Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 35, 30 August 1923 — Page 6

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

@ONO NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T.H, POAHA, AUGATE 30, 1923.

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

A I OLE

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

 

            “Aole au I mare i ka wahine i keia wa,” me ka noke okoa ana ae o Elioka i ka akaaka.  “I ku no paha ka noonoo ae ia mea he wahine. i ka nana iho ua hiki ke malama. aka me keia kulana noho nele. me ka ho omanawanui e hiki ai ke malama ia’u iho. i na mea apau e pono ai au. aole loa he hana naauao na’u. ka piikoi ana aku i kekahi wahine.”

            “Malia paha he makemake no kou e loaa kekahi wahine. ina e ike ana oe he ulakolako kou noho ana?”  me ka haka pono ana mai o ka nana ana a ke kanaka malihini maluna o Elioka.  me ka imoimo ana iho o kekahi maka, alaila kama ilio hou mai la:

            “Ina ua pilikia oe i ke dala. oiai he loihi keia waiho ana ou i ka ma’i, ua hiki no ia’u ke kokua aku ia oe. no keia manawa. ma kahi o ka iwakalua. a kanakolu paha dala. no ka mea owau hookahi wale no ia e nei i ka’u dala. o ka huli ana me ka ho oikaika iloko o keia mau makahiki loihi i kaahope aku la.”

            “Me ka mahalo a nui ia oe.” wahi a Elioka me ka luliluli ana ae o kona poo. “aole he hana maa na’u ke kauka’i ana aku i na kokua ana mai a kekahi mea, a ole no hoi o’u mkemake e komo au iloko o ka aie.  Ua hiki no ia’u ke ho omanawanui peia. ahiki i ka loaa ana o ka ikaika kupono i ko’u kino. ia wa au e hele ai i ka hana. me ka hoe hookahi ana i ko’u waa.”

            “Ua kulike maoli no kou ano me ko Emalaina. o kana mea e paakiki ai. aohe mea hiki ke ho ohulihuli aku I kona noonoo. Nolaila e ke kanaka opio, ina oe e ku mau aku ana ma ka aoao pololei. e hoea mai ana he la ma keia mua aku, e kau ai oia ma kekahi kulana hanohano a kiekie.  No na mea a’u i lohe mai ai. e pili ana i kou hihia. heaha kau mea e hana aku ai, no kou pono?”

            “Heaha auanei. o ke ku aku no imua o ka aha ho okolokolo . a hoike aku i na mea oiaio. a ina no he pilikia kekahi iloko o ia oiaio. a’u mea e ae e hana aku ai. o ka lawe wale mai ne a auamo me ka ho omanawanui .”

            “Aole e @@@@ ia’u ke kaohi iho, i ko’u mau manao mal@uo @@ kau mau olelo. a ua hik@ loa ia’u ke ike aku, o oe kekahi kanaka opio i makee i ka pono. ka pololei a@ ka oiaio. a oi loa @@@ hoi ka makee i kou inoa.  Ma ka’u mau mea i hoomaopono i keia pilikia hou ou. he keu aku

a ke ko’iko’i maoli, aka heaha ke ano maoli o ka hana i komo ai oe iloko o ka pilikia?”  He loio no anei kou?”

            “Aole o’u loio i keia manawa. iloko wale no au o ka ma’i i waiho ai no keia mau pule lehulehu. aohe manawa e hiki ai ia’u ke noonoo ae no kekahi loio, a mea e ae paha e pili ana i ko’u hihia.”

            “Aole he pololei iki. o kou hele ana imua o ka aha ho okolokolo . me ka nele i ka loio nana e kupale ia oe.  He hihia ko’iko’i loa keia. me ka loio wale no e pono ai.  E hoike mai oe ia’u i ka inoa o kekahi loio akamai loa ma keia kulanakauhale. a na’u e ho olimalima aku iaia, i loio nou. a hoouna mai iaia e hele mai e hui pu me oe!”

            Ku@e la o Anakala Iopa, iluna. me he mea la, ua makemake loa oia e hele koke aku e hui pu me ka loio lalau aku la i kona papale ma ka mamalu, a no kona ano pupuahulu, ua hiki ole ia Elioka ke uumi iho i kona aka. me ka pane okoa ana mai:  “Aohe au mea @ noonoo ai no kekahi loio!”

            “Nawai hoi ka ole!  Ina he hoahhui oe me kela kaikamahine e paa mai la maloko o ka halepaahao, no ka hana ana i kekahi karaima ko’iko’i i kapaia mai ai. na olua i hana. alaila me kekahi loio makaukau wale no no e hiki ai e loaa ia o@ ka palekana, mai na hoopa’i mai a ke kanawai.”

