Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 32, 9 August 1923 — Page 7

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MA KE KAUOHA

Na Kanawai Kau o 1923

KANAWAI 256

 

HE KANAWAI

 

E HOOMAUKAUKAU ANA NO KA LOAA HOU ANA MAI HE AINA NO NA KULA O HONOLULU NEI, OAHU.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. O ka luna hooia o ke Teritore o Hawaii ma keia ke hoomanaia nei a kuhikuhi ia e hoololi ae a i kekahi haawina i kapaia "Ke Kuai ana i mau aina no na Kula o Honolulu, Oahu," i keia mau huina i hoolilo ole ia:

            (1) Kanawai 186, na Kanawai Kau o 1917, elike me ia i hoololi ia ai e ke Kanawai 9, na Kanawai o ke Kau Kuiawa o 1918.. $23,224.20

            (2) Kanawai 89, na Kanawai Kau o 1919, Itamu 4 o ka Pauku 1 ………….. 153.94

            (3) Kanawai 232, na Kanawai Kau o 1919, Pauku 2  ……………………  7,436.00

                                                                                                                              ---------------

                                                                                                                              $ 31,814.14

            PAUKU 2. O ke komisina o na aina aupuni, me ke apono ana mai a ka luna nui o ka oihana hoonaaauo, ma keia ke kauoha ia nei. hoounaia a kuhikuhi ia e kuai ku i na hapa o na aina i hoo-maopopoia maloko o na kanawai i hooakaka ia maluna ae, a i ole ia i kekahi aina e ae no ke kula o Pohukaina, ma ua Honolulu nei i oleloia, elike me ka hiki ke loaa mai no na huina, ma keia e hooloiia nei a e hookaawaleia nei hoi no keia hana, a o ua mau huina la e hooliloia ma na bila kikoo dala i hoopukaia e ka luna hooia malalo o na bila i apono ia e ke komisina o na aina aupuni.

            PAUKU 3. Ma keia ke hoomaopopoia nei e ka huina e hookaa-wale ia nei ma keia e pau noia ma ka la 30 o Iune, 1925, a o ke koena aku i koe o na dala ma ka lima ma ia manawa i hoololi ia mai mai na itamu 2 ame 3 o ka Pauku 1 o keia, e hoi hou aku no ia i ka waihona laula o ke Teritore; a e hoomaopopo hou ia aku no hoi o kekahi aku i koe i hoolilo ole ia o ka itamu 1 o ka Pauku 1 o keia, e hiki no ke hoolilo hou ia aku elike me ia i hoo-maopopoia maloko o ka Pauku 4 o ke Kanawai 186, na Kanawai Kau o 1917.

            PAUKU 4. E mana keia Kanawai mai kona aponoia ana. Aponoia i keia la 2 o Mei, M. H. 1923.

                        W.R. FARRINTON, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

KANAWAI 257

[B.S. HELU 257]

HE KANAWAI

 

            E KAUOHA ANA A E HOOMANA ANA I KE TERITORE O HAWAII E LAWE AE NO KA HOOHANA ANA MA KE ANO I MAU ALANUI I KEKAHI MAU AINA O KA WAIWAI O KANOA MALUNA O KE KULEANA O UA WAIWAI LA I OLELOIA MA KEKAHI HUINA I HOOMAOPOPOIA KA WAIWAI I'O, E KAUOHA ANA A E HOO-MANA ANA I KE KULANAKUHANE AME KE KALANA O HO-NOLULU E HOIHOI HOU AE I KA LILO O KE TERITORE NO IA MEA. A E KAUOHA ANA A E HOOMANA ANA I NA PALAPALA KUAI NO UA WAIWAI NEI I OLELOIA NO KA HANA ANA IA I ALANUI.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. Ma keia ke kauoha ia nei a ke hoomana ia nei ke Teritore o Hawaii e lawe ae no ka hana ana aku i alanui, i kekahi hapa ma ke ano he uku no ka aina o ka waiwai o Kanoa e waiho la mawaena o ke Alanui Moi ame Hustace maloko o ke Kulanakau-hale a Kalana o Honolulu no hoopiha ia ana o ua aina nei ma ke ano he aina wahi ino, i kuleana alanui o kanalima (50) kapuai ke akea e holo la mai ka laina mauka o kekahi wahi apana aina uuku i noho ia e ka August Dreier Lt ma ka aoao mauka o ke alanui Hustace i oleloia ahiki aku i ke alanui Moi, o ka laina pololei nae elike me ia e aponoia aia e ke Kulanakauhale ame Kalana o Hono-lulu: huiouia aku me na aina maluna iho olaila na koi e waiho nei ame na aina e ae o ua waiwai nei ma ka waiwai io i hoomaopopoia.

