Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 41, 11 October 1923 — Page 1

                                                            Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Na Kahoaka O Na Hana Kalaiaina

Ma Ke Kulanakauhale O Honolulu

 

Hoohanaia ka Ikaika o na Mikini Kalaiaina no

ka Lanakila o na Moho ma na Aoao e Elua

---Ma Aala Paka ka Uwalo Hope

 

He elua wale no po haiolelo i @oe, alaila hoea mai i ka la koho baloka, no na moho e alualu nei i

na kulana oihana like ole o ke Kulanakauahale a Kalana o Honollu nei.  O ka po o ka la apopo, ka manawa hope loa, a na moho o na aoao kalaiaiua a elua, e akoakoa ae ai malalo o Aala Pakak, a waiho mai i ka lakou uwalo hope loa ana imua o na mana koho baloka, no ke koho ana aku ia lakou ma keia Poaono.

            He 63 ka nui o na moho e holo nei ma keia kau koho baloka, ma na aoao a elua, a waiwaena mai o keia heluna, he 13 wale no e waeia no kela ame keia aoao kalaiaina pakahi; nolaila he 37 mau moho o na aoao a elua e hoonohoia ana i kauhale, me na manaolaua poho, no na hooikaika a lakou i hana iho nei i ke ao ame ka po, iloko o na pule elua.

            Maiwaena mai o na moho he 24 e holo nei no ka papa o na lunakiai, ma ka aoao Repubalika, he ehiku wale no lakou i makemakeia, nolaila, he 17 ana mau moho e poho ana ko lakou mau manaolana.  Ua like pu no na moho Demokarata pela, he 15 poe e holo nei no ka papa lunakiai, i ka waeia ana ae he ehiku poe, e koe iho aea he ewalu e hoonohoia i kauhale.

Aohe Mau Hoa Paio

            Iwaena o na moho apau e holo nei, ma keia kau koho baloka wae moho, he eono mau moho aole o la kau mau hoa paonioai, a ina nei no ke kiekie loa e na baloka e loaa i kekahi mau moho @ lakoa, alaila aole o lakou manao ana, e holo hou aku ma ke koho baloka laula iloko ae nei o ka mahina o Novemaba.

            No ka kulana loio kalana, eia o A. L. C. Atkinson, ke holo nei ma ka aoao Repubalika me ke ku-e ole ia, pela hoi o W. H. Heen, ma ka aoao Demokarata, o ke koho ana i keia mau moho, ua like no ia me ka koho ana ma ke koho baloka lauia, o ka mea kiekie loa o kona mau baloka, oia ke kohoia, he mea i ikeia ma na kau wae moho  ne nei i hala.

            He eha makahiki ae nei i hala i ka manawa i holo ai ka Lunakanawai W. H. Heen, no ke kulana loio kalana, ua huliamahi kekahi heluna nui o na Repubalika e koho iaia, no ko lakou makemake ole i ka Loio Kalana A. M. Brown ia manawa, o ia ikaika nae i loaa iaia i kela wahe okoa loa ke kulana e nanai aku nei, no ka mea, ua oilo ae nei he moho ma ka aoao Repubalika, a i hiki ke kaohi i na Repubalika e koho i ka lakou moho ponoi.

Ka Puuku Kalana

            Aia he hookahi moho ma kela ame keia aeao kalaiaina pakahi, no keia kulana.  O D. L. Conkling, ka puuku e paa nei ia kulana, ka moho ma ka aoao Repubalika, a o W. Chan Wilder hoi ka moho ma ka aoao Demokarata.

            Ma ka oleloia, he hookahi kumu o ko W. Chan Wilder, kemo ana iloko o keia hakoko kalaiaina, no ke kulana puuku, mamuli o ka loaa ole he moho kupono e ae no kela kulana, eia nae ma ke ano o ka nee ana o na hana kalaiaina i na la aku la i hala, ua ike maoli ia aku no ka paa o kona manao, ame kona mau hoaloha, e kaili mai i ka hanohano i paa loihi ia e ka Puuku Conkling; me ka lilo ole nae o ka lakou mau hooikaika ana, i wahi e hopohopo ai o Mr. Conkling, no ka loaa e ka lanakila iaia maluna o kona hoa paio.

