Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 32, 9 August 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

0 -'Mamuli oka nele ana ika palapala kauoha, aohe mea hiki & ia kakou ke hana aku, koe wale no ko'u ninau ana aku, ina paha isl ua maopopo i kekahi poe, na hooilina pili kokoke loa i ka mea m i make, e ola nei?'' wahi a ka loio, me ka nana ana mai maluna al , . ja o keia anaina. o" Ua ku aku la o Mrs. \Vadona iluna, a hoike aku la, oia hookahi wale no ka hooilina pololei loa i koe o mea i make, no ka ui mt * ne °* a na kaikaina poi i o eKoni Hikona. a Ika lohe ana o Kenerala Odela i kela n.. hoakaka, nana mai <* la oia maluna o Mrs. Wadona me ka helehelena kuoo,* eia nae he wahine o Mrs. \Vadona i piha me ka maalea, a ua komo nui oia iloko o na ano anaina like ole, nolaila aole i lilo ka nana pono ■h; aku o kela kanaka iaia, i kumu e wiwo iho ai ua waUine nei, aka ke noho maikai wale mai la no oia, me he mea la, aole ona ,p -■anaia aku e kekahi mea. "He mea kaumaha maoli na'u ka hoike ana ae i ko'u manao, no ka loaa ole ana he palapala kauoha hooilina," i pane ae ai o Mrs. Wadona, i ka wa a ka loio i olelo mai ai iaia, oia ka hooilina holookoa o na waiwai apau o Keoni Hikona, me ka hoomau ana aku nae i kana kamailio ana: "Ina aia he hoomanao iloko o keia keonimana," me ke kuhikuhi ana aku i kahi a Kenerala Odela e noho mai ana, "i na makemake o kuu makuakane hanauna, no kana mau mea i hooili aku ai maluna o na kauwa, alaila e lilo no i hana hauoli loa na'u r ka hooko ana aku ia mau mea apau." "Aole o'u makemake, e lawe mai a auamo iho i n ako'iko'i maluna o kuu mau poohiwi no ka hoike ana ae i na mea a kuu hoaloha i makemake ai, e hanaia aku no kona mau waiwai, koe wale no nae keia, ua maopopo loa ia'u kona makemake ana e koE mo pu mai kekahi mea ana i aloha loa ai, iloko o ka mahele like ana i kona mau waiwai me Mrs. Wadona.'' "E hiki ana anei ia oe ke hoike ae. i ka inoa o ka mea a Keoni Hikona i makemake ai e loaa pu aku iaia kekahi mahele o kona 0 mau waiwai?" wahi a Mrs. \Vadona, me ka hookuoo ana ae i rr , Q kona ano. "Mamua o ko'u pane ana aku i kau ninau, pehea, he ohana no 1 anei kekahi ou e pipilipaa aku ai ka noonoo o Keoni Hikona?" i d pane aku ai ke Kenerala Odela. a "Aole loa o'u ohana i koe e ola nei, a o ka mea oiaio no ea, aole 0 o'u kaikunane, a kaikaina paha, owau wale no ke keiki hookahi a ko'u mau makua. O ka ohana pili kaawale ia'u, oia no ke kaik ka;māhine a kuu makuahine hanauna, ia makou e noho pu ana, r e kapa ana no maua ia maua iho he mau hoahanau, oiai nae aole •* o maua pili maoli ma ke koko. Ua make kahiko oia he mau makahiki ae nei i hala." "Pehea,_aole anei he mau keiki mai iaia mai e ola nei?" "Ae; he keikikane hookahi kana e ola nei, he kanaka opio kahakii, e noho nei ma Nu loka, manao anei oe, o kela ke kanaka opio a Keoni«Hikona, i makemake ai e holo aku kekahi hapa o kona mau waiwlai maluna ona?" "Ua konoia mai au e hoike ae i ko'u manao, o ua kanaka opio nei. ka kuu hoaloha i ake ai e holo aku kekahi hapa o kona mau waiwai iaia. Aole no i heluhelu mai o Mr. Hikona i na mea apau i kakauia nialoko o ka palapala kauohha hooilina imun o'u ua hoakaka mai nae oia i na mea maloko o kela palapala, o ia kona hooili ana i kekahi mau mea maluna o kana poe kauwa; a ma kana mau leka i kakau