Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 39, 27 September 1923 — Page 3

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T.H., POAHA, SEPATEMABA 27, 1923.  EKOLU

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

A I OLE

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

 

            “He keu aku maoli no a ka nui o kou paakiki e Lola, a pehea, e mau ana no ka paha kou paa ana i ka ole, me kou nana ole ae no ka pono o kekahi mea mawaho ae ou, e owili pu ia mai ana iloko o ke karaima au i hana ai?”

            “Owai hou ae ia mea mawaho o`u, e komo ana iloko o ka p@ino, no ke karaima hookahi, i hoopiiia ai au?” wahi a Lola me ka piha kahaha.

            “O kou ike ole iho la no ka ia ia Elioka Hakoka, ke kanaka opio kahakii!”

            Aole e hiki ia Lola ke pane koke mai, ua hele oia a piha i ka pihoihoi, no kela lohe ana mai, e ili pu aku ana he poino maluna o Elioka, a o ia ka Uilama Wadona i hoomau hou aku ai i kana kamailio ana:

            “O keia ka mea oiaio loa a’u e kamailio aku nei ia oe, ua paa o Elioka i ka hopuia i keia manawa, ma ke ano komo pu mai oia iloko o ke karaima hookahi me kau i hana ai.”

            O keia ka manawa mua loa a Lola i lohe ai, no ka hopuia ana o Elioka, no laila ua piha maoli oia i ke kahaha, me kona kunewa ana aku ihope, me he mea la aole ka ikaika iloko o kona kino.  Aia he mau kumu lehulehu ma ka aoao o na hoaloha o Lola, i huna loa ai lakou me ka hoike mua ole ana aku iaia, no ka hopuia ana o Elioka, no ko lakou manaoio, o lilo auanei kela nuhou, i mea e papaluaia iho ai ka ehaeha o ke kaikamahine opio, nolaila i ka wa a Uilama Wadona, i hoike aku ai i keia nuhou, ua like ia me kekahi poka pa-hu i kiola ia aku iloko o kona rumi, e hiki ole ai ia Lola ke pane mai no kekahi manawa loihi, aka nae, i ke akakuu ana iho o kona ano pihoihoi, owaka ae la kona waha, a ninau mai la:

            “Ua komo pu anei o Elioka i ke karaimahookahi i hoopiiia ai au?”

            “Ae, he kokoolua o Elioka nou, ma keia karaima pepehikanaka,” wahi a Uilama Wadona, me kona nana ole, i ka hopena o kana mau olelo maluna o Lola, o Lola, alaila hoike aku la oia i ka moolelo o na mea i hoomaopopoia, o ia ka manaoio ana o na mea apau, ua komo pu o Elioka ma ke kokua ana, no ka holopono o ka hana pepehikanaka; hoakaka pu aku la oia no ka loaa ana aku o kekahi kii nui maloko o ka pahu kupapau o Alika, aole nae ke kino maoli o Alika, nolaila ma na ano apau ua maopopo loa ka pili o ka hewa ia Elioka, o ka mea wale no nana i hoohakalia, i kona laweia ae imua o ka aha ho okolokolo , a kona oluolu maikai ole ae.

            Me kela mooloelo ku i ka lokoino, no ka hopuia ana o Elioka, pela kona lilo ana i mea kokua aku ia Lola, no ka holopono o ke karaima pepehikanaka, ku ae la o Uilama Wadona iluna, a haalele aku la ia Lola, me ke poho o kona mau manaolana apau, me ka hauoli nae iloko o kona naau, no kana mau hana hoehaeha i ka noonoo o ka wahine opio.

            I kela noho hookahi ana iho o Lola, palulu ae la oia i kona mau lima, ma na maka, aole no ka uwe ana, aka no ka noonoo ana, i na mea apau ana i lohe ai mai ia Uilama Wadona aku.

            Ke naka la kona kino me ka haalulu, iaia i hoomanao ae ai i ke kino o Alika, kona hoahanau e waiho oni ole ana iloko o ka pahu kupapau, a ke nalu nui la oia iloko ona, no ka hiki ana ia Elioka ke lawe i ke kino o Alika, a huna ma kekahi wahi, a hookomo iho la i ke kii nui ana i hana ai o Alika maloko o ka pahu.

            Hoala pu mai la oia i kekahi ninau iloko ona, i ke kumu nui o ko Elioka lawelawe ana i kela hana, pela hoi ka mauna ana o ke kanaka opio iaia iho, me ka maka’u ole a weliweli ae paha, no ka hopena e kau aku ana maluna ona.  No kekahi manawa loihi kona noonoo ana i ka manao maoli o Elioka, i lawelawe ai i kela hana, aole he wahi mea a mapopo iki iaia.