            No ke kulana kakauolelo hoi, he ekolu mau moho e alualu nei i kela kulana ma ka aoao Repubalika, a he hookahi ma ka aoao Demokarata.  Oiai no David Kalauokalani, ka noho kakauolelo e paa nei i keia manawa, aole nae e lilo ana i hana maalahi ma kona aoao, ke kaili ana ae i ka lanakila mai kona mau hoa paio mai, no ka mea eia o William A. Dickson ame Joseph L. Dwight ke hooikaika nei ma na ano apau e loaa ka waeia i moho na ka aoao Repubalika, no ke kau koho laula e hoea mai ana.

Ka Lunahooia

            Aole i malaelae ke alahele no ka Lunahooia James Bicknell i keia kau, elike me na kau koho wae moho ae nei i hala, no ka mea ko holo ku-e nei o Eli J. Crawford iaia, aka nae ua paa ka manao o na hoaloha o Mr. Bicknell, sole i lawa ka ikaika o Mr. Crawford, o kauia aku oi ka maka’u, a ma ko lakou manaeoie, e loaa aua iaia ka heluna, baioka kiekie, e koho maoli ia ai oia i keia kau, me ka hole hou oia aku ma ke koho baloka lauia.

            O Daniel S. K. Palu, ka moho ma ka aoao Demokarata, a oiai ua holo moho mua no oia ma ka aoao Demokarata, no ke kulana puuku, aole i manaoia, ua lawa ka ikaika nona e hahani aku ai mahope o Bicknell, no ka mea ua mahaloia oia aole wale no e na Repubalika, aka e na Demokarata pu no kekahi, ka poe i halawai mau me ia i na la uku dala apau o ke kulanakauhale.

Ka Paio no ka Makai Nui

Iwaena o na Demokarata, he eha mau moho e alualu nei e loaa ka waeia i moho makai nui, eia nae i ka nana aku, he elua no mau moho ikaika loa, oia o C. H. Rose ame David K. Trask.

            He like ole ka manao o na alakai kalaiaina no ka ikaika o keia mau moho, ke olelo nei kekahi poe, o Trask ka mea ikaika, a ke olelo mai nei hoi kekahi poe, o Rose ka ikaika.

            O ke kulana holo moho o Claus Roberts ame Charles H. K. Holt, aole i manaoia, he ikaika kekahi o laua, e lihi launa aku ai ia Rohe ame Trask; ma ka manao o kekahi poe, ua lilo ko Roberts holo moho ana, i mea aumeume i ka ikaika o Trask, no ka mea ke holo ku-e like nei laua i ka Makai Nui Rose.

            He elima mau moho e a`ualu nei i keia kulana ma ka aoao Repubalika, me ka pohihihi o ka mea o lakou e waeia ae ana ma keia Poaono.

            Mamua aku o ke komo ana mai o Samuel W. Robley, he moho no ke kulana makai nui, ua hoomaopopaia, o E. K. Hopkins, ka meho ikaika ma ka aoao Repubalika; a ua lilo nu hoi ko Mr. Roble, komo ana mai i kumu e hoonawaliwaliia mai ai o Trask.  O kekaha mau moho e ae ma ka aoao Repubalika, oia o Eugene A. Allen, William A. Cottrell ame W. K. Kau.

Ka Kulana Meia

            O ke kulana meia kekahi kulana hahana loa ma keia paio kalaiaina ana.  Ma ka manaoio nae o na Demokarata, aole he manaolana ne Jonah Kumalae, ua paa ko lakou manao, o John H. Wilson, ke waeia ne ana me ka hopohopo ole, me ka nana ole ia o na hooikaika ana ; Jonah Kumalae, e lanakila ola mauna o kona hoa paio.

            Mawaena o Pat Gleason, ame Arnold, na moho Repubalika, no ke kulana meia, ua like ka ikaika o keia mau moho e ku nei i keia la me ka olelo ana o na hoaloha o Cleason, oia ana ka mea e lanakila @iai he nui ka poe e hooikaika nei nona, a ua kamaaina hoi oia iloko o na hana kalaiaina, aka ma ka aoao hoi o na hoaloha o Arnold, ke olelo nei lakou, o ka lakou moho ana ke lanakila, no ka mea o kona makaukau a kamaaina in a hana o ka papa lunakiai, ke kumu e hoikeiko ia ae ai oia no ke kulana meia.

