Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 37, 13 September 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

Kakali iho h ua o Keoni Naika, ahiki i ka maopopo ana iaia, 0 kahi ana e hoomaka niai ai i ke kamailio ana i kona moolelo, I iq wa i pane mai ai: 'Ma kekahi po, oiai no au i ,na la o ke kanaka opio, ua hele .oio'nolo aku la au me kekahi hoaloha ma ke kulanakauhale o V I.adana, maalo ae la maua mawaho o kahi a ka poe puhi opiuma e noho ana, ia wa i kamailio mai ai kuu hoaloha ia'u: " Ea, e komo kaua iloko o kekahi o keia mau hale, no ka nana & r.a ike ano oka poe puhi opiuma; aole no ko kaua makemake ia mea, aka no ke ake wale no e ike aku i ke ano o ka poe e hoonahu'i nei ma ia hana'. "Haawi koke aku la au i ko'u ae, o ko maua komo aku la no ia o kekahi hale. He J<u i ka pelapela me ka hoihoi ole ke nana aku i na hiona maloko o kela hale, eia nae aia kekahi mau # ~ea hoopahele noonoo maloko olaila, e hiki ole ai ia maua ke haaiele aku. ' He nui na kanaka maloko o kekahi rumi, ua hele a ona i ka npiuma; e noho ana kekahi mea iluna o ka papahele, ua hele ielehu na maka, e moe kahelahela mai ana hoi kekahi iluna o noho, me ka noke ana i ke kamailio, i'kekahi mau mea kupaianaha he nui ana e ike aku la iloko o kona wa i ona ai i ka opiuma. • Ke ku la maua a nana i kekahi hiona, loa ia maua, a kaa e mai la no ma ka aoao o kuu hoaloha ka ninau ana mai i ko'u manao: Ea. ma kau kono, ua loaa mai anei ka ike kupaianaha i keia kanaka, mamuli o kona ona ana i ka opiuma?' "'Aole he mea'i maopopo ia'u, o keia ka manawa mua loa a ? u 1 ike ai i ka poe puhi opiuma elike me keia," i pane aku ai no hoi au iaia. " 'I wahi e pau ai ko kaua pohihihi ea, e hele kaua e puhi opiuma, malia o ike i'o kaua i na mea kupaianaha, a keia kanaka e noke mai nei i ke kamailio,' i hoakaka hou mai ai kuu hoaloha i konsi manao. "Ua lohe mai la kekahi wahine luahine, o ka ona no hoi ia nona kela hale, i na olelo a kuu a mamua o ko maua hooholo ana i ka mea pono a maua e hana ai, ku ana ua wahine nei imua o ko maua mau alo, rae na ipupaka iloko o ka lima, o ko mamua hoomaka aku Ia no ia e puhi. "He oiaio, i ka iho ana iho o ka ona o ka opiuma, ua ike aku la au i kekahi mau mea kupaianaha, a ike maoli iho ta no au i ka nanea. me ka ulumahiehie o ko'u ano. O keia ke anuu mua !oa o ko'u haulehia ana a lilo i meapaahana na ke diabolo. "Ma kekahi la ae, hoomaka mai la ko'u makemake i ke puhi opiuma, e kakali ana au a poeleele, alaila hele no kela wahi e puhi opiuma ai, aole o'w hele i ka wa ao no ko'u hilahila, o ikeia mai auanei e ko*u mau hoaloha, no ko'u hoomahu'i ma kela nana lapuwale. "E hele mau aku ana au mahope mai e puhi opiuma, a i ka wa e iho mai ai ka ona hooninipo maluna o'u, me he mea la ma ka'u ike iho, aia au iloko o ka aina moeuhane kahi i luakaha ai i na nani luhiehu o ko ke kanaka ola ana; e hoopuniia ana ko'u mau aoao apau me na mea nani he nui, a owau kekahi o na ka" wpiwai loa, me ka hookoia o ko'u mau makemake apau. "O ka waiwai, ka hanohano ame ka hookoia o ko ko'u mau makemake, o keia ke kuko hookahi iloko o ko'u ola ana. I ka mahie ana ae o ka ona i ka opiuma, a hoi mai la ka noonoo maikai iloko o'u, akahi no au a ike iho, eia ka he aka wailiu-la