            PAUKU 2. E hoomaopopoia ua waiwai io la e kekahi papa kahu waiwai, hookahi e koho ia e ke Teritore, hookai na na kahu o ka waiwai o Kanoa, a o ke kolu na na mea elua i wae mua ia ae la; koe nae keia in a aole e hiki i na mea elua i hoomaopopoia ae la maluna e aelike maluna o ke kolu na mea e koho ia ai i lala no ka papa. alaila na ka lunakanawai poo o ka Aha Kiekie o ke Teirtore o Hawaii e koho iaia. O na olelo hooholo apau a ua papa la e paa ia me ka hiki ole ke hoohalahala ia mailaila mai.

            PAUKU 3. O ke Kulanakauhale ame ke Kalana o Honolulu ma keia ke kauoha ia nei, ke hoomana ia nei a ke koi ia aku nei i uku aku i ke Teritore, no ka hoihoi hou ana aku i na dala a ua Teritore nei, mailoko mai o kona waihona laula, a i ole ia o kekahi waihona e ae i makaukau no ia hana ana, i ka huina dala i hooholoia e ka papa o ka waiwai io ia o ua aina la e lawe ia ae ana no ke alanui e like me ia i hoomaopopoia maloko o keia kanawai. E uku ia ae no ua mau dala nei ma ke ano he hoaie a e hookomo pu ia aku no iloko o ka huina o na hoolilo o ka hana ana i ua alanui nei malalo o ke kanawai hana i na lanui ma na huina kapuai alo no na aina i hoopomaiakai ia ke wehe ia ae ua alanui nei a hoomae-mae hou ia ae paha, me ka nana ole ia ae o na kanawai e ae in a he ku e mai keia.

            PAUKU 4. O na kahu o ka waiwai o Kanoa ma keia ke kau-ohaia nei a ke hoomana ia nei e hoolilo aku i ke kuleana alanui i ke Teritore o Hawaii no ia mea, a ma ke ano he uku ana i kekahi hapa o ke koi ia waiwai no ka aie i ke aupuni ana. Aponoia i keia la 2 o Mei, M. H. 1923.

            W. R. FARRINGTON, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

KANAWAI 258.

[B.S. HELU 159]

HE KANAWAI

            E HOOMANA ANA A E KAUOHA ANA I KA PAPA LUNAKIAI O KE KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU E UKU AE I NA KOI A BISHOP TRUST COMPANY, LIMITED, AME E. C. PETERS, NA LUNA HOOPONOPONO MALALO O KA PALAPALA KAUOHA A O KA WAIWAI O E. A. MCINERNY, AME IRENE DICKSON LOW NO NA AUHAU I OHIIA MAI IA LAKOU MAI ME KA POLOLEI OLE.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. O ka Papa Lunakiai o ke Kulanakauhale ame ke Ka-lana o Honolulu ma keia ke hoomanaia nei a ke kauoha ia nei e uku aku i ka Bishop Trust Company, Limited, ame E. C. Peters, na lunahooponopono malalo o ka palapala kauoha a o ka waiwai o E. A. McInerny, i ka huina o elua haneri me elima dala ame kanawalukumamalima keneta ($205.85) no na auhau i uku ia no kekahi waiwai i hoolilo ia aku i ke Teritore o Hawaii: a ia Irene Dickson Low, i ka huina o hookahi haneri me kanalimakumamalima dala ame kanalimakumamalima keneta ($155.55) no na au-hau i ohi ia mai iaia mai me ka pololei ole no na makahiki 1921 ame 1922.

            PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai kona aponoia ana. Aponoia i keia la 2 o Mei, M. H. 1923.

            W. .R. FARRINGTON, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

KANAWAI 259

[B. S. HELU 161.]

HE KANA WAI

 

            E HOOMANA ANA I KA PAPA LUNAKIAI O KE KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU, E HOOHANA I KEKAHI HAPA O KA HAAWINA I HOOKAAWALEIA NO NA PAIPU LAWE MEA INO O WAIKIKI NO KE KUKULU ANA I MAU HALE KULA HOU, KUAI HOU ANA AKU I MAU AINA HOU, AME KE KUAI ANA AKU I MAU LAKO HALE KULA HOU.

