Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 36, 6 September 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

L*a niki ole ia Elioka ke uutpi iho i kona aka, no ka hoala aku 0 Keia kanaka i na mea e pili ana ia Mrs. Wadona, aka ke nalu :a nae oia iloko iho ona, nt) na kumu i inaina loa ai o loba Ter j.!a i kela wahine. Kulou iho la ke poo o Elioka ilalo no kekahi manawa, a iaia 1 <\ea ae ai iluna a nana ma! la ma na maka o ka malihini, pane * rai 'ia oia, i ka i ana mai: uwai mai oe i kou noho a kokoke ra'u, aole o'u makemake ( l?he mai kekahi mea, i na olelo e kamailioia ana mawaena o K hoike aku ana au i na mAL apau ia oe, elike m ekau noi." "O kena ke ano o ke kamailio ana e kuu keiki," wahi a lopa 7rpaia, nie ka uwai ana aku i kona noho a kokoke ia Elioka. "Ua :r.r.'*popo ia'u, aole oe i hoike piha mai i na mea apau e pili ana ia rc ma ?iebinei, aole no nae a'u mau hoahewa ana, o oe ka i ike i r.a kumu kupono, o kou hana ole ana mai pela. He kanaonoi :rr,amalua o'u makahiki i keia manawa, eia nae ke paa nei no 'ko'mau niho, a he mau makahiki no koe e hoohanaia ai ko lakov. oi. no kahi wa okoa aku nae e hoakaka pono aku ai au i ka . t» o keia mau olelo. l'a makaukau au e noolohe aku i kau mau mea apau i inanao e iioike mai nou iho, a rnai huna aku oe i kekahi meahuna, peU v.a!e no e loaa ai ka makaukau ma ko kaua aoao, no ka paio , aku me keia enemi ino," alaila kalele ae la kekahi lima oua >:.-naka nei ma ka aoao o kona noho, me ka hoopili ana ae i ka -oholima malalo o kona auwae. Me ka hunahuna ole iho i kekahi mea, hua'i piha mai la o Eli- * i na mea apau imua o keia malihini, elike me ka kaua i ike rna na mokuna ae nei i hala, o keia moolelo, mai ka manawa rrai mamua aku o ka ma'i arta o Alika, ahiki wale no i ka loaa ;ti.i o ua o Elioka i ka ma'i, z i ka hooki ana iho o kan'a haha'i sna mai, ua hiki ole ia loba Tepala ke noho malie, aka ua hele maoli oia a piha me ka pihoihoi a ku okoa ae la iluna, me ke ki;'iku'i ana iho o kona lima, iluna o ka noho: Aole loa he wahi kanalua iki, no kou lanakila maluna o kela wahine, a o oe kekahi o na kanaka akamai loa a'u i ike ai ma ka honua nei. Aole loa au e kamailio hoinoino hou ana no na kanaka kahakii; ua manao au la, aole he wahi waiwai o kela poe, ■.:a like lakou, me na kii kauhale, a mau pua hoonani wale iho no :ke ike nei nae au, aole he oiaio o ka'u mau mea au i lohe ?.ku nei mai ia'u aku; e hua'iia ae ana no na niea apau, i ka wa e heoloheia ai ka hihia imua o ka aha; o ke kumu wale no o ko'u hopohopo, ina e loheia ana keia mau mea, o ia ka lawelawe mai o kekahi mau hana ma ka aoao o ka enemi, e kaa ole ai ka lanakila ma ko'u aoao, oiai nae, ke noho *pouliuli loa mai nei lakou no :a mea i keia wa. haawi aku iaia i na manaolana apau, elike me kau mau mea i ike ai he pono, a mai kamailio wale aku oe imua ona, i na mea hiki ole ke hookoia.'' "Ua maopopo wale aku oe imua ona, i na mea hiki ole ke weheia ae kona mau lehelehe me ka maalahi," alaila haawi aku la 0 lopa Tepala i kona aloha, o kona hemo aku la no ia iwaho, no ka hele ana aku e hooko i kana misiona i manao ai ma kela kakahiaka. I ka haalele ana iho i ka hokele, hele pololei loa aku la ua kaiiaka nei no ke keena o ka loio o Lola, a no kekahi mau hoia, 1 noke ai laua i ke kamailio, alaila hele aku la noloko o ka halepaahhao, no ka tke ana ia Lola, no ka hookamaaina ana iaia iho me kela kaikamahine,' a no ka hakilo pono ana ku i kona mau ano. oiai ua ike oia. ua haulehia, j ke aloha no ua kaikamahine la. laia i hoea aku ai no ke keena