Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 31, 2 August 1923 — NA HANA E IKEIA AI KE ANO O KE KANAKA [ARTICLE]

NA HANA E IKEIA AI KE ANO O KE KANAKA

• nn !:» e hooikaikaia ana e holo kokahi kanawai e hoopomaikai mai ana i na knnaka Hawaii, a oia no he.i n;. 1a o ka noonooia ana 0 ka Oipl''>hooholo Koi Aina Hoopulapuia. u.i ikeia aku kekahi poe kana!i« waiwai a kuonoono e hoike maoli mai ana no i ko lakou kne i keia kannwai, a i ole i kekahi kaijawai j.sha f haawi ana i na kanaka Haivaii i kokahi mau pomaikai kaokoa, e ioaa ole aku ana hoi i na lahui e ae. A i ke manawa no i holo ai ko;a <>Jelohooholo, me ka ike ole ia 0 kona mau manao nui, ua hoomaka koke mai no o Carter, ka Lunanui o ka Hui Pipi 0 Parker e kue 1 k<- k.-.nawai, no ka mea e lilo ana kokahi o na aina aupuni e paaia ann mnlalo o ka hoolimalima 0. lakou. Ua hele loa keia kue a Wasinetona. a ua hoolimalimaia keka)>i mau loio e hele e kue i keia !ir.oholota o keia kanawai. He mea oiaio no e lilo āna kekahi 0 na eka aina aupuni e paaia ana e Tsel;« hui pipi o Parker, aka, 0 ka mea kamahao, he mau eka helu wale r.o na '"ka e kii ia akū ana 0 keia ::ina HO na kanaka Hawaii. Oīai e v aa ana keia he :jreane 3"i0.000 eka kuleana .maoli p.-'.a iV,o. a ia manawa no hoi e hoolimaiima ana i kekahi huina eka e lik" m> me ia ka nui mai ke aupunī mai. O ka huina 0 na eka aina i v .weia mai mai leeia hui pipi ■mai he a ua koe okoa aku I 'no lta :-ui; aka, ua lilo nae keia ij knp loa ia e Cfcirtei' ee hiki n<f' j ke;a 1». A mamuli o keia lilo ana inai * kein mau eka, ke hele mau nei oia e hoino i ke kanaka nana 1 wae keia mau aina, ia John H. "Wiee. n na nui na kanaka ana i hoiko aku ai i keia kue. M:i kekajii aoao ae hoi, o ka nui 0 na eka aina i laweia inai ka Hui Pīni mai 0 Molokai he 30,000, a o ka nui iho la no keia o na eka »īna aiipuni e paaia ana e lakou. Aka. i ka manawa nae o ka hooikaikaia ana e holo keia kanawai, a e laweia mai kela mau eka aina mai lakou malu mai, aole hookfthi mau leo kue i loheia aku, mai ia lakou mai. E hoomanao mai kak->". .!<>le koia Mokupuni o Molokai 1 like ka nui me Hawaii, a aole n.> hoī ka nui 0 na eka aina aupuni i like aku me na eka e paa ia ana e ka Hui Pipi o Parker, aka, eīa ka olelo a na keiki a Cooke, i ka manawa i heleia aku ai e kuka pu no keia olelohooholo: "Ua oi aku ka ike ana i na kanaka maluna o ka aina. mamua o na holoholona. He oiaio no e pau loa ana na aina aupuni i ka laweia aku mai o makou aku mamuli 0 keia kanawai, aka, aole ia he mea e hoopilikia mai ana ia makou, no ka mea, he mau aina no hoi keia e paa ia nei ma ko makou inoa." I ka huli ponoi ana aku i ka oiaio 0 keia mau olelo, e loaa ana ia lakou, o 'ka »ui o ko lakou mau eka kuleana ponoi he 90,000 wale no, a o ka lawe ana mai i ka huina 0 30,000 eka aina aupuni mai ia lakou mai ua laweia mau he % o na aina apau , malalo o ko lakou malu. Oia hoi he 120,000 eka ka nui e paaia ana e lakou. eka, ua lilo mai la he 30,000 a koe aku he 90,000 wale no. Eia nae iloko o keia lawe pau ia «"a o na eka aina 0 ke aupuni nui ia lakou mai o na olelo i haiia mai oia kela maluna ae, ua oi aku ta. ike ana i na k&naka maluna o .na aina o na holoholona. Ma kekahi aoao ke kue ino loa, a ma kekahi hoi na olelo kokua mai. Ma keia mau hana kakou e na kanaka Hawaii e ike iho i ka like ole o na kanaka e noho pu nei me Jtakou. O kekahi hapa manao rwale aoa no ko lakou mau pomaikai, a o kekahi hapa hoi, e noonoo "pa mai ana i ka pono o na kanaka so lakou keia mau aina i na la i haia aku. , M? ka aoao hoi o keia kanaka o Carter. e ike mai kakou, he mau aina hiki wale no keia e hookuonoonoia, ina e mau ana kona paa ana 4» mau aina, no ka mea, eia no maloko o na hoolimalima i haawiia akn iaia, he mau kauoha e hoike mai ana, "I ka manawa e makemakeia ai e hookuonoonoia kekāhi aina, ua hiki i na kanaka he 25 e kakau inoa mai i ke Komisina aina, a uaaa no e hoomaka e aua a e

okioki i kela mau aiua no ka hoolaha aua aku e hookuonoonoia.' 5 0 keia ke kauoha a ke kanawai, aka, mamuli 0 ka holo ana o keia kanawai, ua hiki no ia Carter ke paa i keia mau aina a hiki i ka manawa a na Komiaina Home Hawaii e lawe mai ai i kela mau aina uo ka haawi ana aku i ua kanaka Hawaii. Malalo 0 keia kanawai, aole paha e hiki ana i na Komisina Home Hawaii ke lawe i keia mau aina, aia wale no a hoea aku lakou ma ke kulana e hiki ai e haawi aina hou aku, no ka mea ua uukm no hoi na dala e loaa mai nei i ke Komisina mai na wahi mai i hoak'akaia ai e loaa no ka lakou dala. Xo keia kumu, e ulolohi ana no ka laweia ana mai 0 keia mau aina mai ia Carter mai. Aka, me kona ike no i keia kulana pomaikai e loaa ana iaia, ua lilo no oia i mea kue i keia kanawai, a ma ka nana aku, he manao ino pili kino no ko keia haole. 0 ka mea nui nae ma ko kakou aoao, oia no ka ike ana, i ka like ole 0 keia mau kanaka. Ma na liana ma Molokai. Ua lilo lakou i poe e hiki i aa kanaka Hawaii ke hilinai aku i na la 0 ka pilikia. A maloko 0 na hana kau kanawai, aole he kanaka holo mai e kokua i na Hawaii e like mai me C. H. Cooke, ka Lunahoomalu iho nei 0 ka Hale Lunamakaainana 0 ke kau i hala aku la. He mau ao maikai a hilinaiia kana i kona mau hoa lala.