E Hooholoia e ka Ahaoolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. O ka Papa Lunakiai o ke Kulanakauhale ame Kala-na o Honolulu ma keia ke hoomanaia nei e lawe ae mai kela hapa mai o ka bila haawina i hookaawaleia e ia mai na waihona i hoo-kaawaleia ai makaukau no ka hapai ana ae, kukulu ana, hoomoe ana a malama ana i na paipo lawe mea ino o Waikiki, i huina-aole e oi aku maluna o hookahi haneri kanawalukumamakolu tau-sani ekolu haneri kanalimakumamawalu dala ($183,358.00) a e hookaawale ia ae ua huina la no ke kukulu ana i mau hale kula hou, i mau pakui a hoomaemae hou ana, i mau aina hou ame ka hoomaemae ana ia mau aina hou, ame ke kuai ana aku i mau lako hou no na hale kula ame na hale noho. Koe nae keia, o keia haawina e hoomaopopo ia nei maloko o keia aole e hana ia aia wale no a hoohana mua  ia ka bila haawina i hooholoia ai maloko o ka Bila o ka Hale Helu 388 no ka hoopau ana ae i ke ino ma ke kahawai o Nuuanu.

            PAUKU 2. O ka luna auhau o ka apana auhau ekahi e hoonui ae oia i ka pakeneta auahau maluna o na waiwaipaa ame na wai-wai lewa no ka makahiki 1924 maloko o ua apana ohi auhau nei maluna aku o ka pakeneta i hoomaopopoia malalo o kekahi mau kanawai waiwai e aku i lawa ai ka ohi ia ana mai o ka huina o hookahi haneri kanawalukumamawalu dala (183,385.00), a o  ia huina dala ke loaa mai e hoihoi hou ia ae ia i ka puuku o ke kulanakauhale ame kalana o Honolulu a o ia huina e hookaawale hou ia ae no ia e ka Papa Lunakiai (in a nae e hookaawale ia ka huina i hoomana ia ma ka Pauku 1 o keia) no ka uku ana aku i ka huina e aie a i ole ia e hoopau loa ai o ka aelike i oleloia no ka hapai ana, kukulu ana, hoomoe ana ame ka malama ana i ua paipu lawe ana, kukulu ana, hoomoe ana ame ka malama ana i ua paipu lawe mea ino nei o Waikiki i oleloia, a i ole e hoohana ia ka haawina i kauoha ia ma ka pauku o keia, alaila e hoolilo ia keia huina no ke kukulu ana i mau hale kula hou, i mau paku'i a hana hoomaemae hou, no ke kuai ana i mau aina kula hou ame ka hoomaemae ana i ua mau aina la, ame ke kuai ana i mau lako e ae no na hale kula ame na hale noho.

            PAUKU 3. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana. Aponoia i keia la 2 o Mei, M. H. 1923

            W. R. FARRINGTON, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

KANAWAI 260

[B. H. HELU 157]

HE KANAWAI

            E HOOMAOPOPO ANA I KOKUA NO JOSEPH RICHARD.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. O ka puuka o ke Teritore o Hawaii ma keia ke hoomanaia nei a ke kauohaia nei e uku aku ia Joseph Richard, malalo o kekahi bila kikoo dala i hoopuka ia e ka Luna Hooia o ke Teritorei i ka huina o ekolu haneri kanakolu kumaono dala ame kanaiwakumamaono keneta ($336.96) ma ke ano o kona uku ia o ke kulana luna nana no na holoholona o ke Teritore o Hawaii mai ka la 12 o Feberuari, 1921, ahiki aku i ka la 17 o Aperila, 1921, a o ua huina la o ekolu haneri kanakolukumamaono dala ame kanaiwakumamaono keneta ($336.96) ma keia ke hookaawaleia nei mai na dala ae pau e waiho ana ma ka waihona i loaa mai na loaa laula mai.

            PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai kona aponoia ana. Aponoia i keia la 2 o Mei, 1923.

            W. R. FARRINGTON, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

KANAWAI 261

[B. S. HELU 130]