ae ai ia'u, e hoakaka pu ana oia, no kekahi wahine ana i minamina loa ai, i make, a ma ko'u manaoio maoli no, o ke keiki a kela wahine, ka mea ana i manao ai e holo aku kekahi hapa o kona waiwai." "He mea pohihihi maoli keia, no ka mea aole oe i maopopo, o ua kanaka opio nei i'o ka mea a Mr. Hikona i manao ai, he mea koho wale no kena au e kamailio mai nei," wahi hou a Mrs. \Vadona, ma ke ano hoihoi ole, e malele aku kekahi hapa o na waiwai i manaoia nona, i kekahi mea okoa ae mawaho ona. Me ka pane hou ole mai, nana'mai la ke Kenerala Odela maluna o Mrs. \Vadona, me na manao hoowahawaha iloko ona no kela wahine, o kona ku ae la no ia iluna, a haalele aku la i kela keena. Nolaila mamuli o ka loaa ole ana o ka palapala kauoha hooilina a Keoni Hikona, ua holo aku la na waiwai apau apau o kela kanaka maluna o Mrs. Wadona, ua hapaiia ae hoi ua wahine nei, mai ke kulana haahaa mai, a i kekahi kulana hanohano me ka nui o kona mau waiwai. He hookahi haneri me kanalima kaukani dala* ka waiwai o Mr. Hikona, a o Mrs. Wadona nae ka mea nana e ai hookano aku ana i ua mau dala nei, me kona noonoo ole e niahele aku i kekahi hapa no Mr. Hakona, ke kanaka opio i hooiliia aku ai ka hapalua o na waiwai, elike me ka palapala kauoha hooilina a Mr. Keoni Hikoka. Me kela waiwai nui nae, i loaa aku la ia Mrs. Wadona, aole no ia i lilo i kumu e hoohauoliia aku ai ka manao o kela wahine, no ka mea aia na waiwai o Lola kela kaikamahine ana i hoowahawaha loa ai, ke ku mai la he pulakaumaka imua o kona alo. MOKUNA XXII. Ma kela manawa a Lola e noho ana maloko o ka halepaahao, o ka manaolana wale no iloko ona, no na kokua iloko o keia wa 0 ka pilikia. ke kau mau la maluna o Elioka; aka i kona lohe ana. ua loohia o Elioka me kekahi ma'i kupilikii loa, ua lilo ia 1 mea hookaumaha aku i kona noonoo, me kona hoikeikg ole ae ma kona helehelena, aka ke uumi malie wale la no oia iloko iho ona. E kipa mau mai ana no o Kauka Vana Dona e ike iaia i kela ame keia manawa, me ka hoolana mai i kona manao, aole e hookaumaha no ke kanaka opio, aka nae ma ke ano o na olelo a kela kauka e kamailio aku ana imua ona, aole e hiki i ua o Lola ke hoohewahewa: i ke ko'iko'i maoli o ka pilikia i kau aku maluna o Eloka. E kipa mau aku ana no o Akeneki e ike ia Lola i kela ame keia la, a i ko laua wa e hui ae ai, e hoikeike mau mai ana o Lola i kona mau ano hoihoi, aka iko Akeneki manawa e haalele hookahi aku ai iaia, e hoi hou mai ana no kela ano hakanu ona, a no kekahi manawa loihi, he hokahi wale no ona wahi e noho ai, me ka pupuu ana o kona mau lima, me ke kuiou ana o ke poo ilalo, a iiuna wale 'no o ka papahele kona mau maka e nana ai, me 1 he mea la, ua poho kona mau manaolana apau, no kona pakele mai ke karaima mai i kahihi wale ia aku maluna ona. Ke emi mau mai la ko Lola wahi«kino, a ua hopohopo loa hoi o Kauka Vana no ke kau mai o kekahi poino nui maluna ona, mamua ae p ka hoea ana mai i ka la e hooloheia ai o kona hihia. O Kauka Vana Dona kekahi i emi mai kona kino, i kau a mea o ka nui maoli o kana mau hana, e loaa ole ai iaia ka moe maikai ana i ka po, eia nae, e hana mau aku ana oia i na mea apau e hoohauoliia ai kona kaikuahine, a e makaala mau ana no hoi ma ka hele ana aku e ike ia Lola maloko o ka halepaahao, a pela : hoi ke ala ana ma ka moe ma'i o EUoka kona hoaloha.

