Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 34, 23 August 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

L'a lilo kela hele holoholo ana i mea e hooia ae ai ke kulana maikai o Bese, nolaila ma na la mahope mai, e lawe siiau ana ke kauka opio 'i kana wahine hoopalau i ka holoholo maloko o ka paka, o ka hopena i ikeia mamuh o kela hana. o ia no ka popohe mai o ka ula ohelohelo ma na papalina o 13ese, a hoihoi mai la no hoi kona mau ano apau. ?vle kela mau haawina maluna o Bese, ua hoohauoli loa ia aku o Kauka Vana Dona aole wale no ka lanakila o kana man hooikaika pauaho ole ana, e hoopakele ae i ke ola o ke kaikamahine, opio mai ka make mai, aka no ka piha o kona puuwai, nie na haawina ilihia o ke aloha oiaio, iaia e nana aku ana, a e hoolohe aku ana i' na olelo apau e puka mai ana mai ka waha mai o Bese. Me kel.a niau haauina nae o ka hauoli e hoopuni ana i kc kauka opio, hookahi wale no wahi mea nana i hookaumaha mai i kona noonoo, o ia no ka ike aku i kona makuahine ame kona kaikuahine, i ko laua noonoo nui no Lola, e paa mai la iloko o ka lialepaahao, me ke kakali ana, o ka hoea mai o ka la e hooloheia ai kona hihia pepehikanaka. MOKUNA XXIV. Xo Elioka Hakoka hoi, ua ikaika maoli ka ma'i i loaa iaia, ar,he wa a haalele mai oia i keia ola ana, aka mamuli wale no o na kiai ame na hooikaika pauaho ole ana a Kauka \ ana Dona kona hoaloha, pela i hoopakeleia ae ai oia. Ma kekahi po, o ka po ia i manaoia ai e haalele iho ana o Elioka i keia ola ana, ma ka aoao o kona moe ma'i o Kauka Vana Dona, ahiki i ke ao ana. He mau hora loihi, ka waiho maule ana o kela kanaka opio, me he mea la ua make maoli oia. me kela kulana nae, aole loa ke kauka opio i haawipio, aka e haawi mau ana oia i ka laau no ka hoihoi hou ana mai i ka ikaika iloko o kona hoaloha, he mea oiaio, iloko o kela hooikaika ana, ua pohala hou ae la o Elioka, a kaakaa ae la kona mau maka, me ka nana ana mai maluna o kona hoaloha, aole ka hoohewahewa, a uluahewa paha o kona noonoo, aka ua hiki loa iaia ke hoomaopopo i na mea apau e hoopuni ana iaia. Mamuli o kela pohala ana ae o Elioka mailoko mai o ke kulana kupouli, nonoi aku la o Kauka Vana Dona iaia, e hookuu mai no kekahi mau minuke uuku, ia wa i komo ae ai ke kauka opio maloko o kekahi rumi kaawale, a hooho ae la i keia mau olelo o ka hoomaikai. "E hoonaniia ke Akua! Ua hala aku la ka poino, a ke olino mai nei na manaolana no ka palekana," alaila hookahe okoa aku la oia i kona mau waimaka o ke aloha no kona hoaloha. laia i holoi ae ai i na waimaka mai kōna mau lihilihi ae, hoi hou mai la oia noloko o ka rumi a Elioka e moe ana, a 0 ka mea mua loa a Elioka o ka ninau. ana mai, oia no o Lola. **He maikai ko Lola ola kino i keia manawa, a ua huli hoi hou mai nei oia," wahi a Kauka Varia Dona, i hoike aku ai i ka mea oiaio loa, no kona manao, he mea ia e hoauheeia aku ai na noonoo maikai ole mailoko aku o kona hoaloha no Lola, ke kumu nui, nana i halihali mai i ka poino maluna ona. Me he mea la, ua lilo paha na olelo a Kauka Vana Dona i kamailio aku ai i mea hooluolu i ko Elioka noonoo, no ka mea onioni ae la kona kino nawilwali, a nui iho la no hoi kona hanu, o kona haule aku la no ia hiamoe, aole he hiamoe o ka mea i nele i ka noonoo maikai, aka he hiamoe ana o ka mea i maha kona uhane. I ka wa i loaa aku ai ka lohe ia Lola, no ka manaolana, e hoopakeleia ae ana o Elioka mai ka make mai, ua lilo ia i nuhou hoohauoli loa iaia, lamalama mai