hookipa o ka halepaahao, kahi ! hookaawaleia no na malihini, ike aku la oia i kekahhi wahine £00. me ka lole eleele, e noho ana ma ka puka aniani, eia nae e nana ana kona mau maka iwaho. O Mrs. Waelona keia wahine, a r keia no hoi ka la mua loa, a ua w r ahine nei i manao ai e hele e ike ia Lola, mai kela manawa mai i hoopaaia ai maloko o ka "ra!cpaahao, a o ke ku wale aku no koe imua o ka aha hookoloko'o. * Ua paa ka hoohiki a Mrs. Wadona, aole oia e hele e ike ia l-eia, aka nae no ka nui o ke kamailio o kona mau hoaloha nona, a "o kona manao, he manaoino maoli no kona ia Lola, pela ua wahine nei i hele aku ai ma kela la, me kona noonoo ana nae, : rrau minuke kakaikahi wale no ko laua e kamailio ai, alaila hoi r- kona home. O ka hoea ana mai no ia o ua wahine nei he mau *r::iuke mamua iho, a komo ana no o Mr. lopa Tepala, a halawai; la keia mau mea i kamaaina kekahi me kekahi, a i kaawale' no na makahiki he nui, akahhi no ka hui hou. j Komo aku la o lopa Tepala, a noho iho la maluna o kekahi; : »v:o. me ka hooho ana ae: "He keu aku ka hoi ka wela," me kaj • ■ ana ae i kona haiua-ka, no ka holoi ana ika hou, ame he| la aole paha he kupono o kela noho iaia, ko ae la iluna, aj e!e aka la e nana i kekahi kii e kau ana ma ka paia, ma kona ao«o akau. Huli ino mai la o Mrs. Wadona e nana i keia.kanaka piha paa ' a ole. aole nae oia i ike mai o loba kela, nolaila huli hou aku ■ a no kana nana ana iwaho o ka puka apiani, alaila holoholo iho o loha maloko o kela rumi, me ka lilo o kona holoholo, i kumu hoouluhua loa aku i ko Mrs. W r adona noonoo, ahiki i ka huli hou mai o ua wahine nei e nana, ia wa i halawai ae ai ka ike a ko laua mau maka i kekahi no kekahi, a kaa e mai la ma ka aoao o loba Tepala ke kainailio ana: "Ma ka'u hoomaopopo, aole oe i poina e Rokena ia'u!'' wahi ?.ra me ka liele ana mai a ku pono iho la mamua o ke alo o Mrs» Vv'adona. "Auwe. o oe no ka keia e Ioba!" wahi a Mrs. Wadona, ine ka hele o kona helehelena a mae. "Ke lana nei kuu manao, he maikai kou ola kino e Rokfena. loihi maoli keia mau makahiki o ko kaua kaawale ana, akahi * ka hui hou." "Ae. he maikai ko'u ola kino, a me he mea la, pela no hoi oe," v -ahi a Mrs. Wadona, me ke kulou ana iho o kona poo ilalo, i kau a mea o ka nana pono aku o loba iaia. "Aole loa au i ike ia mea he ma'i, mai kela la mai ati i hoike ai ia'u, ua pau loa kou noonoo hou ana mai no'u. Heaha mea he ma'i, a he nawaliwali paha, ina aia iloko o kanaka ka ikaika, ua hiki iaia ke hooholo i kona moku,, iloko o na ano ino apau o ka moana, me ka pilikia ole," wahi a loba me ,# ka leo kuoo me ka mau no nae o kana nana pono an& ma na o Mrs. Wadona. "Pehea, ua loihi nae paha kou noho ana ma Nu loka nei ea?" - hoolalau mai ai o Mrs. Wadona i kana kamailio ana, me ka '^oo r oo ole ike ano ona olelo a loba oka pane ana aku iaia. 'He mau la helu wale ae nei no ko'u oka hoea ana mai. He ™au makahiki lehulehu ko'u o ka noho ana ma kela aoao o ka : -o'uia nei, kahi a'u i hele aku ai e huli i ko'u mau pomaikai, a n -? ne mea la, ua maopopo mua no paha ia oe ko'u wahi i noho * v;: "' Ae. ua lohhe w'ale no au nou, aole aku la no hoi e nele ka hoiomua o kou noho ana malailal"

