Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 37, 13 September 1923 — Page 4

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

EHA                NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T.H. POAHA, SEPTEMABA 13, 1923

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

A IOLE

 

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

 

            Mai kela mai, i mare aku ai o Rokena ia Uiama Wadona, ahiki i keia la, akahi no laua a ike hou kekahi i  kekahi, he mau makahiki loihi maoli kela. Ua maopopo no ia Rokena, ua kuai hoolilo aku o Ioba i kona aina mahiai, mahope mai o kona mare ana ia  Wadona, a holo aku no na aina mamao, aole nae ana mau mea i lohe hou ai nona, ahiki i keia halawai ana o laua ma ke ano ulia.

            Ma keia manawa a Rokena i ike hou ai ia Ioba, kela kane hoopalau ana, i kapae aku ai ma kuono, no kona nele a ilihune, ua aneane maoli no oia e maule, me he mea la, kau mai la kana mau hana imua o kona mau maka, i kela kanaka; aka iaia i lohe aku ai, i ka lilo ana o Ioba i kanaka waiwai, ua hoala hou ia mai la kela ano makee hanohano iloko ona, a hoao mai la e pahele i ka noonoo o keia kanaka, no ko laua hoi ae a like me ko laua ano kahiko.

            Ma kela kamailio pu ana nae o laua, aole loa i hoike ae o Ioba ma kona mau ano, a i ole ma kana mau olelo paha, e hookomoia aku ai ka manaolana iloko o Mrs. Wadona, no ka hookoia o ka iini a kona puwai, e lilo  aku keia ipo kahiko ana i kane nana; a ua hoopilikia loa ia aku hoi kona noonoo, i ka wa a Ioba i kamailio aku ai, e ku ana oia a paio aku no ka pono o Elioka ame Lola.  

            Aole loa oia i moeuhane iki e lilo ana o Ioba i kanaka waiwai, aka iaia i lohe mai ai, aia ma kahi o na miliona dala i loaa i keia kanaka, i lihi launa ole aku hoi kana mau dala i loaa i keia kanaka, ua lawa ia nona e mihi ai me ka walania no kona naaupo aka he mihi make nae, no ka mea ua hala loa ka wa pono.

            Ua lawa paha keia hoomaikeike ana i na mea e pili ana no Mrs. Wadona ame Ioba Tepala, nolaila e hookolo aku kaua, mahope o ka moali pololei o ka nee ana o ke au o ka moolelo.

            E hoi hou aku kaua ihope no ka hoomaopopo ana, i ke kumu i hopu ia ai o Elioka Hakoka, a heaha hoi na ike i loaa aku i na kanaka o ke aupuni, no ka lilo ana o ke kanaka opio, i mea kokua aku i ke karaima i hanaia e Lola, elike me ka Mrs. Wadona, i kamailio aku ai ia Ioba?

            Ua hoikeia ma kekahi mokuna aku nei i hala o keia mooleo ka nalowale ana o ke ki, o ka halelua i waihoia ai o ke kino o Alika, no laila ua hala okoa kekahi manawa mahope mai, no ka hana ana i ki hou, i hiki ke hu’e hou ia kekino a Alika no ka nana ana aku, i ke kumu oiaio loa i make ai kela kaikamahine.

            Ma kekahi kakahiaka, ua hoea aku la ka loio o Mrs. Wadona imua ona, a hoike aku la ka loaa ana o ke ki e hiki ai ke weheia ka halelua, nolaila ma ko laua kukakuka ana, i hooholoia ai, o ka auwina la, ka manawa e hele ai e nana i ke kino o Alika.

            No ka ike o ka loio, aole he mea maikai i na wahine ke ike aku i na kino make i loihi ka waiho ana maloko o ka pahu kupapau, ua olelo aku la oia ia Mrs. Wadona e noho no oia i ka hale, a oia ame na kanaka o ke aupuni, ke hele e hooko i ka hana nui i manaoia o ia ka nana ana i ke kino o Alika, aole nae he ae iki o kela wahine, aka ua paakiki no oia e hele pu.

            Aole no he mea hiki ia Mrs. Wadona ke hana aku, ke manao ke aupuni, e hooko i ke kanawai me ke kakau-ha, aka no ka nana mai nae, he wahine oia a eia no hoi ka ohana o ka mea i make, nolaila aole he mea hou ae e hana mai ai, o ka hooko wale mai no i ka manao paakiki o keia wahine.

            Ma kela auwina la, ua hele i’o aku la na kanaka o ke aupuni noloko o ka halelua i waihoia ai ke kino o Alika, o Mrs. Wadona pu kekahi, aia oia ke hilina’i la ma ka lima o kona loio a i ka hamama ana ae o ka halelua, aia hoi e waiho mai ana iwaenakonu o kela hale, ka pahu kupapau nani i hookomoia ai ke kino o Alika iloko.