la kona helehelena, me he mea la aole he kaumaha iloko ona, o kapa mea wale no nae e kahaha loa la, o ia ka loaa ole ana aku iaia he mau olelo hoolana mai ia Elioka aku. Ua maopopo loa i ua o Lola, ua haulehia o Elioka i ke aloha nona. aole nae i loaa aku keia ike iaia, mai ia Elioka ponoi aku, aka mai kekahi mea okoa mai, a ua o Lola no hoi i ike ai nona iho, o kela wale no ke kanaka opio hookahi i aloha ai, me kona hunakele ana nae ia meahuna iloko wale iho no ona. "Ina no ke auhee loa aku o ka poino mai ia Elioka aku, alaila e hiki ana ia'u ke ike hou iaia, a nana aku ma kona mau maka. a hoolohe aku hoi i kona leo; he mau mea hoohauoli mai ia i ko'u manao, me ka nana ole i ka hopena e kau mai ana maluna o'u, ma keia hihia," i kamailio wale ae ai no o Lola iaia iho, I ka loaa ana ; o ka ikaika ia Elioka mahope mai, ua noke mai la oia i ka ninau ia Kauka Vana Dona, e pili ana ia Lola, a hoike aku la no hoi oia, no ka hopuia ana o ke kaikamahine opio, no ke karaima pepehikanaka, ame ka hoopaaia ana maloko o ka halepaahao; aole nae i lilo kela mau hoakaka a ke kauka i kumu e hookahahaia aku ai ko Elioka ma~ nao, oiai ua maopopo mua no iaia, e hoea mai ana kela pilikia maluna o Lola i kekahi manawa, eia nae ma kona helehelena ke nana aku, me he inea la ua loaa mua kekahi ike iaia, e lilo ana ka poino i kau aku maluna o Lola, i kumu e aku ai ahiki i ke kaa ana na kekahi mea okoa aku e auamo maoli 1 na ko'iko'i o ke karaima i kahihi wale ia aku maluna o ke kaikamahine opio. Ma kekahi la nae, ia Kauka Vana Dona e pii aku ana ma na anuu o ke alapii, e hoea aku ai no ka rumi o Elioka, ua nookahaha loa ia kona manao i ka ike ana aku i kekahi makai e ku mai ana.ma ka papahele elua, a i ka hoea ana aku o ke kauka no kahi a ka makai e ku ana, ia wa i kamailio koke mai £.i ke kanaka o ke aupuni i ka ninau ana mai: "Pehea ke kulana o ke kanaka opio e waiho mai nei i ka ma'i. malalo o kau lapaau ana?" Hoomaku'e ae la na maka o ke kauka opio, no kela ninau a ka makai, aka pane mai la no nae oia i ka i ana mai: "Ke pii liilii ae nei kona maikai i keia manawa, aole loa he hopohopo i koe «o kona palekana mai ka make mai." "Aole anei i loaa iaia ka ikaika e hiki ai i kekahi mea ke hele aku e ike iaiaf" "Aole i keia manawa." "Pehea ka loihi, alaila hiki i kekahi mea ke ike iaia?" "Ma ko'u manao, iloko o ka pule hookahi mai keia la aku, e hiki ai i kekahi mea ke ike iaia; aka heaha kau i makemake ai i kela kanaka? opio ?" "He palapala pili oihana ka'u i makemake ai e heluhelu aku imua ona," wahi a ka makai, me ke pa'i ana ae o kekahi lima, ma kona umauma, me he mea la, he'hoailona e hoike aku ana i ke kauka, aia maloko o ka pakeke o kona kuka, kahi o ka palapala i waiho ai. "Aole e hiki ia oe ke ike iaia i keia la, aole no i kela la aku,

e kakali malie oe a hala ka pule hookahi, no ka mea, ke hopohopo loa nei au, i ka wa o kekahi mau hana hoopihoihoi noonoo e laweia ai imua ona, i keia manawa, e lilo ana ia i kumu nona e maule ai, a hoi hou mai kiela ano kupilikii ona, o na la i aku nei." "Ina pela, alaila e hoomanawanui au i ka hooko ana aku i ka'u h'ana, ahiki i ka wa kupono, a i hoike aku no au ia oe e Mr. Kauka, ua makemake loa au e kau aku ko'u mau lima maluna o kela kanaka opio, pehea e ku-e mai ana no nae paha oe ia'u, ke hoomaaloalo mau mai mawaho o keia hale ea?" "Alaila o ke ano maoli anei o kau misiona i keia la, o ia no ka hopu ana ia Elioka Hakoka?" wahi a Kauka Vana