Ma kela ame keia manawa ana e haalele aku ai ia Lola, aole e nele kona liaawi ana aku i na olelo hoolana manao imua o kela kaikamahine, me ka pane okoa ana aku: "Mai hoopau i kou mau manaolana, aka e noho me ka hoomanawanui, a iloko o ka wa pono, e oili mai ana oe mailoko mai o keia pilikia, me ka lanakila, a hui hou no kakou apau iloko 0 ka hauoli." Ma kekahi Ia nae, i ua o Kauka Vana Dona e noho ana ma ka lanai o kona hokele, hooho ae la oia i keia mau olelo i ka 1 ana ae: "Heaha la ka'u mea e hana ai? Me he mea la, eia kekahi kuahiwi nui ke kau pono iho nei maluna o'u„" a haule aku la oia hiamoe no ka hooluolu ana maluna o kekahi ko-ki loihi. Ua lohe mai nae o Akeneki i kela mau olelo i hoopukaia ae e kona kaikunane, nolaila hele mai la oia, a hoopa malie iho la maluna o ka poohiwi o Kauka Vana Dona, me ka ninau ana iho: b "Heaha keia pilikia nui i loaa ia oe e kuu kaikunane? Pehea, ua kupilikii loa anei ke kulana o Elioka?" "He o ia mau no kona kulana, eia no oia ke hakoko nei mawaena o ka make ame ke ola," i pane ae ai o Kauka Vana Dona i kona kaikuahine. "O kela wale no anei ka mea nana i hoopilikia aku ia oe e kuu kaikunane? Aole anei he mau kumu okoa hou ae kekahi?" me ka nana pono loa ana aku o Akeneki i ka helehelena o kona kaikunane. "Heaha ke kumu o kou innau ana mai la ia'u i kena mea?" wahi a ke kauka opio me kona ala ana ae iluna, a huli papu mai Ia imua o Akeneki. "Eia no ke kumu; ma ka'u mau mea i kamaaina i ke ano o na kauka, aole he hoopilikia o ko lakou noonoo, ina no ke kupilikii wale no o ka ma'i maluna o kekahi niea; pela au i hooninau wale aku Ia no ia oe, malia paha he kumu okoa ae kekahi mawaho o ka pilikia o kou hoaloha." "E hoomanao oe e kuu kaikuahine, he hoaloha pilipaa loa o Elioka no'u, nolaila i ka loaa ana o kekahi pilikia ano nui loa iaia, aole e nele ka loaa o ka manao kaumaha ia'u nona,"' i pane mai ai o Kauka Vana Dona, ma ke ano hoolalau, no na olelo a kona kaikuahine. "He mea oiaio no kena au e kamailio mai nei, aka nae aia.kekahi poe mawaho ae o kou hoaloha, i aloha aku ia oe, a ua lilo i hana nau, ka nana ana aku no ko lakou pono; nolaila mai lilo ka pilikia o l:oti hoaloha, i kumu e hookaumahaia ai kou manao, aka e hook;»— : kekahi o kou mau manawa kaawale ma ka hui pu ana makou," alaila kulou iho la o Akeneki ilalo, me ka honi e aku i kona kaikunane. "Me na mahalo he nui ia oe e Akeheki," i pane ae ai o Kauka Vana Dona me ka leo oluolu loa, no ka mea ua hoopa maoli ia aku kona uhane, mamuli o na olelo a kona kaikuahine me kona pane ana mai nae: "O keia kekahi liana ano nui loa mai kinohi mai ahiki i keia wa." Me kela mau.olelo a Kauka Vana Dona„J kamailio mai ai, ku ae la oia iluna, a holoholo iho la me na wawae awiwi, aia hoi o Akeneki ke nana mai la i kona kaiksTnane, me ka loaa ana aku o na hoomaopopo ana iaia, aia kekahi mau pilikia ano nui, mawaho ae o ka ma'i o Elioka, ke kumu i emi pu mai ai ke kino o ke Kauka opio. No kekahi manawa loihi kela holoholo ana o Kauka Vana Dona me ka hoopuka hou ole ia o kekahi mau olelo mawaena ona ame kona kaikuahine, hopu aku la i kona papale, o ka haalele iho la no ia i ka hokele. I kela noho hookahi ana iho hoi o Akeneki, ua hiki ole iaia ke uumi iho i kona mau waimaka aka hoohanini okoa aku la oia, i kau a mea o kona hopohopo loa no ke kulana o kona kaikunane. Ua hoohakalia loa ia ka hoea ana mai o kona makuahine, mamuli o ka ma'i o