HE KANAWAI

            E HOOMANA ANA A E HOOMAUKAUKAU ANA I KA HANA IA ANA, KA MALA IA ANA, KA HOOLAWA IA ANA AME KA HOOLAKO IA ANA, KA HOOLAWA IA ANA AME KA HOOLAKO IA ANA O KA UWILA NO KA HOOMALAMALAMA ANA AME JA HOONEE LIKINI ANA MALOKO O KA APANA O HAMAKUA, MA NA MOKUPUNI A KALANA O HAWAII, TERITORE O HAWAII.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. Palapala hoomana. O. M. S. Botelho, o Honokaa, Apana o Hamakua, Kalana o Hawaii, Teritore o Hawaii, kona mau hoa hui, kona mau hooilina a hope ma ke kanawaii a i ole o kekahi ahahui i hoohuiia me ke aupuni ana, a i ole ia a lakou e kukuli ai malalo o na kanawai o ke Teritore o Hawaii (oia a i ole ia o lakou, ma keia hope aku e ikeia o "ka ahahui") ma keia ke ha-awiia nei ke kuleana, ka mana ame ka pomaikai o ka hoohana ana, kuai ana aku, hoolako ana aku ame ka hoolawa ana aku i ka uwila no ka hoomalamalama ana. uwila no ka hoonee mikini ana ame na ano hana apau e ae e hiki ana i ka uwila ke hana maloko o ka apana o Hamakua, ma ka Mokupuni o Hawaii, Teritore o Hawaii, no ka hoomalamalama ana i na alanui, na hale o ka lehulehu ame na home o kela ame keia makaainana, a i ole ia no ka hoonee mikini ana, a i ole ia no kekahi ano e ae no hoi o na luna aupuni e malama ana i ua mau alanui nei, na alaloa, e kukulu ae, e malama a e hoohana i na pou kupono, na laina kupono, na uwea, uwea nunui i wiliia na kukui, na pou kukui, na mea lawe uwila ame na paipu lawe uwea ame kela ame keia mau lako e ae apau i kelaame keia manawa i ikeia he mea pono no ka hoonee ana aku, hoolako ana aku ame ka haawi ana aku i ka uwila i na poe e makemake ana e lawe ia mea, malalo, ma ka aoao; maluna a i ole maluna ae o na alanui, na ala maloko o ua apana nei i oleloia o Hamakua, ma ka Mokupuni o Hawaii i oleloia, ame ka hoopili pu ana aku i ua mau uwea nei, na laina ame na mea hoonalo uwila me kekahi hale hana no kekahi mea a i ole ia no ka lehulehu, me na kukui, na pou kukui, a i ole ia o kekahi mea e aki me ka wahi i nanaia ai a i loaa mai ka uwila.

            PAUKU 2. Na rula ame na hooponopono ana. O na luna aupuni ame ka papa nana e malama ana i ua mau alanui nei, ma keia ke hoomana ia nei e hana e kela ame keia manawa, e hoololi a paku'i aku i mau rula kupon oe hooponopono ana i ke kukulu ia ana o na pou, ka hoomania ia ana ae o na uwea ame na lako e ae e lawe ana i ka uwila, ka eli ia ana o na auwai lawe paipu ame ka malama maikai ia ana o na pou apau na uwea ame na lako e ae e hoohana ia ana no ka hana ana ame ka hoolako ia ana o ka uwila, a ua papa nei i manao he kupono no ka malama ana i ka maluhia ame ka pono o ka lehulehu.

            PAUKU 3. O na pou aole e hoohuikau i na alanui, pela wale aku. O na pou apau loa, na laina, na'uwea, na uwea nunui i wili ia, na kukui, na pou kukui, na mea hoomania uwila, na paipu lawe uwila ame na mea hana e ae i kukuluia, malamaia a hoohana ia malalo, ma ka aoao, maluna iho a maluna loa ae o na alanui, na ala hele aoao, na alaloa, na kuea aupuni, na uwapo, na ala liilii, me na ala maloko o ua apana nei i oleloia ma ka Mokupuni o Hawaii, e hana ia e malama ia, a e hoohana ia e ka ahahui, ma ke ano e hoohuikau ole ae me ka ilio ana o ua alanui nei, na ala hele aoao, na alaloa, na kuea aupuni, na uwapo na ala liilii ame na ala i wahi hiki ole i ka lehulehu ke hele maa-lahi.

            PAUKU 4. O ka wahi hana e hiki no ke nana ia. O ka wahi hana uwila apau o na laina, na pou ame na lako hana uwila e ae apau ame na pono e ae apau e hiki no ke nana ia i kela ame keia manawa no hoi no ka nanaia ana e na luna aupuni ame na papa apau na lakou e malama ana i ua mau alanui nei, a i ole ia na ala loa, a i ole ia o kekahi luna aupuni a lakou i hookohu ai no ia hana.