"Ae, ua halawai no au me ka holomua, no ka mea i ka wa e loaa ai ka makemake i kekahi kane a wahine paha no ke gula, aole e pau ana kana huli ana ia mea, ahiki i ke ku ana o kekahi ahua nui. Manao au, ua lawa au me ke dala, e hiki i ke malama mai ia'u no na makahiki i koe o ko'u ola ana, me ke koe nui iho no o ko'u waiwai mahope nei." Hoike okoa mai la o Mrs. Wadona, i kona piha hoihoi, no keia mau hoakaka pili i ke dala, a o kekahi paha hoi, no ka ike mai i ka anapa o na pihi daimana, ma ka palule o loba, a o ia kana o ka pane ana mai: "He keu aku maoli a ka mea hauoli, no kou halawai ana e loba me ka holomua," wahi ana me ka leo nanahe, me he mea la, aia iloko ona, ka makemake no ka loaa ana o ka waiwai i keia kanaka. "O ko'u ano iho la no ia, aole loa o'u haawipio ma ka'u mau mea e manao ai, a iloko o na hana apau i lawelaweia e a'u, aole loa he hookahi mau mea e manao ai, a iloko o na hana apau i lawelaweia e a'u, aole loa he hookahi manawa i holopono ole ai, ua holomua wale no." "He nuhou hoohauoli keia i ka manao; a pehea ua huli hoi mai nei no nae paha oe me kou ohana ea." "Ae, ua hoihoi mai nei no au ia lakou apau," wahi a loba, me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi. "O ka mea oiaio loa e Rokena, elike no me ko'u hele hookahi ana aku no na aina mamao, pela no hoi i hoi hookahi mai nei." "Ua kipa ae nae paha oe e nana i kela home kahiko ea?" "O lea'u wahi mua loa ia o ka hele ana e nana, i ka wa i hehi hou ai ko'u mau wawae i ka lepo o Amenka nei, aole no.ko'u makemake e ike aku i na hiona kahiko o ka aina, aka no ke ake wale no e ike ia Emalaina ,aote nae oia i loaa ia'u." "Ae., ua make kahiko o Emalaina, he eono ae nei makahiki i hala. Aole aku la no hoi e nele kou hoohewahewa i ka aina, oiai he nui na loli, mahope mai o kou hala ana aku no na aina mamao." "He uuku loa ka'u mau loli i hoomaopopo, aka no ka hele nei, maikai, a like me ka manawa mamua." "Ile keu aku kela mau la kahiko, o na la hauoli, aole anei pela kou manao e Ioba?" "Ua manao ka hapanui o na kanaka, o na la opio, na la o ka noho hauoli ana, aka no'u iho, aohe a'u mau mea e hoohalahala ai, no ko'u ano o keia wa e ola nei, me he mea la, ua piha no au i kā hauoli e noho nei." "Aole anei au mau hoomanao, ana no kela mau la o ka noho opiopio ana? Aole anei he mau mea au e kaumaha iho ai, iloko 0 keia mau la; a ua hoopoina loa no anei oe i kekahi mau mea 1 pili i kou ola ana o kela mau makahiki?" "Aole he mea maikai, ka hoala hou ana mai i na mea o ka wa i hala e Rokena, o na mea i hala, ua hala ia, e kikoo aku kakou i na mea omua. O kela hoohoka ino ana mai ai ia'u, i na la i hala, o ka mea ia nana i hoolilo ia'u i kanaka uluahewa o ka noonoo, no kekahi manawa, aka o ke kii ana aku i na hoomanao ana o kela mau la, a kukulu mai imua o ka noonoo, ua like no ia me ka hu'e hou ana i kekahi kino kupapa'u i kanuia iloko o ka lepo. "Mai kela manawa mai, hooholo iho la au i ko'u manao paa, e kikoo aku i ko'u mau wawae imua; a oiai o ke dala ka mea nui i kou noonoo, ma ke koho ana i ke anei o ke kanaka aole ma kona kulana ame kona puuwai, ua hana iho la au i ka'u hoohiki e hoike aku no au imua ou i kekahi la, Tie kanaka o loba Tepala, i oi aku imua o kekahi poe, ma ia mea he liuli waiwai ana. ""Ua loaa ia'u ke dala ame ka waiwai e Rokena i keia la, ma kahi o na miliona, eia nae aole a'u wahine a oki loa aku hoi ka loaa ana o kekahi keiki, e kaana pu mai ai me a'u iloko o ia mau pomaikai, a ina he mea kekahi a'u e kaumahha ai, o keia wale no, o ko'u nele i ka ohana, a'u e wiho iho ai i ko'u mau waiwai mahope nei." "Alaila ke hoomaopopo aku nei au, aole oe i huikala mai ia'u, no na mea o ka wa i hala; no ka mea ua maopopo no ia oe e loba, aole he kumu e ae, i koncfia mai ai au, e hana aku i ka mea e hookaawaleia ai kaua, o o ka nana ae, i ke kulana nele a pilikia o ka noho ana o ohana," wahi a Mrs. Waelona me ka leo haalulu. "At)le o