Dona me ka pihoihoi. "Ae, o ke ano maoli ia o ka hana a'u i hele mai nei." "Heaha ke kumu hoopii e ku-e ana i ke kanaka opio?" "No na mea no ia e pili ana i ka hihia pepehikanaka, i> hopuia ai o Lola, a e paa mai nei maloko o ka halepaahao." "Aole a'u mau ku-e ana aku ia oe no kou hooko i kau hana, koe wale no keia, e kakali malie oe no kekahi mau la, ahiki i ka ikaika kupono ana o ka mea ma'i a iloko o kela niau la, e hookamaaina aku ai au iaia, i ke ano o ka hana au i makemake ai, i ole ai hoi e hoopilikiaia kona noonoo, i kou wa e hoea kino aku ai imua o koiia alo. Ua hiki ia oe ke holoholo mawaho o keia hale i ke ao ame ka po, a i na manawa no apau au e makemake ai, aka aole loa oe e komo mai iloko nei o keia hale, ahiki i ka loaa ana aku o ka ae mai ia'u aku." "Ua pono ia, o ke kauoha no ia i haawiia mai nei ia'u, e ninau aku, ina oe e ae mai ana, e ike i ka lawehala, a i hoole mai no oe, alaila ua hiki no ke kakali i ka hooko ana i ka palapala hopu, a no kekahi wa okoa aku. O ke aloha? no kou, aia a ike oe ua malaelae ke alahele no ka'u hana, ia wa au e hoea hou mai ai." Me kela mau olelo hope, i haalele iho ai ke kanaka o ke ailpuni ia Kauka Vana Dona, a huli hoi aku la no ke keena o ka oihana makai, oiai hoi ke kauka opio i hele aku ai a komo noloko o ka rumi o Elioka. He ekolu la mai kela manawa mai i kamailio pu ai ka makai me Kauka Vana Dona, akahi no ahiki ia Elioka ke noho iluna, a ma kela la hope no hoi, akahi no ke kauka a hoike aku imua o kona hoaloha, no kona makeniakeia e hopu, no kona komo pu ana iloko o ke karaima pepehikanaka me Lola, aole no i lilo na mea a ke kauka i kamailio aku ai, i kuniu no Elioka e maule ai, a i ole hoopilikiaia aku paha kona noonoo, aka hoike mai la oia i kona manao apono, e aeia aku ke kanaka o ke aupuni e hele mai e hooko i kana hana. Ma kekahi la ae, ua hoea i'o mai la ke kanaka o ke aupuni, a oiai e heluhelu mai ana oia i ka palapala hopu, aole loa he wahi hoailona iki, o ka hopohopo ame ke kaumaha maluna o ka helehelena o ke kanaka opio, aka o ka minoaka kana i haawi mai ai, me he mea la, he wahi hihia ano ole loa kela i kona noonoo. * Mahope o ka heluhelu ana i ka palapala hopu, i hoakaka pu ae ai ka makai, ua hiki no ia Elioka ke noho maloko o kona rumi, aka nae e hoonoho mau ia ana kekahi makai e kiai mawaho o ka puka o kona 'rumi, i ke ao ame ka po, ahiki i ka la e hooloheia ai ka hihia pepehikanaka o Lola, ke loaa i ua o Elioka ka ikaika kupono e hoea kino aku ai oia imua o ka aha, no ka mea ua loaa he mau ike hou ma ka aoao o k'e aupuni, i makemakeia ai kona lioea ana imua o ka aha. I ka hemo ana aku o ka makai iwaho, a koe wale iho la no ke kauka me Elioka, maloko o ka rumi, ua ninau aku la 0 Elioka i ka i ana aku: "Pehea ka loihi a'u e kakali ai, ahiki i ka wa au e ae mai ai ia'u e hoea aku imua o ka aha hookolokolo ?" "Ina oe e malama i ka'u mau kuhikuhi ana apau, alaila e loaa ana ka ikaika kupono ia oe e hele ai imua o kekahi aha kanaka, iloko o na pule kakaikahi wale no." "Ke hooia aku nei au imua ou e kuu hoaloha, d malama no au i kau mau kauoha apau, n£> ka mea o ka iini iloko o'u e noho.nei, o ia no ka hele koke ana aku imua o ka aha hookolokolo, i hoauhee koke ia ae ai keia mau ao hoopouliuli e hoopuni nei ia'u anie Lola. Auhea nae oe e Rokena Wadona, e iikahele loa oe ma keia mau hana hoopilikia au i hookau mai ai maluna o maua, e hoea mai ana ka la, au e auamo ai i na hopena-awahia o kau mau hana!" "Mai hoopihoihoi i kou noonoo e kuu hoaloha, e hoao oe ma na ano apau e hoauhee aku i na mea maikai ole, pela wale no e hikiwawe ai kou maikai," i kamailio mai ai o Kauka Vana Dona, no ka hoomalielie ana i kona hoaloha. 