            Ua maopopo i ua o Lola, ua aloha o Elioka iaia, elike me ka Kauka Dona, i hoike aku ai iaia, a ua manaoio loa ua o Lola i kela mau olelo, oiai ua kamailioia aku e kekahi kanaka e hiki ai ke hilinaiia.

            Ma kekahi ano nae, noonoo wale iho la no ua o Lola, malia paha, ua hoakaka aku o Mrs. Wadona i na ike apau i loaa iaia, no ka pili o ke karaima pepehikanaka i ua o Lola, a ua lilo kana mau olelo, i mea hilinaiia e kela kanaka opio, no ia kumu, mamuli o ka nui o kona aloha iaia nei, pela iho la o Elioka, i kii okoa ai i ke kino o Alika, a lawe e huna ma kekahi wahi, no kona hopohopo, o nanaia aku auanei ke kino make o kona hoahanau, a loaa ka laaumake ilko ona.

            Ua lilo kela noonoo iloko o Lola, no ko Elioka kumu o ke lawe aihue ana i ke kino maoli o Alika i kumu e hooi loa ia aku ai ka ehaeha iloko ona, mamuli o ka ho omaopopo ana iho, ua manaoio loa mai o Elioka, ua pili ka hewa iaia nei, a no ka hoopakele ana ae iaia, mai ke kau ana aku o ka hoopa’i maluna ona, pela oia i hookoia aku ai i kela hana, eia nae, ua oi aku ka ehaeha iloko ona no ia mea mamua o na hoopahenehene ana mai a ka lehulehu iaia no ke karaima i kahihi wale ia mai maluna ona.

            Oiai nae ua o Lola e lulumi la me na noonoo like ole iloko ona no na mea ana i lohe ai mai ia Uilama aku, ua hoopuiwaia oia i ka hoea ana aku o Kenerala Vona Odela, a i ka halawai ana ae o ka ike a ko laua mau maka, ua kaa e aku la ke kamailio ana ma ka aoao o ke kenerala i ka pane ana aku:

            “Auhea oe e kuu hoaloha, aole au i lohe iki no kekahi manawa loihi, no ke kau ana mai o kekahi haawina hoehaeha maluna ou, a eia wale mai nei no ko’u lohe ana, i kuu wa i huli hoi mai ai no ko’u home mai kekahi huakai kaahele ana mai o kekahi o ko’u mau hoaloha, i keia ola ana, ua kauoha awiwi ia mai la au e hele aku e ike iaia, nolaila ua noho pouliuliu maoli au no keia pilikia i loaa ia oe.

            “E nonoi aku ana ia oe e kuu hoaloha, e ae ana anei oe e hoopoina loa i ka’u mau olelo i kamailio aku ai imua ou?  Ina oe e ae mai ana, alaila e lawe aku oe ia’u ma ke ano he kaikunane nou, i makaukau mau i na wa apau, e hana aku i na mea e hoomamaia ae ai kou mau manao kaumaha i ka wa o ka pilikia.  E hiki ana anei ia oe ke hilina i mai ia’u?”

            Haawii mai la o Lola i kona lima imua o ke Kenerala Odela, ma ke ano he hoike oiaio loa no kona apono i ke noi a keia keonimana, a ua hoomamaia aku no hoi kona mau manao kaumaha, no na olelo i kamailioia aku imua ona no na ka mea ua kaokoa loa ae ke ano ame ke kulana o keia keonimana mai ko ke keonimana mua o ka hele ana aku e ike iaia, a i haalele mai ai hoi, mamua o ka hoea ana aku o ke Kenerala Odela.

            Me he mea la, ma ka Lola nana mai, aia iloko o keia kanaka kekahi mea ano nui e hiki ai iaia ke kau mai i na manaolana no kona palekana.  Ua maopopo no iaia aia he mau hoaloha ma kona aoao e hooikaika mai la e palekanaka oia mai na hopena mai a kona enemi i hoolala ai no kona poino, e laa ke Kauka Vana Dona, ame kona makuahine ame Akeneki, aka nae, aohe ana me  e ku-e mai ai i ke noi a keia kanaka e lilo i hoaloha nona, a o ia ka ua o Lola o ka pane ana mai:

            “Me kuu naau apau ke hauoli loa nei au no kou hoea ana mai nei,” wahi ana me ka halo’ilo’i ana mai o kona mau waimaka.  “Ua hele au a piha me na manao ehaeha he nui e noho nei, me ia mau ano no au ahiki wale i kou hiki ana mai nei, aka nae, ua lilo kau mau olelo i kamailio mai nei i mea hoolana loa mai i ko’u manao, a me he mea la, ua hiki ia’u ke nana aku me na manaolana, aole hoi elike me kekahi mea e nana aku ana iloko o ka pouli.”