wale no kela mau nani luhieha a'u i ike ai; o keia ka mea nana i hoolilo mai ia'u i kanaka hehena; no ko'u ike maoli iho, i ko'u kulana nele a ilihune, a olelo iho la au iloko o'u, i ke kaulike ole, 0 na pomaikai i loaa i na kanaka, he waiwai loa kekahi pde, a he ilihune loa hoi kekahi poe. "Ke hoomanao la oe e Hahaki, o oe kekahi o na keiki waiwai * loa, a o ka nele ame ka hoaa hoi ka mea e loaa ana ia'u, o kekahi kumu keia nana i hoala ae i ka manao kuaki me ka lili iloko o'u nou, mai ka uuku mai ahiki i ke oo ana, e hiki ole ai ia'u ke hookaawale aku. "Elike me kou pii mahuahua ae i ke kanaka makua, pela no ka nui o ko'u lili ame ka hoowahawaha nou; eia nae, malalo o na koloka maalea o ka hookamani, ua nana wale mai no oe ia'u, me he makuakane la, i makee no kana keiki, a i aloha hoi iaia me kona puuwai apau. I kinohi, he hana maalahi na'u ka uumi ana ia mau manao inaina nou, aka i ka wa i komohia ai ke aloha iloko o'u, no Tiodora, ua paumiia ae ka ikaika o kela manao lili, ahiki i ka lalapa okoa ana, me he lapalapa ahi la e holapu ana 1 kuu nui kino. Oiai e hookokoke mai ana i ka manawa e mareia aku ai oe me Tiodora. akahi tfo au a ike iho, ua aneane hiki ole maoli ia'u ke h'-omalu ia'u iho. O kela waiwai nui ou, a hui pu iho me ka loaa he wahine luiapala ia oe, ua papaluaia ae kela manao lili o'u ia oe. Ua ike au, ao!e ou aloha ia Tiodora elike me ko'u aloha iaia; rolaila me kela maopopo e mare aku ana oe i ka wahine hookahi « kuu puuwai i aloha ai, ua lawa ia no ka hoolilo ana ia'u i kanaka pupule. "He hookahi wale no kumu i hiki ai ia'u ke hoomalu i kela manao lili. īloko o ia*mau la, e ai mau ana au i na hua opiuma, i poino ae ai ko'u noonoo lili, me ka inaina ia oe. Ua nui na ia ■-> ko'u ai ana i na hua opiuma ,mamua o na manawa e ae; me ike maoli iho no, e lilo ana kekahi wahi mea liilii loa. e homai ana, i kumu e inaina ai au, a ua hiki ole maoli ia'u k'e k<?o'ii mai ika hooko ana aku i kekahi hana hoohaahaa. Ua hele poo a piha me na manao uluhia o ka hehena nou, o kou kaav - āle aku mai ka ike hou ana o ko'u mau maka, e ka hauoli wale *r.o iloko o ko'u noonoo. Aole a'u mau mea maopopo i hoolala ai, no kou kaawale mai "• aku. o ko'u noonoo no i kela manawa, ooe ana kekahi nauoli loa, a maluna iho la o'u ka ehaeha ame ke kauma- ; ao ia ka'u i olelo iho ai, aole loa he pololei iki, e lilo oe ika ' 'ka hauoli. a owau, ke auamo i na ehaeha. pii mahuahua mau ae ana kela ano noonoo lili ia oe iloko o.ai no nae he hookahi o kaua ohana i puka mai ai, pehēa 2 i lilo ai i kanaka ilihune, ao oe hoi i kānaka waiwai m« ka t i:wai me ka hanohano? E-loaa ana he.wahine huapala ia oe, kou komo iloko o ka hauoli, a owau hoi ke kanaka i aloha aku wahine opio, e hooliloia ana ka au i mea kuewa maluna o -li o ka honua. ike la no au i ko'u nawaliwali me ka hiki ole ke kaohi mai ikaika o kela manao lili me ka inaina ia oe, a i kekahi ma-:'-v *va. ua ulu okoa ae ho kekahi mnnao, e pepehi aku au'ia oe 3 niake, i kou wa e nana mai ai ia'u, me na maka holhei," elike ke ano oka poe i loaa ka hauoli ia lakeu, Elike me ka'u i ho* f mua aku nei »a oe, aole &u i hoolal» mua i kekahl alahele e ,h oopoino aku ia oe, a aele loa fie au i manae e hana i ke karalma kela po poina ele.