Liliana, nolaila aole he mea maalahi ka noho ana o kekahi kaikamahine opio ma kekahi aina malihini, iloko o kona mau manao kaumaha no kona kaikunane, a kaumaha pu hoi no kona hoaloha e paa mai la iloko o ka halepaahao, ka mea ana i hopohopo loa ai, aole e hoopakeleia ae ana mai ke kau o na ahewa ana a ke kanawai maluna ona, oiai aia ka manao ku-e o ka lehulehu maluna ona. Aole nae i loihi loa kela hookahe ana aku o Akeneki i kona mau waimaka/ no ka mea iloko o kona nanea, aia hoi, ua hoea mai la kona makuahine, a na kela ano hoihoi o kona makuahine, a no ka ike ana iho no hoi, ua loaa kona kokoolua ma kela wahi, ua auhee koke aku la na ano niaikai ole apau mai ua o Akeneki aku. He hookhi palia hora mahope iho o ka hoea ana mai o Mrs. Vana Dona, ua huli hoi mai la o Kauka Vana Don«t no k.i hokele, a oia pu kekahi i hoomamaia ae na manao kaumaha, i ka ike ana mai i ka makuahine. Mahope o ka nanea iki ana no kekahi manawa pokole, i koi mai ai ke kauka opio i kona makuahine, no kona makemake e kukakuka pu me ia, maluna o kekahi ninau ano nui loa, ana i makemake ai e loaa na a'o ana aku a kona makuahine iaia, no kana mea pono e hana ai. No kela koi a Kauka Vana Dona i ka makuahine e kamailio pu laua, akahi no a hooiaio iho o Akeneki, i kana mau mea i ke kumu oiaio o ka pilikia i loaa' i kona kaikunane; nolaila ua komo ae la ka makuahiue me ke keiki maloko o kekahi keena, 0 laua wale no a noho hookahi iho la no hoi o Akeneki, aka i ka oili hou ana mai o ka makuahine iwaho, ike koke aku la no o Akeneki, i ka liele o na maka a upehupehu, e hoike mai ana no ka uwe ana o kona makuahine. "Ke hoomaopopo aku nei au ma kou mau ano e mama, ua like no ko kaua manao hopohopo no Kamaki, aole anei pela?" wahi a Akeneki, ma ke ano hhomaoe, i walii e kamailio aku ai kona makuahine, i ke ano o ka laua mea i kamailio ai me Kauaka Vana Dona. "Ua pololei oe e kuu kaikamahine i kamailio mai la, ua hele maoli ko kaikunane a emi pu i keia manawa, a he kanaka ma'i oia ke nana aku. Ua hoike mai nei oia i na mea apau e pili ana ia Elioka ame Lola, no ka maopopo ole o ka hopena e kau aku ana maluna o laua: aka nae aole ia he kumu no kakou e hoopau ai i na manaolana no ko laua palekana mai na poino mai. E hoomanao pu kaua e Akeneki, na na lima noeau i hilo i na maawe kaula apau o ko kakou ola ana, o ke Akua wale no ka mea 1 ike i ka mea pono e hana mai ai no kakou apau." "Ua hoomama mai oe e mama i ko'u mau manao kaumaha me kena mau olelo au," walii a Akeneki me ka moe ana mai o kona poo ma ke alo o kona makuahine, a apo ae la hoi kona mau lima ma ka puhaka, me ka pane hou ana mai: "Ke hoomaopopo nei au, ua loaa maoli no ia Kamaki kekahi pilikia ano nui loa a'u nae e hiki ole ai ke olelo ae no o ia mau pilikia." "Eia no ka mea oiaio loa, ua nui maoli na ma'i kupilikii a Kamaki e lapaau nei, a no kona makee e loaa ka palekana i kela poe ma'i, aole oia i nana no kona pono, aka ua mauna maoli aku no oia iaia iho, no ka pono o ha'i." No keia hoakaka a ka makuahine, pau loa ae la ko Akeneki kuhihewa, aka ua pololei kana mea i hoohuoi mua ai, aia he mau kumu okoa ae ka mea nana i hoopilikia aku i ka noonoo o ke kanaka opio, a ike pu iho la no hoi, aole i makemake kona kaikunane e ike kekahhi mea i kana meahuna, aka o kona makuahine no, nolaila he mea maikai ole nana ka niele wale ana mai i kona makuahine. no na mea a kona kaikunane i kamailio mai ai imua ona. (Aole i pau.)