            Hopu aku la ke Kenerala Odela i ka lima o Lola, a puliki iho la me ka hoopili ana ae ma kona mau lehelehe, me ka pane ana iho i keia mau huaolelo:

            “Auhea oe e kuu manu nunu keokeo, ua hele maoli oe a wiwi, me ka haikea o kou helehelena, i ka paa loa maloko o keia wahi i kupono ole loa ia oe, aka nae e kau aku i kou mau manaolana maluna o ka Mea Nona ka mana i hiki ke hana i na mea apau; ua paa loa kuu manao, ua kokoke mai na la, e hiki ai ia’u ame kou mau hoaloha, ke hookuu aku ia oe me ka lanakila mailoko aku o keia halepaahao,” me ka hoao ana aku o ua kenerala nei e minoaka, no ka hooluolu ana i ko Lola mau manao.

            Ma na ano apau, ua hoikeike aku ke Kenerala Odela i kona ano oluolu, ke kulana keonimana, ame ke aloha kui’o, a ina aole i lilo mua ka puuwai o ke kaikamahine opio ia Elioka, ina, aole e hoohakalia iho o Lola, i ka haawi ana mai iaia iho malalo o na pulama ana a keia kanaka i piha i na ano maikai he nui.

            Ua hoohalaia kekahi manawa e laua ma ke kamailio ana me ka oluolu, me ka hoao ole o Lolo e huna iho i kekahi mea imua o kela kanaka, oiai ua haawi mai oia i kona hilina i piha maluna ona, a i ka haalele ana aku o kenerala iaia, me he mea la ua ike okoa maoli iho no o Lola i ka mama o kona manao, a me he mea la, ua olokaaia ae kekahi ukana kaumaha mailoko ae o kona naau.

            O keia kekahi o na la o na mea kupaianaha i ikeia, aole wale no ma ka hoea ana aku o na keonimana elua imua o Lola, aka ma kela po ana iho, ua oili ae la he pauahi nui, me ka holapuia ana o na kauhale e ke ahi, ma kahi o ekolu kuea ka nui, a iwaena o kela mau hale, o ka home kekahi o Mrs. Wadona, i lilo i puulehu. 

            Aole o Mrs. Wadona ma ka hale ma ka manawa i holopu ae ai ke ahi i kona home, aka ua hala aku oia n oka home o kekahi o kona mau hoaloha, no ka hooko ana aku i ke kono i hoounaia mai iaia, no kekahi aha hoohauoli, aka nae iaia i huli hoi mai ai, ua puni na wahi apau o kahi i ku ai o kona home i ke ahi, he hookahi no ana hana, o ke ku aku a nana, me ka hiki ole ke han aaaku i kekahi mea.

            He ahi kela i oili ae maloko o kekahi home, mamuli o na hana hemahema a na kauwa lawelawe, a oiai he pili loa ke ku ana o na kauhale, he hana paakiki loa ma ka aoao o na kanaka kinai ahi, ke kinai ana aku i ke ahi, koe wale no ka hookuu ana aku i kea ahi, e hana i kona makemake, a ma na hale ku mamao loa, na hana hoopakele i lawelaweia.

Hoi aku la o Mrs. Wadona, maloko o ke kuea e ku ana ma kekahi aoao mai o ke alanui, kahi a kekahi puulu kanaka nui e noho mai ana, nana i ke ahi.  Iloko nae o kona nanea, pane ana no kekahi mea iaia i ka i ana mai:

            “He keu aku keia a ka poino nui i kau mai maluna ou, a maluna o ka poe apau no lakou na home i lilo i moepuu na ke ahi i keia po.

            Puiwa ae la o Mrs. Wadona, i ka lohe ana aku i kela mau olelo, a iaia i huli ae ai ma kahi o ka leo i pa-e aku ai, ike mai la oia i ke ku aku o Mr. Iopa Kepala.”

            “Auwe o oe no ka keia e Iopa!  Aole keia he wahi poino uuku, aka nae aohe mea hiki ke hana aku ma keia poino,” wahi a Mrs. Wadona.