            “No na mea e pili ana i ka hihia o Miss Perekona e paa mai nei iloko o ka halepaahao. ua maopopo ia’u kekahi mau mea e pili ana ilaila. a he loio akamai ma ka aoao o kela wahine opio.  e kanalua ole ai au i ka hoike ana aku imua ou i ko’u manao maoli. e hookuuia mai ana kela wahine opio me ka hewa ole. Mamuli o ko’u loaa ana i ka ma’i. ua hiki ole ia’u ke noonoo ae i na mea e pili ana i kona hihia. o ka mea wale no nana i hoopipikia mai ia’u. o ia ka hoopaaia ana o kela wahine opio maloko o ka halepaahao. ame na hana ho ohilahila . i hapala wale ia aku i kona inoa maikai.”

            “Pehea oe i huikau pu ai iloko o keia hihia. Owai keia wahine o Miss Perekona?”

            “He kaikamahine hanauna oia na Mr. Wadona. a he kaikamahine hoi na ke kane a ke kaikaina hoahanau o ka makuahine @ Anate Rokena.”

“Ke hoomanao nei au ia Anate Rokena. o Rokena Elika @ikona kona inoa o keia kulanakauhale nei o Nu Ioka.”

            “Akahi no au a lohe, eia ka ua kamaaina no oe ia Rokena!”

            “Nawai hoi e ole ke kamaaina i keia wahine, o ko’u mau hoa ia o ka holoholo pu ana iloko o ko makou mau la opio.  Elike me ka hiki ole ia’u ke ho opoina ia Emalaina kou makuahine, mamuli o kona mau ano maikai a oluolu, pel ano e’hiki ole ai ia’u ke hoopiona no keia wahine. ma kona mau ano uahoa.  Pehea aole anei oe i ike he keu kela a ka wahine piha maalea me ke akamai?”

            “Ke manao nei au, ua pololei kau mau mea i kama ilio mai nei no Anate Rokena.” wahi a Elioka. me kona hoihoi ole, no ka hoalaia ana mai o ka laua kama ilio ana no ka wahine nana. i imihala ia Lola. ahiki i ko laua nei ho okomo pu ia ana aku iloko o ka pilikia.

            “Ma kau mea i hoakaka mai nei. i loaa mai ai ka ike ia’u, he ohana pili loa keia Miss Perekona ia Uilama Wadona, aole anei pela? E hoike piha mai oe i na mea apau e pili ana i ka hana i owiliia aku ai oe me Miss Perekona. iloko o ka hihia hookahi! @ ka elua keia o ko’u pule i Nu Ioka nei, mai ka Hikina mai. a i ka maopopo ana ia’u, aole he poe kahiko e ola nei, aka ua pau aku lakou i ka make. nolaila hooholo iho la au i ko’u manao, e huli ahiki i kou loaa ana, malia o hiki ia oe ke ho okipa aku ia’u me ka maikai. a i hookahi hoi ke kaana like ana me na mea apau i loaa ia oe: ahiki i ka loaa ana o kekahi wahi kupono loa no’u e noho ai.”

            “Ke hauoli loa nei au, no ko’u loaa ana ia oe. nolaila he pono no au e hoike ae. aole no au i nele loa, aka he wahi loaa iki no aka e uwai mai oe i koa noho a kokoke imua o’u. oiai aole o’u makemake. e lohe wale ia mai ka kaua mau olelo e kekahi mea okoa aku.” a uwai aku la ke kanaka malihini i kona noho, a kokoke ma ka moe o Elioka.

            Hoakaka mai la ke kanaka opio, i na mea e pili ana i ka ma’i i loaa ia Alika. ahiki @i ka make ana: pela na manao hoohuoi iloko o Mrs. Wadona. no Lola, ame na hana ho opilikia a kela wahine ia Lola. ka holo mahuka ana o ua kaikamahine nei, ma kela la hookahi no a Elioka. i haalele iho ai i ke kulanakauhale o Nu Ioka. Hoike pu aku la oia no ka hopuia ana o Lola, ame

na mea apau ana i ho omaopopo ai. elike me ia a Kauka Vana Dona. i kama ilio aku ai iaia; eia nae, aole oia I kama ilio mai, i kana mau mea i ike. a i loaa aku ai hoi iaia, maloko o ka rumi o Alika, ma po. mamua aku o kona haalele ana ia Nu Ioka. ma kana huakai no kahi mamao.

            O keia ike i loaa iaia. ua hunakele ioa ke kanaka opio. no kona manaoio, he kokua nui loa ia ma ko Lola aoao, ke hoea mai i ka wa e hooloheia ai kona hihia, a mamuli no hoi o ia ike hookahi, e loaa pono ai ka mea hewa i’o.

            “Ea, ma ka moolelo au i hoakaka mai la imua o’u, he kanalua no ka palekana o ka wahine opio.  No kou holo ana mahope o kela wahine opio, a hui pu iho me kona holo mahuka ana, ma ka la hookahi au i haalele iho ai i ke kulanakauhale nei, nolaila ua ala mai na manao hoohhuoi, ua komo pu olua a elua iloko o kela hana karaima. pela anei ka mea oiaio?”