            Mamuli nae o ke kawa-u oloko o kela hale, ua hele a hapa’u ua’u na mea hoohinuhinu i kinokinohiia maluna o ka pahu, a oiai na mea apau e ku ana me ke kakali ana, o ka weheia ae o ke pani o ka pahu, ke uumi wale la no ko lakou hanu, no ka ike aku i kekahi hiona manaonao, ka mea a lakou i minamina loa ai, no ka hoea kina ana aku o Mrs. Wadona maloko o kela wahi.

            Iwaena o ka poe o ka hoea ana aku no ka nana ana i ke kino make, he hookahi lunakanawai, he mea hoolewa i na kino make ame ka loio o Mrs. Wadona, a he kauka lapaau.

            Oiai na mea apau e ku malie la, ia wa i nee aku ai ke kanaka hana pahu kupapa’u, a pili ma ka aoao o ka pahu, hoomaka iho la e wehe i na kui kolu, i hoopaaia ai o ke pani. Aia ka lunakanawai, ke kauka ame ke kanaka hoolewa ma ke poo o ka pahu kahi i ku ai, a aia hoi o Mrs. Wadona ame kona loio ma kahi kaawale aku, a i ka weheia ana ae o ke pani o ka pahu a hemo, nana aku la ke kauka maluna o ka helehelena o ka mea e waiho oni ole ana maloko o ka pahu, pela hoi me kona mau hoa, a o ia ka Mrs. Wadona o ka hooho ana mai:

“Heaha ka oukou mea e nana pono nei?” wahi ana me ka hilin@ ana aku i ka paia o ka halelua, aia hoi kona kino, ke naka la me ka haalulu.

            “Ua hiki i ka lede ke hele mai e nana me ka pilikia ole i keia manawa,” wahi a ke kauka, i huli aku ai e kamailio i ka loio.

            Hele malie mai la o Mrs. Wadona ahiki ma ka aoao o ka pahu, a kiei aku la iloko, ia wa i wehe ino ae ai oia i kona uhimaka, a nana pono iho la iloko o ka pahu, me he mea la, ua auhee loa aku kela hopohopo iloko ona, no ka manaonao i kekahi hiona menemene no kana kaikamahine i make.

            Ua hookahaha loa ia aku ka mauao o Mrs. Wadona, no kana mea e ike la, ma kahi o ke kino palaho ana i manao mua ai, o ka mea ia e halawai mai ana me ka ike a kona mau maka, eia ka auanei o kela hiona kahiko no, ma ka manawa ana i kilohi hope aku ai i ka helehelena o Alika.

            Ma na ano apau, he o ia mau no ka waiho ana o ke kino, elike me ia i kinohi, aohe wahi mea i ano e ae, a o ia ka ua wahine nei i hooho ae ai:

            “O, me he mea la, aole ola i make!”

            “Aole e hiki i kekahi mea ke waiho iloko o ka pahu kupapau me ke ola no na mahina lehulehu,” i pane mai ai ke kauka. “O ka mea wale no nana i hookahaha loa mai i ko’u manao, o ka meahuna nana i malama i ka maikai o ke kino ahiki mai i keia waa kakou e ike nei. Ua lohe au i ka hanaia ana o kekahi mau kino make me na lau, ano ka i’aloa ana, e mau ai ka maikai no kekahi manawa, aole loa nae au i ike i kekahi mea elike me keia. E wehe ae i ke pani aniani!” i kauoha aku ai oia i ke kanaka hoolewa.

            Ua weheia la ke pani aniani, he o ia mau no ke ano o ke kino e waiho ana, aole i loli ae elike me ia i manaoia aku ai kela poe.

            Lalau iho la ke kauka i kekahi lima, a hapai ae la iluna, me ka hookuu hou ana iho ilalo, alaila hamo aku ia ma ka lae, ia wa i huli mai ai oia imua o kona mau hoa, a pane mai la:

            “O keia kino a kakou e ike nei, aole ia he kino maoli, aka he kii i hanaia me ka noeau loa.”

            He mau minuka kela no ke pioloke iwaena o ka poe maloko o ka halelua, me ka maoli okoa ana o Mrs. Wadona, aka lawela  aku la nae oia no kekahi noho, malaila i noke ia aku ai  i ka peapeahi ahiki i kona pohala ana mai, oiai hoi ka nui ae o ka poe i hele mai ai a nana pono i ke kino, akahi no a hoopauia ae ko lakou pohihihi, ua kulike me na mea a ke kauka i kamailio ae ai.