'Ua maopopo no ia'u kou manao e kuu hoaloha, e kakali malie ana au me ka hoomanawanui i na hana hoopilikia a kela wahine, aka e hiki mai ana i ka la a'u e pana'i aku ai i ka ino no ka ino. Pehea ke kulana o kela ma'i au e lapaau mai nei, aole ou wahi mea a kamailio iki mai ia'u nona?" "Ke pii mau ae nei kona maikai i kela ame keia la, a ke haaheo nei au, no ke kaa ana o ka lanakila ma ko'u aoao, aole wale ma ka hoola ana iaia mai ka make mai, aka ma ka hoolilo pu ana iaia, i kokoolua no'u no keia ola ana," wahi a Kauka Vana Dona, me ka hele a pii ka ula ma na papalina. "Ke hauoli loa nei au no keia nuhou, a o oe o kaua kekahi kanaka laki, i ka loaa ana ia oe o kekahi wahine maikai loa, me oe ka'u mau hoomaikai ana he nui, aka nae —" . Aole i pau pono aku na mea ailao Elioka i makemake ai e kamailio mai, aka nui iho la kona hanu, me ka noho mumule ana iho, a o ia ka kona hoaloha o ka pane koke ana mai: "Aole o'u makemake e hoikeike mai oe i kena mau ano ou e Elioka, o hooi loa ia aku auanei ka loihi o kou manawa e noho ai maloko o keia rumi," wahi a Kauka Vana Dona, me ka pane ana mai nae: "Aole au i ike i kekahi kumu maikai o kou hoopau pono ole ana mai nei i kau mau mea i makemake ai e kamailio mai ia'u. Iloko o na pule lehulehu e waiho ana oe iloko o ka ma'i kupilikii loa, ua noho aku au me ka makaala no kou pono, a iloko o ia manawa, aole au i noho pouliuli, no kou manaolana. 1 hoike aku au i ka mea oiaio imua ou e Elioka, i ka wa i loaa aku ai o ka lohe i ka wahine opio e paa mai !a iloko o ka halepaahao, no kou ma'i, ua lilo ia, i kumu e emi pu mai ai kona kino, aka ia'u i hoea hou aku ai imua ona, i kela la aku nei, a hoike aku i k anuhou hauoli, no ke auhee ana aku o kou mau pilikia, lamalama ae la kona mau maka, a hoike okoa mai la ia'u, i ka nui o kona hauoli, nolaila e ike mai oe, aole i poho kou liiau manaolana no kona lilo mai i kokoolua nou ma keia mua aku." "He mau olelo palaualelo no kena au e noke mai nei i ka haanui, aole au e manaoio aku ana, ahiki i kuu ike maoli ana i ka mea oiaio loa!" "Aia no ia i kau kapa ana mai, aka no'u iho, ua maopopo ia'u, ua haulehia kela wahine opio i ke aloha nou, a e hoolohe mai oe. la'u i kamailio aku ai iaia, ua hala na la o ka ho--pohopo no kou palekana, mailoko mai o ka make lalau, okoa mai la oia i kuu mau lima a elua me ka puliki ana iho, a huli aku la kona poo i kahi e no ka huna ana i na kulu waimaka nunui, J hiki ole iaia ke kaohi aku; a ina aole kela he mau hoailona o ke aloha ia oe, alaila ke makemake nei au e lohe i '<au-pane heaha ke ano o kela mau waimaka i hhookaheaia ei ka wahine opio? v "O e kuu hoaloha, mai hoopihapiha mai oe ia'u, me na manaolana poho. Heaha ke kuleana o kekahi kanaka ilihune elikfe me a'u nei ke ano, e manaolana aku ai, e loaa kekahi wahine opio, i kaokoa loa kona kulana mai ko'u ae? Ma na'