            “Ae, pela ka manao o Mrs. Wadona, ame na kanaka o ke aupuni.”

            “No na mea e pili ana i ka waiwai. i hooiliia mai maluna o na kaikamahine opio elua, ina nei no ka make o laua. alaila owai ka mea kuleana i kela waiwai?”

            “E holo aku no ka waiwai holookoa maluna o Anate Rokena; o ia hoi. maluna o kana mau keikikane elua oia o Uilama ame Paleka Wadona.”

            “Ae, ke maopopo aku la ia’u ia mea!  No keia mau kaikamahine, he hooka@hi o laua i make. a ke ola nei kekahi, pela anei ka mea pololei?”

            “E oluolu oe e Anakala Iopa, aole e hooniele loa mai i na mea e pili ana i na kaikamahine opio.” wahi a Elioka me ka helehelena haikea. me ke ku ana mai o kona mau lima iluna. no ka papa ana mai i ka malihini. aole e hoala aku i na mea e ho okaumaha loa ia ai kona noonoo.

            “Auwe no ka hoi!” i hooho ae ai ke kanaka malihini, me ke ku okoa ana ae. a hele holoholo iho la maloko o ka @@@@. a i kela ame keia manawa, e leha mai ana kana nana ana maluna o ka helehelena haikea o Elioka, a iaia no paha ka ho om aopopo ae, i ka uluhua o Elioka no ka uwi o kona kamaa @uti. ku iho la oia. me ka hooho ana ae:

            “He keu aku ka hoi a ko’u poina. aole he pololei iki o keia kamaa i ka hanakuli ia oe.” alaila peku aku la ua elemakule nei i kona mau kamaa @uti. a lele ana i kahi e. a ke noke mai la hoi o Elioka i ka akaaka. i keia mau hana, eia nae o ka mea nana i hookahaha loa aku i kona noonoo, o ia no kona ike ana mai. o na kakini o ua kanaka nei e komo ana, aole ia he kakini liilii o ke ala. aka he mau kakini silika. i kupono wale no no ka poe waiwai.

            “I hoike aku no au ia oe i ko’u manao maoli. aole he mea e ae nana i hookau mai i keia mau ho opilikia ana maluna ou. Aka na ko makuahine hanauna no ia na Mrs. Wadona,  ke kama ilio nei au. mamuli o ko’u kamaaina i kona mau ano.  Ua hiki loa i kela wahine. ke lawelawe i na ano hana like ole, ina ia he alahele. e loaa mai ai iaia kekahi mau pomaikai he nui.  Aka auhea nae oe e Elioka, o oe kekahi o na kanaka opio. nana i ume aku i kuu puuwai, a ua makepono kou lilo ana he keiki na Emalaina.

            “Aole oe i ike mai i ko’u elemakule ana. me ko’u ano kapulu a hookae mai paha ia’u, me he mea la. owau kekahi o kou ohana ponoi, nolaila, aole au e nanamaka wale aku ana ia oe iloko o keia pilikia. aka na’u e kokua aku ana ia oe. ahiki i kou ka awale ana mai na hana imihala a keia wahine, ina no ia he mea e konoia mai ai au. e hoolilo i ke dala hookahi i koe mailoko aku o ka’u eke.

            “Aole au he kanaka ilihune elike paha me ko’u mau ano au e nana mai nei mawaho, nolaila ina he mau kaukani dala kau i makemake ai. e loaa aku ia oe, no ka ho olimalima ana i kekahi loio akamai loa, @o ke kupale ana ia oe. i hakalia i ka owaka ae o kou waha. na’u e ho olako aku ia oe me ke dala, i na manawa apau e makemake ai.”

            Nana pono mai la o Elioka maluna o ka milihini me na manao kahaha. alaila nana aku la i na kakini silika ma kona mau wawae. a ke nalu la hoi oia iloko ona. ina paha ke pulapu aku nei keia kanaka iaia. a ke ike aku la ua kanaka nei i ke kanalua o ke kanaka opio. no ka@a mau olelo i kama ilio mua aku ai. a o ia kaua o ka pane hou ana aku:

            “Malia paha ua hiki ole ia oe ke manaoio mai i ka’u mau olelo. ma@@li o ke kulike ole o ko’u aahu, me ko’u kulana. he mea oiaio no ia. aka aole nae he kumu e ae, o ko’u komo ana mai nei i keia mau lole o ka poe luina holomoku. a i ole o na kanaka ka-pi puaa paha, no ka hoao ana no ia oe e ke kanaka opio.  Aole o’u makemake. e aloha mai oe ia’u, a e ho okipa aku paha me ka maikai. mamuli o ko’u lilo ana he kanaka waiwai. aole pela, aka ia oe i apo aku ai ia’u, iloko o keia kahiko, pelapela, ua hoike mai oe i kou ano oiaio maoli. aole hoi elike me ka nui o na kanaka opio. ke ake wale no ma ke dala, he okoa nae ka mea iloko o ko lakou naau.