            Aole nae a kaua hoohewahewa ana e ka mea heluhelu, no ka loaa pono ana aku o ke kii o Alika maloko oka pahu kupapau, ua maopopo mua ia kaua, ka hana i lawelaweia e Elioka Hakoka.

            “Heaha ka manao o keia mea a kakou e ike nei? Owai ka mea nana i lawelawe i keia hana?” i ninau  ae ai ka lunakanawai, me kona hele a piha i ke pihoihoi. “Ma ke ano hea, a pehea i holopono ai ka lawelaweia ana o keia hana kolohe? Eia ihea ke kino maoli o ka mea i make?”

            He mau ninau pohihihi loa kela, aole loa he mea hookahi iwaena o kela puulu, i hiki ke pane mai. He hookahi nae mea i hooiaioia mai iloko o ka noonoo o kela poe, ua hana maoli ia no ke karaima pepehikanaka, a ua lawe aihue ia aku hoi ke kino make, a kanuia ma kekahi wahi okoa loa, me ka manao pela iho la e nalo ai ke karaima i hanaia e ka mea e paa mai la iloko o halepaahao.

            Ua hoopauia ae la no hoi ka pohihihi e pili ana i ke kumu o ka nalowale ana o ke ki o ka halelua mamuli no ia o ka aihueia ana, i hiki ai ke komo ka mea aihue iloko o ka halelua, a lawe aihue aku i ke kino make o Alika; a i kela poe e noonoo la i ke ano o na mea i  hanaia, ua hooi loa ia ae ko lakou manao inaina me ka hoonaukiuki pu no Lola.

 

MOKUNA XXVIII.

 

            Ua hele maoli o Mrs. Wadona a piha me ke pihoihoi, no  kahi i nalowale ai o ke kino o kana kaikamahine, a no kekahi mau minuke lehulehu aole e hiki iaia ke pane mai he hookahi huaolelo, no na ninau lehulehu e waihoia aku ana imua ona.

            @ ke akakuu ana mai nae o kona mau manao pihoihoi, ia wa i ninauia aku ai oia: “E hiki ana no anei ia oe ke kokua mai, ma ka mawehe ana ae i keia hana pohihihi?”

            “Aole he mea hiki ia’u ke hoakaka a@, e lilo ai i mea kokua aku, ma ka mawehe ana ae i kekahi hana pohihihi loa i lawelaweia ma ka honua nei, aka nae koe wale no--.”

            Hooki okoa iho la oia i kana kamailio ana me ka pau pono ole o na mea ana i noonoo ai, aka pane hoolalau hou mai la nae:

            “Aohe he mea i maopopo ia’u, a aole o’u kuleana iki e kamailio ai i na mea hiki ole ia’u ke hooiaio;  a he hana hewa na’u, ka hoopuka ana ae i ko’u mau manao hoohuoi.”

            “Auhea oe a ka madame,” i hoomaka mai ai ka lunakanawai e kamailio me ka leo malie. “Ina i manao oe aia kekahi mea e hoomalamalama mai ai no keia karaima hou i hanaia, alaila ua

ili iho ke ko’iko’i maluna ou, ka hoike ana mai ia mea.”

            “Heaha auanei ka waiwai, no ka mea e alakoia mai ana kekahi poe okoa aku mamuli o ia mau manao hoohuoi o’u, iloko o ka poino, nolaila ua oi aku ko’u noho malie ana me ke kamailio ole i kekahi mea.”

            “Mai hana oe pela. O keia karaima i hanaia, aole ia na ka mea hookahi, aka aia kekahi mea okoa ae, mawaho o ka wahine opio e paa mai la iloko o ka halepaahao, a o ka manawa i lawelaweia ai, mahope no ia o ke anaina hoolewa o ka mea i make.”

            “Aohe he mea i maopopo ia’u, o keia kekahi o na ninau pohihihi loa.”

            “Ke hoomanao nei oe e ka madame i ka nalowale ana o ke ki o ka halelua, a i ole aihueia paha. O ka mea nana i aihue i kela ki, oia ponoi no ka mea nana i hana i keia karaima hou,” i

 komo mai ai ka loio ma ka niele ana ia Mrs. Wadona.

            “Pela maoli no ke ano i ka nana aku, aka nae ua hiki ia’u ke hoohiki imua o oukou apau, o na mea apau loa maloko o ka pahu e ike nei, o na mea no ia i ka wa i kakiaia ai na kui i ka pahu, a laweia mai noloko nei o keia halelua;  owau ponoi no ka me nana i hooponopono i ka lole ame na mea e ae apau e pili ana i kuu kaikamahine, me ke kokua ana mai a ka mea hana pahu kupapau, a aole loa au i ike i kekahi mea ano hou, mai na mea mai ma ka wa i paniia ai ka pahu, pehea he loli anei kekahi au i ike?” me ka huli ana ae o Mrs.Wadona, e ninau i ke kanaka hoolewa.

