Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 39, 27 September 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

"He keu aku maoli no a ka nui o kou paakiki e Lola, a pehea, e n'au ana no ka paha kou paa ana i ka ole, me kou nana ole ne no ka pono o kekahi mea mawaho ae ou, e owili pu ia mai r -n iloko o ke karaima au i hana ai?" 4 ' Owai hou ae ia mea mawaho o'u, e komo ana iloko o ka p -no. no ke karaima hookahi, i hoopiiia ai au?" wahi a Lola o ka piha kahaha. ' O kou ike ole iho la no ka ia ia Elioka Hakoka, ke kanaka o:-kahakii!" ,\-.le e hiki ia Lola ke pane koke mai, ua hele oia a piha i ka *hi lihoi. no kela lohe ana mai, e ili pu aku ana he poino mah:na o Elioka, a o ia ka Uilama Wadona i hoomau hou aku ai i kana kamailio ana; ' O keia ka mea oiaio loa a'u e kamailio aku nei ia oe, ua paa o Elioka i ka hopuia i keia manawa, ma ke ano komo pu mai oia iloko o ke karaima hookahi me kau i hana ai." O keia ka manawa mua loa a Lola i lohe ai, no ka hopuia ana o Elioka, nolaila ua piha maoli oia i ke kahaha, me kona kunewa ana aku ihope, me he mea la aole ka ikaika iloko o k'-na kino. Aia he mau kumu lehulehu ma ka aoao o na h'ialuha o Lola, i huna loa ai lakou me ka hoike mua ole ana aku iaia, no ka hopuia ana o Elioka, no ko lakou manaoio, o. lilo auanei kela nuhou, i mea e papaiuaia iho ai ka ehaeha o ke kaikamahine opio, nolaila i ka wa a Uilama Wadona, i hoiv ke aku ai i keia nuhou, ua like ia me kekahi poka pa-hu i kiola ia aku iloko o kona rumi, e hiki ole ai ia Lola ke pane mai r.o kekahi manawa loihi, aka nae, i ke akakuu ana iho o kona ano pihoihoi, owaka ae la kona waha, a ninau mai la: "Ua komo 4 pu anei o Elioka i ke karaima hookahi i hoopiiia ai au?" "Ae, he kokoolua o Elioka nou, ma keia karaima pepehikanaka." w-ahi a Uilama Wadona, me kona nana o.le, i ka hopena o kana mau olelo maluna o Lola, o Lola, alaila hoike aku la oia i ka moolelo o na mea i hoomaopopoia, o ia ka * manaoio ana o na mea apau, ua komo pu o Elioka ina ke kokua ana, no ka holopono o ka hana pepehikanaka; hoakaka pu aku la oia no ka loaa ana aku o kekahi kii nui maloko o ka pahu kupapau o Alika, aole nae ke kino maoli o Alika, nolaila īna na ano apau ua maopopo loa ka pili o ka hewa ia Elioka, 0 ka mea wale no nana i hoohakalia, i kona laweia ae imua o ka aha hookolokolo, a kona oluolu maikai ole ae. Me kela moolelo ku i ka lokoino, no ka hopuia ana o Elioka, pela kona lilo ana i mea kokua aku ia Lola, no ka holopono o ke karaima pepehikanaka, ku ae la o Uilama Wadona iluna, * a haalele aku la ia Lola, me ke poho o kona mau manaolana apau, nie ka hauoli nae iloko o kona naau, no kana mau hana hoehaeha i ka noonoo o ka wahine opio. I kela noho hookahi ana iho o Lola, palulu ae la oia i kona mau liina, ma na maka, aole no ka uwe ana, aka no ka noonoo ana, i na mea apau ana i lohe ai mai ia Uilama Wadona aku. Ke naka la kona kino me ka haalulu, iaia i hoomanao ae ai 1 ke kino o Alika, kona hoahanau e waiho oni ole ana iloko o kn pahu kupapau, a ke nalu nui la oia iloko ona, no ka hiki v ana ia Elioka ke lawe i ke kino. o Alika, a huna ma_ kekahi wahi, a hookomo iho la i ke kii nui ana i hana ai o Alika maloko o ka pahu. Hoala pu mai la oia i kekahi ninau iloko ona, i ke kumu nui 0 ko Elioka lawelawe ana i kela hana, pela hoi ka mauna ana o ke kanaka opio iaia