            He nui na kohokoho e hanaia mai nei iloko o keia mau la, no ka poe o kela ame keia aoao, e lanakila ana ma keia koho wae moho, aka elike no nae me na ano mau o ke kalaiaina, he mau kohokoho pololei kekahi, a he mau koho lalau kekahi, na ka hopena o ke koho baloka, ma ka po o keia Poaono iho, e hoike mai i ka mea oiaio, oiai he mau huahelu ke ikeia iho ana, imua o ke alo, a o ka hoea ana mai no hoi ia i ka hopena o ka paio wae moho, a komo aku iloko o ka hakoko hope, e ku okoa mai ai na aoao kalaiaina a elua, mahope o na moho i waeia.

 

NA LEKA I KII OLE IA MAI

AHIKI I OCT. 6, 1923.

Ii, Miss Ella Hiona, Miss Adelia                        Kopa, Mrs. Maggie, Geo. (2)

Kaapuni, Sam                                                   Kuahilo, Mr.

Kahue, Mrs. Jim                                               Kuakaha, Mr. Lilikalani

Kela, Fred Nauao                                            Lala, Miss Maunakea, Miss Martha

Kameahou, Mrs. Annie                         Makani, S. L.

Kamakee, James H.                                         Naauao, Fred

Kanui, George                                                  Pa, Mrs. Christina R.

Kawa, Joseph                                                  Panaewa, Miss E. K.

Kealoha, Mrs. David                                        Pelio, Mrs. Robert

Kele, Mrs. Joseph                                            Pihana, Mrs. Luaiana (2)

Kepehone, Mr. Kealoha                                   Waiohinu, Miss Lahapa

Kekoa, Joseph K. (4)                                       Wahilani, L. J.

Kookoo Jr., Mrs. Chas.                                   Waiolama, Pelii

 

            E ninau mai ma na ieka i hooia haia ke kii mai,

            D. II, MacADAM, Lunaleka,

            Hookahi waie no la i kea a hoea mai ke ia koho baloka, ka ia e hoe kapaliiiia ai na houpe o na moho apau a hole mai nei no na kulane hana like ole o ka aupuni kalama,

Hoopau Ka Aha Kiekie I Kona Hookohu Oihana

Kaa ka Hapanui o na Lunakanawai ma ka Aoao e Hoopau ia O. P. Soares

KAAWALE OIA MAI KA AHA APANA MAI

No Kona ku Loio Ana ma Kekahi Hihia Oki Mare ke Kumu o ka Pilikia

Mahope iho o ka noonoo ana o ka aha, i ka hoopii hoohalahala e ku-e ana i ka Lunakanawai Hoomalu O. P. Soares, no kana mau mea i hana ai, ma kea no he loio ma ka aoao o Mrs. Maria Freitas, ua hoopuka mai la ka hapanui o na lunakanawai, i ka olelo hooholo, e hoopau ana i ka hookohu o ka Lunakanawai Soares.

            O na lunakanawai i lokahi, ma ka hoopau ana i kona hookehu, oia o E. Cl Peters ame A. Lindsay, Jr., a o ka lunakanawai i ku-e i kela olelo hooholo, oia o A. Perry.

            He loio o O. P. Soares no Mrs. Freitas, ma ka hoopii oki mare a kela wahine e ku-e ana ia John Freitas, no ka hoeha mau @ ka ae ana mai o ka aha, i kana hooopii.

            Mahope iho nae o ka haawi ana mai o ka aha i ka pono no Mrs. Freitas, elike me kana hoopii oki mare, ua oili ae la kekahi mau mea oiaio, o ia ka hookaawale ana o ka wahine mai kana kane mai, i hiki @ i ke kane, ke mare aku me kana kaikamahine opio, o umi-kumamaha wale no makahiki, a o ke kumu oiaio hoi i ku ai o ka hoopii oki mare, aole no ka hoeha mau.

            Ua hoolohe hou ka aha i ka hoopii oki mare a Mrs. Freitas, me ka heololi ana o ka aha i kana olelo hooholo mua, a e hoopau ana i kela olelo hooholo, aka e hoomau ana no i ka noho mare ana o ka wahine ime kana kane.

            Ma keia hoolohe elua ana, i hoike ie ai o Mrs. Maria Freitas, i kona ioakaka mua ana i ka Lunakanawai Soares, no ko kumu oiaio o kona hookomo ana i ka hoopii oki mare, o ia ka launa hewa o kana kane me kana kaikamahine, me ke kane mua, a i wahi e hoopakeleia ae ai kona ohana, mai kekahi hana hoohilahila mai, pela oia i makemake ai e hookaawale i ko laua noho kane a wahine ana.