ano apau, ku nei he awawa kuhoho nui mawaena o'u ame kela wahine opio." "O ka hauoli, he haawina like ia i loaa i ka poe ilihune ame ka poe waiwai, a ina he manao makee kou, no ko Lola pono o keia mua aku, a pela hoi no kou pono iho Maila o ka'u a'o wale no ia oe, e hooikaika oe ma na ano apiu, e loaa ka oluolu maikai i kou kino." "Pehea auanei e lilo ai ia hana, i kumu hcx>pomaikai mai ia'u, no ka mea i kūlike ai me na hoakaka o rra nupepa, aole he manaolana no'u ame Lola no keia mua aku." "Mai nana oe i ka mēa a na nupepa i kamailio ai no ka mea, ma na ike e waiho nei ma kou aoao, e hoea mai ana i ka manawa e ikeia ae ai ka pololei ole o kela mau hoakaka a na nu-j pepa. Ua loihi loa keia kamailio ana o kaua, aofp oe e kamai-| lio hou i hookahi huaolelo a hala he manawa loāii, aka e hoi koke oe e hiamoe, a hookuu aku i kou kinp, pela me kou noonoo e hoomaha," alaila ku ae la o Kauka Vana iluna, a hemo aku la iwaho, no ka haawi i manaw-a no kona hoaloha e hooluolu ai. Ma kahi nae o ka hoi ana e hiamoe, elike me >ke kauoha a ke kauka, ua hoomau aku la no o Elioka i ka noho ana iluna 0 kona noho, a ua hoopilikia maoli ia kona noonoo, no ka mea aole loa he wahi manaolana iki iloko ona, no ka hoea mai i ka wa e hookoia ai ka li'a ame ka iini a kona puuwaa. laia e noho la a noonoo no kona ola ana aku, me he mea la, he pouli pu wale no na mea apau imua o kona alo. Ina no e hiki ana iaia ke hoopakele iaia iho mai na kumu hoopii mai e ku-e ana a ]ilo oia he kanaka lapakila, me ke kau ole o kekahi kiko eleele maluna iho orja, aole no ia he raea e hooiia ae ai kona kulana no ka mea, he kanaka oia i nele i ke dala, a he kino nawaliwali hoi kona, e hiki ole ai iaia ke lawelawe aku 1 ka hana kahakii, nolaila e hala okoa ana kekahi manawa loihi loa, mamua, o ka loaa ana o ka ikaika i kona kino, e hiki ai ke hele e hana i wahi e loaa mai ai ke dala iaia. He me'a oiaio, ua haulehia oia i ke aloha ia Lola Perekona. me kona puuwai apau, aka o ka upu ana aku nae, e lilo mai 0 Lola nana, o kekah? ia o na ninau paakiki loa, i kona ike maoli iho no i kona kulana nele a ilihune; a aole i lilo na olelo a kona hoaloha,' i kamailio mai ai, i kumu nona e manaoio |aku ai, aia ka noonoo nui o ka wahine opio ana i aloha ai, ona. ! Me kela manaolana poho 110 nae iloko o Elioka, aole loa e hiki iaia ke hoopoina i kekahi hiona ana i ike ai ia Lola, ma kela po hope loa ana, o ka Jiele ana mai, e haawi i kona aloha hope 1 ke kaikamahine opio, iaia i haalele iho ai i ke kulaiiakauhale, a hele aku no kekahi wahi mamao. Me na maka o ka mea i piha i ke aloha, i nana ae ai o Lola iaia, a me kona maai lima 1 haalulu hoi, i haawi mai ai i ke aloha iaia nei, a me ka hooikaika wale 110 oia i uumi iho ai i kona mau manao, i liiki ole ai iaia ke hoopuka ae i ka nui o kona aioha no Lola, a e noi aku hoi i kela kaikamahine opio, e lilo mai i wahine nana j kekahi la. Aole no nae he kumu nui e ae nana i sila i na leheiehe 0 ke kanaka opio, mai ka hoopuka ana aku i ka meahuna a kona puuwai imua o Lola, o ia no kona makemake ole e kaualako mai ia Lola, mai kona kulana waiwai a hanohano mai, a 1" ke kulana haahaa elike me kona; a oki loa aku hoi kona makemake ole loa, e leapaia mai oia t he kanaka i kauka'i aku e komo pu iloko o. na hauoli. ana J na waiwai o Lola. Ua maopopo no i ua o Elioka, ina ua aloha i'o aku o Lola iaia, aole ana kela kaikamahine e nana i ko ia nei kulana haahaa, aka e hapai aku'ana oia i ka mea ana i aloha ai, a kau ma ke kulana kiekie. Me kela hoomaopopo no nae i Loaa iaia, no ka Lola mea e hana mai ai nona, aole i haalele mai ka noonoo maikai.i kona poo, a o ka mea pono wale no hoi ia, 0 ia ke kaa ana ma ka aoao o ke kane, ka malama ana i kana wahine, ame ka hana ana aku i na mea apau e pono ai oia, aole o ka wahine ka mea nana e inalama mai i kekahi kane. Ina