iho, me ka maka'u ole a weliweli ae paha, no ka hopena e kau aku ana maluna ona. No kekahi manawa loihi kona noonoo ana i ka manao maoli o Elioka, 1 lawelawe ai i kela hana, aole he wahi mea a mapopo'iki iaia. \_ T a maopppo i ua o Lola, ua aloha o Elioka iaia, elike me ka Kauka Dona, i hoike aku ai iaia, a ua manaoio loa ua o * Lola i kela mau olelo, oiai ua kamailioia aku e kekahi kanaka e hiki ai ke hilinaiia. Ma kekahi ano nae, noonoo wale iho la no ua o Lola, malia paha, ua hoakaka aku o Mrs. Wadona i na ike apau i loaa iaia, no ka pili o ke karaima pepehikanaka i ua o Lola, a ua lilo £:ana mau olelo, i mea hilinaiia e kela kanaka opio, no ia kumu, mamuli o ka nui o kona aloha iaia nei, pela iho la o Elioka, i kii okoa ai i ke kino o Alika, a lawe e huna ma kekahi wahi, no kona hopohopo, o nanaia aku auanei ke kino make o kona hoahanau, a loaa ka laaumake ilko ona. L'a lilo kela noonoo iloko o Lola, no ko Elioka kumu o ke lawe aihue ana i ke kino maoli o Alika ,i kumu e hooi loa ia aku ai ka ehaeha iloko ona, mamuli o ka hoomaopopo ana iho, ua manaoio loa mai o Elioka, ua pili ka hewa iaia nei, a no ka hoopakele ana ae iaia, mai ke kau ana aku o ka hoopa'i maluna ona, pela oia i hookoia aku ai i kela hana, eia nae, ua oi aku ka ehaeha iloko ona no ia mea mamua o na hoopahenehene ana mai a ka lehulehu iaia no ke karaima i kahihi wale ia mai maluna ona. Oiai nae ua o Lola e lulumi la me na noonoo like ole iloko ona no na mea ana i lohe ai mai ia Uilama aku, ua hoopuiwaia oia i ka hoea ana aku o Kenerala Vona Odela, a i ka halawai ana ae o ka ike a ko laua mau maka, ua kaa e aku la ke kamailio ana ma ka aoao o ke kenerala i ka pane ana aku: "Auhea oe e kuu hoaloha, aole au i lohe iki no kekahi manawa loihi, no ke kau ana mai o kekahi haawina hoehaeha maluna ou, a eia wale mai nei no ko'u lohe ana, i kuu wa i huli hoi mai ai no ko'u home mai kekahi huakai kaahele ana mai o kekahi o ko'u mau hoaloha, i keia ola ana, ua kauoha . awiwi ia mai la au e hele aku e ike iaia, nolaila ua noho pouT liuliu maoli au no keia pilikia i loaa ia oe. "E nonoi aku ana ia oe e kuu hoaloha, e ae ana anei oe e hoopoina loa i k>a'u mau olelo i kamailio aku ai imua ou? Ina oe e ae mai ana, alaila e lawe aku oe ia'u ma ke ano he kaikunane i makaukaii mau i na wa apau, e hana aku i na mea e hoomamaia ae ai kou mau manao kaumaha i ka wa o ka pilikia. E hiki ana anei ia oe ke hilinai mai ia'u?" Haawii mai la o Lola i kona lima imua o ke f.Cenerala Odela, ma ke ano he hoike oiaio loa no kona apono i ke noi a keia keonimana, a ua hoomamaia aku no hoi kona mau manao kaumaha, no na olelo i kamailioia aku imua ona no na kr mea ua kaokoa loa ae ke ano ame ke kulana o keia keonimam mai l:o ke keonimana mua o ka hele ana aku e ike iaia, a i haalele mai ai hoi, mamua o ka hoea ana aku o ke Kenerala Odela. Me he mea la, ma ka Lola nana mai, aia iloko o keia kanaka kekahi mea ano nui e hiki ai iaia ke kau mai i na manaolana no kona palekana, Ua maopopo no iaia aia he mau hoaloha ma kona aoao e hooikaika mai la e oia mai f na hopena mai a kona enemi i hoolalā ai no kona poino, e laa ke Kauka Vana Dona, ame kona makuahine ame Akeneki, aka nae, aohe ana mea e ku-e mai ai i ke noi a keia kanaka e iilo i hoaloha nona, a o ia ka ua o Lola o ka -pane ana mai; '