            “He nui maoli ka minamina no keia poino iloaa i kou home, ame na mea nani he nui maloko olaila.  Ma ka’u hoomaopopo, ua nui no na ukana i hoopakeleia mailoko mai o ka hale, a ua koe aku no hoi kekahi na ke ahi.”

            “He nui na waiwai makamae a’u e minamina loa nei, aka ina ua pau kela mau waiwai i ke ahi, ua oi aku ia mamua o ko lakou manumanu, a nahaha paha, i ka poe na lakou e lawe ana ia mau mea i waho o kahi o ka palekana.”

            “Pehea aole anei mau palapala ano nui kekahi au i minamina loa ai, maloko o kou home i pau pu i ke ahi?” me ka nana pono loa ana aku o Mr. Iopa maluna o na maka o Mrs. Wadona.

            “Aole he mau pepa waiwai nui maloko o ko’u home, aia na palapala inisua apau malalo o ka malu o ko’n loio; o na palapala e ae, he mau palapala ia e pomaikai ole ai kekahi mea.”

            Ina pela ea, alaila aole no i nui loa ka poino i loaa ia oe, e kaa ana na ka hui inisua ke kukulu ana i home hou nou, aka nae he mea ehaeha no, no ka manao, ka ike ana i kou home kahikio, ika nalohia ana aku iloko o ka manawa au i moe uhane mua ole ai,” wahi a Mr. Iopa Kepala, me ke kaha ana aku hele no kekahi wahi e piha nui ana e na kanaka.

 

MOKUNA XXX.

 

            E hoawiwi aku kaua e ka makamaka heluhelu ma keia wahi, no ka la e hooloheia ai o ka hihia pepehikanaka o Lola.

            Mehe mea la, aole he hihia i ikeia ai ka piha o ka hale ho okolokolo , elike me ka hihia o Lola, nolaila mamua a eo ka hora e noho mai ai ka aha e hoolohe i kela hihia, ua hele oloko o ke keena ho okolokolo a piha hookeke i na kanaka.

            Ua lilo i’o kela hihia i mea ano nui, mamuli o ka manaoio o ka lehulehu i na moolelo i hoopukaia e na nupepa, e hoakaka ana, no ka pepehi maoli ia ana o kekahi kaikamahine opiopio a make, i wahi e lilo aku ai kona mau waiwai i ka mea pepehikanaka, aole nae malaila wale iho la no pau, aka, o ka aihueia ana kekahi o ke kino o ka mea i make.

            Ua nui na hooikaika ana ma ka aoao o na makaikiu ma o ke aupuni e loaa ke kino o Alika i aihueia ai, aole nae he wahi mea a loaa iki, a oiai ua loaa na ike maopopo loa, no ka lawelaweia ana o ia hana aihue e Elioka Hakoka, ke kanaka opio kahakii, a ua hoomaopopoia hoi kona komo pu ana e kokua i ka hana pepehikanaka a Lola Perekona, nolaila aole he hoohakalia hou ana aku i ka hoolohe ana i ka hihia o ke kaikamahine opio, pela iho la i hoea mai ai i keia la ano nui loa.

            Ua hoea pu ae o Mrs. Wadona ma kela la, me kana keiki, hiapo me Uilama Wadona, pela hoi me ka wahine malama ma’i, ka mea e malama ana ia Alika, mamua o kona make ana, a o kekahi keia o na hoike ano nui loa ma ka aoaoa o ke aupuni.

            Ua hiki nae ia kaua e ka makamaka heluhelu, ke ike aku ia Mrs. Wadona iaia e noho la maloko o ke keena hookolokolo, ua hele oia a piha me na manao pihoihoi, a e alaalawa wale ana no kona mau maka i o a ianei, aka no Uilama Wadona kana keiki, he kukule kona mau ano, e kulou ma ana kona poo ilalo, me he mea la, aia na noonoo like ole iloko ona kahi i lauwili ai.

            No Lola hoi, ka lawehala e hookolokoloia aku ana, ke noho la oia maloko o ke keena ho okolokolo , me ka hele o kona helehelena a haikea, no ke kumu, aole he maopopo iki o ka hopena e kau aku ana maluna ona, a o kona mau hoa e noho pu ana, oia o Mrs. Vana Dona ame Akeneki kana kaikamahine, a mahope pono aku hoi o lakou o Kenerala Vona Odela.

(Aole i pau.)