            PAUKU 5. Na mita, na kaki ana, he kupono ame ke ano o ka hoomaopopoia ana o ia kupono. Ua loaa pu no hoi i ka ahahui ke kuleana e malama, e hookomo a e hoohana i mau mita ana uwila, a i ole ia o kekahi mau mea e ae e ana i ka nui o ka uwila no ka hoomalamalama ame ka hoonee mikini ana i haalako ia aku i kela ame keia manawa, a e hookomo aku ia mau mea ma ka wahi a ia ahahui i manao ai e malu ana; e kaki pu aku no hoi. a e ohi mai a e lawe mai mai na poe apau e lawe uwila ana i na kumukuai kupono i kela ame keia manawa a ka ahahui e kau ai a e hoomaopopoia ai hoi; koe nae keia, ma keia ke haawi ia nei ka mana i kekahi aha i loaa ka mana piha, a i ole ia i ke komisina o na ahahui hana i na hana o ke lehulehu, i kukulu ia a i ole e kukulu ia aku ana malalo o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, a i malalo o ka hoohalahala ana a kekahi mea lawe uwila no ka hoomalamalama ana ame ka hoonee mikini ana mai ua ahahui la i oleloia, e hoolohe a e hooholo i kela ame keia manawa in a paha o na kaki i ku ia manawa aole i kupono; a ina ua kupono ole, alaila e kauoha e hooemi ia ua kakai la, a e ike no hoi i ka hookoia ana o ua olelo hooholo la me ke kuike kanawai.

            PAUKU 6. Kaki no ka hana i na hoohui. Ua loaa pu i ka ahahui he kuleana e kaki ai i na poe lawe uwila a i ole i ka poe noi mai e lae uwila, i ka hapalua o ke kumukuai ame na lilo no ka hana ana i ka hoohui mawaena o kahi lawe uwila ame ka wahi o ka mea e makemake ana e lawe uwila; a o ia kumukuai ame ia lilo e komo pu aku malaila ke kumukua io ka uwea, na pou, na mea hoomania uwila ame na lako e ae ame ka uku hana o na limahana no ka hana ana i ua hoohui nei; koe nae keia, aole i koi wale ia aku ua ahahui nei i oleloia e hana, e kukuku a i ole ia e malama i ua mau hoohui ana nei i oleloia elike ne ia maluna ae nei no ka hoolako ana aku i ka uwila no ka hoomalamalama ame ka hoonee mikini ana, kow wale, no aia a waiho mua ae ka mea noi, in a e kauoha ia uku ana aku i ka hapalua o na lilo apau i manao ia ai e lawa no ka hana ana ia ua hoohui ana nei i oleloia ame ke kumukuai o na uwila nei no hookahi mahina.

            PAUKU 7. Ke kuleana e paa waiwai; kaupalenaia. Ua loaa pu i ka ahahui ke kuleana e paa, e kuai a e lawe mai na kekahi ana a i ole ia ma ka hoolimalima ana, i na waiwai, waiwai paa, waiwai lewa a waiwai ano huikau, elike me ia i manao ia a i kupono hoi, no ka hooholo pono ana aku i kana a i ole ia i ka lakou hana; aole nae i loaa iaia a i ole ia ia lakou ka mana ame ke kuleana e kuai aku i na palapala hoohui ame na waiwai e aku o na ahahui o keia ano hookahi no.

            PAUKU 8. Ke kuleana e ai dala a e hoopuka i mau bona. I kela ame keia manawa a ka ahahui i manao ai he mea pono no ka hooholomua ana aku i na hana i hoomaopopoia maloko o keia palapala hoomana, ua haawi ia no ia lakou ka mana e aie i dala, a e hoopaa aku no ka uku ana aku ia aie me ka ukupanee i hooholoia ai no ia aie ma ka moraki i kekahi hapa a i oke ia i na waiwai apau o ia ahahui ame na palapala hoomana ame na pomaikai e haawi ia nei a i ole i loaa mai ma o keia kanawai la, a in a ua manao ia he mea ia e pono ai, e hoopuka aku i na bona, i hoopaa ia ma kekahi palapala kuai kahu, aole nae e oi aku ka huina mamua o kanaono pakeneta o na waiwai apau o ka ahanui ame na waiwai apae e loaa ai ana ma ia mua aku, i hui pu ia aku me na loaa mai o ka hana ame na waiwai mai kela ame keia walu mai, a ma na ano hoi ame ka manawa ana i ole ia a lakou i manao ai he mea pono; koe nae keia aole mea maloko o keia pauku e hoonele ae i ka loaa ana mai i ka ahahui ke kulana kuleana aie mau elike me na ano hana e ae, a e haawi aku i mau nota aie me ka haawi pu ole ana aku i mau waiwai hoopaa.