            “Ua pololei na olelo a Mrs. Wadona i kamailio ae nei, a owau pu kekahi i makaukau e lawe ae i ka hooiki, no ka hoonioni ole ia ana o ke kino, mai kela manawa mai i hookomoia ai iloko o keia pahu, ahiki i keia wa a kakou e nei.”

            “He mea kanalua loa ia’u ke olelo ae, no ka lawelaweia ana o keia hana maloko o kuu home, eia no nae—“

            Ke hoomaopopo mai la ka lunakanawai ame ka loio, ma ke ano o na olelo a Mrs. Wadona, he mea ka kela wahine i hoohuoi ai, eia nae ua hopohopo i ka hoike ana ae i ke akea, a o ia ka ka lunakanawai o ka pane hou ana mai:

            “Ina he mau manao hoohuoi kekahi iloko ou, ke makemake nei au e hoike mai oe imua o makou.”

            “Ina no ka lawelaweia o kekahi hana kolohe, alaila he hookahi wale no alahele e hiki ai ke hanaia me ka holopono loa. Ke hoomanao nei oukou, he keiki hanauna ka’u, a he mea kahakii oia a lawelawe i na hana apau i pili ia oihana. Maloko o ko’u home kona keena kahakii no na  makahiki he nui i kaahope aku nei, no ka mea he rumi  waiho wale iho no kela, ua haawi aku au ia rumi, i rumi hana nona. He mau kii nunui kana i hana ai no kekahi poe, aole nae au i ike iki, i kona pena maoli ana i kekahi kii nui, a oki loa ka maopopo ana ia’u ua hana oia i kekahi kii no kuu kaikamahine, eia nae ua ike no au, i ka hele mau o kela kaikamahine iloko o kona rumi.

            “Ma ka auwina la mamua mai o ka la i hoolewaia ai o Miss Wadona, ua kauoha aku la’au ia Mr. Hakoka e hele mai e nana i ke ano o ka hooponoponoia ana o ke kino, no kona apono ana mai, mamua o ke paniia ana iho o ka pahu. Iaia i hoea mai ai a ike i na mea i hanaia, o kana pane w@le no, ua apono oia i na mea apau, a me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, i ku malie ai oia ma ke poo o ka pahu a nana aku maluna o ka helehelena o Alika.

            “Ma ke ahiahi ana iho, noi okoa mai la oia ia’u, e ae aku, oia ma ko’u wahi no ke kiai ana i ke kino kupapau, a oiai ua hele au a maluhiluhi maoli, a hui pu iho no hoi me ka nawaliwali o ka’u kane, ua ae koke aku la au i kana noi, me ka hauoli, a hoomamaia ae la no hoi ko’u manao no keia hana nui; me he mea la, iaia e kiai ana i ke kino make, i lawelawe ai oia i keia hana apuhi a kakou e ike nei.”

            “Pehea, ua loaa anei ia oe kekahi mau kumu, no kou mau manao hoohuoi, o ko keiki hanauna ka mea nana keia hana apuhi?” i ninau mai ai ka lunakanawai.

            “Ae, mamuli o ka makaukau ame ke akamai o kuu keiki ma kana oihana kahakii, ua lele mua loa aku ko’u manao hoohuoi, oia wale no ka mea hiki ke lawelawe i kekahi hana e hoopuhilina ai ka ike ame ke akamai o ke kanaka;  a mawaho ae o kela kumu, ua loaa ia’u ka ike mahope mai nei, ua haulehia oia i ke aloha no Miss Perekona, a i ka hoohuihui ana i keia mau kumu elua, aole he kanalua iki iloko o’u, no kona lilo ana i mea nana e lawelawe i keia hana.”

            He mea ano hou loa keia au e hoakaka mai nei e Mrs. Wadona, a he mea ano nui no hoi, ma keia hihia pohihihi,” i hoho like ae ai na mea apau maloko o kela halelua.

                        “Ina ua pololei i’o kou mau manao hoohuoi, alaila o ua keiki nei au ka mea nana keia hana karaima.”

            “Aole o’u makemake e hoopilikiaia aku kela kanaka opio, mamuli o ko’u mau manao hoohuoi wale no. Malia paha ua loaa ka manao hoohuoi iaia, no ka pili o ka hewa pepehikanaka ia Miss Perekona, a no ka nui o kona aloha i kela kaikamahine, nolaila i konoia mai ai oia e hoao ma na ano apau e hoopakele ae iaia mailoko mai o ka poino, aka o ke ano o kana mea i hana ai, ame ka manawa i hookoia ai ia hana, he ninau pohihihi loa ia ia’u.”