 

He Moolelo Walohia

Ko Vekinia Waiwai Hooilina

Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao

Ino---Kau i ke Aki i ka

Manawa Hope

 

            “Ua hooholo pu maua, mahope iho o ka pau ana o ko maua mare ana, a pau no hoi na hana maanei i ka hooponoponoia, e hoi aku maua no ka Hitadela, a malaila maua e noho iki ai no kekahi manawa.  O ke kumu a maua i hooholo ai aole e konoia aku na hoaloha e hele mai no ko maua mare, mamuli no ia o keia make ana iho nei o ka makuakane o kuu wahine e mare aku ana, a no ka hooko ana no hoi kekahi i ke noi a ka mea i make i ke kaikamahine.  Eia nae, a kahi wa hou aku, e hoike aku ana no au ia oe i na mea e hanaia aku ana mamua ae o ka la iwakalua-kumamakahi.  Me ke aloha.  Wile.”

            Pau koke iho la no ka manao o ka leka ma keia wahi, a ua pau no hoi ma ke ano maikai, a i ka manawa i pau ai o ka heluhelu ana a ka Lede Linetona, aia ka ula ke naholo la ma kona mau papalina, a i mai la i ke kaikamahine me ke pihoihoi loa:

            “O keia kekahi mea i lohe mua ole ia ma keia ao,” me kona pihoihoi loa.  “He mare ana kela ma ke ano ma-lu loa, aohe wahi kono i kona kaikuahine nei, a no ka hikiwawe loa o keia mare o laua aneane loa e kaili aku i kuu hanu mai a’u aku.  “O kaua na mea kupono loa ana e kono mai ai.”

            “Malia paha o konoia mai no kaua e holo aku i Enegelewuda ma kekahi o keia mau la aku, he mau la lehulehu no hoi keia i koe ahiki aku i ka la iwakalua-kumamakahi; e kakali malie no kaua,” a Liliana o ka pane ana ae.”  Ma ka’u hoolohe ana aku nei aohe ano ohohia mai o ka anakala olelo ana elike me kona ano mau.

            “Malia paha no ka lilo loa o kona manao i ka wahine ana e mare aku ana, a i ole no ka nui paha o kana mau hana e ae i loaa ole ai he manawa nui nona e pili ana ia wahine ua lawa ia, he oki loa, o kona akena wale ana mai nei no no ka ui o ia wahine, me ka nui o na waiwai i ili iho maluna ona, pau ae la.

            “Aohe no oia i hoike iki mai i ka inoa o ia wahine, aka nae o kapa aku no kaua iaia o Miss Noatona, oia ka inoa maopopo loa.  O ka’u i noonoo iho la me ke ake nui e ike he wahine aoo paha oia elike me ko Sa Wiliama Hita aoo?”

            “Ka, i mai nei hoi maloko o kana leka he wahine ui,” i pane koke mai ai o Liliana.

            “Pela io no kana i pai mai nei.  Eia ko’u manao, he u’i ka wahine i hoopalauia i ke kanaka e mare aku ana iaia, a i ka nana aku nae a kekahi poe ea, aohe kulike.  E hoi mai ana laua i ka Hitadela ke pau ko laua mare ana,” i namunamu iho ai ka lede.  “He mea pono e hoea mua aku kekahi mea i kela hale no ka ho okipa ana aku ia laua, a o kekahi he mea pono no e hoomakaukauia ia hale no kela manawa ano nui.

            “Ma ko’u manao, e Liliana, oia keia, me ka nana ole aku i ko’u nana ole ia ana mai la e ko makuakane, me ke kono ole ia mai, e hoomakaukau ia no nae kela hale e pono ai no ka ho okipa ana mai ia laua, me keia pokole loa o ka manawa o ka hoike ana mai la, e hana kaua elike me ka maikai ame ka hiki ia kaua ke hana ma ka hoomaemae ana i na mea apau maloko o ka Hitadela, me ka hoomakaukau pu i kekahi papa ahaaina no ka ho okipa ana mai i ka wahine-mare a no ko ho ohanohano ana aku no hoi iaia.

            “Malia paha ua hooholo laua aole e halawai me kekahi mea mahope iho o ko laua mare ana, e mama,” i hoakaka mai ai o Liliana.

            “Aole no ia he mea e hiki ai ke alo ae.  O kela hoi mai o laua i ka home i hooponoponoia he hana maikai ole ia ma ko kaua aoao, no ka mea, e kulike ole ana ke kulana o ka home a laua e hoi mai ai me ko laua mau kulana kiekie a hanohano e lawe ana au i ke koikoi o ka hoomaemae ana i kela hale iloko o ko’u mau lima me ke kaukai ole aku a kauohaia mai, elike me ka maikai loa a’u e ike ana.  E hoi kaua i Hitadela ma ka la hope o keia pule.”