            PAUKU 9. O keia palapala hoomana, aole he paniku. Ma keia ke hoomaopopo loa ia nei aole kekahi mea maloko nei o keia e manao ia e haawi ana i ka ahahui i ke kuleana pau ioa e hoolako, e kuai aku a e hoolawa aku i ka uwila no ka hoomalamalama ana ame ka hoonee mikini ana a ua ahahui nei ame kona palapala hoomana, na kuleana ame na pomaikai e haawi ia nei ma keia e kaa no ia ma mea apau loa malalo o ka hooponopono ana a ke kanawai e hoomaopopo ana i ke kukulu ia ana o ke komisina nana i na ahahui hana i na hana o ka lehulehu ame na kanawai e ae apau o na ano like e pili ana ia hana i kela ame keia manawa no na wahi hana uwila hoomalamalama ame hoonee mikini a i ole ia o na ahahui e hoohana ana ia mau mea maloko nei o ke Teritore o Hawaii, ke Kalana o Hawaii a i ole ia o ko laua mau hope aku.

            PAUKU 10. Ka pau wale ana o keia palapala hoomana. Ma keia ke hoomaopopo ia nei in a o ua ahahui la i oleloia a e hala ka hooko ana a i ole ia e hoolohe ole i ka hana ana i kekahi mea a i ole hooko ole i kekahi o na hoakaka a keia kanawai, a ku e paha i na kanawai o ke Teritore o Hawaii, a i ole ia o ke Kalana o Hawaii, a i ole ia o na rula i kuahaua ia ae malalo o ka Pauku 2 o keia kanawai, a e hoomau ia kue ana a hoolohe ole ana i ka hooko ana i ua mau kauoha nei mahope iho o kekahi manawa kupono i haawi ia aku e ka luna nui o na hana aupuni, a i ole ia o kekahi luna aupuni ponoi a i ole ia o kekahi papa kupono, alaila o ua luna nui nei a i ole ia o ua papa nei, me ke apono ana mai o ke kiaaina ame ka loio kuhina, nana a na lakou e hoopii ae mamua o kekahi aha i loaa ka mana piha e lawe ia ae ka palapala hoomana ma keia e haawi ia nei na kuleana ame na pomaikai i loaa malalo olaila mai ua ahahui nei, a e nele loa ma na ano apau.

            PAUKU 11. Hoike makahiki, uku i ke aupuni. Na ka ahahui, iloko o hookahi mahina mahope iho o ka pau ana o ka makahiki, e waiho ae me ka puuku o ke Kalana o Hawaii, i hoike, e hoike ana i ka nui o na loaa apau loa i komo mai mai ke kuai ia ana aku o ka uwila no ka hoomalamalama ana ame ka hoonee uwila ana aku i hoolako ia aku e ua ahahui nei no ua makahiki nei i hala ae, a ia manawa pu no hoi e uku aku i ka pauku o ua Kalana nei o Hawaii no ua kalana nei la i elua ame hapa pakenta o ua mau loaa la apau loa i loaa mai ka uwil mai i hoolako ia aku i na poe lawe uwila apau loa iloko o ia makahiki i hala ae.

            PAUKU 12. O na waiwai apau o kela ame keia ano, i hoohuiia a i hoohanaia ma ke ano he waiwai no ua ahahui nei la, i hui pu ia aku me keia palapala hoomana, e hoopakele ia no lakou mai ka aku ana i na auhau o kela ame kekia ano malalo o ke Teritore o Hawaii ahiki aku i ka manawa e piha ai o ka elima (5) makahiki mai a mahope aku o ka hoomaikaia ana e kukulu kekahi hale a i ole wahi e ae no ka hanaia ana o ka uwila ame ka hoolako ia ana o ua uwila la.

            PAUKU 13. E manaoia e hoohana ia keia palapala hoomana me ke kaulike; ke komisina o na ahahui hana i na hana o ka lehulehu ame na kanawai apau no ka hooponopono an ai na ahahui ia palapala e kaa mau lakou malalo o ke kuhikuhi ana ma ka Mokuna 126 o na kanawai i hooponopono hou ia o Hawaii, 1915, e kukulu ana i ke komisina o na ahahui hana i na hana o ka lehukehu ane na kanawai apau no ka hooponopono anai na ahahui hana i na hana o ka lehulehu maloko o ke Teritore i oleoia ke pili aku i na ninau no ke kaulike o na kaki, na kumukuai ame na ano like me ia.

            PAUKU 14. O ke komisina o na ahahui hana i na hana o ka lehulehu o ke Teritore o Hawaii, ma keia ke haawi ia nei ka mana, koe nae elike me ia i hokaka ia maloko o ka Pauku 2 o kiea kanawai, e kauoha ae i ua ahahui la i kona mau hooilina a hope, e hooloihi aku i kona mau laina a hoohana ana i kela ame keia manawa e hoike ia aku ai he mea ia e pono ai ka lehulehu, o na waiwai hana hoi apau o ua ahahui la ke hui pu ia aku me ua hooloihi ana la i makemake ia ua hiki no ke loaa mai he loaa kunpono ma ke ano puka maluna o ka lilo ame ka malama ia ana o ua wahi hana uwila nei; koe nae keia o na kauoha apau a ua komisina nei o na ahahui hana i na hana o ka lehulehu elike me keia e hoomaopopo ia nei ua hiki no ke hoakakaia ma ke kanawai.