            O ke kaikamahine opio kekahi i hoakaka pu ae imua o ka aha, no kona hoike ana aku i na mea oiaio ipau imua o ka Lunakanawai Soares.

            Mamuli iho la o keia mau iko i waihoia ae imua o ka aha kaapuni, i aia mai ai ka hoopii hoohalahala a ke keena o ka loie kuhina, imua o ka aha kiekie.  Ua hoea hou ae na hoike apau imua o ka aha kiekie, a ua kaekaa hou ia na mea o pili ana i ka hihia oki mare, a o ka hopena i oili ae, o ia no ke kaa ana o ka hapanui o na lunakanawai o ka aha kiekie, e hoopauia o O. P. Soares mai kona noho lunakanawai ana ne ka aha hoomalu o Honolulu nei.

LOAA AKU HE 500 MAU KINI OPIUMA.

            Mawaho ao o Kaimana Hila ma ke kakahiaka o ka Poaha o ka pule aku la i hala i iona ae ai kekahi mea e lana ana iluna o ka ilikai i ka Mokuluu R-17 i manao ia e na kanaka o ia mokuluu he kino no kekahi kanaka make, eia nae, i ka manawa i kau ae ai iluna a huliia iho la na mea iloko o kekahi eke huluhulu i hoopaaia me ka mea hoolana a hoopakele, eia ka he mau kini opiuma aneane 500 ka nui o na kini.  O ka waiwaiio o ia mau kini opiuma i kohioia aia ma kahi o $800,000, a ua haawiia ae keia mau kini opiuma a pau i ka Ilamuku Amerika O. P. Cox.

            I kulike me ka hoakako a kekahi hoike aole nae na kekahi luna aupuni, o ka pii ana ne no ka ia a ka Mokuluu no ka ilikai a ike mai la na kanaka o ia moku i ka lana o kekahi puolo iluna o ka ilikai, a ua manaoia he kino make no kekahi kanaka, eia a i ka hukila ana aku a kau iluna, a nana ia iho ia na mea i hookomeia iloko o ke eke, oia ka, he mau kini opiuma.  Ma ka manao wale ia ua kieala iho kela mau kini opiuma iloko o ke kai malluna iho o ka mokuahi President Lincoln, ka mokuahi i haaiele iho ai ma ka hora, i o ka wanaao Poaha e hoio ana no Kapalakiko mai ka Hikina loa mai.  Ma ka manawa i loaa ai keia mau @ opiuma he mokupea ka i ike ia aku e pekaa mai ana ma kahi kekeke i loaa ai ua opiuma ia, ina aoie i loaa mui i ka meokuluu inala paha ua loaa mai i ua moku la a o ka`naie no ia o ia mau kini opiuma, a leaa ke kumuwaiwai lohi oie o ka poe e loaa ai ia waiwai ku-e kanawai,

Ku Na Moho Imua o Na Wahine Koho Baloka A Pane I Kekahi Mau Ninau

Loheia na Pane a na Moho no na Ninau a na Wahine i Makemake ai e Ike i ke Kulana o na Moho e Alualu Nei no ka Waeia

            I kulike ai me ke kono a ka Ahahui o na Wahine Koho Baloka, he heluna nui o na moho e alualu nei i na kulana oihana o ke KulanaKauhale a Kalana o Honolulu nei i hoea ae ma ka halawai a `kela ahahui, maluna o kaupoku o ka Hokele lana, ma ka po o ka Poakahi aku nei i hala, a haawi aku i ka lakou mau pane, no na ninau i waihoia mai imua o lakou e na wahine, no ka lakou mau mea e hana mai ana, ke kohoia i mau kauwa na ka lehulehu.

Ma kekahi manawa ae nei i hala, ua hoounaia aku he mau ninau i kakauia no ka pane ana mai o na moho, ma ka halawai i kela po, ua heluheluia ae na pane i kakauia e na moho, a ua waiho hou ia mai he mau ninau, na lakou e pane ponoi aku ai imua o na wahine.

Ma ke ano nui ke olelo ae, me he mea la, he elua mau moho ohohia nui ia e na wahine ma keia po, oia o Samuel W. Robley ame David Trask, he mau moho e alualu ana no ke kulana makai nui, ma ka aoao Repubalika ame Demokarata.