"Ua hele pu au a piha i ka Inaina no Gal Wakona ame kona kaikuahlne, aka o kft inaina ol loa aku maluna ou, no kou ae ana e hoolilo 1 kela kanaka opio i hoaloha maikai loa nou, a ia kaua maloko o ka home o ka Rev. Edimona, ua lilo maoli i hana nui na'u ka hoomalielie ana i ko'u mau manao no kela kanaka opio, o ka mea wale no i lanakila ai au, o ia ko'u haalele koke ana aku i ka home o ke kahunapule. "la'u i haalele aku ai ia oukou, aole au i hoi poiolei mai noloko o ko'u rumi, elike me ka'u i kamailio aku ai i ka Rev. Edimona, e hoi ana au e hoomakaukau i kekajii himeni ke Karisimaka, aka hele auwana wale aku la no iloko oka pouli 0 ka po, me ka noke ana i ke kamailio uluahewa, no ko'u lilo i kanaka piliwaiwai o ka noonoo, a loaa hoi i kekahi poe na manao 1 hauoli. "O kela kulana keonimana iloko o Gai Wakona, ka oluolu ame ka lokomaikai, ua lilo ia i kumu no'u e hoowahawaha ai iaia, i ko'u ike maoli iho no, aole ia mau ano i loaa ia'u, aka ia'u i maopopo ai, o kela kanaka kekahi i haulehia i ke aloha no Tiodora, ua hana iho la au i kekahi hoohiki, e hookomo aku no au iaia iloko o ka poino, ina no ia he mea e hookauia aku ai ka make maluna ona. "Ma kekahi poo au o ka uwapo, ia olua i hoea mai ai ma kela uwapo, a o kela ka nui o ka manao hoonaukiuki. O ke koko maluna o ke kaola o ka uwapo, na'u maoli no ia i hapala aku malaila, no kekahi hana i hoolalaia e a'u. "Oiai oe e kokua ana i ka huli ana i ka papale o Gai Wakona, 0 ko'u manawa ia i hoi awiwi mai ai me ka manao e hoi loa noloko o ko'u mau rumi, aka i ko'u lohe ana aku i ke pahupahu mai o kou mau wawae, huli hou mai la au ihope, ahiki i kou loaa ana ia'u, a no na hana aku ma kela po, o ke Diabolo, ka mea nana i alakai ia'u e hooko ia mau mea. "Ma ka manawa i puhiia ai kuu papale e ka makani, a paa ma ka puka o ka ilina o ka honua, akahi no a ala mai ka manao iloko o'u, e alakai aku ia oe iloko o ka ilina, a maloko olailaf e hoike aku ai i ka nui o ko'u aloha no Tiodora a e nakiikii aku ia oe no na aina ma'mao, me ka huli hoi hou ole mai i Enelani nei. "He mau ki elua ka'u i hana ai, a e waiho ana no maloko o ko'u pakeke, me ka maopopo ole ia'u o ke kumu i makemake ai au 1 kela mau ki, malia pela ka papahana a ke diabolo, i hoomakaukau mua ai e holopono ka hana i makemakeia ai na'u e hooko aku. Ina paha i loaa mua ia'u ka ike ua hoopauia ka hoopalau mawaena ou ame Tiodora, ina aole loa e kau aku kekahi pilikia maluna ou. "la'u i hahau aku ai ia oe m£" ke ki, a hina ai oe ilalo, no kahooko ana aku no ia i ko'u manao inaina, aole no ka manao pepehikanaka maoli, aole nae he kumu e ae o ko'u hana ana pelā, no ka inaina mai no ia i kou kapa ia'u i ke kanaka kumakaia me ka hilahila ole, i ko'u manawa i kamailio aku ai imua ou, i ka nui o ko'u aloha ia Tiodora," alaila nana pono mai la ua o Keoni Naika i kekahi linalina i ola ma ka lae o Habaki, o ia kela wahi ana i hahau mai ai i ke ki i kana keiki. "'Ma kela wa i hina ai oe ilalo, ua hele au a piha loa i ka weliweli. Noke iho la au i ka lomi ia oe ma na ano apau no ka hora hookahi, aole nae he wahi hoailona iki o ke ola iloko o kou kino, nolaila manao iho la ua make loa oe. O kela noonoo ae, ua pili au i ka hewa pepehikanaka, a he lawehala au imua o ka aha hookololeolo a ke Akua kiekie loa, kau mai la ka maka'u ia'u, me ia maka'u no nae, hoolala iho la au i kekahi alahele, a nalo ai ka'u karaima eleele o ka hana ana maluna ou. "Me he anapa ana la na ka uwila, ala koke mai la ka hoomanao iloko o'u, o Gai Wakona ka mea hope loa i ikeia ai e hele pu ana me oe ma kela po, he haua.maalahi loa ka hookau ana aku i ke karaima a'u i hana ai maluna <?na, a ma ia ano e hookoia ai kela manao inaina kahiko iloko o'u nona, ma ia ano e hookaawaleia aku ai oia mai ko'u alahele ae, a koe hookahi iho au, e hana malie aku ai ahiki i ka hookoia ana o ka iini a kuu puuwai, maluna o ka wahine a'u i aloha ai me kuu uhane apau. "Me keia manao hou o ke ala ana ae iloko o'u, ua hoi hou mai la ko'u ikaika, hapai ae la au i kou kino iluna, a lawe aku la no kahi o,ka lua hohonu, mahope nae, o ka lawe mua ana ae i kekahi mau lako gula ame ka uwaki gula mailoko ae o ka pakeke o kou lole, me ka manao, pela iho la e holopono loa ai ka'u mau hoolala ana, no ka ili aku o ke karaima pepehikanaka maluna o ka mea okoa. "I ka lioea ana ma kela lua hohonu, hoopaa iho la au i kou kino me kuu kihei hoopumehana a-i, aole au i makemake e kiola maoli aku i kou kino ilalo o kela lua, a ia'u rme i huki mai ai i ke kihei hoopumehana, ua lou ae la ,ma kekahi wahi, a me ka ikaika au i huki mai ai ahiki i ka hemo ana, me ka nahae nae o kekahi apana ka lou ana i kekahi pohaku oioi ma ka aoao oka lua. "I ka holopono ana o kela mau hana apau o ko'u haalele iho la no ia i ka ilina, a huli-hoi aku la no ko'u mau rumi me ka hiki ole ia'tf ke hiamoe ahiki i ke ao an aae ma kekahi la mai.