            Aia iloko o ka lede na noonoo like ole kahi i hana ai mahope o kona hoike ana ae i keia manao ona no ka hoi i ka Hitadela no ka hoomakaukau ana ia hale, a i ke kaikamahine hoi i lalau aku ai i ka nupepa kakahiaka a hoomaka iho la ka lehulehu ana me ka leo nui.

            Ua lilo i mea ehaeha loa i ka Lede Linetona keia hoike koke ana mai a ke kaikunane no kona mare hou ana aku i ka wahine maloko o ka manawa pokole loa i hoolala mua ole ia, a i oi loa aku hoi no kona kono ole ia ana mai e akoakoa pu aku ma ko laua manawa e mareia ai, e komo pu ai la hoi ma ka hoomakaukau ana no ia mare.

            Eia nae, iloko o ka nui o keai mau mea hoopioloke i kona noonoo a kohu pupule ke nana aku, ua hoohauoliia ae no nae oia ma kekahi ano no ko ke kaikunane hoihoi koke mai i kana wahine i ka Hitadela.  Ina nae, e maopopo ana iaia ia manawa o ka wahine a ke kaikunane e mare aku ana oia no ka wahine ana i hoino ai, e pii ana ka ukiuki hiki ole iaia ke uumi iho.  Aka nae, e lilo ana ka hoihoi ana mai o ke kaikunane i ka wahine hou ana i mea hoomama loa ae i kona noonoo, a o kana mau hana a pau i hoolala ai no ka hoopoino a no ka hoohoka ana aku i kona enemi ana o ka halawai ana ma ia la e hiki mai ana i ka hopena, e hopauia ai.

            Malia paha e hana mai ana o Vekinia Alekanedero i kekahi hana ho opilikia ia Sa iliama Hita a iaia pu, iaia aku nae ia, ke hala ka ka la iwakalua-kumamakahi o Dekemaba la, aohe ana mea e makau hou aku ai, ua mare ae la kona kaikunane a ua lilo ka wahine a ke kaikunane i mare ai i hakuwahine no ka Hitadela.

            Malia paha e loaa ana no kekahi hoike oiaio mai a Sa Wiliama Hita aku i ua o Vekina Alekanedero he kaikamahine o Veki i loaa ia laua iloko o ko laua manawa i mare ai, a e loaa aku ana no kekahi mahele o ka waiwai o Wiliama Hita ia kaikamahine, aka nae aohe maka’u hou ana aku no ka hoi ae o ke kanea me ka wahine i hookaawaleia no ka manawa loihi, a e loaa ai ka ike maopopo ana o kekahi i kekahi, aole nae e hiki ana ia Vekinia Alekanedero ke hoi mai i ka Titadela ma ke ano he moiwahine a he hakuwahine hoi no ia home.

            Ua lohe no oia no ka Haku Noatona  Ua kaulana oia ma ke ano he kanaka elemakule waiwai haku moolelo a i mare ole i ka wahine, aole nae oia i maopopo i ka ohana o ia Haku  Aole oia i ike ahiki mai no i nei manawa he kaikamahine hanauna ka ka Haku Noatona, nolaila i ka loaa ana o ka ike iaia o Miss Noatona ka wahine a ke kaikunane e mare aku ana ua hoomakaukau iho la oia iaia iho no ka hookipa ana mai i ka ho oilina wahine o ka Haku Noatona me ke ohaoha,me ka hauoli nui o kona noonoo ame ke ohohia oia e hookipa mai ai i kona kaiko eke i ka Hitadela, me kona maopopo ole nae o ia wahine ana e hookipa mai ana o ka mea no ia ana i imihala ai, a i ho owahawaha , a i hoao ai e hookomo aku iloko o ka pilikia ma na ano apau i na la mamua aku, a o ka mea hoi e hoi mai ana i hakuwahine no ka Hitadela.

            “E mama”, wahi a Liliana, me ka nana koke ana mai iaia; “Ua hoolahaia maloko o keia nupepa ka ho opalau ana o Anaka Wile i ka wahine!”

            “Pela?  Alaila ua makemake no laua e mare ia.  Homai ana ka nupepa i nana aku au,” wahi a ka makuahine.