Ua ninauia aku o Mr. Robley, i kana mea e hana aku ai no ka Makaikiu McDuffie ina nei no kona lilo i makai nui, o kana pane, ina oia e ika ana, mahope iho o ka noii pono ana aku, ua pololei na kumu hoohalahala e ku-e ana iaia, alaila e hoopau no oia i kona noho ana he poo no na makaikiu.

Wahi a David Trask, no kekahi ninau i waihola aku imua ona e na wahine, ua hoakaka mai oia, ua hiki i ka makai nui ke hooopau i kekahi poe makai, ke manao oia e hana pela, no ka mea wahi ana, he nui na makai i hoopauia e Rose.

Ua hoakaka pu ae oia, he hana hiki i ka makai nui ke hookomo ma i ka poe i loaa na pakeneka kiekie ma ko lakou hoikeia ana, i mau makai, a hoole aku paha, no ka mea ua hana o Rose pela, me ke aponoia ana mai o ia hana ana e ka aha kiekie.

No ka ninau i waihoia aku imua ona, ina paha he mau ku-e ana ke kahi ma kona aoao, i ke kohoia o na wahine i hoa no ka papa komisina makai, ua hoakaka ae o Mr. Trask, aoie ona ku-e maoli, eia nae, aole ona makemake e lilo kona makuahine ame kona kaikuahine, i hoa no kela komisina, no ka mea wahi ana, he nui na mea kupono ole, e oili ae ana iloko o kela komisina i kupono ole i na wahine ke hoolohe.

Wahi a C. L. Crabb kekahi o na moho Repubalika no ke kulana lunakiai, ua maopope iaia ka mea kupono loa no ke kulana makai nui, aka nae aole ona makemake e hoike mai i ka inoa o kela kanaka, aka na na wahine no e koho no lakou iho, he hookahi nae mea ana i hooia mai ai ma kela halawai, o ia no ka piha o keia kulanakauhale i na hana karaima.

HOAOIA E HOOPAKELE I KE OLA O KA PAAHAO

No ka hoopakele ana ae i ke ola o Cleofo Ruiz, ka Poto Riko, naua i ki i ka Makai James Keonaona me ka pu panapana a make, he mau pule ae nei i hala, a i hookolokoloia ai hoi no ka hewa pepehikanaka ma ke degere ekahi, a ahewaia me ke kauia ana mai o ka hoopa’i make maluna ona, i hoouna aku ai ka Loio James L. Coke i kekahi palapala loihi, i ka Hope Kiaaina Raymond C. Brown, e uwalo aku ana iaia e hoopakeleia ae ke ola o ka paahao mai ka make mai.

Me ke kauka’i ole nae i kona maano ponoi iho, ua hoouna aku ka Hope Kiaaina Brown, i kela palapala i ka Loio Kuhina Matthewman, no ka noonoo ana mai, a ma na mea a ka loio kuhina e hoakaka mai ana, i kona manao kanawai, malaila ola e hooko aku ai.

O Coko ka lolo a ka aha i koho mai ai, i ka wa o hooloheia ana kona hihia popohikanaka, ma ke degere okahi, a i ka hoopuka ana mai o ke kiuro i kana olelo hooholo, e ahewa ana iaia, peia hoi ke kau ana mai o ka aha i ka hoopa’i make maluna ona, ua hoomakaukau olu i kekahi palapaia leihi, a waiho aku la imua o ka Hope Kiaaina, no ka hoapakele ana ae i ke ola o ka paahao.

Ma ka manaeie e ka Lolo Coke, aeia i make ka Makai Keenaena, mamuli e ka manae iloke e Ruiz, e ki maoli aku iaia i ka pu.  Ua ahewa mua ia kela Poto Riko, he elua makahiki ae nei i hala no kekahi

Ma kea ano he lunahoomalu no ke kiure kiekie, ua paaia oia malalo o kana hoohiki oihana, aole e owaka kona waha, no kana mau mea i ike, aka ina nei no kona aeia e kamailio ae ia mau hana karaima, ua olelo aku oia i na wahine, aole e hiki ia lakou ke nana mai me ka palulu ole i ko lakou mau maka.  I wahi nae e ike ole ia ai na hana karaima, ua kuhikuhi aku oia maluna o na wahine ke ko’iko’i o ke koho ana i ke kanaka kupono, ma ke poo o ka oihana makai.

Oiai he Repubalika oia, he manaoio kona, ina o na Repubalika ke kohoia a puka aole ona wahi kanalua iki, no ka oi ae o ke kulana maikai e loaa ia Honolulu nei.