"He mau la lehulehu mahope mai, aole au i hoea hou aku no ka ilina malalo o lea honua, aka nae i ka hala ana ae o na la pioloke iwaena o na kanaka no ke karaima i hanaia maluna ou, ua hele hou aku la au no kela ilina, me ka lawe pu ana i kekahi mau eke puna e lu iloko o kela lua, oiai ua kamailio mai o Mr. Kalipa ia'u, ua hiki loa i ka puna, ke hoolilo i na iwi o ke kanaka i lehu. O kela iho la ka moolelo piha i ke karaima a'u i hana ai, nolaila e ike mai oe e Hahaki, ua hoea mai keia mau mea apau, mamuli o kela hana kuhihewa mua loa a'u i lawelawe ai, o ia no ke puhi opiuma. me ka manao he mea lealea wale no ia. "He kauwa au i paa malalo o ,ka mana o ka opiuma; o ke kumu i hiki ole ai ia'u ke hookaawale aku ia mea me ka maalahi, elike me kekahi poe e ae, aole i maopopo iki ia'u. Ina aole au i ae, aku i ka hoowalewate e puhi opiuma, ina nei> aole au e lilo i kanaka hana hewa." MOKUNA XXXIV. Me ka hookikina wale no i hiki ai ia Keoni Naika, ke kamailio mai i ke ano o ke karaima ana i hana aku ai maluna o kana keiki, a i hoopilikia aku ai hoi maluna o Gai Wakona, a i kekahi manawa, ua kono okoa ia mai oia e hoomaha, i kau a mea o ka paupauaho. Ua papaia aku oia e kona mau kauka aole e kamailio loihi, aole nae o/ia hoolohe mai, no kona manaoiō, o kela wale no ka manawa inaikai i loaa iaia e hoike ae ai i kona oja ana, oiai ua koke loa mai kona hopena i na minuke apau. Ua hoolohe aku o Habaki Naika, i'ka moolelo a r kona ma* kuakane hanauna i hoikeike mai ai, me ka piha i ka weliweli. Ua aloha aku o Habaki Naika i kona makuakane i na manawa apau, ahiki i kela po hope a laua e noho ana maloko o ka ilina ilalo o ka honua. Ua manaoio aku oia, ua aloha mai o Keoni Naika iaia, eia ka auanei, he aloha hookāmani wale no, a iaia i lohe pono aku ai i na mea oiaio, ua lawa ia no ka hookomo ana mai i na manao hoōwahawaha iloko onā, o ka naila a6 hoi, o kona niakuakane hanaunākela, uumi hoomanawanui wale iho la no oia i kona mau manao inaikai ole nona, "Ina i maopopo mua ia'u, ka lilo o kou ola ana, i mea hookaumaha aleu i kou noonoo, ina ua haawi kahiko aku au i kekahi nmhele © ko'u mau WR»W&{ neu, i hiki a» ia oe ke noho kuokoa nou ihe," | pane flku e Habaki Naika, i ka wa i pau ai ka hoike ana mai o Keenl Nalka i kona moolelo, me ka luliluli ana ne nae e kena pee, ne na hana aloha ele a kona makuakane iaia, H Aeh« mea Hiki ia ee ke hana mal «e'u e Hahaki, oiai he keiki

oe i oo ole ma kekahi kanawni, a eia wale mai nei no kou oo &na, ma ia ano, aole e hiki ke Hqlo mai kekahi o kou mau wai* wai no'u, a ua konoia mai au, kou kahuwaiwai, e hoopaa i na mea apau i pili i kou mau waiwai, & waiho aku i ka'u hoike imua 0 ka aha." "Ina he hana paakiki i'o ia ma ko'u aoao, alaila ua hiki no oe ke kaki i kekahi uku kiekie no kou luhi, ma ke ano he kahu malama waiwai." "Ae, he mea hiki' no ia, aohe nae he waiwai i keia manawa, oiai ia'u i ae aku ai e komo maloko o kahi puhi opiuma, ua lilo koke aku i kauwa hooluhi na ka hewa, o na hana apau na hana apau 1 lawelāweia e a'u mahope mai, he mau hua awahia wale no ia { no kela hewa nui hookahi a'u i hooko ai i kinohi, o ia no ke puhi ana i ka opiuma. Ina aole au i puni ika hoowalewale, ina owau kekahi kanaka hauoli loa i keia la, no ka me aole no au he kanaka ino mamua, a ua hilinai loa mai kekahi wahine opio huapala ma* luna o'u." "No Silia Haukona anei kau mea e kamailio mai nei?" "Ae, ua paa ka hoopalau mawaena o maua, a ina i kupaa au mahope ona a i makee