Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 34, 23 August 1923 — HE HOOMANAO ALOHA NO KUU AIKANE HELELOA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE HOOMANAO ALOHA NO KUU AIKANE HELELOA.

I ka Lunahooponopono o ke Kilohana Pookela a ka Lahui, Mr. Sol. Hanohano; Aloha oe:—E oluolu hoi kou ahonui, ina he wahi keena kaawale kahi o na kolamu waiwai nui o ka milimili a ka lahui, no ka'u puolo waimaka, a nau hoi ia, e ahai mama aku, i ike mai ai na kini makamaka ame na hoaloha, na pilikana, ame ka ohana, o kuu aikane aloha i haalele mai ia makou. Ua haalele mai o Charles Kealohapauole, Manua i keia ola mauleule ana, i piha i ka inea, ame na popilikia, he nui; kuu no hoi ka luhi, a maha no ka wa mau loa. Ma ka wanaao Poalua, Aug. 7, 1923, mawaena o ka hora 12 ame 1 a. m., ma ke kahua ma'i o Kalaupapa, Mokupuni o Molokai, a imua o kana wahine ame kona mau hoaloha e ku hoopuni ana i kona moe make, i hookuu mai ai oia i kona aho hope loa, a hoi aku la ka uhane i kona mea nana i hana, o ke kino wailua imua o ka wahine ame na hoaloha e paiauma iho ana nona. Auwe kuu ike ole ia oe e; Auwe a'u mau lei e, ka nele i ka makua, hoomakua wale aku ana paha ia hai. E kuu wahine e Lahela e, heaha keia manewanewa nui o kaua? Aohe i nalo aku ia, ulaula o ka lepo, nalo aku ana! Ua puka mai o Charles K. Manua i keia ao malamalama, mai ka puhaka mai o Kalopi (w) kona makuahine ame Kamoa (k) kona makuakane, i ka A. D. 1869, iaia i moe aku la ua piha iaia na makahiki he 54. Ua hoohala oia i ka hapanui o kona mau la o ke ola ana, ma ke kahuama'i o Kalaupapa, Molokai, ua komo oia i ke kahuama'i i ka A. D. 1880, ma ke ano lima kokua no kona makuahine hanai, i ka 11 hoi o kona mau makahiki, i ka 1887 lilo oia i luna hana no ka Papa Ola, ma ke ano he kamana, he mikanika maopopo hoi ma kana mau lawelawe hana ana. Ke ku nei ka Hall o Kalaupapa, ka halepaahao ame kahi mau hale nui e ae ana i kukulu ai, he kiahoomanao nona. Ua paa oia ia kulana mai ka 1887 a 1901, ua kii ia i kupakako no ka halekuai o ka papa ola, ua lawelawe ia hana me ka paewaewa ole, a komo i ka A. D. 1907. Mamuli o ke kupono ole o ka lawelaweia ana, o ka oihana kamana, ua kii hou ia oia, e hoi e lawelawe i ka oihana kamana ke ano he poo kamana nui, ahiki i ka makahiki 1912. Mamuli o ka hilinai o ka lunanui J. D. McVeigh i kona kulana hoopono, a makaukau, ua hapaiia ae oia a lilo he luna hoohana nui, a he hope no J. D. McVeigh, a oia pu kekahi i hookaumahaia, no kona nele i ka lima akau. Ua paa oia ia kulana mai ka 1912 a ka 1923, iloko o Aperila a i ole Mei iho nei, i waiho aku ai i ka hana me ka maikai, me ka manao e hoi mai a noho pu maua e hooikaika like i ka aina hookuonoono, no ka pono o na keiki, ua poho wale ia mau upu ana. Ua mare oia i ka wahine no eha manawa, o kana wahine mua o Kalanimea, aole keiki; mare hou no ka lua o ka manawa ia Helina Maikai, he mau keiki no ua pau wale no i ka make; no ke kolu o ka manawa me Lizzie Aiakamanu 4 kaikamahine e ola nei, aia i ka Piolani Home Honolulu; ua mare i ka eha o ka manawa me Rachel Kealoaina; ua hoopomaikaiia ko laua kihapai me 4 keiki, 3 keikikane, 1 kaikamahine, ua haalele mua mai hookahi keikikane, he mahina wale