O W. K. Kau, kekahi moho Repubalika, no ke kulana makai nui, kekahi i kamailio ma kela halawai a na wahine, me ka hooia ana aku, ina no kona kohoia i makai nui, e hoopau no oia i na puulu o na kanaka opio kolohe, me ka paa o kona manao e hoolilo ia Honolulu nei i kulanakauhale oi ae o ka maluhia.

O M. A. Hood, kekahi moho lunakiai ma ka aoao Repubalika ka i hooia aku imua o na wahine, no kona apono i ke kulana lawelawe oihana o na wahine, mai ke kulana meia mai a i ke kulana pulumi hale.  He manaoio kona, no na hanahou lehulehu i makemakeia no keia kulanakauhale.

            O Henry Gregson, kekahi moho lunakiai ma ka aoao Demokarata kekahi i hoea ae ma kela halawai, a oiai aole i loaa iaia ka pepa ninau o ka hoounaia ana aku i na moho, ua pane aku nae oia i na ninau apau i waihoia mai, elike me kana i ike ai he pono.

            No kekahi ninau i waihoia mai imua ona, no kona manao e haawi aku i ka hana i kekahi wahine, wahi ana, ina ua ike oia he kane kekahi, o makemake mai ana i ke kulana i makemake pu ia o kekahi wahine, a he ohana ko kela kanaka e malama ai, ua oi aku ka pono e haawiia ka hana i ke kane, aole i ka wahine.

            O kekahi pilikia nui wahi ana, o ia no ka lako ole o na kuaaina me ka wai, o kela kekahi hana ano nui loa e pono ai ke nanaia aku ka pono o ko na kuaaina poe.

            O kekahi mau moho i hoea ae ma kela halawai, a i hoakaka i ko lakou mau manao, oia o A. F. Clark, Chas. N. Arnold, Joseph Luiz, Sam Manu ame William Dickson.

            Ma ka hora ekolu o keia auwina la pela me ka auwina la o ka la apopo, i makemakeia ni kekahi mau moho o ne, e hiki aku imua o ka halawai a kela ahahui, a hoakaka aku i ko lakou mau manao, me ka pane ana i kekahi mau ninau, no ka lakou mau mea e hana mai ana, ke kohoia i mau kauwa na ka lehulehu.

karaima i hanaia eia ma Maui, no kona noho maloko o ka halepaahao a pau ke ola, a oiai e noho hana ana no kona hoopa’i ua hookomo oia i kana hoohalahala imua o ka aha kiekie.

            Ua hoakaka pu aku ka Loio Coke, no ka hoopuka hewa ia ana ae o kekahi moolelo maloko o na nupepa, no ka liia o ka paahao, o kela hoike oiaio ole, ka mea nana i kono i ka paahao e holo mahuka, no ka mea ua holo mahuka i’o oia, mahope iho o ka puka ana ae o kela hoakaka maloko o ka nupepa, me kona manaoio mau i ka mea a na nupepa i hoike ai, no kona liia, ina nei no kona paa aku i ka hopuia.

            Nolaila he hookahi manaolana i koe no keia Poto Riko pepehikanaka, ina nei no ka waiho ae o ke keena o ka loio kuhina, i kekahi mau hoakaka, no ke kupono e hoololiia ka hoopa’i make i kauia mamaluna o ka paahao, alaila e hoopakeleio, ana kona ola, a i@a e hooia mai ana kela keena, no ke kupono o kauia aku ka hoopa’i make, alaila o lowaiewa aku ana oia iluna o ka amana likanaka.

            BERLIN, Oct. 8 – Ua hanaia, e Hoff, ke kanaka heihei au Norewai, ka mea i oleloia oia ka manawa mama loa i auia ma ka meolele o ko ao, ma ka manawa ana i au ai i keia la me kahi heihei au a ka Berlin Sporting Club ma ka manawa i eo ul iaia ka heihei o 500 mita, ileko o 1 minuke ame 5 sekena, O ka manawa mama mua loa 1 paala e Dalveri, he kanaka Palani, o 500 mita 1 minuke ame 8 sekena.