hoi i ko'u kuiana he kanaka oiaio, me nei ke noho pu nei maua he kane a he wahine." "O kela kekahi o na wahine maikai loa, a e mare aku ana oia me Sir Eduwada Kuene, kela keonimana nana au i hoopakele ma lea moana," i pane aku ai o Habaki, me ka nui o kona hoomaikai iloko iho ona, no ka ukali aku o na haawina hauoli ia Silia ke noho pu me Mr. Kuene, mamua o kona makuakane hanauna. | Ke onioni wale la no ke poo o Keoni Naika iluna oka uluna, ; me ka nui ana iho o kona hanu, a o ka mea oiaio no ea, ua hele kela kanaka a piha i ka hilahila, no na ano maemae a oiaio iloko o Silia, kela wahine ana i kaualako ai iloko o ka hewa na kela ; mau ano kilakila o Silia, i hoomahuahua loa ae i ke ko'iko'i ame ke kaumaha o» Keoni Naika, mamuli o kona ike, ua lanakila o Silia maluna o ka hoowalewale ka hewa. "Ua hoomaunauna wale ia ko'u ola ana," i hooho ae ai o Keoni Naika me ka leo kaumaha i piha i ka ehaeha. "Ke hoomaikai ae nei au, o ko'u ola wale no ka 1 hoopoinoia mamuli o ko'u hewa iho, a ua hoopakeleia ae hoi ke ola o ka poe a'u i hoao ai e hoopoino aku, a e kaualako iloko o ka make. Pololei wale na mea a ka Buke Nui i olekf mai ai, 'haule no kekahi mea iloko o ka lua ana i eli ai.' " "Auhea oe e Keoni Naika kuu makuakane, ua aneane loa aku au ma ka ipuka o ka make, mahope mai o kela poino au i kau mai ai maluna o'u, me ka maopopo ole ia'u, no ko'u ike hou i ka | malamalama oka la, He hookahi wale no mea nanir~ i hoopakele ' ae ia'u mai ka make mai, o ia no na malama maikai ana a Silia. O na olelo a'o naauao mai iaia mai; kela mau Ima, i makaukau mau e haawi mai i na kokua ana, pela iho la, i hoauheeia aku ai ka anela o ka make, a hoi hou mai la ke ola iloko o kuu kino. "Na Silia Hiukona, i a'o mai ia'u, i ka wa i loaa iki ae ai ka ikaika i ko'u kino, i ka manao maoli o ia mea he ola iloko o ke kanaka. Mai manao kakou, oka mea nui iloko o keia ola ana, o ia ko kakou hoopuniia me na mea apau a ke kanaka e make make ae ai, a e loaa ai paha iaia ka hauoli, aole ia o ka mea i makemakeia ai no keia ola ana; aka o ko kakou hoomakaukau ia j kakou iho, no ka wa e hala ae ai keia ola ana o kakou; a ma kfrkahi olelo ana ae hoi, aole he pono ia kakou, ke noonoo wale no, ! ko kakou mau pono iho, i ko kakou mau hauoli paha, aka e hana laku kakou, ma īia tfiea e hoohauoli pu ia ai o ha'i, ka poe iloko o na manao kaumaha. -

"E hoomanao kakou, o keia ola ana i loaa i ke kanaka, no ka lokomaikai w&le mai no la o ka Mea Nana i hana i ke kino ame ka.uhane, nolaila e hoea'mai ana ka la a kakou e ku aku ai imua 0 Kona alo, a no ia hopena la, e lilo ko kakou mau la e ola ana ma keia kino lepo, i mau la hoomakaukau e loaa na ano maemae, oiai a hemolele elike me na ano o lee Akua. Ke wailio hamama mai nei ia alahele nou, no'u. a no kakou apau, ina e hoomaka ana kakou e hookumuhou i ke ano o ko kakou ola ana, aole keia 1 lohi loa." "Aohe mea hiki ke hanaia i keia manawa, ua lolii loa, ua hala ka wa pono, i ka wa ikaika o ke kino," i pane ae ai o Keoni Nai" ka, ma ke ano hoonunuha, no kona ike, iho paha i kona mau ano ino he nui. "Eia au ke waiho nei ma ka'e o ka moe make, me na lima ame na wawae i hiki ole ke onioni, i ahona wale no i ke koe o ka noonoo maikai iloko. o ko'u poo, he manawa pokole wale no nae kela ano maikai, e 1010 ana ia, mamuli no o kela mana hookahi, nana i hauhoa i na wahi e ae o kuu kino." "E 'hoomaikai aku kaua e Keoni, no ka hookoeia ana mai o ka noōnoo i kou poo, o ka mea oi aku ia o ka waiwai