawa he pono ia ? u e halawai aku he alo a he alo me ke kanal:a i hana hewa loa mai ia kaua, a koi aku iaia i kana hana ana mai i ka mea pono nou. no ia kumu i lilo ai i mea pono nou ka :ke ana a hoomaopopo i na mea apau e pili ana i keia moolelo liookaumaha noonoo." **A eia hoi paha. e mama, ina ua mare oia me kela wahine hou u ua loaa kana mau keiki me ia wahine a " Ua hiki ole ia Veki ke hoomau aku i kana kamailio ana no ka nni o kona ehaeha, a oki pu iho la kana mau mea i makemake ai e hoopau loa mai i kona manao. • •Hc mea oiaio ia au i kamailio mai la. ina ua mare io oia me ieeki wahine hou he mea kanalna ole ke kamailio ana ae ua loaa i;. he ir»au keiki nana, hookahi o ia mau keiki a'u a ? u i maopopo. aka aole e lilo ana ia mea i kumu e keakea mai ai i kau koi - c hoonele mai ai pahn. oiai ua ikeia oe he hooilina i ku i ke kn:irt%vai. • Inn ua inare oia me kela wahine hou mahope o ko maua okiia - aole no ia he kumu e nele ai oe i ke kuleana i kona mau wai- • -'i apau. oiai he keiki oe na Sa Wiliama Hitaj loaa iloko o ko ma•«i manawa i mare ai," i pane aku ai ka makuahine me ka leo W mea i paa ka manao, ame ka heleheleii? hoi e hoike aku ana

no ka liookoia mai o kona makemake. . "Aka, e niama, he mea hoehaeha no kela i ka noonoo iho/' wahi a Veki me ka leo haalulu; "e noonoo iho oe no ka hilahila uui e kau mai ana maluna o kaua ma ka man£wa e hookomoia 2ku ai ka hoopii a hooloheia ka hoopii imua o ka aha e koi ana i ka waiwai, a e ahuwale ae ai na mea i hanaia o ka wa i hala, a e ikeia mai ai paha kaua e ka lehulehu no ia hana.. oiai nae kaua he mau mea hewa ole, aole kela wahine hou a kuu makuakane i inare ai ame kana mau keiki e hookauia aku ka lioahewa maluna 0 lakou 110 ka hewa a ko lakou makuakane i hana ai, a i ka nana aku no hoi aohe maikai iki o lakou ke hoehaehaia aku no ka hewa 1 hanaia a lakou i maopopo ole ai, a i ole hooneleia aku hoi lakou i kekahi waiwai hooilina; e noonoo iho oe 110 ko lakou niakuahine ilihune ame kona manaolana e -hoopohoia ana no ka pōno 0 kana mau keiki.'' "Alaila e heluia anei ko'u mau ehaeha he mea ole wale no, e \'eki, a e hoopoho wale ia ko'u mau manaolana; o ko'u haaleleia ana me ka nele i kou manawa e bebe wale ana no me ka hiki ole ia oe ke hana i kahi mea nou e pono ai; ko'u haaleleia ana me ke kaukai ia'u iho no ko'u pono o ke ola ana?" wahi a ka makuahine me ka leo o ka mea i piha loa me ka ehaeha ame ke kaumaha. ''E heluia anei ia he mea ole wale no ka lilo ana o kuu mau la hauoli i niea hoopilihua mau ia; ko'u hoinoia ana me ka hoowahawahaia mai. kou ike ole ia ana ma ka inoa i kupono loa e kapaia mai ia oe, me kou komo ole aku iloko o kahi i kuleana loa ia oe e noho aku ai, a e kaana pu ai i ka hauoli me kou makuahine uei maloko o ka home i kupono ia kaua e noho aku? He mau mea ole wale na anei ia i kou manao? O, aole loa!" "Ua maopopo no ia'u he hana lokoino aloha ole loa ia i hanaia mai ia kaua," wahi a Veki o ka pane ana mai, me ka piha loa 1 ke kaumaha ame ka haalulu hoi o kona mau iehelehe ia manawa; 110'u iho ua piha loa au i ka ehaeha ame ke kaumaha ia oe. e kuu mama; aohe no hoi au manawa i hoike iki mai ai i ka mea oiaio ia'u i hiki ai ia'u ke hoomaopopo aku i ka nui o kou ehaeha; eia nae, ua lawa no kaua i na mea a kaua i makemakh ai. aole loa kaua i nele, o kou waiwai i nei manawa ua lawa loa ia me kou hooikaika ole aku e hana kino i mea e loaa mai ai ka pomaikai nui au i manao ai no'u; aole hiki ia'u ke hootnanawanui iho i ka noonoo ana e pono kekahi e hookomoia aku iloko o ka ehaeha i mea e loaa ai ka pomaikai i kekahi a i ole e loaa ai paha kekahi kulana kiekie i kekahi iloko oke ola ana, no ko'll pono. O, aole!" wahi a Veki me ka luli ana o kona poo.