Ahewaia No Ka Manawa Elua No Ka Laipila

Lokahi ke Kiure o ka Aha a ka Lunakanawai Andrade no ka Hewa o Bassett

HOOPA’I MUA IA OIA MA KA AHA HOOMALU

Ma Keia Poakahi ae e Kauia Mai ai ka Hoopa’i Maluna o ka Mea Hoopiiia

            No ka elua o ka manawa, i hoopuka mai ai na kiure o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni Andrade i ka olelo hooholo, ma ka Poakahi iho nei, no ka pili o W. K. Bassett, kakauolelo mua a ka Mea Wilson, a meakakau hoi o ka nupepa Demokarata New Freedom, a he moho e holo nei no ke kulana lunakiai, ma ka noao Demokarata, i ka hewa laipila, a ma ka hora elua o ka auwina la o keia Poakahi ae, e kauia mai ai ka hoopa’i maluna ona.

            Ua hookolokolo mua ia ka hihia laipila o W. K. Bassett, maloko o ka aha hoomalu o Honolulu nei, a ahewaia oia no kona pili i ka hewa laipila, o ia kona laipila ana i ka inoi maikai o E. Faxon Bishop, me kona hoopa’iia ana he umi dala, aka ua hoohalahala nae oia i kela hoopa’i , a o keia iho la ka hopena o ia hoohalahala ana, o ia no ke ahewa hou ana mai la o na kiura iaia.

            Ma keia hoolohe hou ia ana o ka hihia laipila o Mr. Bassett, ua hooikaika oia imua o ka aha e aeia mai kona lawe ana mai i kekahi mau oleloike, no ka ciaio o na mea i hoakakaia maloko o ka manao ana i kakau ai ma ka nupepa, eia nae ua hoole mai ka aha, ma o ke kakoo ana, i na kumu ku-e ma ka aoao o ka loio aupini.

            He mau hoike no nae ka i kukuluia ae e Mr. Bassett, o na ninau ana i waiho aku ai imua o na hoike, ua pau wale no i ke ku-eia e ka loio aupuni, nolaila ua hiki ole i ka mea i hoopiiia ke hoomau aku ma ka niele ana i na mea ana i manao ai, pela iho la e pono ai kona aoao.

            Mahope iho o ka pau ana o na ike ma kela hihia, i waiho aku ai o Mr. Bassett i kana mau olelo hoonohonoho imua o na kiure, e hoakaka ana ma ke ano, aole he manaoino iloko ona, no E. Faxon Bishopu, ma kona manawa i kakau ai i ka manao i hoopukaia ae maloko o ka nupepe New Freedom, me kona heluhelu okoa ana aku i na mea i kakauia eia, a i lilo ai hoi i hewa laipila nona.

            I ka waiheia ana aku hoi o ka hihia iloko o ka lima o na kiure, ua piha he 45 minuke o ka noonoo ana o kela kiura i ka lakou olelo hooholo, alaila hoopukaia mai la ka olelo hooholo, no ka lokahi ana o na kiure, ua pili ka hewa laipila i ka mea i hoopiiia.

            O ka hoopa’i i hookaawaleia e ke kanawai no ka hewa o keia ano, ina nei no ka hoopa’iia ma ke dala maoli, aole e oi aku ka huina i ka hookahi kaukani dala, a ina hoi ma ka hoopaahao, aole e oi aku i ka makahiki hookahi.

Nuhou Kuwaho

            SYRACUSE, N. Y. Oct 8. – Ua hookauia aku o ke kula nui o Suracu se nei na degere hoohanohano i keia la maluna o na elele mai na aupuni o na lahui e mai ka poe i akoakoa mai i ka ahakuka a na aupuni o ke ao maanei, maluna o ke kumuhana e pili ana i ka hana ana i ka waiu.

            DENER, Oct. 7. – Na ke pa-hu ana a ke gas ma ka lua lanahu a ka Hui Lanahu Midevest ma Palisades i pepehi a make i kela la i ka lunahoohana Robert P. Scott ame 5 poe e iho.

            TOLEDO, Ohio, Oct. 7. – Ua lilo i ka Hui Kinipopo o ke kulanakau hale o Kansas i keia la ka hae makana a ka Ahahui Kinipopo Amerika iloko o elua manawa o ka paa ni ana mai ka Hui Kinipopo Toledo aku, 3 i ka 1, a 12 i ka 8.

            WAKINEKONA, Oct. 9 – Ua hoikeia ae o ua hoaloha o Mrs. Warren G. Harding, ka wahine kanamake a ke Peresidena i make, ua hooheio oia i kona manao e hoohala i ke kau heelie e hiki mai ana maloke o Wakinekona nei aole nao eia i hooholo no kahi o kona home e nehe paa mau ai ma nei mua aku.