mamua "o kou mau lima ame na wawae, Aole anei he wahi manao iloko 011, ua hookoe mai ke Akua i kou noonoo, i loaa ai ia oe he manawa e lawelawe aku ai i kekahi hana, e loaa ai na manaolana, no kela pono niii i hoomakaukauia ma kela ao mao?" "Heaha auanei ka waiwai, aohe manaolana no'u ma kela ao, ua makaukau au e hele aku a halawai me ka make mau loa, ina he hoopa'i kekahi i hookaawaleia ma kela ao no ka poe hewa." "Pehea, e ae mai ana anei oe e Keoni, e lawe mai au ia Silia e ike ia oe. Ua like pu o Silia me kekahi anela maloko o ka rumi o ka mea i loohia i ka ma'i, a ke,paa nei kuu manao, ua hiki loa iaia ke kokua mai ia oe." "E lawe mai ana anei oe ia Silia Haukona e ike ia'u, i keia kino lolo? E lawe mai ana anei oe i kela waliine kino ikaike huapala, e lilo i mea -iioopahenehene mai ia'u? Aole; aole loa!" wahi a Keoni Naika me ka leo ikaika i oi aku i na manawa e ae aria i kamailio mai ai. "Aole loa o Silia e hoopahenehene mai ana i kekahi mea elike me oe ke ano, a i oi aku paha na haawina hoomaewa imua o kou e kuu makuakane. Aia iloko o ka puuwai o kela wahine ka maemae, ka oluolu ame ke aloha i na mea apau iloko o ka pilikia," wahi a Hahaki Naika, me ka luliluli ana iho o kona poo, no ka paakiki maoli o ka noonoo o kona makuakane. Aole nae o kela wale no ka mea nana i hoomakaukau aku i ko Hahaki noonoo, aka no ka hoike ole mai o kona makuakane, t na manap ehaeha no kana mau karaima i hana ai, ma ia mau ano i hiki ai ia Habaki ke ike aku, aia no ka puuwai o kela kanaka ame kona naau ke hoopaakiki la me ka loaa ole he manao mihi iloko ona, no kona mau hewa. Me kela mau noonoo nae e nalu ana iloko o Hahaki, ua hoohikileleia oia, i ka pane ana mai o Keoni Naika. E Habati, aia anei ka manao hoowahawaha iloko ou no'u?" "Aole loa lie manao hoowahawaha iloko o kuu naau nou e Keoni," wahi a Habaki me ke kulou pono ana iho maluna o kona makuakane lokoino. "He oiaio, ua hana hewa loa mai oe eKeoni i%'u, eia nae aole au i lawe mai ia hana au, i kumu no'u e hoowahawaha aku ai ia oe, a ina paha he hoowahawaha kekahi o'u, ina aole au e hele mai nei e ike ia oe. Ma ka hookuku ana ae i ka hewa au i hana mai ai ia'u, me kau i hana aku ai maluna o me he mea la, ua oi aku ke ko'iko'i o ka mea i hanaia aku i kela kanaka opio. ma kou hooili ana aKU, i ke karaima pepehikanaka maluna ona; mt ko ike no nae, aole loa i pili ka hewa iaia." "Ae, ae, ua oi i'o aku ke ko'iko'i o ia hewa a'u i hana ai, a he karaima ia i kupono wale no, na kekahi rfjiabolo e hooko, aole na kekahi kino kanaka noonoo maikai," i nokfc ae ai o Keoni Naika i ke kamailio me ka piha i ke pihoihoi. "O kela lohe pono ana o r u, i ka haulehia ana o Gai Wakona i ke aloha ia Tiodora, o ke kumu wale no ia i ala mai ai kela hemahema ma ko'u aoao, oiai no na makahiki khulehu ko'u hoolkaika ana e lilo mai o Tiodora i wahine mare na'u, aka i ke ko ole ana o ia iini o'u, ua

auhee aku na noonoo maikai apau mailoko aku o kuu poo, o ke kinai wale aku no i ke ola iloko o ko'u enemi ka mea nana e hoo maina ae i ko'u mau manao' liii, he o ia mau no ia ano o'u, ahiki i keia manawa." Me kela mau olelo mai ia Keoni Naika mai, hoike okoa mai la kona helelielena i kekahi hiona ku i ka weliweli, a ke hopohopo loa Ia o Habaki, i ke kamailio hou ana aku, i kekahi mau mea, e hooi loa ia mai ai ka eena o koua makuakane, a aole no hoi oia i makemake, e haalele iho iaia me kela kulana, ana e ike aku la, ua kokoke loa mai ka make maluna ona, ina aole e auhee