Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 32, 9 August 1923 — NA MANAOLANA LAHA HOU O KA LAHUI HAWAII. [ARTICLE]

NA MANAOLANA LAHA HOU O KA LAHUI HAWAII.

* Aole pahu hc ninau oi aku oka * iini nui ia e kakou, mamua o keia e loaa ka laha hou ana o ka lahui Hanooooo holomua, eia lakou ke iini nui uei e hoea io mai ka la e ikeia ai ka ulu hou ana ame ka hoolaupa'i hou ia ana o keia lahui mahina o keia mau Paeaina. Mai ka loaa mua ana mai o keia Paeaina ia Kapena Kuke, ahiki inai i ka la i loheia ai kela mau olelo wanana, "He mau makahiki helu no i koe, a nalo aku ka lahui Hawaii,,' ua lilo keia ninau i mea aoonoo nui ia e na kanaka Hawan i makee i ka lahui, a i makemake e 3oaa hou kona ulu ana. I na makahiki i hala aku, oiai keia m*u-Paeaina e noho hoomalu- - ia ana e na kanaka Hawaii no la3to« iho, ua ulu ao no keia makemaiie Uoko o na Moi o kakou, a ua imi no i mau alanui e hiki 10 ai e loaa hou ka ulu ana, aka, aole nB e i ldaā ahiki wale mai la iha la ' i lilo aku ai na hooponopono aupuni w malalo o kfia a k.kou e noho|

uei- • lTa manaoiA o ke kii ana aku 1 na lahui i ane like mo kakou, a i ole i ikeia ka Lahui Polenesia, a hoohuimai me na Hawaii ma ka noho mare aaa, ke alanui e loaa ai ka ulu hou ana. TJa hoaoia keia maa manao, ? ua haul«J»u no. Aka, ua hoaoia J,ae a ua hiki ia kakou o keia la ie aku, he mau manao iini kai alii i haixa i keia mea. keia t Akm, ka- «mi ana o keia ia%ui mamuli o ka nele o k ahoohanau 'ena mai o iia wahine Hawaii i na lieiki, aka, aia ma ke ola ole o keia rnau keiki i hanauia mai, a ina pana Moi o kakou i imi malaila l keia kumu, a hoao e lapaau i ka \.iiikia, ke manao nei ko oukou meaJtakau ina la, ua holomua ka lakou hoao ana. Aole, ua hoao laJiOU ma na 'ano e ae, a ua loaa ole ia holomua. I keia la, ua hiki loa Ja kakou kc ike il>o ma na hoike ti ka Papa Ola, he nui a ua lehulehu ao na keiki i hanau mai na makua4iine Hawaii mai. Ina ua nui ka 3ianau ana, a ua nele nae i ka ulu «pna, aole anei aia ka pilikia ma iahi o ka malama ana i keia mau ■keiki i loaa mai na puhaka mai o na jnakuabinc Hawaii? A ina 0 keia iea pilikia, aole anei e hiki e iiui i ke alanui o ka loaa ana o sicia pilikia, a i ka loaa ana hoao e 3«paau malailal . I keia la, eia ko koikoi o keia *unau maluua o kakou na Hawaii *« manao r.ei e loaa hou ka laha o na kauaka Hawaii. He nui «a kumu e pono ai kakou o hooikaīka no ka loaa ana o keia ulu hou «na. A e lilo ana i mea hoouluulu jtnau ia e ko oukou naeakakau, 110 lta mea he ninau o pono e komo jui ia mai e kakou, a e hoaoia e liana i na bana e hiki ai e loaa ka ji!o hou ana o keia lahui. * Xo ko oukou meakakau, aole i kona manao ana e hiki ana no £ loaa he manaolana no keia ninau. A e ike akuana no kakou, i na haya o keia »hna aku, 'e 'lilo ai ia # l»au mea, i mau mea e koi mai ana ka manao o kela ame keia kanaka 3Ra-waii oiaio, e hooikaika.no ka loaa o ka ulu hou ana o keia lahui. J Iloko o na makahiki i hala aku, iiole he kanawai i hanaia mai no Jta pono o keia lahui, elike me keia lianawai hoopulapula. He oiaio no, £ole ka lahui i lilo i mea lokahi iialana o keia mau hoolala ajia, aka, Lol« no ia he mea hou i ko lakou lahui, a aole no paha he mea ano " jiui ka manao ana e loaa io he lo- - fahi ana, aka, ina e loaa io ana pa Hawii kupono no ka hoi ana Inaluna o keia mau aina, a ma ka aku ke loaa nei no, a oi aku, a £ nee malie io ana no paha na hana ua pau ka maka'u ana no ia £uiau, no ka inea, na na hana no &• ke kanawai ame keia poe kanaka £ hoi nei iluna o ka aina e hooia »iai i ka oiaio o na manaolana no |a kumuhana. J Aka, o ka ninau nui i keia mapawa, o ke alanui e pau ai keia £ta'i nui koikoi iloko 6 ko kaKou ioho lahui ana, o ia hoi, ka make |iui ana o na keiki Uilii a na malraa Hawaii o keia mau la. 5 Ma ko'u manao ana he nui no na j a e hoakaka ana au maluna • 5