            “Ma ko’u manao koho, me he mea la, ma kela po i hoonohoia ai ke kanaka opio e kiai i ke kino make, ua komo pu mai o Miss Perekona e kokua iaia, pela i holopono ai ka laweia ana o ke kino maoli, a waihoia keia kino kii iloko nei o ka pahu,” i pane ae ai ka mea hana pahu a kanaka hoolewa hoi, i kona manao koho.

            “Ma ke kumu hea oe i manao ai pela?” i ninau  mai ai o Mrs.Wadona.

            “No keia kumu, he hana pohihihi loa na ka mea hookahi, ke hana me ka holopono o na mea apau, a he hana hiki ole no hoi i kekahi kane, ke hooponopono i ka lole o na wahine, a kulike loa me ia au i haalele iho ai.”

            “No keia manao hope ou, he loea o Hakoka, ma na mea e pili ana i na hana hoohiwahiwa, a ua oi aku no kona ike ame ke akamai, ma ka hana i na lole o na wahine a nani ke nana aku, i oi aku imua o ke ano o ka hana ana a kekahi poe wahine; nolaila aole he kulike o ko’u manao me kou.”

            “Ina o Mr. Hakoka, ka mea nana i hana i keia karaima, alaila ua makaukau mua oia me kekahi kii o kau kaikamahine maloko o kona rumi, pela wale no i hiki ai iaia ke hoololiloli i na kino elua i ka manawa pokole,” i pane mai ai ke kauka no ka hoakaka ana i kona manao.

            “Pela no ko’u manao, me he mea la ua makaukau mua kekahi kii o kuu kaikamahine a maloko no o ka rumi o Hakoka kahi i waiho ai, me ka maopopo mua ole nae ia’u,” wahi a Mrs. Wadona, i kokua aku ai i ka manao o ke kauka.

            “He ninau pohihihi no keia, no ka mea o kekahi kii i hanaia, i ka wa ola maikai o ke kaikamahine opio, e kaokoa loa ae ana ka helehelena o kela kii, ma ka helehelena ma o ka mea nona ua kii la, oiai oia e waiho ana i ka ma’i, ahiki i ka make ana,” i hoike ae ai hoi kekahi i kona manao.

            “Aole he loli iki o ka helehelena o kuu kaikamahine, iloko o kela wa e ma’i ana mai kona mau ano mau mai; akahi nae au a hoomanao mai la, i ko’u kahaha i ke ano o ka lima, ia’u e hooponopono ana i kona lole; a o ia ka’u e koho maoli nei, ua hoololiloli i’o ia ke kino ma kela po a Hakoka e noho kiai ana.”

            “Pehea auanei e hiki ai iaia ke lawelawe i kela ha@ ame ka holopono loa aole e nele ana ka loheia aku o ka nakeke,” i pane ae ai ka lunakanawai. “O ka lawe ana i ke kino maoli, mailoko aku o ka hale, aole ia he hana maalahi, e lohe ana ka poe maloko o kou home i ka nakeke, aka, i ke ala ole ana mai o kek@@ mea, ahiki wale no i ke ao ana, ua aneane e hiki ole ia’u ke manaoio aku, he hookahi wale no mea nana i hana ke karaima, aka ma kahi o ka elua, a ekolu paha.”

            “Aia ka rumi o Hakoka ma kekahi aoao mai o ka holo, e kupono ana i ka rumi o kuu kaikamahine, a he alapii mailoko mai o kela rumi ona, ke moe ana iho a hoea i ka malapua, nolaila he hana maalahi ne kela kanaka opio, ka hoihoi ana i ke kino noloko o kona rumi, a iho aku mahope o ka hale, me ka lohe ole ia o ka nakeke e kekahi mea; a oiai no hoi, ua hele makou a maluhiluhi maoli, i ke ala i na po mamua aku, he hana paakiki, ka hoonioni ana aku, i kekahi mea e hiamoe ana ma kela po.”

            “Pehea la i ike ole  ia ai kela hana kolohe ma kekahi la ae?” i ninau mai ai ka loio.

            “O ka la malamaia ai o ke annina hoolewa, he la ua ia, a he pouliuli oloko o ka hale, nolaila ua noho nanea wale no na mea apau, me ka hoohuoi ole no ka lawelaweia ana o kekahi hana epa, a hui pu iho me ko makou piha ike kaumaha, aohe noonoo nui e ae ia wa, o ka lawe wale aku no a hoomoe ike kino o ka mea i make.”