aku na noonoo uluahewa mai iaia aku. He hookahi mea ana e kaumaha loa la, o kela loaa ole o ka manao mihi i kona makuakane iloko o keia mau hora hope loa, i kokoke mai ai i ka hopena, o kona ola ana ma ka honua nei, o ia kona mihi ana imua o ke kanaka ame ke Akua. I ka hala ana o kekahi mau minuke, o ka noho hamau loa ana 0 Habaki, pane aku la oia i kona makuakane i ka i ana aku: "Auhea oe e Keoni," walii ana me ka leo oluolu loa, "ke hopohopo loa nei au i ka ae aku ia oe e kamailio loihi, no ka mea ua oi loa aku kau mau olelo i kamailio mai nei, mamua o ka hiki i kou kino nawaliwali ke hana." 44 Heaha auanei ka waiwai, oiai ua kokoke loa mai i ko f u hopena. Ina no paha e ola aku ana au he mau la mahuahua i koe, aole no he like ole o ia ola ana aku, me ko'u make ana iho i keia manawa, ua like wale no ia ia'u." "Aia he like ole nui, no ka hoea mai o kou hopena i keia nianawa, ame ka hooloihiia aku a hala kekahi mau la lehulehu. Ua lawa loa keia kamailio ana o kaua, hookuu aku au ia oe e hooluolu, a e hoi aku no hoi au no ko u walii, aka e hele mau mai ana no au e ike ia oe i kela ame keia la, ina ua makemake oe ia'u e hana pela." Eueu ae la na lehelehe o Keoni Naika, halo'ilo'i ae la no hoi kona mau waimaka, a pane mai la: "Aole au he makua i kupono nau e hel/e mau mai ai e ike ia'u 1 kela ame keia la aka i ole ai paha e oleloia mai. he kanaka kania ole au, pela paha e waiwai ai kou hele ana mai e ike. Ua lilo ka'u mau mea i hana ai, i kumu e nele ai au i na hoaloha ma ka honua nei, koe wale no ke kakali ana aku, o ka hoea mai 0 ko'u hopena." Me kela mau olelo hope mawaena o ka makua ame ke keiki, 1 huli hoi aku ai o Habaki Naika 110 ka !)•>.' e o Mr. Kelekolio. ua ike maoli iho la oia i kona kulana nawaliwali, no ka loihi loa o kela noho ana me Keoni Naika; a elike me kana i hooia aku ai imua o kona ē hele mau ana oia e ike ia Keoni Naika i kela ame keia la mahope mai, a o ka hopena nae o kela hui mau ana 0 laua, o ia no ke ano akakuu ana mai o na ano uahoa ame ka paakiki o Keoni Naika ma kana mau mea e manao ai hfe pono. Ma ka hapānui o na manawa a*laua e hui ai, e hoolohe mai ana o Keoni Nāika i na manao o kana keiki, aole hoi kela ano eena ona, me na manao inaina me ka lili ia ha'i, a ma na ano apau ke nana aku, elike me kekahi lio ahiu, i hoolakalakaia, pela iho la ke knlana o Keoni Naika, ua hele oia a kohu hebe, e nana mai ana i na mea pono e hanaia aku nona, maluna o ke kanaka opio. I kela ame keia manawa a Habaki e hele mai ai e ike i. kona makuakane, e paa pu mai ana oia i kekahi mau nieaai kupono, a Sitia e hoomakaukau ai. lie mau pua i kekahi manawa, me ko Hahaki lilo oia ponoi no ka mea nana e hanai aku i kona makuakane. He hookahi mahina ka loihi o ka manawa i ola mai ai o Keoni Naika, mai kela la mua mai i hui ai laua me Hahaki Naika, a "o kela mahina holookoā, aole loa orta ae iki, e ike i' kekalii mea e ae mawaho o Habaki; a iloko o na pule hope elua o kona ola ana, o kona mea wale no e kamailio mai ai ia Habaki, o ka haawi mai i na mahalo, i ka poe na lakou na meaai kupono ame na pua hoonani i lioouna aku iaia. aole he puka iki mai o kekahi m2nao mihi, eia wale no a i ka la mamua iho o kona make ana. akahi no a loiieia aku he mea o kela ano mai kona lehelehe mai. "E huikala mai ana anei oe ia'u e Habaki, no ka'u mau hewa i hana aku ai ia oe, mahope iho o ko'u hala ana aku ma kela ao r" walii ana i kekahi kakahiaka, mahope o ka hanai ana aku 'a ke kanaka opio iaia."