“Aole no nae me ka maalahi i loaa ai ka waiwai ia’u. aka me ka ho oikaika no ia, a he mau makahiki ko’u. i komo ai i keia ano lole. a ua hiamoeia e a’u, na wahi inoino loa, i kupono ole i ke kanaka ke hiamoe. a he mau po i hiamoeia e a’u me ka hakahhaka o ka opu. nolaila aole au i malihini i ke komo ana i keia mau mea au e ike mai la. e manao iho ai paha oe, i ke kohu ole o kekahi kanaka nui o ke dala. e hoololi ai i kona mau lole.”

I ka lohe ana o Elioka i na hoakaka a ka malihini. hoomaikai iho la oia iloko ona, no kona hoike ole ana mai, ma kekahi ano he ho oowahawaha kekahi iloko ona no kela elemakule, ma kana mau olelo ame kana mau hana maloko o kela rumi. aka ua numi oia me ka hoomanawanui. i kekahi mau mea ana i hoihoi ole ai; o ka hopena nae i olili mai. ma ka uumi ana i na mea @aikai ole. o ia no ka hoike okoa ana aku o keia kanaka i kona ano maoli, a hoomaikai pu iho la no @oi ua o Elioka, i ka hoea ana aku o kekahi kokua nui, iloko o ka manawa ana i ake ai e loaa aku he mau mea o kela ano iloko o ka wa o ka pilikia.

“Owau hookahi wale no ia e ola nei, aole i ae mai ka Haku e loaa ia’u kekahi wahine; aka nae i ka pihi ana o na makahiki he kanaono i kekahi kanaka, ia wa e komo mai ai ka makemake iloko ona, no kekahi kokoolua nona e hauoli pu ai i keia ola honua ana.  Ina oe e ae mai ana, owau pu kekahi e komo aku iloko o kou mau pilikia, alaila e haawi no au i ka’u mau kokua ana ma na ano apau, ahiki i kou ka aawale loa ana mai kou hihia mai.  Mai kuhihewa kela wahine, e hiki ana iaia ke paio ku-e mai ia’u, no ka mea ua hiki loa ia’u ke hoolilo i hookahi haneri kaukani daia, ina ia he mea e hoohokaia aku ai oia.  Pehea keia manao imua ou e kuu keiki?”

Aole e hiki ia Elioka ke pane koke mai, no ka mea ua piha maoli oia me na ha awina ilihia. no kanaka mau mea i lohe pono ai mai kela malihini aku, aia hoi na kulu waimaka ke haale la ma kona mau lihilihimaka.  He oiaio, ua hauoli loa oia i ka halawai ana me keia hoaloha kahiko o kona makuahine, ina no o kona ano maoli ia elike me kona mau lole e komo ana, a aole hoi he dala maloko o kona pakeke: aka iaia i ike ai i kona ano oiaio maoli. he kanaka waiwai, me ka makaukau e haawi aku i kana mau kokua ana ma na ano apau e hoopakeleia ae ai oia mailoko mai o ka poino. ua hoopaaia aku kona uhane. e hiki koke ole ai iaia ke ho opuka ae i hookahi huaolelo o ka mahalo ame ka hoomaikai mai iaia mai.

Me kela mau ano nae iloko o Elioka, he hookahi mea nana i hookahaha loa aku i kona manao. o ia no ka hana, nani i ho okomo mai i ka manao hoihoi ole iloko o ka malahini no Mrs. Wadona. a i ka mahia ana ae o kela ano ilihia maluna ona, ia wa i pane mai ai ua kanaka opio nei:

“He keu aku a kou oluolu me ka lokomaika i e Anaka@a Iopa.” wahi ana me ka hoike okoa ana mai i kona hoomaikai.  “He mea hooluolu mai i ko’u manao, ka ike ana he hoalohha kekahi me a’u iloko o ko’u manawa o ka pilikia. aka ua nele au me na hua olelo kupono. e hoike aku ai imua ou, i ka nui o ko’u mahalo me ka hoomaikai. no na mea apau au@ waiho mai nei imua o’u.  He hookahi nae a’u mea @ hooia aku, nei imua ou, ina no aole oe he kanaka waiwai. aole he keneka hookahi maloko o kou pakeke, ua hamama mau ko’u puuwai. e ho okipa mai i kekahi hoaloha kahiko o kuu makuahine, ma ko’u hana ana pela, aole e nele ka hoohauoliia aku o kuu makuahine. e noho mai la ma kela ao.