kena ka mea pololei e Rokena, aka no kou puni nani, a piikoi i na mea maikai wale no, pela oe i kapae ae ai ia'u ma kuono,'' wahi a loba me ka imoimo ana iho o kona mau maka.. "Alaila aole ka paha ou manaoio i ka'u mau mea i kamailio aku ai, ma kela la hope?" "He nui a lehulehu wale kau mau mea i kamailio'mai ai, o ka mea hea la kau e ninau mai nei ?" "Ua hoike aku au ia oe, i kuu puuwai ua lilo ia ia oe, aka mamuli o ka nele o ko'u ohana, a no ka hoopakele ana ae ia lakou mai ka pilikia mai, pela wale no au i konoia mai ai, e kapae aej i ka lawe ana mai ia oe i kane na'u, a haawi aku la ia'u iho na' | Mr. Wador>a, a mai kela manawa mai ahiki i keia la, he o ia mau I no ko'u puuwai nou, a o ka make wale no ka mea nana e kaohi mai i kona mana mau ana no ke aloha ia oe," alaila wehe ae la o Mrs. Wadona i kona haina-ka, no ke kupenu ana i kona m&u maka. "Ae. aole loa au i hoopoina i kena mau mea au e hoike mai nei. Aole loa he hookahi huaolelo a i ole he hookahi paha hana, o kela la hope loa a kaua i kamailio pu ai; ua kukuni paa ia maluna o kuu puuwai, ahiki aku i ko'u hoi ana iloko o ka opu o ka honua. Iloko o kela mau la, he kanaka opio wale iho no au, h he kanaka noho kuaaina, he mau makahiki oi wale ae no ko'u mamua o kou, aka nae aole he puuwai oiaio iloko o kekahi kanaka e pla nei, i like aku me ko'u, a ua aloha maoli no au ia oe, mai kou mau la kamalii loa mai, ahiki v kou kanaka makua ana. E kapaia mai ana paha au i ke kanaka pupule, i ke kamailio ana ae, i na mea o ka wa i hala, aka o oe nae ka mea nana i kono mai nei ia'u, e kamailio ae i keia mea. "Ua ike no oe e Rokena, owau ka muli loa o na keiki eha a ko makou mau makua a maluna o maleou, i kau mai ai na hilinai ana- a na makua, no ka pono o ko makou 'noho ana. No ka nui o ka* aie o ko makou mau makua, ua kuai hoolilo ia aku fa ko makou aina, i wahi e ukuia ai ka aie; nolaila aole he hana maalahi no kekahi kanaka ke ola ana aku, me ke kauka'i ana, ma kana mau mea e hana aku ai me ka ikaika, e pono ai oia. "I kekahi la, ua hoea kino aku la au imua ou, a hu'ai pau aku la i ka nui o ko'u aloha ia oe; o kau pane ia'u, a ~o ka maoaolana hauoli hoi iloko o ko'u uhane, o ia no kou olelo ana mai, ua hiki ia oe ke hoomanawanui, ahiki i ka loaa ana ia'u he home; e hoihoi mai ai a hoonoho ia oe maloko Ua hoopalauia kaua, o ka eha makahiki kela; mai ia manawa mai, ua hooikaika au i ka hana i ke ao ame ka po, ahiki i ka loaa ana ia'u o ke dala, e hoi hou mai ai ka aina hanai holoholona, me ka loaa pu he huina dala mahuahua mawaho ae, no ka hoomaeinae hou ana i ka hale a maikai, oiai ua ike au, he makemake oe i na mea nani. "He hookahi pule i koe, alaila hoea mai i kou la hanau, a no ka haawi ana aku i kekahi mea hookahaha i kou manao, kakali malie iho la au ahiki i kela la, ia i hoea kino aku ai au imua ou, a hoike aku la, ua hoi hou mai ka aina mahiai o na makua 0 makou, a owau ka mea kuleana i kela aina, a ua meamae hoi ka home, no ka hookipa ana mai ia oe; a i kuu wa i koi aku ai ia oe e mareia kaua; pehea ua poina anei oe i ke ano o kau mea 1 pane mai ai ia'u, o s ia kou hoololi ana i kou noonoo, a- ua kapae ae oe ia u ma kuono, no ka :j mea ua lilo kou puuwai i ka mea okoa?" "Mai manao oe e Rokena, he wahi mea liilii kela au i hana mai ai maluna o'u, aole lok, aka ua like ia hana, me kekahi ao 'pouli,