            I ka Lede Linetona i lalau aku ai he hiona maikai ole ma kona mau maka a ma kona mau lehelehe, ia manawa aia ka noonoo iloko ona no ko Mrs. Alekanedero halawai me ka makapa a , o kona mau manaolana a pau no ke ko o kana hoopii e koi ana i ka waiwai o Sa Wiliama hita aole e loaa ana ina o Mrs. Alekanedero e heluhelu iho ana i ka nupepa elike me ia ana e paa ana, a ike iho no ko Sa Wiliama mare aku i ka wahine, e lilo ana ia i puupuu ikaika e hoehaehaia aku ai ka noonoo o kona enemi no ka lilo o ka Hitadela i ka wahine hou.

            Ma kekahi mau manao malalo iho ua nui ka mea i hoakakaia maloko o ua nupepa la e pili ana i ka Haku Noatona ame kona make ana ma kekahi mau la kaka ikahi mamua aku; ua hoakaka pu ia kona haalele ana iho i kekahi mau waiwai he nui wale ona, ma na waiwaipaa a ma na waiwailewa i kana kaikamahine hanauna, a ka Lede Linetona e ike ole ana ia manawa o Vekinia no ua kaikamahine la a ka Haku Noatona, a e hoakaka pu ana no hoi ka hoopalau ana o Sa Wiliama Hita me ke kaikamahine ui a waiwai a ka Haku Noatona, a e haokaka pu ana ma ka hapa hope loa o ka moolelo no ko ka baroneta Hita kupaa iloko o na makahiki lehulehu o kona kaawale ana mai kana wahine mua mai i mare ai aole oia i hoao e mare hou i kekahi wahine, no keia wawaia ana ae o kona mare ua lilo ia i mea hauoli na na hoaloha he nui, no ka lilo ana o ke kaikamahine ui a waiwai a ka Haku Noatona i wahine nana, he laki aku a he laki mai.

            I ka pau ana o ka ka Lede Linetona heluhelu ana i mai la ke kaikamahine i ka hua o ka mihi no ko laua pilikia:

            “Ea, e mama, pehea ana ko kaua hopena ina e hoihoi mai ana o Anaka Wile i ka wahine ana ianei?”

            O keia no ka ninau hookahi e olapalapa ana iloko o ka noonoo o ka makuahine ia manawa a i lilo ai hoi i mea hoonaluea loa i kona noonoo. Aole e hiki ia laua ke hoi aku i ka Linetona Gerana, ka home kahiko o ka Haku Linetona i make ai, i morakiia ai e ka Haku Linetona, a i ukuia ai hoi ka moraki a pau e Sa Wiliama Hita, no ka hoihoi ana aku ia Pasi Linetona me kana wahine, mahope o ko laua mare ana, ma ke ano o ko laua home mau aku ia e noho ai, no ka mea ma keia manawa e hoomaemae hou ia ana ia home e Pasi Linetona, aole nae i pau na hana. 

            Ma ka hoike ana ae i ka mea oiaio he mau ohua laua malalo o ke Sa Wiliama Hita a e kaukai ana i ka pono o ko laua ola ana maluna ona, a ua loaa no hoi ka manao i ka Lede Linetona aohe no wahi kupono e ae no laua e noho ai elike me ka Hitadela.

            “Mai hoonui mai oe i na mea hookaumaha i ko kaua mau noonoo, aohe a kaua manao hou ana aku e hele no ka mea, ua lawa keia home no kaua, a manao au aole no hoi paha ke Sa Wiliama Hita e ae ana ia kaua e hookaawaleia mai nei aku, a pela me kana wahine.

            “O kela wahine ana e mare mai ana, o Miss Noatona, malia he wahine opiopio loa oia i maa ole i ka noho kane ame ka hooponopono ana i ke ano o ka noho ana ma ka home.  Ma ia ano, e ike mai oe, e makemake mai ana oia i kekahi mea i oi ae ke oo a i kamaaina hoi i ka malama ana i ka home, elike me a’u nei, i mea nana e ao aku a e kokua aku iaia ma ka hooponopono ana i na mea apau e maemae ai ka home.  No ia kumu, ke manao nei au e mau ana no ko kaua hoonohoia iho maanei ma ke ano he mau ohua no ko anakala.  Ihea auane kaua e hele aku ai?”

            “Ma kela ahiahi, ma ka aina ahiahi, ua lehulehu na hoaloha i hoea mai ia home, a ua lehulehu na ninau i uiia mai i ka Lede Linetona e pli ana i ka hoopalau ana o kekaikunane i ka wahine elike me ka lakou mea i ike ai maloko o ka nupepa.

            He helehelena ko ka Lede Linetona me he mea la ua ike mua no oia i ko ke kaikunanae mare a ua huna nae oia ia mea iaia wale iho no, me ka hoao ole e hoike ae ia mea ma ke akea.