"Me kuu naau apau ke hauoli loa nei au no kou hoea ana mai nei," wahi ana me ka halo'ilo'i ana mai o kona mau waimaka. "Ua hele au a piha me na manao ehaeha he nui e noho nei, me ia mau ano no au ahiki wale i kou hiki ana mai nei, aka nae, ua lilo kau mau olelo i kamailio mai nei mea hoolana loa mai i ko'u manao, a me he mea la, ua hiki ia'u ke nana aku me na manaolana, aole hoi elike me kekahi mea e nana aku ana iloko o ka pouli." Hopu aku la ke Kenerala Odela i ka lima o Lola, a puliki iho la me ka hoopili ana ae ma kona mau lehelehe, me ka pane ana iho i keia mau huaolelo: "Auhea oe e kuu manu nunu keokeo, ua hele maoli oe a wiwi, me ka haikea o kou helehelena, i ka paa loa maloko o keia wahi i kupono ole loa ia oe, aka nae e kau aku i kou mau manaolana maluna o ka Mea Nona ka mana i hiki ke hana i na mea apau; ua paa loa kuu manao, ua kokoke mai na la, e hiki ai ia'u ame kou mau hoaloha, ke hookuu aku ia oe me ka lanakila mailoko aku o keia halepaahao," me ka hoao ana aku o ua kenerala nei e minoaka, no ka hooluolu ana i ko Lola mau manao. l\la na ano apau, ua hoikeike aku ke Kenerala Odela 1 kona ano oluolu, ke kulana keonimana, ame ke aloha kui'o, a ina aole i lilo mtta ka puuwai o ke kaikamahine opio ia Elioka, ina, aole e hoohakalia iho o Lola, i ka haawi ana mai iaia iho malalo o na pulama ana a keia kanaka i piha i na anō maikai he nui. Ua hoohalaia kekahi manawa e laua ma ke kamailio ana me ka oluolu, me ka hoao ole o Lola e huna iho i kekahi mea imua o kela kanaka, oiai ua haawi mai oia i kona hilinai piha maluna ona, a i ka haalele ana aku o ke kenerala iaia, me he mea la ua ike okoa maoli iho no o Lola i ka mama o kona manao, a nie he mea la, ua olokaaia ae kekahi ukana kaumaha mailoko ae o kona naau. O keia kekahi o na la o na mea kupaianaha i ikeia, aole wale no ma ka hoea ana aku o na keonimana elua imua o Lola, aka ma kela po ana iho, ua oili ae la he pauahi nui, me ka holapuia ana o na kauhale e ke ahi, ma kahi o ekolu kuea ka nui, a iwaena o kela mau hale, o ka home kekahi o Mrs. Wadona, i lilo i puulehu. Aole o Mrs ,Wadona ma ka hale ma ka manawa i holopu ae ai ke ahi i kona home, aka ua hala aku oia n oka home o kekahi o kona mau hoaloha, no ka hooko ana aku i ke kono i hoounaia mai iaia, no kekahi aha hoohauoli, aka nae iaia i huli hoi mai ai, ua puni na wahi apau o kahi i ku ai o kona heme i ke ahi, he hookahi no ana hana, o ke ku aku a nana, me ka hiki ole ke han aaku i kekahi mea. He ahi kela i oili ae maloko o kekahi home, mamuli o na hana hemahema a na kauwa lawelawe, a oiai he pili loa ke ku ana o na kauhale, he hana paakiki loa ma ka aoao o na kanaka kinai ahi, ke kinai ana aku i ke ahi, koe wale no ka hookuu ana aku i ke ahi, e hana i kona makemake, a ma na hale ku mamao loa, na hana hoopakele i lawelaweia. Hoi aku la o Mrs. Wadona, maloko o ke kuea e ku ana ma kekahi aoao mai o ke alanui, kahi a kekahi puulu kanaka nui e noho mai ana, nana ike ahi. Iloko nae o kona nanea, pane ana no kekahi mea iaia i ka i ana mai "He keu aku keia a ka poino nui i kau mai maluna ou, a maluna o ka poe apau no lakou na home i lilo i moepuu na ke ahi i keia po.' Puiwa ae la o Mrs. Wadona, i ka lohe ana aku i kela mau olelo, a iaia i huli ae ai ma kahi o ka leo i pa-e aku ai, ike mai la oia i ke ku aku o Mr. lopa Kepala." "Auwe o oe no ka keia e Iopa! Aole keia he wahi poino uuku, aka nae