            “He mea oiaio kena au e hoakaka mai nei e ka madame no ka mea iloko o ka malamalama o keia wahi o kakou apau kekahi i pulapuia, a oi loa aku hoi ina maloko o kekahi rumi pouliuli,” i pane ae ai ke kauka. “Me he mea la ua pololei oe e Mrs. Wadona i kamailio mai nei, maloko ponoi o ko’u home, i kuapoia ai na kino; ina maloko nei o keia wahi, he hana pohihihi loa, ka hoohalikelike ana me na ano o kela  kino, ma ka manawa mamua aku o ka hoolewaia ana; a o kekahi no hoi, e like ana kakou i na moali wawae maanei nei, aole nae pela, aole i hoonioni iki ia na mea maloko o keia pahu, ahiki i ko kakou wehe ana ae nei i ke pani.”

            “Pehea na mea e pili ana i ke ki?” Owai ka mea nana i aihue i ke ki o ka halelua nei?”  i ninau ae ai kekahi.

            “Pehea ua hele aku anei o Hakoka no kekahi wahi mamao mahope mai o ka malama ia ana o ka hoolewa o kau kaikamahine?” wahi a ka lunakanawai ia Mrs. Wadona.

            “He mau pule loihi mahope mai o ka waihoia ana o ke kino o Alika maloko nei o ka halelua, akahi no oia a hele no kekahi wahi mamao; ma ka manawa keia i ikaika loa ae ai o Lola mai kona ma’i mai. Ma kekahi ahiahi, ua hele aku la oia e hui pu me Lola a hoike aku la iaia, e hele ana oia no kekahi wahi mamao, a ma ke kakahiaka o kekahi la mai, i haalele iho ai oia a ma ka auwina la no o kela la, i nalowale ai o Lola.”

            “Alaila he hana nui ke kumu o ka nalowale honua ana o kela mau mea iloko o ka la hookahi,” i hoakaka ae ai kekahi i kona noonoo.

            “Aole o’u manao pela, no ka mea i ka huli hoi ana mai  o kuu keiki hanauia a lohe mai ia’u aku, no ka holo ana o Lola me ka maopopo ole o kona wahi i noho ai, ua kaumaha maoli ka noonoo o Hakoka, a ua ike maoli aku no au, i kona ano ma’i.”

            “Aia hoi paha la, aole he kumu e ae o kela kaumaha o ko keiki hanauna, mamuli no ia o kona ike ana iho, ina ua hoohuoiia aku o Lola no kona hana ana i ke karaima pepehikanaka, e lilo ana ia i kumu e komo like aku ai laua iloko o ka poino, no ke kumu, he hookahi o laua manawa i haalele like iho ai i ke kulanakauhale nei.”

            “Aole loa o’u manaoio ua pili aku kekahi hewa ia Hakoka no keia karaima pepehikanaka; o kona wale no paha i pili ai i ka hewa, o ia aka lawe ana e huna i ke kino make, me ka manao, pela iho la e ike ole ia ai ke karaima i hanaia, ma ia ano e hoopakeleia ae ai o Lola mai ka make mai a ma na ano e ae aole oia i komo pu iloko o na hoolala ana no ka lawelaweia o ke karaima.” 

            Mai kinohi mai o ka hoolala ana o Mrs. Wadona, e hookomo aku ia Lola iloko o ka pilikia, mamuli o ka weluwelu liilii ana o  kona mau manaolana apau, pela kona hoakoakoa ana mai i na ike e ili aku ai na ahewa ana maluna o Lola, no ka pili i ke karaima pepehikanaka, e lilo ana kana mau hana, i mea e ala mai ai na poino he nui e kahihi aku ai maluna o kekahi poe e ae, no ka mea he kanaka opio o Hakoka ana i makemake loa ai, a aole hoi ona wahi makemake iki e komo kela kanaka opio iloko o ka poino.

            “Ma ka nana aku, o ua keiki hanauna nei au e ka madame kekahi i komo iloko o keia karaima,” i pane ae ai ka lunakanawai..” “Ua olelo mai nei oe e Mrs. Wadona no ka haulehia ana o ke kanaka opio i ke aloha no Lola, he mea oiaio ane ia?”

            “Ae, aole ko’u he manao koho, aka ua ae maoli mai no oia ia’u pela, no kona aloha i ke kaikamahine  opio.”

            “Ke maopopo loa mai la na mea apau imua o’u. He kaikamahine waiwai o Miss Perekona, a i ka make ana aku o kona hoahanau, ua holo mai na waiwai apau maluna ona. He kanaka opio, ilihune o Hakoka, e kauka’i ana maluna o kana oihana kahakii, nolaila, o ke dala ame ka waiwai ke ake nui o na kanaka opio, nolaila ua aloha aku oia ia Miss Perekona, i kuleana ai oia i na dala a kela kaikamahine: malia aole i lawa o Miss Perekona, me kona mahele o ke dala, nolaila ua komo like laua ma ka hoolala ana e pili ana i keia hana karaima, a i ka holo ana mai o na waiwai apau ia Lola, o ko laua mare no ia i kekahi manawa apau ka hooikaika ana o Hakoka ma kana oihana kahakii.