nana i alai ae i ka malamalama o ka la i ke awakea; aka nae i ka maopopo ana ia'u mai, i ke kumu oiaio o kou kapae ana ia'u, mamuli no ia o ka punihei o kou noonoo, i na kaukani dala, a kekahi kanaka opio mai ke kulanakauhale mai, e loaa anā iaia i kela ame keia makahiki, ua hoololiia ae la ko'u ano kanaka, a he diabolo ko'u hoa elike ai., "Ua kamailia i'o mai oe imua o'u, mamuli o ke ake ana e hoopakele ae i kou ohana! mai ka pilikia mai, i ae aku ai oe e lilo i wahine na kekahi kanaka waiwai; aka, he o ia mau no kou aloha ia'u, he keu kela a na olelo hoopunipuni loa. Ua nana aku oe i ka pani'o o na lole o kela kanaka opio o ke kulanakauhale, ua moeuhane mau oe i ka lelo o ke gula, nolaila me ia mau ano, i kuai aku ai oia i kou kino ame kou uhane, a maluna ou ke ko'iko'i o na ahewaia, no ka mea au i hana mai ai e hoolilo ana ia'u i kanaka opulepule ilg>ko o kela mau la. "Me kou mau lehelehe ponoi, i hoohiki paa mai ai oe, owau kau kane e mare ai, a no na makahiki eha i hooikaika ai au i ke ao ame ka po no kou pono wale no; a ua ike no oe e Rokena, e hooikaika mau 'aku ana au i na la apau o k;o'u ola ana, i wahi nou, ame kou ohana e ike ole ai ia mea he pilikia, ina nei no kou hooko i kau hoohiki. - "Adle keia he mau olelo wale no na'u no keia manawa, aole, ua hoike aku au i keia mau mea apau ia oe. Ke hoomanao nei no anei oe, i kuu uwalo okoa ana aku imua ou, me na waimaka, ina oe e kapae ae ana ia'u ma kuono, ua like ia me ke kaili ana ae i ke ola mai a'u ae? Ke hooniaopopo aku la au, aole oe i poina i keia mau mea. O nae i hana mai ai ia'u, ua hoohuli mai oe i kou kua, ua papani ae i kou mau pepeiao; a ma kela la a'u i manaolana ai, e lawe aku ia oe no Hopeda!e, ua holo mahuka aku la oe me ke kanaka nana i kaili aku ia oe mai ia'u ak*. O kela puni nani ou, kela makee i' ke dala, ka waiwai ame ka hanohano, o na mea ia nana i kono mai ia oe, e mare aku i ke kanaka nui o ke dala, a kapae ae la ia'u, no ko'u ilihune, ua hiki no nae, ke hauoli nei au, no ko'u lilo ole ana i kanaka kuapaa malalo ou. I hoike aku nae au ia oe i ka mea oiaio, me ka hookamani ole, pehea ka nui o ke dala, ke gula ame ka waiwai o ke kanaka au i haawi aku ai i kou kino, aole no ia he mea e oi aku ai kona mau lako apau imua o ka mea i loaa ia'u i keia la, na mea e kuleana ai oe, ina i mau ka paa o kou manao no'u." "Q, ua nui na mea nana e hoehaeha mai i ko'u manao, eia hoi oe ke hooi hou mai nei i ke kaumaha," i noke okoa iho ai o Mrs. Wadona, i ka uwe, he uwe mihi, no kona hupo, ame ka minamina pu i na wāiwai o loba Tepala, ke kanaka ana i nana aku ai me ka manao hoowahawaha no kona kulana ilihune. "Aole he wahi noonoo iki iloko o'u e hoopilikia aku ia oe, a hookaumaha aku paha i kou manao, aka no'u ponoi iho no ka'u mea e kamailio nei, no ko'u lanakila ana maluna o ko'u mau ano puniwale, a ku mai la au ma ka aoao kupono loa, me ka nui o na balaki i loaa i ko'u moku. "Ua kamailio mua aku nei au ia oe i ko'u manao, he mea makehewa wale no ka hoala hou ana mai i na mea o ka wa i hala, nolaila e hoopoina kaua ia mau mea, aka pehea, malia paha ua halawai no hoi oe me na ulia pomaikai iloko o kou ola ana?" me ke kilohi pono ana aku o loba, i ka lole nani o Mrs. Wadona e komo ana. "Aole no o'u mau pilikia maoli, ua lawa no au me na me ae oluolu ai keia ola ana, aka koe wale no nae keia, he kulana mehaI meha ko'u e noho nei aole hoi o ka noho ana o ka mea kokoolua kona, loaa ka hoa ohumuhumu/' i pane mai ai o Mrs. Wadona, me ka nui ana iho o kona hanu, a hoomau hou mai la i ke kamai- i lio ana: "Mamuli o kekahi ulia pomaikai, ua ili mai la ka waiwai nui o Anakala Keoni Hikona maluna o'u, nolaila i hoopakeleia ae ai au mailoko mai o ke kulana nele a pilikia, ke hoomanao nei no hoi oe, i ke