he kaikamahine nele a ilihune o Lola, ina aole e kala kahiko, • i noi aku ai o Elioka iaia e lilo mai i wahine nana, a e lilo i mea nana e haaheo ai, ke komo pu ana aku me kana \vahine, iloko o na hakoko ana, me na inea o keia 01l hontia ana, i wahi e loaa ai ia laua na pomaikai, ame ka noho. hauoli ana. • Ina no paha e kaawale loa mai ana o Lola mai kela hihia pepehikanaka mai, me ke kau ole aku o kekahi kiko eleele maluna ona, he hana hiki ole no iaia ke noi aku i kela kaikamahine e lilo mai i wahine nana. Aole loa he ae iki o kona lunaikehala, e hele aku oia me na lima nele, a koi aku ia Lola e lilo mai nana, oiai no nae ua hele kona puuwai a piha o ka hu wale ae no koe, i ke aloha no kela opio. "He keu aku ka noho nele a ilihune, o ka enemi ino loa," i namunamu wale iho ai no ua o Elioka, alaila ku ae la iluna, a hoi aku la noltfna o kahi nioe, no ka hooluolu ana, me ka 'hoao ana e hoopoina, i na mea e hoopilikiaia ai o kona 1100/100. Ma kekahi la ae, i ka wa i hele hou mai ai o Kauka Vana Dona e ike ia Elioka, ua ukali pu mai la me ia kekahi kanaka malihini aoo, i hiki aku paha kona mau makahiki ma kahi o ke kanaono. Ua kahikoia keia kanaka nialihini, me kekahi paalole o na kanaka holomoku, ua liele no hoi kona palule e komo ana a lepo, me kekahi papale kaleponi kahiko ma kona poo, a he mau kamaa buki ili hakumakuma ma kona mau wawae. Ma kona lima e paa ana oia i kekahi mamalu oma'oma'o, a he eke kapolena i hele a ula i ka lepo ma kekahi lima, a ke nana aku iaia, he ku maoli i ka hoihoi ole, me he mea la, mai kekahi wahi kuaaina loa mai oia i hele mai ai. Nana mai la o £lioka i ke kanaka, malihini, me ka piha i ke kahaha, me kona hoike ole mai nae i kona ano hookae i kela kanaka, a 110 ka hoolauna ana aku i ka malihini imua o kona hoaloha, i kamailio mai ai o Kauka Vana Dona. "Ua lawe mai nei au i keia keonimana malihini imua ou i keia la," wahi a ke kauka opio, alaila haawi mai la o lilioka 1 kana kunou ana imua o ka malihini, oiai hoi ke kanaka malihini e noii nowelo aku ana i ke ano o ka mea ma'i, alaila hoomau hou mai Ia no o Kauka Vana Dona, i kana kamailio ana: "Ma ka ulia laki wale no i halawai ai au me keia keonimana malihini, ua loaa mai oia ia'u e ku ana mamua pono o ka papa hoolaha i kauia ai kou inoa, a ua ninau mai oia ia'u ina paha ua ike au i kou wahi i noho ai, ae aku nei no hoi au, alaila koi ikaika loa mai nei oia ia'u, e laWe mai iaia imua ou, no kaj mea wahi ana, he hoaloha kahiko oia no kou makuahine." "Ke hauoli nei au i ka halawai ana me oe e ka malihini, ina he hoaloha oe no kuu makuahine," i pane mai ai o Elioka ma ke ano hoihoi. "Pela i'o!" i kunokunou wale mai ai no ke poo o ka malihini, a pane mai-la: "Ma ka'u mau mea i lohe ai, ua hookauia mai kekahi mau hana hoopilikia maluna ou, he keu aku kela a ka mea maikai ole maoli!" "E huikala mai oe ia'u, no ko'u mahaoi, o ia hoi, ma ka'u hoomaopopo aku nei i na hoakaka a kuu hoaloha, he mea oe i kamaaina i kuu makuahine, o ka'u nae e ha'oha'o nei, aole au i ike mua ia oe, i ko'u wahi wa liilii." Oiai o Elioka i kamailio mai ai i kela mau olelo mamua ae «1, ke holoholo wale la no ke kanaka malihini maloko o ka rame me ka nana ana i na kii e kau ana ma ka paia, pela me na īoho, a o ka hope loa o kana wahi i nana aku ai, o ia ka moe, ne'ka hou ana aku i kona mamalu i ka halii uhimoe. a namuaamu iho la:

"Aole e hiki ia oe ke hoomanao no'u, aka nouiho, aole loa au i hoopoina iki i kekahi wahi bebe hoohana i kona makuahine, oia.no oe. He keu aku kou hoouluhua 1 kou mama, i kou wahi wa liilii, aka nae ua kanaka makua oe i keia manawa ; a o ka mea oi aku o ka pilikia, o ia no kou kulana nawaliwali. "Ae, eia au iloko o kekahi ma'i nui e waiho nei. ua hala nae hoi na la o ka pilikia, aia he manaolana- nui, no kou lanakila i kekahi la e hoea mai ana. Pehea ua kamaaina loa nae paha oe i ko'u mau makua ea?" . "Ua kamaaina au i kou makuahine la Emalaina Kadcla, ame kou makuakane ia Alika Hakoka; a e kapa mau mai ana o Emalaina ia'u o Anakala lopa Tepala. "Alaila ooe anei Aknaala lopa Tepala?' wahi a Elioka me ka hoihoi, no ka loaa ana aku iaia o ana, ua lohe mua oia -i kela inoa. "O ko'u inoa ia, aka nae, aole au i pili ia oe ma ke koko; mai lilo paha au i ohana nou, ina no ko u mare i kou makuahine, aka aole a'u mea e kamailio ai no ia ninau; koe wale no keia ua mahalo nui au i na ano maikai he nui o Emalaina. a ua oi aku no kona waiwaiu? inuia o ke gula maemae loa,' "Ua lohe mau au i ke kamailio o kuu makuahine nou, no kekahi mau manawa lehulehu, a ua maopopo ia u, ua aloha oia ia oe, elike me kana e kapa mau ai o Anakala lopa Tepala, a nana i hoike niai ia'u, ua hala oe no Aferika. a o ke kumu ia 0 ko'u ike mua ole ana ia oe. Ke hauoli nei nae au i ka halawai ana me oe," alaila haawi mai la o Elioka i kona lima akau no ke aloha ana me ke kanaka malihini, me ka hoike jokoa ana mai hoi o kona mau maka i ka hoihoi. "O ke ano ia o ke kamailio ana e ke kanaka opio—ua kulike loa maoli 110 kou mau ano me ko kou makuahine; aole e hiki ia'u ke hoopoina i kona mau ano, iaia ke minoaka mai," wahi a ka malihini, me ka hopu ana aku i ka lima o Elioka, a puliki iho la, me ka noke ana i ka lulu. MOKUNA XXV. Mamuli o ke ano o na hana a keia kanaka malihini, ua liiki ole ia Kauka Vana Dona, ke uumi iho i kona akaaka, nolaila hele okoa aku la oia iwaho, me lea haalele ana iho i ka nialihini me kona hoaloha maloko o ka rumi, o laua wale no. "E oluolu anei oe e Anakala lopa Tepala e noho iho ilalo, iluna wale no ka oe e ku ai!" "Aole au i niaa i ka noho ana ilalo, he oi ae ko'u makemake 1 ke ku iluna," walii a ka malihini, me ka leha ana aku i ka noho i uhiia nie ka veleveka, a Elioka o ke kuhikuhi ana mai, 0 kona noho ia.e noho iho ai ilalo. "Eia no au iloko o ke kulana nawaliwali e noho nei i keia manawa, ua lilo ka uwi $ kōu mau kamaa, i mea hoopilikia mai ia'u, nolaila e ae mai oe e noho ilalo, a kamailio no hoi kaua me ka maikai." "Ua pono kela, ina no hoi paha oe i kamailio mua mai nei, aole au e holoholo wale maloko nei o kou rumi, me ka hoouluhua aku ia pe, me ka ame ka uwi o ko'u mau kamaa pepeekua," alaila noho okoa iho la ka malihini ilalo, aole nae iluna o ka noho i uhiia i ka velcveka, aka maluna o kekahi noho, e pili kokoke aku ana i ka nioe. Me he niea la, ua lilo na pane a keia kanaka malihini, i mea hialaai ia Elioka o kekahi kumu paha hoi, ua lohe mua oia i na ano £> keia.