            “He mea oiaio,” wahi ana o ka hoike ana ae imua o na hoaloha i hoea mai, “he mare hikiwawe loa keia o Sa Wiliama, a i hoike oleia ae no hoi ia mea mamua aku nei ea no ka nawaliwali loa o ka Haku Noatona, a oiai ua make aku la oia, pela iho la i hoikeia ae ai ma ke akea, koe wale no keia, he mare kela aole ma ke akea, aka ma ke ano malu, o ka ohana pili kokoke loa wale no ke ike ana ia mare.

            “Aole no laua e hoikeike ae ana ia laua ma ke akea, aka, e noho mau iho ana laua ma ka Hitadela nei, malia paha a hala ae neia kikina, a no ka hele ana mai o ka poe e ike ia laua, o na hoaloha kahiko wale no o ke Sa Wiliama ke konoia aku ana, a no ka hoomakaukau ana no ia anaina ike ia laua oia no hoi ka’u e hoomakaukau ae nei no ka hoi hou aku i ka Hitadela no ka hooponopono ana i na mea apau o ia home.

            Ua nui kana mau mea o ke kamailio ana no ka wahine a Sa Wiliama e mare aku ana, no ke kupono loa o ia wahine a ke kaikunane i koho ai, no ka mea, he wahine opio, he ui a he naauao, a he wahine hoi i malamaia me ka pulama loa, oiai nae aohe i ikemaka oia ia wahine.  No ka Lede Linetona iho ua oi aku kona hookano mamua o ka mea kupono, aole ona makemake e hoike ae i mea e ikeia mai ai ua hoohiki lele loa ia kona noonoo, elike me ka hoohikileleia ana o na noonoo o ka lehulehu, no keia mare koke o Sa Wiliama, ua makemake oia e huna malu ia mea iloko wale iho no ona.

            Hookahi wale no ana mea i hoike aku ai ia hoohikilele loa ia ana o kona noonoo no keia mare koke o ke kaikunane i ka wahine, oia no kana aikane hulumanu, Mrs. Fanamu, no ka mea ma kekahi la ae, mahope o kona ike ana i ka hoopalau o Sa Wiliama Hita me ke kaikamahine hanauna a ka Haku Noatona, ua hele mai la ia lede e ninau pono iaia, a ua lehulehu kana mau ninau o ka ui ana mai ka Lede Linetona he mau ninau nae i hiki ole e loaa aku na haina pololei.

            “E Miriama, he mea hoopilikia mai keia ia oe, aka nae hookahi mea oi loa oia ka loaa o ka maha i kou uhane maluna o kekahi hana, oia hoi aohe au makau hou ana aku i ka Lede Alekanedero mahope aku o ka la iwakalua-kumamakahi o Dekemaba.”

            “He olelo pololei ia au i hoike mai la; aohe a’u mea e makau hou aku ai iaia, ua hiki iaia ke hana mai i ke ino loa elike me kana e makemake ai.  Iloko o na la aku la i hala ua noho au me ka makau mau o halawai auanei oia me Sa Wiliama a huaiia mai na mea apau a kaua i hana aku ai i kela wahine ia Sa Wiliama Hita.  PPehea kou manao, e Maria?  Aia kela buke hoomanao iaia?”

            “Ka buke hoomanao hea ia?” i ninau mai ai o Mrs. Fanamu.

            “Kela wahi buke hoomanao ho hoi a’u i haawi aku ai ia oe e malama loa i kela kau wela aku nei a’u i holo ai i Amerika—kahi buke hoomanao no hoi au i haule ai a nolowale ia oe.”

            “Auwe!  Pehea i loaa ai ia buke iaia?” i ninau mai ai ka Lede Fanamu me ka aa o na maka.

            “Ka, olelo mai ia’u i ka anakala ka ona ka loaa ana maluna o kekahi kaa o ke kaaahi ana e ku pu na me oe ma ko manawa i haalele ae ai ia Ladana ma ka auwina la a halawai ai kaua maloko o ka Hokele Omaomao.”

            “Ea, ke hauoli loa nei au no ka ike ana i kahi i haule ai ia wahi buke kona loaa hou ana!” wahi a ka Lede Fanamu me ka maha loa o kona noonoo.  Iloko o keia mau makahiki lehulehu i kaahope aku nei ua lilo ka nalowale ana o ua wahi buke la i mea hookaumaha loa i ko’u noonoo.  Ua ike paha oia i na mea maloko o ia buke?

(Aole i pau.)