“He mea no hoi na’u e hauoli loa nei. ka lilo ana o kau mau ho oikaika ana ma keia ao. i mea e loaa ai ia oe ka holomua, ma kau mau hana, me ka nui o kou waiwai; he waiwai hoi i loaa mai ma ke ano e haaheo ai kekahi kanaka.”

“Aole au he kanaka pololei a hewa ole, he ha awina pili mau ia i na kanaka apau. aka aole a kaua kama ilio ana no ko’u mo olelo i keia manawa. ua loihi loa ko’u hoouluhua’ana ia oe, e haalele au ia oe e hooluolu. aia a kekahi manawa @koa aku. alaila hele hou mai au.  Pehea he hokele nae paha keia ea?”

“Ae, he hokele keia a’u e noho nei.”

“Ina pela, e hele ae au e ninau. ina paha e loaa ana he rum ka awale maloko nei o keia hokele no’u, a ua pololi no hoi au me ka maluhiluhi pu, a o kekahi mea a’u e hoihoi ole nei, o keia ano lole, he mea malihini keia ia’u, aia a ka la apopo. e hooka hahaia ana kou manao ke hoea hou mai ai, me na pe’a hou.” alaila lalau aku la ua kanaka malihini hookolohe nei, i kona mau kamaa @uti a komo mai la lalau aku la i kona mamalu. o ke ku ae la no ia iluna, a haawi aku la i ke aloha ia Elioka. o ka hemo aku la no ia iwaho o ka @umi.

I kela hala ana aku hoi o Anakala loba. nui iho la ka hanu o Elioka. no ka mea ua hele maoli oia a maluhiluhi. eia nae, ke hoomaikai la oia iloko o kona uhane, i ka hoea ana mai o kekahi kokua nui, ka mea nana i hoolana ae i kona manao. a i hoohuoli pu mai hoi iaia, ka mea i loaa ole iaia iloko o na mahina aku i hala.

Ua loaa iaia he hoaloha oiaio, he maawe kaula hoi, nana i hoala hou mai’i na hoomanao aloha ana o ka wa i hala, no kona ma kuahine, a na ia mau hoomanao ana, i hoala ai i kona mau hoomanao maikai, e nana aku i ka malihini me ka oluolu, aka nae ua ukuia mai ia hana ma kona ao@o. ma ka pahaneri, ka mea ana i moe uhane mua ole ai. e loaa ana ekkahi pomaikai elike me kela.

 

MOKUNA XXVI.

 

Ma kekahi la ae, i ka hoea hou ana aku o Mr. Iopa Tepala no ka ike ana ia Elioka. ua loli loa ae kona mau ano apau, mai kela kulana mai ana i hoea mua aku ai imua o ke kanaka opio, aole kela mau lole kupono ole. aka he paalole kona e komo ana o ke kumukuai pipii, mamua hoi o kona palule. keokeo, e anapa ana na pihi daimana, pela ma na pulima o kona palule. aole kela helehelena puhuluhulu ona, aka ua kahi ua kanaka nei i kona umiumi.  a ma na ano apau ke nana aku. he keonimana oia o ke kula@@ waiwai a hanohano.

Aole wale o ke kahaha ka ha awina i loaa ia Elioka ma keia la. i kona ike ana mai i ke kanaka elemakule, malihini, aka ua ho opi ha pu ia aku oia mo ka hoomaikai. no ka mea o na olelo a keia malihini e kama ilio aku ai iaia. aole o na olelo a na kanaka ike ole i na rula, aka he mau oleleo o@@olu wale no. a ke kanaka i maa iwaena o ka pohai o ka poe maikai.

“Pehhea oe e kuu keiki i keia la?” i ninau aku ai o Iopa Tepala ia Elioka. mahope iho o ka haawi ana aku i kona aloha kakahiaka i ke kanaka opio.

“Ua maikai maoli au i keia la, ua oi ae mamua o na la aku nei i hala. a ke mahalo aku nei au ia oe.”

“He nuhou hoohauoli mai kena ia’u. he nui ka’u mau mea i makemake ai e kama ilio pu me oe, e hiki ole ai nae, ina he kulana nawaliwali kou.”

“Mahope iho o ko’u haalele ana ia oe i nehinei, ua hoohala nui au i kehahi manawa. ma ka niele ana i kekahi poe. i na mea e pili ana i kou hihia. a ma na mea i hoikeia mai ia’u. i loaa ai ka hoomaopopo ana, ua huna aku oe i kekahi mau mea me kou hoike ole mai imua o’u.  I hoike aku no au ia oe i ka mea oiaio ea. aole o Ioba he kanaka lawelawe i kekahi hana. me ka pouliuli a ina he hilina i piha kou maluna o’u, alaila e hoike mai oe i na mea apau, me ke koe ole aku o kekahi mea, au paha e hopohopo iho ai, no ko’u lilo i mea kumukaia ia oe, aole loa pela.