"Alaila, e ac ana-ane-i oe e haawipio aku i kou mau pomaikai a pau 110 ka poe- i pani iho ma kou hakahaka—kela poe c noho hookano mai la. a e ai mai la i.ka momona o na mea maikai a e noho hauoli mai la a e noho haaheo mai la hoi maluna o ka waiwai i kupono e hooiliia mai ia oe?'' i ninau aku ai ka makuahine. "E mama, me ke kapae ana ae i ka poe liewa ole mawaho o ka ninau me ka noonoo hou ole aku, ke hoike aku nei au i kūu manaoio i nei manawa, he hoowahawaha loa au i ka lawe ana nnai i kekahi mea mai ke kanaka niai i hana hewa loa mai ia oe; no'u iho aale o'u makemake e ikeia mai he keiki na kela kanaka lokoino: aole o'u makemake e ike ia mai ma kona inoa.. ina no he inoa ia i pili alii aku.'' Alaila kulou mai lā ka makuahine imua a honi mai la ia Yeki me ke apo pu ana mai a hoopili aku la i kona alo me ke aloha oiaio o ka makua i ke keiki. "A, ke ike aku nei au aole oe i nele i ka uhane ike, me ia loaa no nae o ka uhane huikala aku i ka hewa o kela poe ia oe; aka e kuu keiki, ke koi mai nei ka aha hookolokolo ame l:e kaulike e pono kela kanaka e hoohaahaa iaia iho, a e mihi mai ia oe v e hoahewa loa oia iaia iho, e uku mai oia ia oe i leekahi uku nui, a ke liana mai ka hoi oia pela la, pono; o kona uku hoopa'i ia." Alaila huli ae la oia e kamailio ia Rupata i ka i ana aē: "Nou, he kanaka oiaio a hoopono oe i ko'u manao, e Mr. Hamiletona, ua lohe mai nei oe i lea'u moolelo mai ka mua a ka hope ma ke ano he hoike i kuleana ole iloko o na hana i hala, nolaila ua hiki ia oe ke noho mai i lunakanawai no keia hihia me ka loaa ole o kekahi manao hoahewa ia maua. Eia ka'u ninau ia oe, he niea pono anei ia'u ke koi aku i ke kuleana o ka'u kaikamahine i ka waiwai i kona makuakane, a i ke kulana pololei loa hoi e haawiia mai ai iaia, a e lilo hoi i hooilina uo ka waiwai i kupono loa e holo mai maluna ona?" Akahi 110 a oaka ko Rupata waha ua uiia mai la iaia no kana olelo hooholo i ka i ana aku: "Jle hana pono loa nau ke koi ana aku i ko i nei kuleana iloko 0 ka waiwai o kona makuakane; he hana hewa kiekie loa ka i hanaia mai ia olua a elua, a he hana pono loa hoi ka hoopii ana aku iaia i kumu nona e ike iho ai i ka hewa o kana mea i hana mai ia oe a ta Veki nei, ina aole ma ke ano maikai, alaila' ma ka hoopii kanawai maoli ana. M #