            PAUKU 15. O na kuleana apau loa i haawiia malalo o keia e pau no ia a e nele loa hoi ina aole e hoomaka ia na hana ma ka hoomaka ana e kukulu i mau hale a mau wahi e ae paha no ka hana ana ame ka hoolako ana i ka uwila no ka hoomalamalama ana ame ka hoonee mikini ana, a i ole ia ma ke kukulu ana i na pou ame ke kau ana i na uwea maluna o lakou, a i ole ia eli ana i mau auwai hoomoe paipu ame ka hoomoe ana i na uwea maloko olaila maloko o kekahi mau alanui, alaloa a wahi e ae paha i ha'i mua ia ae nei no ka lawe ana aku i ka uwila no ka hoomalamalama ana ame ka hoonee mikini ana, a i ole ia in a aole ka ahahui i hoolilo maoli aku i kekahi huina dala aole e emi iho malalo o elima tausani dala iloko o hookahi makahiki mai a mahope aku o ka la o ke aponoia ana o keia kanawai e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia.

            PAUKU 16. O ke Teritore o Hawaii, ke Kalana o Hawaii, a i ole ia o kekahi mahele kalaiaina o laua, i kekahi manawa a iloko o eono mahina o ka waiho ia ana aku o kekahi palapala hoike i ka ahahui, elike me ka mana i haawi ia ke hoomana ia pela e ka ahahui,, elike me ka mana i haawi ia ke hoomana ia pela e ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii, e kuai aku a e lawe mai na waiwai apau e ku ana ia manawa.

            O ka huina e uku ia aku i ua ahahui nei no ia kuai ana aku e hooholo ia no ia e komisina o ekolu lala, hookahi e koho ia e hooholo ia no ia e ke komisina o ekolu lala, hookahi e koho ia e ka ahahui, a ina aole oia e koho i kekahi mea iloko o kanakolu la mai ka la aku o kona koi ia ana e koho e ka mea kuai ana, alaila na ka lunakanawai mua o ka aha kiekie o Hawaii e koho, hookahi na ka mea kuai mau a o ke kolu na na mea elua i koho mua ia ae la, a ina aole laua e kulike hiki ole ke koho i ke koho i ke kolu iloko o kanakolu la, alaila na ua lunakanawai mua o ka aha kiekie; mahope iho o ka haawiia ana aku o ka manawa ia laua e hoolohe ia ka laua mau hoike; aka o ua huina dala nei nae aole e oi aku mamua o ka waiwai io maoli o na waiwai i ikemaka ia, a i ole ia o ka waiwaiio o ka palapala hoomana ame ka inoa maikai o ka ahahui aole loa enoonoo ia i ka manawa e hooholo ia ai ka waiwaiio o na mea apau ame ka huina dala e uku ia ai.

            Ua loaa i k ahahui ame ka mea kuai mai ke hoohalahala i ka aha kiekie o ke Teritore o Hawaii mai ka olelo hooholo a ke komisina ma ka waiho ana ae i hoike no ia hoohalahala ana ma ke kakau me ke komisina iloko o elima la mahope iho o ka hoopuka ia ana ae o ka olelo hoohoo. Alaila e ili iho maluna o ua komisina nei ke ko'iko'i o ka hooia ana aku imua o ka aha kiekie i lawelawe ia no ka hihia imua o kona aha, e hoike aku ana ma ia palapala hoike i ka waiwai io i koi ia mai e ka ahahui, ka waiwai i manao ia he pono e ka mea kuai ame ka waiwaiio i hooholoia ao e ke komisina. E hoopili pu ia aku me ua palapala hooia nei na palapala ame na pepa apau e pili ana i ua hihia nei ame na oleli ike apau i waihoia mai imua o ia komisina a maluna hoi olaila i hoopuka ae ai ua komisina la i ka lakou olelo hooholo, ame ke kope pu o ua olelo hooholo la. I ka manawa e hooloheia ai ua hoohalahala la ua hiki no i ka aha kiekie ma kona aoao iho ke lawe hou mai i mau oleo ike hou aku i manao ia ai e waiho ia mai e na aoao a i elua a i ole ia e kekahi o laua.