kaikuaana o kuu makuakane." "E manao ana ka hoi au, he mau keiki ponoi no la ka Keoni Hikc#fta!" i pane aku ai o loba Tepala me kona piha i ke kahaha "He mau keiki no kana, eia nae ua pau loa i ka make." "Alaila ua waiho mai anei oia i kona mau waiwai apau maluna ou ?" "Ae, ua pau holookoa kona mau waiwai ia'u, oiai owau wale no kona pilikoko hookahi 1 koe e ola nei." "He keu aku maoli ka keia o ka mea kupaianaha," wahi a īoba, me ka luliluli ana ae o kona poo. "Heaha iho la ke kupaianaha, o ko'u lilo ana i hooilina no kona mau waiwai apau?" "No ka mea, ia oe i haalele iho ai i ke alo o kou makuakane, ua huli hoi mai la o Keoni Hikona, mai na aina mamao mai, a noho pu me kou makuakane. Ua loaa oia i kekahi ma-i ikaika loa, a o Emalaina ka mea nana i malama iaia, me ka hoomanawanui, me he kaikamahine ponoi loa la nana. I ke ola ana o Keoni Hikona mai kfela ma'i mai, ua lohe au i kona kamailio ana imua o kou makuakane, e hoi ana oia a hana i kana palapala kauoha hooilina, e hookomo ana iloko olaila i kekahi mau olelo, no ka holo aku o ka hapalua o kona waiwai maluna o Emalaina." "O ka mea apiki paha ia, aole palapala kauoha hooilina i loaa aku, mahope o ka make ana o Keoni Hikona, ua noke ia na wahi apau i ka huli, aole nae he mea i loaa," wahti a Mrs. Wadona, me ke kulou o kona poo ilalo, aia nae o loba Tepala.ke hakilo loa mai la i ka helehelena o ua wahine nei, me kona ike mai, i ka eueu 0 kona mau lehelehe. "Aia kekahi palapala hooilina i hanaia, a ina aole 1 loaa kela palapala, alaila, ua kaa mai ia malalo 0 ka malu 0 keia wahine kolohe," i noonoo iho ai o loba iloko ona, aka kamailio aku la nae me ka leo nui: "Ke ole no hoi au e koho hewa, ua waiho iho o Keoni Hikona 1 kekahi huina dala mahuahua mahope nei, ma kona manawa i make ai, no ka mea ua lohe wale no au mamua 0 kuu holo ana aku jio na aina mamao, oia kekahi o na kanaka waiwai." "Heaha auanei ka nui 0 kana dala, ke hookukuia ae me kau mau miliona," alaila minoaka mai la ua wahine nei me ka pane hou ana mai. "He mau wahi dala mailuilu no kana o ka waiho ana mai na'u, he hookahi haneri me kanalima kaukani." "Ua nui maoli kela māu dala nau, a ua pomaikai oe, 1" keia waiwai i loaa mai me ka luhi ole," wahi a I6ba, oiai no nae aia iloko o kona noonoo, ke ike la oia, o ke keikikane a Emalaina ke kuleana i ka hapalua o kela mau dala. "Aole a kaua kamailio hou ana no keia waiwai o kou makuakane ha.na.una, aka heaha na mea e pili ana no keia kaikamahine 0 Miss Perekona? Ma na mea a'u i lohe ai i ke kamailioia, he kaikamahine hanauna ka oia nau, he mea oiaio anei ia?" "He kaikamahine hanauna oia na kuu kane, ma ia ano wale no i pili mai ai oia ia'u, aole ma ka aoao 0 ko'u. ohana ponoi." "Ua lohe pu mai no hoi au, o kela ka kekahi kaikamahine waiwai, he oiaio no anei ia lohe?" "Ae, ua .pololei kau mau mea apau i lohe ai." "O kela waiwai i loaa aku i ke kaikamahine opio, mai ke kaiieuaana aku anei ia 0 kau kane?" Aohe pane a Mrs. Wadona no kela ninau, aka ke kulou la kona poo ilalo, x me he mea la, aole he wahi hoihoi iki iloko ona, i ka* hoalaia ana aku o na mea e pili ana ia Lola. "Ina no ke kau aku 0 na ahewaia maluna o kela kaikamahine, a liia oia ma4una o ka amana likanaka, owai ka mea i kuleana i kona mau waiwai' ma keia ao?" Ke haalulu wale la no o Mrs. Wadona, no keia ninau a īoba, no ka mea o ka ninau hookahi no keia a kekahi poe lehu?ehu i waiho aku ai imua ona, eia nae.pane mai la ua wahine nei i ka i ana mai: "Heaha auanei, ina no ka hoea mai i kona hopeena ma keia