“Ke makemake nei au e ike i ka hana ma kou aoao, i komo ai oe iloko o keia hihia, a heaha na makaukau ma kou aoao. e hiki ai ke paio aku imua o kou enemi. e kaa ai ka lanakila ma kou aoao. Aia a maopopo ia’u keia mau mea. alaila noonoo aku kaua i ka hoonee ana i ka kaua mau meakaua, ahiki i ka pili ana o kela wahine i ka paia.”

(Aole I pau.)

 

 

KAUOHA KA AHA E HOOLOHE

HOUIA K AHIHIA ANDRADE.

 

Ma ka Poaha o ka pule i hala aku la i ho opuka mai ai ka ahu kiekie he kauoha e ho okolokolo hou ia ka hoopii a Andrade, ka me@ nana ka wahine i make ai ma ka ulia kaaahi i kekahi manawa i hala aku nei. a i ho olohe muaia ai keia hihia mamua o ka aha kaapuni a ka Lunakauawai James J. Banks, e hoololiia ka olelo hooholo.

He houpiikoi poho keia a Manuel Andrade o koi ana i ka Hui @aanhi o Oahu i ka huioa o $25,000 no ka make ana o kana wahine.  O ka olelu hoohalo @ ka Lunakauawai James J. Banks i hooholo ai ma keia hihia ua hoolo@@@ e ka a@@ kiekie.

Ma ka man@o o ka aha kiekie I kakaula o ka Lunakanawai Kiekie Emil C. Peters @ i lokahiia ia manao o na kokua lunakanawai kiekie Antonio Perry ame Alexander Lindsey Jr., e hoakaka ana in i ke kupono ole o ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Banks o ka haawi ana ma ka manawa o ka hooloheia ana aha kiekie o ka ho ohalahala a ka mea hoopii. a ua apono ole i ka olelo hooholo a ka papa kiure he koi kupono ole, no ia kumu i kauohoia mai ai e ho okolokolo hou ia ka hihia.

O ka moolelo e pili ana i keia hihia ua ho opuka muaia ak;u ioko o ke Kuokoa o Aperila o ka 1922. I ka @@@@wa a Manuel Andrade ume ka wahine e holo ana maluna o ko laua kaa o@omobile @a ke alanui kuaahi a e a’e aku ana @ ka manawa iu i hooku’iia mai ni e ke kauahi a muk@ o Mrs. Andrade in munawa me ka hikiwawe loa, a o ko kaa oto a laua e kau @@@ ua pau i ka nohaha.

Ma ku manao o ka aha nana i ho ol ohe mua keia hihia ua pili no ka hemahema ma ka aono o ka mea hoopii, a o ke kumu hoi i make ai o ka wahine @ ka mea hoopii amo ka nahaha ana o ke ka@.  Eia nae o ka hemahema ma ka uono o ka meu i hooiiia i hooiaioia ae aohe i nana i@e ka aha. elike me ka hoakaka a ka alia kiekie.

 

AOHE I MAKAUKA@U KE KIAAINA

I NEI MANAWA NO KA

HOOKOHU AKU.

 

Ahiki mai i ka @@ hope o ka pule i hala aku la aohe mea i hookohuia aku e Kiaaina W. R. Farrington i Akukan a- Keneraia ma kahi o ka Ahukana-Keneraia Potter i waiho mai, ma ka Poakolu o ka pule i hala ka hoike ana ae o ke Kiauinu aohe oia i makaukau ia manawa no ka hoike ana ae i ku mea hokokohuia ao ana ma ia kulana no ka Punlikoa Kini Lahui ma Hawaii nei.

Iwaena nae o ka pohai o ua koa kini lahui ua lohe mahuihuiia ka olelo ana ae o kekahi poe o P. M. Smoot ka mea noonoo nui ia a ke kiaaina no ka hookohuia ae no keia kulana n e ho okohu kokeia ae ka oia.  O kekahi poe e ae i hauwawa nui ia ua inoa no ke kupono ma keia kulana oia ka Mekia J. M. Camara. ka Mekia William Hoopai ame ka Mekia John T. Short.  Mai alahelo okoa mui hoi he “Lio Eleele” ka ke hookohuia ae ana @a ia kula@@, noie nae e hopu.aia ae ana kona inoa a i ole hoolahaia ae paha ma ke akea.

No ke Kapena Henry P. Beckley. ka ukaii o ke kiaaina. @@ hoopau loa ia ka noonoo ana nona i nei manawa no kona hookohuia ae i Akukana-Keneiaia no ka puaii koa Kini Lahuii Hawaii. mamuli o na kumu kuponono ole i ikeiu nona.  Ma ka manawa e noonooia ana ka uku. hanu o ka Akukana-Keneiaia e ka ahaolelo i pau iho nei, ua hanaia he olelo hooholo aoio e hookohuia aku kekahi mea ma ia kulana. ina aole oia’i noho a hana mau ma ke ano he koa kiai inhui no elua makahiki ke emi loa.  No ke Kapena Beckely aole oia he koa no ka pualikoa Kiai Lahui, aohe mea i ikeia maloko o ka moolelo a waiho nei maloko o ka hale hoohu @uke o ka aupuni he hoa a Beckley no ka puali kiai lahui.