            “He keu aku maoli no ka maalea ame ke akamai o ka hoolala ana i keia hana pohihihi, aka nae he meapaahana ikaika loa ke kanawai, a iloko o ko laua akamai, ua hoea mai i ke kaula @a @@@ ae o ka laua mau hana i ke akea.”

            Ua lilo kela mau hoakaka ma ka aoao o ka lunakanawai, kumu e hoopihoihoiia aku ai ka manao o Mrs. Wadona, haikea kela kona helehelena, me ka naka haalulu ana o kona kino.

            “Heaha ka hopena o keia waiwai nui o Miss Perekona?” @ ninau mai ai ke kauka, me ka nana pono ana ma ka helehelena o Mrs. Wadona, me @ emea la oia hookahi wale no iwaena o kela poe kanaka, ka i hoomaopopo i ke ano e o kela wahine.

            “Eia kela waiwai malalo o ka malu o ka loio o Miss Perekona,” i pane aku ai o Mrs. Wadona.

            “Ina nei no ka make o Miss Perekona, owai ka mea kuleana i kona mau waiwai?” i mau aku ai no ke kauka i ka mele ana me ka hakilo pono ana ia Mrs. Wadona.

            Aole he hoihoi iki o Mrs. Wadona, i ka waihoia ana aku o kela ninau imua ona, no ka mea he mau haneri i ninau aku @@ i keia mea hookahi no aka nae pane mai la oia i ka i ana ma@.

            “E holo no kela waiwai maluna o kuu mau keiki.”

            “Pela i’o ka!” wahi a ke kauka me ka mau no o kana nana ma ka helehelena o Mrs. Wadona, a mai kela manawa mai aole oia i hoala hou aku i kekahi ninau, a i ole komo pu mai paha @@ke o na kamailio ana me kona mau hoa.

            “Ma ko’u manao, o kekahi hana mua loa e hookoia, o ia no ka huli ana ialoko o ka rumi kahakii o Mr. Hakoka,” i hoakaka ae ai ka lunakanawai i kona manao hou.

            “Aole a’u mau ku-e ana, ina o ka manao ia o ke kanaka o ke aupuni,” wahi a Mrs. Wadona, me ka hoike ana aku i kona makemake e huli hoi no kona home imua o kona loio.

            Ma kela wahi o na mea i ikeia ma kela auwina la, i huli hoi a@ ai na mea apau no ko lakou mau home, aka no Mrs. Wadona, ua hele loa oia a piha me ke kaumaha iaia i hoi aku ai noloko o kona rumi, a noonoo no ke ano o ka hana i lawelaweia ai me ka holopono loa, ma ke kuapo ana i ke kino kii, ma kahi o ke kino make.

            Aole he wahi manano kanalua iki iloko o ua wahine nei o Hakoka ka mea nana i hooko i kela hana, o ia hookahi wale no ke kanaka hiki ke lawe i kela hana noeau loa, a ala mai la iloko ona ka hoomanao ana, no kela ano kaumaha iloko o Hakoka, iaia i hoike aku ai i kona manao no kona hele e kamailio imua o na kanaka o ke aupuni, i kana mau mea i ike ai, no ka lawelaweia ana o ke karaima pepehikanaka; ua maopopo ia Hakoka e ahuwale ana kana hana kolohe, i ka wa e kiiia ai ke ki@ oe nana.

            Heaha nae kekumu nui o kona lawelawe ana i keia hana? Ua lawe aku anei oia a huna i ke kino o Alika ma kekahi wahi, me ka manao e hoopakele ae ia Lola mai ke kau ana aku o na ahewa ana a ke kanawai maluna ona?

            Ina nae pela i’o ka manao maoli o ko Hakoka lawelawe ana i kela hana, alaila ua manaoio loa oia, ua pili aku ka hewa pepehikanaka maluna o Lola, eia nae kela la a laua i papaleo pu ai, ua hoike okoa aku o Hakoka, no ka pili ole o ka hewa ia Lola, a ua makaukau hoi oia ma na ano apau e hoopakele ae iaia mai ke kau ana aku o kekahi hoopa’i maluna ona.

            O kahi nae o ke kino make o Alika i laweia aku ai e huna, o kekahi ia o na mea nana i hookaumaha loa mai i ka noonoo o Mrs. Wadona; a ke nalu nui la oia iloko iho ona, i ka hopena o kana mau hana hoopilikia i manao ai; e hookau aku mahina o Lola; e lilo mai ana paha oia, i mea hoopilikia pu aku ia Hakoka, ke keiki a kona hoahanau, ka wahine nana na hana maika ku i ke aloha iaia ame kona luaui makuakane, i ko laua ma@@@ e noho ana me ka nele i ka home no laua iho.