-kanaka mai kona makuahine mai, a ua maopopo hoi, o kela kekahi o na kanaka maikai loa, aole he kulike o kona mau ano mawaho, me na mea iloko o kona puuwai. . "Heaha ke ano maoli o keia ma'i ikaika i loaa ia oe? M i hooniele aku ai ke kanaka malihini, i ka ma'i o Elioka, "He fiva ka hoomaka ana mai i kinohi!'' "0 kela kekahi o na.ma'i maikai ole, a pehea ua loihi anei kou waiho ana i ka ma'i?" "Ae, he mau pule lehulehu keia, ak&hi. tio nae a loaa iki mai ia'u ke ano maikai iloko. o keia mau la "He keu aku maoli a ka mea kaumaha, ina paha ke ola nei kou niakuahin.e* ua hiki loa iaia ke malama ia oe me ka maikai, no ka mea ua ike oia i na mea kupono loa no ka poe ma'i. Ke hoomanao nei au, o Emalaina ka mea nana i malama ia Keoni Hikona, ke kupunakane o kou makuakane hoahanau, ahiki i ka palekana ana. lie nia'i fiva no kona, o kela kekahi o na ma'i a na kauka i hoike ae ai, aole e ola ana, eia nae me k:i maikai wale no o Emalaina i malama ai, me ka hana ana i kekahi mau mea, i hiki ole i na kauka, ahiki i ke kaawale an.i 0 kela pilikia.. Ua aie nui o Keoni Hikona no kona ola ana 1 kou makuahine, e hiki ole ai i kela kanaka ke uku aku nia lee gula amē ke elala. Ua hala nae kou makuahine, me ka nu» e kona ohana," alaila kulou iho la kona poo ilalo no kekaiii mau sekona, a iaia i aea hou ae ai iluna a nana mai la ia Elioka, aole o kela nanaina uahoa maluna o kona mau maka, aka o ka oluolu, a kamailio hou mai la me ka leo malie: "No kekahi mau makahiki loihi ko'u kaawale ana i na aina mamao, a ia'u i hoi hou mai nei, o kekahi wahi mua loa a'u i kipa aku āi e nana, o ia no kela wahi a kou mau makua i noho ai, aole nae he poe i loaa ia'u malaila, he mehamehn pu wale no me ka nele i na kanaka," alaila holoi okoa ae la oia i kekahi mau kulu waimaka o ka hiolo ana mai kona mau lihilihimaka mai, mamuli paha o kona hoomanao no kela mau la kahiko i hala. "Ae, aohe poe e noho nei ma kela home," i'pane aku ai o Elioka, me ka nui ana iho o kona hami. "Ke kaumaha loa laei au i k ahoike ana aku ia oe, no ka hiki ole ke hoomaemae i Ik)U ia kela home kahiko, niamuli o ka pilikia ma ko'u aoao. i ka i niake aku ai o kou makuakane, a koe hookahi iho la kuu makuahine me a'u, he kulana nele maoli ko maua, no ia 'nele, ua konoia mai kuu makuahine, e morakt aku i ka aina ame ko makou home, i loaa ai ke dala e pono ai ko maua noho ana, a i hiki ai no hoi e loaa ia'u he hoonaauao ana; a mai kela manawa mai ahiki wale no i keia wa, o ka ukupanee wale no ka u e uku mau ana, ina paha he nui ka'u mau loaa, e haaioli loa ana au, i ka hoomaemae hou ana aku i kela home." | "Heaha no hoi kou kumu i kuai hoolilo ole aku at i kela home, a ma ke dala ka malama?" me ka nana pono loa ana akn o ke kanaka malihini ma na maka o Elioka. 'Elike me ka loihi«o ka waiho ana o ka ikaika iloko o kuu kino, e hiki ai ia'u ke huli i ke dala, pela ka loihi o kela home kaliiko e waiho malie ai, me ka hoolilo ole ia, no ka mea he home ia o ko'u mau makua i noho ai me ke aloha, no na makahiki loihi, a maloko no hoi o ia home au i hanaiia ai, ahiki i kanaka makua ana, nolaiia he hana ku i ka lokoino ko u hoolilo ana akw i kela home, no kekahi mau dala, e pau wale ai no i ka uhauhaia." Heaha kau hana i wahi e pono ai kou noho ana?" wahi hou a ke kanaka malihini me he mea la, tia kupono ka pane a Elioka i kamailio mai ai i kona manao, no ka makemake ole o ke kanaka opio e kuai i kona home. "He kahakii ka'u hanal" a t o kela hana, aole he mea i maopopo ia'u, koe wale no keia, malia paha he poe kekahi i makemake e hanaia i mau kii no lakou a hookomo iloko o ke tini!" Ma kela pane a ke kanaka malihini, noonoo iho la o Elioka aole i hoihoi kela kanaka i ke ano o kana oihana, eia nae aole ona paaie hou mai, a ia wa i kamailio hou aku ai ka malihini: Ke -ole au e kuhihewa, he noho hookahi no kou ano e noho nei ī keia manawa, aole oe i lawe mai i kekahi wahine, i kokoolua nou e hauoli ai ma keia honua." (Aole i pau.)