Ma ka mea i manao waloa iloko o keia mau la kaka ikahi aku o hoike ae ana ke kiaaina ma ke akea i kana kanaka o ho okohu aku ana ma in kuiana. owai ana nae la na ke au o ka manawa ia e kuailo mai.

 

KAMAU KIAHA NA KIURE MA

LOKO O KA AHA FFEFDERALA.

 

Ma ke kakahiaka o nehinei, ma ka hooloheia ana o ka bihia o Crane Alameida ame Harry Adams, no ke ku-e i ko kanawai ho okapu waiona.  maioko o ka aha hookoiokolo fede rala, ua wehe hamama ae ka Loio Kuhina Amerika Patterson i kona puuwai. ma o kona ka’ika’i ana ae i kekahi gaiani okoleha@ a kono aku ia i ua kiure e hoao lakou i ike lakou ina paha he rama ikaika io kela.

Ua hooko mai na kiure elike me ka kono, a i ka pii ana ae @ na kiaha, ua komo ae la na halialia ana i ka poe e nonoho aku ana a nana no na la i aiu aku la. na la e lohe mau in ana keia mau lalani mele penei:

Kamau kiaha i olu.

I pahee ko puu ke moai.

Aole o na kiuro wale no kai ko@@ ia mai e hono i kela rama. aka. e ka Loio kupale kehahi Mr. Pittman. a ua hooko aku oia ia kouo elike me na kiure. Su@. e pa wahi kiaha ana keia. Wahi a Loio Pitman i ho opuka ae ai.

“Ninini a piha ke kiaha.” wahi a ka lunakanawai De Bolt i pane mai ai. a hu ae la ka aka a ke auaina oloko.

No na kiure hoi, ia iakou e heao ana i ko lakou mau kiaha. e @@@@  ia aku ana ke kani mai o ka mu-ka. a aole’waie o ia, o ikeia aku ana kekahi o lakou e iimo iho ana na wahi maka.

Aole i pau kela hihia, aka e noho hou ana i keia kakahiaka.

No ka pa kiaha hou o na kiure i keia kukahiaka @ole e hiki ke hoike maopopo loa in aku, aka, ina aia no he manno aloha iloko o ka Loio Kuhina no iakou aole uo lakou e nele ana.

 

NA HANAU O IULAI ANEANE

LIKE ME KO IULAI O KA 1923

 

No ka apana o Hololulu iho. a ka huina nui o ua hauau iloko a ka mahina o Ihlai, 1923, he 325. na make 155, na make 113, elike me ia i hoikeia ae i ka @uro a ka papa ola: no ka makiaa o Iulai o ka 1922 a ka huina nui o na hanau he 335, na mare 151. na make 136.

Ma keia mau huahelu e ikeia ai ua oi aku ka heluna hanau i Ialai @ ka makahiki i hala. ua emi iho ka huina o na mare a ua oi aku na make.

No na make ma na lahui iloko o Iulai I hala o ka 1923, elike in me malalo nei:  Na Hawaii, komo pu ma na hapa-Hawaii, he 38; na Kepani he 26, Pake, he 12.  Amerika he 10.  Pukiki, me Pilipino he 7 pakahi.  Poko Riko, 3.  Kelemania, 2. Pelekane, 1, Rukini 1, Papiolo 1, na lahui e ae I maopopo ole 2.  No keia heluna make he 31 mau keiki maialo o elima makahiki. a he 22 malalo o hookahi makahiki.

He elima mau make i ninaninauia ke kumu. eha i kahaia. a he ehiku i nienieleia e ke koronero.  He eiwa o ke poe i make he poe noho paa ole maloko o Honolulu nei. he 56 poe i make maloko o na haukapila a man hale e ne.  O ka huina nui a ka lahui i kohoia maloko o ka apana iho o Honolulu he 93,500.

O ka ma’i akepau ka ma’i luku nui i na kanaka no Tulai, he 13 poe i make ia ano ma’i. hookahi wale no mea i make i ka ma’i @aifoida. a he 10 i ka ma’i kaokao.  He e@@@ poe i make i ka ma’i nu@@@@ @@@@@@ a he eon@ i ka ma’i num@ nia lo@ar.  Hookahi i make @@@@@@ o ke pihoio ana iloko o ke kai a elua mamuli o ka hoohanaia ana o ka pu.