no a oi ke kowa a o ka makuakane aku la no hoi, i ukali aku i kona alahele. Elua keiki eia me a'u, o ke kaikamahine aia i Kapiolani Home, o ka elima o ka laua keiki, he wa wale no e oili mai ai, i neia ao malamalama, a ka makuakane e ike ole iho ai i kona mau hiohiona. Aloha no kuu aikane kuu makua o ka la o ka nele, e ui wale aku ai no i mea na makou, sure Brother ua loaa, aohe a'u noi i hooleia e oe, ua makia iho oe i kau hana aloha i kiahoomanao na'u e poina ole ai, he aie hoi no'u e hookaa ae ai, ma o na lei la a kaua. Kau aku ka'u manao o kou hoi mai, maha ae hoi ia luuluu, eia ka e unu hookahi ana i na lei a kaua aloha no! Ua hoomaka mai ke kau o ka ma'i iluna ona i ka mahina o Mei, a i ole i ka hapa mua o Iune, i eha ka umauma, a hu'e ma ke kua i kahi wa, he eha iloko o ke poo e loli mau ana nae ka ma'i i ka opu i kahi wa, pela wale iho la no a haalele mai la ia makou, i ike iho ma ke aiai o na papalina lahilahi o ke kanana, mai ko makou makua a lunanui o ke kahua ma'i, J. D. McVeigh mai, wehe ae nei, a i ike iho la i ka ukana kaumaha a nei elele o ka au ana mai o ke kai loa. Dear Gabriel,:— I am sorry to let you know my, friend Chas. K. Manua died 1 o'clock this morning. Auwe ka mea ehaeha o ka naau e, na ka waimaka no e hele e haawe ana no i ke kaumaha no ka wahine ame ke keiki, kau hou mai ana no na haawe o ka luuluu. O kuu aikane i moe aku la i ka moe kau a moe hooilo, he kanaka keonimana lokomaikai, a piha oluolu a ua kapa aku kona mau hoaloha iaia he Nunu; ua kau ia inoa hanohano maluna ona a moe wale aku la. Kuu aikane mai ka huikaulua o ka la lealea o ua aina nei, kuu aikane pane ole ae i ka leo nui a na haku, e kaina, e hoi aku ana au, ua aikena ae la au i malama kane no kaua i na lei a kaua a hana pu no i ua aina no ka pono o na keiki a kaua, auwe ka mea ehaeha o ka naau e, i ka hoomanao ae ia pane aloha a makee keiki au. Ua lei hoi kaua i ka lei o ka lanakila, i na aina a kaua i moepoo ai, eia ka e haalele hookahi mai ana oe ia'u me na lei a kaua. I ka hooki ana iho i neia mau manao aloha uuku, no kuu aikane, ke haawi aku nei au ame na keiki i hooneleia i ka makuakane, i ko makou aloha, ame ko makou hoomaikai kiekie, i ka poe apau i laulima pu i kona mau hemahema iloko o kona mau hora hope ma keia ao, a ke komo pu aku nei, e auamo i na ehaeha me ka wahine i hooneleia i ka makua, na ko kakou makua ma ka lani, ma o Kana Keiki Hiwahiwa la, e hoomama mai i ko kakou mau ehaeha a nou e Solomon Hanohano ke aloha pumehana, a no na keiki o kou papapa'i ko makou mahalo. O makou iho no iloko o ke kaumaha, me na keiki i hooneleia i ka makua. GABRIEL K. MANUA. DAVID M. MANUA. GABRIEL HEAUKULANI

OHARLES K. MANUA,