"Ua huikala kahiko aku au ia oe, oiai au e waiho ana iloko o ke kulana kupilikii, ma ka'e o ka luakupapau," walii a Hahaki Naika me ka leo haalulu. Huli mai la ke poo o Keoni Naika a hoopili iho la i kona mau lehelehe maluna o ka lima o ke kanaka opio, ua hoike mai kela hana ma ka aoao o ke kanaka hewa, ua hooluoluia aku kona uhane. ''Pehea la ko Tiodora manao no'u?" wahi ana me ka leha ana mai maluna o n'a maka o Hahaki. "Heaha auanei, aole he mea e ae iloko o kona noonoo, koe wale no ke kaumaha nou, a ma na ano apau, ua huikala mai oia ia oe, ine ka loaa ole o na manao inaina iloko ona nou." I ka wa i lohe aku ai o Keoni Naika, i kela mau hoakaka a Habaki Naika, aole oia i pane hou mai aka, moe malie loa iho la oia, no kekahi manawa loihi, a aia hoi ma kona mau maka na kulu waimaka, he mau waimaka nae, a kaua e ka makamaka heluhelu i maopopo oie aku ai, koe wale no, paha o na manao mihi iloko o Keoni Naika, no ke ano o kona ola ana, o ka wa i hala. No kekahi mau hora kela moe malie ana o Keoni Naika, me ke kamailio ole mai i kana keiki, aka iaia nae i ala ae ai iluna, pane inai la oia i ka i ana mai: ' Ke ole an e kuhihewa, he keu aku ko Gai Wakona inaina ia'u, 110 ka'u mau hana maluna ona." "Aole loa he manao inaina iloko o kela kanaka opio nou, a oia kekahi o na kanaka a'u e mahalo nui nei, no kona mau ano kilakila, i loaa ole ika nui ona kanaka opio. Ina aole oe i papa i ka hele ana mai o ka lehulehu e ike ia oe, ina oia pu kekahi me a'u maloko nei o keia rumi, no ke ku kiai ana e makaala i kou pono, e kuu makuakane. O Gai Wakona ka mea nana i hoolako mai i keia mea no kou pono, e liiki ai ke hoōpiiia ae ka uluna iluna, a hoemiia iho paha ilalo elike me kou makemake, me ka hoopilikia ole aku ia oe ma kekahi ano." "Ina pela iho la ke ano o kela kanaka opio, alaila owau wale no ka paha ke kanaka lapuwale hookahi ma ka honua nei, a ua lilo maoli no au i luahi no na hana a ke diabolo," wahi a Keoni Naika me ka hoike okoa ana mai i kona piha me na manao kaumaha. He manawa loilii mahope mai o kela noho ana o laua, kamailio hou aku la ua o Keoni Naika ia Ilahaki i ka pane ana aku: "Ina oe e hoi aku ana a hui pu me Gai Wakpna. alaila e haawi aku oe iaia i k'au :nau hoomaikai palena ole no kana mau hana ku i ke Kristiano eiaio, a e hoike pu aku oe iaia, i ka nui o ko'u ēhaeha, no ka'u hana hewa ino loa i hana aku ai maluna ona. He mea oiaio, e lilo ana i mea no'u e hauoli ai, ke huikala mai oia i ko'u mau hewa, ākā nae aole i loaa ia'u ka manao koa, e hoike aku ai īmua ona ia mea." "Auhea oe e Keoni, kuu makuakane, aohe ou kauka'i ana aku, no ka hoike ana aku i kau mau hewa i hana ai imua o kekahi mea, me kou manaoio paha, pela iho Ia e loaa mai ai na huikala ana ia oe, aole loa, E nonoi ponoi aku oe imua o Kristo e huikala mai i kou mau hewa, a ina ua mihi aku oe me ka oiaio loa mailoko mai o kou naau, nlaiU ua makaukau mau Oia e kala r»iai ia oe, me kou kauka'i ole aku, a huikalaia mai e ka mea au i hana hewa maoii aku al, (Aole i pau.)