 

KU O LAUZIER I KA POKA MA

KE ANO ULIA

 

Ma ka hoike i loaa ae ma@@@@ halema’i  Moiwahine mai ka@@@ Lauzier i hoihoiia aku ai @@@@ Poaha aku nei o ka pule i hal@@ hope o kona ku ana i ka p@@@@ ke ano uliai ke Kakinna W@@@ ma ka manawa a Lauzier. W@@@ ame ke Kakiana Whitnell maamaa kiki pu panapana a@@@ kahi kiki pu o na Kula Kame@ ma ka Ponha o ka pule a@@@ hala ua moe oia me ka maikai@@@ ia po iho a he mana olana nui @@@ kauka e palekana aua no @@@@@@ kela piikia mai.

Ma ka nanaia @na o kahi@@@@@@ poo i ku ai i ka poka me @@@@@@ hoonui ike @-Ray i loaa ai @@@@@@ i ua kauka o kahi o ka p@@@@@@ komo ai iloko @ kona p@@ @@@@@@ hiki no ia ke weheia ka poka e pilikia ole ai ka mea i p@@@@ ma ka Poalima mai ka hoomaka@@ kau ana o na kauka e oki @@@@@@ o kona poo i komo ai ka p@ka.  @ kona kulana ma’i ma ia @@@@ elike me ka hoike mai ka @@@@@@ mai o ka loaa ana ae ua @@@@@@ oiu ioa @ia me ka pouli a @@@@@@ hewn ole o kona noonoo.

Ma ka moolelo e pili ana @@@@@@ ku ana o Lauzier i ka peka na ke an@ ulia, ma kela ia ua@@@@@ like aku ia oia amo na Kak@@@@ Waters ame Whitnell i ke kah@@@@ ki pu hoomaamaa o na Kula Ka mehameha no ka hoomaamaa @@@@ pu panapana ana.  O ka hoomaka ana aku no ka ia o nei mau kanaka ekolu e kiki ma ka manawa@@@ ka loaa ana a keia ulia ia Lauzier o ke Kakiana Waters ka @@ ke ki ana. a oini oia e kiki ana @@ hele aku la o Lauzier ma ke@@@@ aoao no ke kau ana i kona @@@@ i ka manawa i ki hou aku ai o @@ Kakiana ua ku aku. la ka poka a pahia i ku maka a lele pololei aku la a ku ke poo o Lauzier @@@ nae ha wahi mamao loa na kona e ku ana.

Ua hina koke a Lauzier ilai@@@@@@ munawa ona i ku aku ai me @@@@@@ o kona noonoo. a iaia ka e ha@@@@ ia mai ana e na Kakiana Waters ame Whitnell no kahi o ke kaa @@ pohala hou ae la oia a noi ae@@@ e aeia iho oia nana no oia @@@@@@ aku.  Ua hookuuia iho in oia @@ nana no i helewawae ahiki i kah@@@ ke kaa me ka pilikia ole.  Ua lawa pololei loa ia ae oia a ka halen@@@ Moiwahine a malaila i nauaia@@ kona wai i ku ai i ka poka. ma k@auo ulia me ka ohe hoonui @@@ ma ia nanai@ ana i ikeia ai aia @@ ka poka iloko o kona poo kahi @ paa ai. a no in poka i kahaia @i oia ma ka Poalima mai.

Ma ke kakahiaka mai nae o @@ Sab@ti i hala iho la. i haalele mai ni kona aho hone ma keia ola ana.  me ka ho okaumaha ia ana o @@@@ mau hoaloh@ he nui @ lehuiehu @@ keia ao e @ aku nona. a ua lilo @@@ ho hookahi minuke hoomanao nona ma ka auwina la Sabati nei ma ka paka kinipopo ma Kamoiliili n@ ka hoomanao ana iaia, oiai oia keka@@ hi o na ona o ka hui kinipopo Wanderers e paaui mau nei m@ ia paka.

 

For comfort and cleanliness

burn STAR OIL

 

                                                Ma kahi o ka “ho-a ana” i ke kapuahi ma-

                                                loko o ka halekuke wela i keia kau e hoo-

                                                pakeleia ana kou luhi me kau hana me ke

                                                kapuahi aila maikai.

 

                                                Aohe wahie a lanahu e ho-a ai. aohe lehu e

                                                hao ai.  Ile halekuke maemae me ke ahi

                                                e a pololei ae ana malalo o ka ipuhao.

           

                                                No ka hopena maikai e ho-a i ka Aila

                                                Star—ka aila maemae a hoemi lilo i hoo-

                                                maemaeia e kekahi ano hana hou loa.

 

 

                                                No ke kuaiia e ka poe kuai ma kela ame

                                                keia wahi ma ke kuai nui a ma na pahu.

                                                E ninau ae ma ka inoa—STAR OIL.

 

STANDARD OIL COMPANY,

(California)

 

                                                STAR                                      OIL

                                                (KEROSENE)                                    STANDARD

                                                HEAT                                     OIL

                                                AND LIGHT                          COMPANY

                                                                                                (California)