            Aole ona makemake iki, e hoopilikia aku i keia kanaka opio a ua piha maoli no oia me ka ehaeha iaia e noonoo ae ai, @ia ka oia ka mea nana e hookau aku ana i kekahi poino maluna ona, oiai nae no Lola kana i makemake ai e auamo i ka ilina o kona mau manao inaina.

            Mamuli o ka noonoo nui loa o ua o Mrs. Wadona no ka ili aku o kekahi poino maluna o Elioka Hakoka, ka mea ana i moeuhane mua ole ai, e hana aku i kela kanaka opio i kekahi mea o kela ano ua inoino maoli kona noonoo, me ka hiki ole iaia ke hiamoe maikai ma ka po ana iho, o kela la ana i hele ai e nana i ke kino o Alika, a loaa aku ai ke kii iloko o ka pahu kupapau; a i kona puoho ana ae ma kekahi kakahiaka mai, me he mea la ke nana aku i ua wahine nei, ua hele maoli kona helehelena a kunahihi.

            Ma kela la, ua noke ia oloko o ke keena kahakii o Elioka i ka huli, a loaa aku la he kii o Alika, pela hoi me na meapaahana hoohalikelike, i hanaia ai kela kii o ka loaa ana aku iloko o ka pahu kupapau; nolaila ua pau loa ae la na pohihihi, no ka mea nana i aihue i ke kino o Alika o Elioka no ia, a waiho aku la i ke kii maloko o ka pahu kupapau.

            Ua loaa pu no hoi ka hoomaopopo ana mamuli o kela mau mea oiaio o ka loaa ana aku, no ke komo ana o Elioka me Lola iloko o ke karaima pepehikanaka, a i ka wa i puka ae ai ka nohou maloko o na nupepa, ua hooi loa ia aku ke pioloko o ka lehulehu me ke akenui iloko o lakou, e ike pono i na mea oiaio apau, i ka wa e hooloheia ai ka hihia pepehikanaka o Lola ame Elioka Hakoka.

 

MOKUNA XXIX

 

            He hookahi la mamua ae o ka hoea ana mai i ka manawa e hooloheia ai ka hihia o Lola, ua hookahaha loa ia ua kaikamahine opio nei, i ka hoea ana aku o Uilama Wadona e ike @@ maloko o ka halepaahao.

            “Ke manao nei au, aole he hoihoi iki iloko ou e Lola i @@ hele ana mai e ike ia oe. Aole he kumu nui e ae o ko’u  hoe@ ana mai la, aka no ka uwalo hope ana aku no ia imua o’u a i @@ ole mai no hoi oe ea, he nani nele ana ia, ua imi aku au i ke alahele e hoopakeleia ae ai oe mai ka poino mai,” i hoomaka aku ai o Uilama Wadona e kamailio, me ka haalulu o kona leo.

            “Ua hookahaha loa mai oe e Mr. Wadona i ko’u manao a @ aku mamua o ka mea hiki ia’u ke hoike aku ia oe,” i panai @a no hoi o Lola, me ka nana pono loa ana ma na maka @ kanaka opio.

            “O keia ka mea oiaio loa, i hele mai la au e hui pu me oe, me ka paa o kuu manao, e hoopakele ae ia oe, mai ke kau ana aku o @@ kahi hoopa’i ko’iko’i loa maluna ou.”

            “Ma ke ano hea e hiki ai ia oe e Mr. Wadona ke hoopake@ ae ia’u?”

            “Owau hookahi wale no ka i ike i ke alahele no kou pale@@@ a me he mea la owau hookahi wale no ke kanaka ma ka honua nei i loaa ka mana e hoopakele ai ia oe. Auhea nae oe e Lola  he hookahi wale no kumu a’u e hooko aku ai i keia hana @@@ pakele, o ia no kou ae ana mai i wahine mare oe na’u.”

            “Pehea iho la e lilo ai ko’u ae ana aku i wahine nau, i kumu e hiki ai ia oe ke hoopakele ae ia’u?” i ninau mai ai o Lola me ka hooi loa ia ae o kona kahaha no ka manao maoli o ka Uilama Wadona mau olelo e kamailio aku nei iaia.

            “Owau hookahi no ka mea i ike i ke alahele no kou palekana o kau wale no o ka ae mai, e lilo oe i wahine na’u, ma keia mua aku, alaila e waiho mai oe i na mea apau, a na ka hopena auanei o ka mea e oili mai ana, e hooiaio mai, ke kamailio wale aku nei no au i na mea oiaio, aole he hoopunipuni iloko o na huaoleo apau i puka aku nei mailoko aku o kuu waha no kou pono.”

(Aole i pau.)