Ma keia manawa a Rupata e kamailio nei no ke kau ana aku i ka hoopa'i maluna o ke kanaka i hana hewa loa mai i ka wahine ame kana kaikamahine, aole oia i hoohuoi iki o kona kahuhanai ke Sa Wiliama Hita no katia e hoahewa aku nei a e ana e nei i kona hoopa'i; iaia ē noho ana hoolohe i ka wehewehe aku o Mrs. Alekanedero i ka moolelo ua ho6ha loa ia oia ma ka naau, me kona olelo iho i ke kanaka lokoino maoli, a iaia e hoolohe mai ana mai ka mua a ka hope o ka Mrs. Alekanedero ke noonoo la oia aohe hoopa'i ko iko'i kupono e ae e kau ia aku maluna o ke kanaka o ka make wale no, oiai ua maopopo maoli kona hewa. I ka lohe ana mai o Veki i ka Rupata olelo liooholo, kani iho la kana' uhu, e hoike mai ana i ka ehaeha 0 kona naau'no ke kumu aole ona makemake i ka hoeha aku ia.hai, a ia manawa hookahi no nae, ua konakona loa oia i ka halawai ana aku me ke kanaka i hana mai i ka hana lokoino loa i kona makuahine a lilo ana i mea Uoopilihua mau ia ma ka manao L na manawa apau. "E mama. akahi ka hoi ko'u uluhua'iho la, owai ka inoa o ko'ii makuakane ?" "E kuu mea aloha he ninau kena au e hiki ole ai ia'u ke hoike aku ia oe i nei manawa, no keia kumu 110, malia, ma kekahi manawa aku o keia e halawai aku ana oe me ia, a i ole kekahi lala paha o kela ohana iloko o na anaina au e huikau aku ai, a he oi aku no hoi kou hauoli ina aole oe e ike ana i kona inoa ahiki i ka hookoia ana o kuu mea nui e lia nei, oia hoi ka hoopii a'u e upu nei e hookoia mai e ka aha hookolokolo. a hooholo hoi au i ka manawa ame ke ano a'u e hana aku ai, aole i nei manawa, nolaila la ea, mai koi hou mai oe ia'u. I hoike wale aku la no au i keia moolelo ia oe i keia manawa no keia kumu he mea pono ia Rupata nei ke lohe aku i kekahi mea o kol kaua moolelo, a no ka hoomakaukau ana hoi ia oe no ka mea e hoea koke mai ana aole i mamao loa." "O, e hoomauia aku ana no ka hoi ko'u pohihihi, aka ua pono no e kakaii no au ahiki mai i ka wa pono," i pane mai ai o Veki, me ke kokolo ana ae nae o ke ano maeele ma kona kino holookoa me he mea la ua weliweli mua oia no ka mea e hiki mai ana; ia manawa pu ua loaa iho la ka manao iaia aole loa e hiki iki ana iaia ke huikala aku, a i ole kapa aku paha i ke kanaka i hana mai i ka hewa loa ia laua a i Jiana mai hoi i ka hanaino loa i kona makuahine ui, he makuakane nona. "Ilookahi mea i koe a'u i makemake ai e kamailio aku," wahi a Mr?. Alekanedero. me ka huli ana ae e kamailio ia Rupata: "Ma ko'u manao a ua paa ia manao o'u aole e hoopu-aia ae keia hoopalau ana o olua, e mau ka hamau o ia mea no kekahi mana\va pokole. ahiki i ka holopono ana o ka aha a'u e nei a pau hoi ika hooponoponoia. Ma ka hoike mai a kuu lōio i wailio aku ai i ka hana iloko o kona lima no ka hooponopono ana aole e pau ana ia hana i ka hanaia a hala kekahi mau pule elua a ekolu no paha."; (Aole i pau.)