aohe mea hiki ke hana aku ma keia poino," wahi a Mrs. Wadona. "He nui maoli ka minamina no keia poino i loaa i kou home, ame na mea nani he nui maloko olaila. Ma ka'u hoomaopopo, ua nui no na ukana i hoopakeleia mailoko mai o ka hale, a ua koe aku no hoi kekahi na ke ahi." "He nui na waiwai 'makamae a'u e minamina loa nei, aka ina ua pau kela mau waiwai i ke ahi, ua oi aku ia mamua o ko lakou manumanu, a nahaha paha, i ka poe na lakou e la'we ana ia mau mea i waho o kahi g ka palekana." "Pehea aole anei he mau palapala ano nui kekahi 'au i minamina loa ai, maloko o kou home i pau pu i ke ahi?" me ka nana pono loa ana aku o Mr. lopa maluna o na maka o Mrs. Wadona. "Aole he mau pepa waiwai nui maloko o ko'u home, aia na palapala inisua apau malalo o ka malu o ko'n loio; o na palapala e ae, he mau palapala ia e pomaikai ole ai kekahi mea." "Ina pela ea, alaila aole no i nui loa ka poino i loaa ia oe, e kaa ana na ka hui inisua ke kukulu ana i home hou nou, aka nae he mea ehaeha no, no ka manao, ka ike ana i kou home kahiko, i ka nalohia ana aku iloko o ka manawa au i moeuhane mua ole ai," wahi a Mr. lopa Kepala, me ke kaha ana aku hele no kekahi wahi e piha nui ia ana e na kanaka. MOKUNA XXX. E hoawiwi aku kaua e ka makamaka heluhelu mla keia wahi, no ka la e hooloheia ai o ka hihia pepehikanaka o Lola. Mehe mea la, aole he hihia i ikeia ai ka piha o ka hale hookolokolo, elike me ka hihia o Lola, nolaila mamua a eo ka hora e noho mai ai ka aha e hoolohe i kela hihia, ua hele oloko o ke keena hookolokolo a piha hookeke i na kanaka. Ua lilo i'o kela hihia i mea ano nui, mamuli o ka manaoio o ka lehulehu i na moolelo ji hoopukaia e na nupepa, e hoakaka ana, no ka pepehi maoli ia ana o kekahi kaikamahine opiopio a make, i wahi e lilo aku'ai kona mau waiwai i ka mea pepehikanaka, aole nae malaila wale iho la no pau, aka, o ka aihueia ana kekahi o ke kino o ka mea i make.

Ua nui na hooikaika ana ma ka aoao o na makaikiu ma o ke aupuni e loaa ke kino'o Alika i aihueia ai, aole nae he wahi mea a loaa iki, a oiai ua loaa na ike maopopo loa, no ka Jawelaweia ana o ia hana aihue e Elioka Hakoka, ke kanaka opio kahakii, a ua hoomaopopoia hoi kona komo pu ana e kokua i ka hana pepehikanaka a Lola Perekona, nolaila aole he hoohakalia hou ana aku i ka hoolohe ana i ka hihia o ke kaikamahine opio, pela iho la i hoea mai ai i keia la ano nui loa. Ua hoea pu ae o Mrs. Wadona ma kela la, me kana keiki, hiapo me Uilama Wadona, peja hoi me ka wahine malama ma'i, ka mea e malama ana ia Alika, mamua o kona make ana, a o kekahi keia o na hoike ano nui loa ma ka aoao o ke aupuni. Ua hiki nae ia kaua e ka makamaka heluhelu, ke ike aku ia Mrs. Wadona iaia e noho la maloko o ke keena hookolokolo, ua hele oia a piha me na manao pihoihoi, a e alaalawa wale ana no kona mau maka i o a ianei, aka no Uilama Wadona kana keiki, he kukule kona-mau anO, e kulou mau ana kona poo ilalo, me he mea la, aia na noonoo like ole iloko ona kahi i lauwili ai. No Lola hoi, ka lawehala e hookolokoloia aku ana, ke noho la oia maloko o ke keena hookolokolo, me ka hele o kona helelielena a haikea, no ke kumu, aole he maopopo iki o ka hopena e kau aku ana maluna ona, a o kona mau hoa e noho pu ana, oia o Mrs. Vana Dona anie Akeneki kana kaikamahine, a mahope pono aku hoi o lakou o Kenerala Vona Odela. (Aole i pau.)