ao, alaila elike me ko kakou mau kanawai. c holo mai ana kona mau waiwai iloko o ko'u ohana, aka nae kc lana nei ko'u manao, aole oe e noonoo mai ana, o kekahi ia o ka'u mea'nui e upu aku nei, iloko o keia manawa.'' "Aole he wahi noonoo iki o kena ano iloko o'u. Mamuli oka loihi o ka noho ana o kela kaikamahine opio mc oe, aole e nele ka pipilipaa o kou noonoo nona; eia nae he hookahi mea nana i hookahaha loa mai i ko'u noonoo, o ia no ka holo ana o kela kaikamahine mai ia oe aku. Ua loaa niai keia ike ia'u, mai ke keikikane mai a Emalaina a ua hoike pu mai no hoi oia ia'u i kona komo pu ana iloko o keia pilikia hookahi i kau aku maluna 0 ka wahine opio.'' "Ae, ua loaa kekahi mau ike maopopo loa i na kanaka o ke aupuni mahope mai" nei a mamuli o ia mau ike, i manaoio loa ai lakou, ua komo mai kela kanaka opio, ma ke ano he mea kokua ke karaima i hanaia e Miss Perekona." "Ma kou manaoio maoli, ua pili ?aiei kekahi hewa i kela kana'ka opia? me ka hakilo loa ana aku o loba ma ka helehelena o Mrs. Wadona. — "I kinohi aole loa o'u manaoio, ua pili kekahi hewa iaia, aka 1 ka wa i loaa aku ai kekahi mau mea oiaio loa. ma ka huli ana a na kanaka o ke aupuni, akahi no a ala mai ka manao iloko o'u. ua komo pu aku kela kanaka opio iloko o kekahi hana hewa ano nui a ko'iko'i loa." I "Ke hoomaopopo aku nei au ike ano o kau mau olelo e kamailio mai nei, he mea pohihihihi no keia i ka nana aku. aka nae aole loa o'u wahi manaoio iki, he hewa kekahi i hai)aia e kela kanaka opio, elike no hoi me ko'u pili ole i ka hewa pepehikanaka, i hanaia maluna o ke kaikamahine opio, i make; a i hoike aku au ia oe e- Rokena, e ku ana au mahope o kela kanaka opio. ahiki i ke kiia ana o ka pukuniahi h.ope loa. "He nui ke dala me a'u i keia manawa, a o ke dala ka mea ano nui loa ma ka honua nei, nolaila e hoohana aku ana au i ka mana o ke dala, ahiki i ke keneka hope loa ma kru inoa, no'ka hoopakele ana ae i ke keiki a Emalaina mai kona paa ana aku iloko o ka halepaahao, a lewalewa paha iluna o ka amana likanaka." ,Ua hoopokoleia nae na kamailio mawaena o laua, mamuli o ka oili ana mai o ka lunapaahao, a hoike mai la, o ka manawa kela no ka poe e makemake ana e ike ia Miss Perekona e hele akii ai, ia wa i ku like ai o loba ame Mrs. Wodana iluna, me ka ninau ana mai nae o Mrs. Wadona ia Ioba: "E komo ana anei oe e ike ia Miss Perekona?" "Ae, he nuhou ka'u e lawe aku ana no ka hoolana ana i kona mau manao kaumaha, aka nae ua hiki no ia'u ke kakali malie, ahiki i kou oili ana mai, alaila komo aku au e ike iaia." I ka lohe ana no o Mrs. Wadona, lie nuhou hoohauoli ka keia kanaka e hele aku ana e hoike ia Lola, o ka pau loa ae 1a no ia o kona hoihoi e ike i ke kaikamahine ana i hookoino aku ai iloko o ka poino, a o ia kana o ka wikiwiki ana mai i ka pane ana: "O oe o kaua ke komo mua aku e ike iaia, aole he maikai o kou 'ano i keia la. aia a he la okoa aku, alaila hele mai au e ike iaia," a me kona kakali ole aku i ka pane mai ia īoba mai, o kona kaha aku la no ia hele no kahi o ka puka, a hemo loa aku la iwaho o ka hale hookipa. MOKUNA XXVII. Ua hoopilikia i'o ia ka noonoo o Mrs. Wadona ma kela la, mamuli o ka oili ana alai o loba Tepala, iloko o ka manawa ana 1 moeuhane mua ole ai, aka i.wahi nae e maopopo ai i ka makarrr ka heluhelu, kekahi mau mea e pili ana ia Mrs. Wadona ame lona Tepala, he mea pono no i ka mea kakau npolelo ke hoaka|ca aku ma keia wahi, no na mea o ka wa i hala. He kaikamahine o Mrs. Wadona, na Elia Hikona, oia hookahi wale no ke keiki a kela kanaka. Iloko o kona wa kamalii loa, ua make iho la kona