o na kumu a'u i ike ai, a o manao nei hoi he mea nui ia mau kumu. Ku mua, no ka loaa ole o na liome kupono o n«i makua. He mea oiaio, ina e pelapela na home, a i Gle liilii aīiiki ole ke hooleaawaleia na makua mai na keiki liilii mai, a e

noho pu ana/ a e ai ana. ma Jcahi moe, he kumu io no keia e make opiopio ai na keiki, no ka inea, o na ea ma'i, a o n«\ ea kupono ole, e hanu mau ia ana e kekahi me.i uuku, e lilo ana'keia mau mea i mea e hoonawaliwali mai ai i kela keiki, a o ka hopena, i ka loaa ana i ka ma'i, e loaa ole ana i kela keiki ka ikaika pono e pale aku ai i kela pilikia. Ma ko'u manao ana, ua nui io no na keiki i make mamuli o keia pilikia.

O ka lua o na pilikia, o ia no ka ioaa ol" ana i na keiki liilii a na Hawaii » ka ai ku)w)no i ka maiiawa uuku a nawaliwaii o ke kino. Ua hiki ia'u e hoiko aku i kekahi poe heluhelu o keia mau kolamu r aole e hiki g he mea kupoMo ka ana i na keiki i ka ai

e ai ia ana no e na inakua. A o ka hapanui o ua m.tH.:s i.auai keik.-, ,ia J.auaiia ke keiki int ka palaoa ame ke kope wale no, a mamuli o keia' mau ai kupono ole, ua nui io uo na keiki liilii a na Hawaii i holo aku i ka make. Na keia mau hana i hoonawaliwali mai i ka pii ana ae o ko kakou lahui. A ua ulu mai keia loaa ole o ka ai maikai, aole no ka nele i ke dala ole, a i ole no ka loaa ole o ka hana i ke aka, mamuli o - pau an.ip naUaKi i ka lu 'ia ?o na dfea pomaikai A iwaena '-o na mfea o keia ano, ua hiki paha 6 manaoia, o ka Tama ke kumu nui, a ua leapili pu ia mai ka piliwahvai. He mau hewa ano nui a hoopilikia io no keia. 0 ka lu ana i ke dala no ka rama, aole wale no e nele aaa ke kanaka i ke dala, a mamuli o ia nele ana, e loaa ole ana ka ai kupono a ka .ohana, aka, ua hoouawaliwali pu mai i ke kino o ke kanaka. Ua ike no oukou ko oukou meakakau he mea ino ka e ka poe heluhelu, aole manao o rama, ina e ai kuponoia 'ana, aka, o ka ai kipalale, ke iumu pilikia, a i leeia mau la o ka loaa o na rama inoino, a kupono ole i ka inu, e lilo ana keia, i mea hoopilikia loa mai i na kanaka e ai ana i keia !mea. O ka piliwaiwai kekahi mea [ lioouele loa mai i ka ohana i ua jmea e loaa ai ke ola kino maikai. jE nelo ana ke kanaka i ka ai ame ika i'a, ame ka pono e ae o ka noho iana o ka home. Eia kakou ke ike aku nei i na wahine o kipa ana. | Aka, ehia la o lakou i loaa ka waiwai ma keia hana o ka piliwaiwai. Aole paha he loina piliwaiwai i oi aku ka apuhi ame ke kolohe elike me keia piliwaiwai ma ke kipa, a ina e huli pono iho ana ke kanaka piliwaiwai kipa i ka polōlei o keia mau olelo e loaa ana no.

0 kc kipa, ua maopopo ia kakou, ua piha i na kulana e hiki e kol«he mai i ka mea e koho aku ana i kana hua. O ka mua, aole oe'malaila e ike ai ina paha ua hanaia mai ka pololei a i ole paha. .Ua hiki loa i ka mea lawe hua ke komo pu aku me ka mea nana ka banako e apuhi mai ia oe, ka mea koho huu. A o ka lua, aolio e weheia mai ana ka hua, aia no a komo aku kau hua. Mawaena o ka manawa i konio aku ai kau hua ame ka mauawa e weheia mai ai ka pahu, ua loaa loa ka manawa loihi kupono i ka mea banako e hoololi ae ai i ka hua pololei, a hooneleia mai oe e ka mea koho hua. A o,keia hoololi ana ka niea nana e hoonele mai ia oe i na mea au i manao ai. A o kekahi no hoi, ina e nui loa ana kau mau dala i hookomo ai, he mea maamau ka hoike ana mai o ka banako, ua polio, a ua liiki ole e ukū mai ia oe no kau mau elala i puka. Ina ke kanaka piliwaiwai e noonoo iho ana, ehia la manawa ona i puka ai, a ehia ln manawa i poho ai, e loaa ana iaia, ua oi aku na manaua o ke poho mamua o nu manawa o kona puka ana. 0 ka mea jo»o o hana ai, oia no ka malama ana i kekahi buke hoomanao, a e hoopaa i na dala i hooliloia aku no keia hana, a e hoopaa pu ! na dala e loaa mai ana <na ke nno h»? puka, a aole loa ke i...mal<a i ikf! ana ua oi ae ka puka mamua o ka IUo. ' .