            Iloko o kakahi manawa mawaena o eono mahina mahope iho o ka hoopukaia ana ae o ka olelo hooholo ame ka huina kuai i hoike ia ae, e uku no ia kumukuai i ka ahahui, a ia manawa e pau keia palapala hoomana a e lilo mea waiwai ole, a o na waiwai apau o ua ahahui nei e lilo i mau waiwai no ua mea kuai nei me ka palapala kuai e aku, aka nae e hana no ua ahahui nei i na palapala kuai e aku apau a ka mea kuai e koi mai @ apono pu ana mai a ua komisina nei a i ole ia o ka aha i hoohalahala ia aku ai elike me ia i oleloia.

            PAUKU 17. Ua hiiki ke hoololi ia ka palapala hoomana, a i ole ia hopau loa ia. O ka Ahaolelo o Amerika Huipuia a i ole ia o ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii, ua hiki no i kela ame keia manawa ke hoanoe, hoololi a hoopau loa i keia kanawai.

            PAUKU 18. E mana keia Kanawai a e lilo maoli i kanawai mahope iho o ka la o kona aponoia ana e ke Kiaaina o ke Teritore o Hawaii, me ke apono pu ana mai a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia a o ia apono ana a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia e loaa no ia iloko o elua makahiki mai ka la mai o ia apono ana a ke Kiaaina.

            Aponoia i keia la 2 o Mei, M. H. 1923.

W.R. FARRINGTON, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

KANAWAI 262

[B.S. HELU 146]

HE KANAWAI

            E PILI ANA I KA WAIWAI PAA O NA POE I MAKE.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

            PAUKU 1. He pauku hou ke paku'i ia nei ma keia i na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, i keia o ka Pauku 2490A  a i heluhelu ai penei:

            "Pauku 2490A. O ka Luna Hooko Kauoha a i ole ia o ka Luna Hooponopono Waiwai nana e paa a e noho iho ka waiwaipaa o ka mea i make a e ohi mai ka uku hoolimalima o ia aina ame na loaa e ae apau o ia waiwai ahiki i ka manawa e hooponopono hope loa ia ai ua waiwai la ma ka haawi ia ana aku ia na hooilina a i ole i na mea kuleana a e hana i na hoolilo kupono apau loa no ka malama pono ana i ua waiwai la, ka uku ana i ka auhau, ka hoomaemae hou ana i na hale ame na hooponopono ana mai iaia aku, a no ia mau hana e hiki no iaia ke hoolilo aku i na loaa i loaa mai na loaa hoolimalima a loaa e ae mai o ua mau aina nei elike me ke kupono a i mea e holomua ai ka waiwai io o ka aina, a o ke koena iho o ia kana e uku aku ai na hooilina like ole ame na mea pomaikai e ae kuleana maloko o ia waiwai paa, ma ka hookaa hope loa ia ana o ka waiwai a i ole mamaua aku o ia manawa mamuli o kekahi kauoha a ka lunakanawai.

            O na hooilina hoi ame mea i hoopomaikai e ae no lakou iho a i ole i hui pu ia me ka luna hooko kauoha a luna hooponopono waiwa, ua hiki no ke hoopii no ka lawe ana mai i ka aina a i ole no ka hooia ia o ke kuleana iloko o ka aha koe nae aole no ke ku e au i ka luna hooko kauoha a luna hooponpono waiwai, aka aole no nae i koi ia aku e hana pela. O ka lunakanawai hoi nana e hoomaopopo ana ua waiwai  la i ka manawa e koi ia mai ai e ka luna hooko kauoha a lunahooponopono waiwai, a i ole a kekahi mea e koi ana ma ke ano he hooilina i kela ame keia manawa, e kauoha ae oia e haawi a mahele ia ka waiwai ma ka pau loa a i ole ia ma kekahi hapa paha a no ia hana e hoomaopopoia ana o na hooilina ame na mea e hoopomaikai ia ana ma ia palapala kauoha. Aole e hoopukaia he olelo hooholo no ia hoomaopopoia ana o na hooilina aia wale no a mahope iho o kekahi hoolohe ia ana o ia ninau, a mahope iho hoi o ka hoopukaia ana ae o kekahi hoolaha ma ke ana ae o kekahi hoolaha ma ke pa'i ia ana ma kekahi nupepa a ka lunakanawai in he mau mea like e aku kekahi ana i manao ai he mae pono ke hanaia no ke kaulike."

            PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai kona aponoia ana Aponoia i keia la 2 o Mei,            M. H. 1923

W. R. FARRINGTON,

Kia'aina o ke Teritore o Hawaii.