makuahine, nolaila ua kaa aku la kona malam.i ana malalo o na kauwa e noho hana ana me kona ohana, a no ka maikai ole o kona malamaia ana, ua lilo oia i kaikamahine paakiki, me ka uahoa. I ka hala ana o kekahi mau makahiki mahope mai, mare hou iho la o Elia Hikona i ka wahine, he wahine no hoi i make kana kane, a he hookahi kaikamahine a kela wahine, o ua kaikamahine hookahi nei, o ka makuahine ia o Elioka Hakoka mahope maij a o loba Tepala, he kaikunane muli loa oia no keia wahine elua a Elia Hikona. He elua makahiki mahope mai o kela mare hou ana o Elia Hikona, ua make aku la kana wahine elua, a kaa iho la ka hooponopono ana o na hana o ka home malalo o Rokena ame Emalaina. I ka mare ant nae o Emalaina i ke kane, ua hoi aku la oia a noho ma ka home o kana kane. He elua makahiki o kona noho ana me ka hauoli me kana kane, ua okipuia ae la ke ola o kana kane, a koe hookahi iho la oia, ame kana bjbe keikikane, aole i piha ka makahiki hookahi, a o ka mea oi akn o ka pilikia o ia no ka paa ana o ko laua home malalo o kekahi moraki. Iloko o keia manawa o Rokena Hikona e noho nei, ua wahine kanaka makua maoli oia, ma kahi o ka iwakalua-kumamakolu makahiki, a he kanakolu makahiki a oi o loba Tepala, nolaila hoopalau iho la laua, no ka mare. I kinohi. ua manaoio maoli no o Rokena Hikona, ua aloha oia ia loba, o ke kumu paha hoi, oia wale no ke kanaka e hoea mau aku ana imua ona, aohe kanaka hou ae, e kamawae ai ka noonoo o ka mea wale no nana i hoohakalia i ko 'laua mare ana, o ia ke kakali ahiki i ka loaa ana he home no laua e noho aku ai me ka hauoli. > Iloko o ka makahiki hope o ka noho hoopalau ana o Rokena Hikona me loba Tejsala, a mamuli no hoi o ke koi paakiki o Emalajna i koa makuakane hanauna, ia loba Tepala, e hoi aku a noho like ma kona home, ua haalele i'o iho la o loba i kona aina hanai holoholona, a hoi aku Ia no ka home o Hakoka e noho ai, me kana kaikamahine. Ma keia kaawale ana aku la o loba i kahi mamao, ua hapa ko Rokena ike ana iaia, a ma kekahi aha hoohauoli i malamaia e kekahi ohana e noho kokoke mai ana ia Rokena, i halawai ai oia me Uilama Wadona, a ma keia halawai ana, i hihia ai ka uminmi 0 ka opae, a pau aku la ka maliu hou ana o Rokena ia loba. He oiaio elike me ka loba i hoike aku ai imua o Mrs. Wadofta, he eha makahiki okoa ana i hooikaika ai me ka hoomanawanui, e loaa he home ana e hoihoi aku ai a hoonoho i ka wahine ana 1 aloha ai maloko olaila; aka nae i kona ike ana i ka mea oiaio mahope mai, aole i kupaa kela wahine mahope ona, ua lilo ia i kumu e uluahewa ai kona noonoo. • Me kela maopopo no nae iaia, ua hoohihi aku ka manao o Rokena i ke kanaka opio lalawai mai ke kulanakauhale mai, aole no i nele kona hele ana aku imua o Rokena a uwalo aku e hoopau i ka noonoo ana no Mr. Wadona, aka e huikala aku no oia no kana mea i hana mai ai iaia nei, me ka hoohiki pu aku imua ona, e hoao no oia ma na ano apau, i wahi e ulakolako ai ko laua noho ana, a e hauoli ai no hoi ka laua mau keiki; ua papani ae nae kela wahine i kona mau pepeiao, me ka maliu ole mai i keia mau leo uwalo, a kapae mai la ia loba ma kuono, aia aku la ka iini ame ka makemake i Mali'o. He kanaka opio o Uilama Wadona, me ka ukuhana o hookahi kaukani dala o ka makahiki, oiai hoi, he mau haneri*dala wale no ke loaa mai ana ia loba o ka makahiki mai kona aina mahiai mai: o kela ake nui i ke dala, ka hanohano, ka waiwai, ame ka noho hauoli ana, ua koho aku Ia o Rokena ia Wadona i kane nana. a kiola iho la i ke aloha, o ke kanaka, i makaukau e molia aku : \ona ola nona. (Aole i pau.)