Houia I Ka Pahi E Ka Pilipino A Make Loa Aku Kona Hoa Lahui

Ala Kela Karaima Weliweli ma Wahiawa ae Nei Mamuli Mai o ka Uluahewa i ka Waiona – Pakele Elua Mau Ola ma ka Apua

            Ma kahi hana halakahiki ma ke camp Kunea ma Wahiawa, i lawelaweia ae ai he houpahi e kekahi Pilipino nona ka inoa o Victorino Ceban, maluna e kona mau hoa limahana, me kai make loa, ana he hookahi o lakou, nona ka inoa o Kazuo a pakele mai hoi ke ola o kekahi mau mea elua, me ko laua moku @n ae i ka pahi.

            Ma ka oleloia, he hookahi kumu o ke ala ana mai o kela hana karaima ma ka po o ka Poakahi nei, mamuli mai no io o ka waiona o kahi nae o ka laki, o ia no ka paa ana o ka mea houpahi i ka houia, e ka Makai Bill Wahiawa, a hoihoiia mai e ka Hope Makai Nui Fernandez o Ewa, no ka hoopaa ana maloko o ka halepaahao o Honolulu nei, ma ia po no.

            I kulike ai me na mea i kamailie ia ae e ka Hope Makai Nui Fernandez, no kekahi mau la ae nei i hala, ua hoohala o Ceban i kona manawa ma ka inu nui ana i ke sake, Mamua nae o ke kani ana o ka bora eono o keia ahiahi, ua ala ae la he hoopaapaa mawaena o ka Pilipino hana karaima me kona mau hoa Pilipino, ahiki i ka hoi okoa ana o ka mea houpahi no kona home.

            Iaia i hoea hou mau mai ai, mahope o ka hala ana o kekahi ma

HOAO O AUSTIN E PAIO ME KAN MAKAIKIU

            Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Ventura no Honolulu nei, kela mokuahi i hoihoiia aku ia o John D. Austin, ma ke ano he lawehala na ke kanawai, malalo o ka malu o ka Makaikiu Lynch, no Kapalakiko, i hoakaka ae ai ke kapena o kela mokuahi, no ka hakaka maoli ana o Austin, me ka makaikiu maluna o ka mokuahi, a e ole wale no ke komo aua mai o na aliimoku e kokua, pela i paa ai o Austin i ka hao, a pau kona hoopilikia ana aku i ka makaikiu.

            Wahi a kela kapena, i ka moku e holo ana i ka moana, a ma ka hora ekolu o ka wanaao, mahope o ka haalele ana mai ia Honolulu nei, ua hoopuiwaia ka malamamoku ame kekahi aliimoku e ae, mamuli o kekahi haluku maloko o ka rumi o ka Makaikiu Lynch, o na ohua ka keia no lakou na rumi, e pili kokoke ana me ka rumi o ka makaikiu, ua pau loa lakou i ke ala, mamuli o kela haluku.

            Ma ka weheia ana aku o ka puka e na aliimoku, ua loaa aku ia e Austin e hakaka ana me ka makaikiu, a ma ka hoakaka a ka Makaikiu Lynch, ua hoao ka o Austin, e hahau iaia me kekahi omolewai nui.

            Mamuli o kela hana ma ka aoae o Austin, ua kauoha okoa ke kapena o ka Ventura i kona mau aliimoku, e hoopaa i na lima o ka lawehala me ka hao, a mahope mai o keia manawa, aole he mau hoopilikia hou ana a Austin, ahiki wale i ke ku ana o ka moku i Kapalakiko.

            Ma ka haalele ana aku a ka mokuahi Ventura, a i kulike ai no hoi me na hoike i loaa mai i ka oihana makai kuloko, aia no o Austin maloko o ka halepaahao o Kapalakiko kahi i paa ai, ua hiki oie oia e hookuuia mawaho, mamuli o ka loaa ole o kekahi mea nana e bona iaia.

LEHULEHU NA INOA I MANAO IIA MA KAHI O O. P. SOARES.

Mamuli o ka hoopauia ana o ka Lunakanawai O. P. Soares mai ka noho lunakanawai hoomalu ae o ke kulanakauhale o Honolulu e lilo ana ia i hana na Lunakanawai Kiekie Emil C. Peter, ka hookohu ana ae i kanaka hou ma kahi i hoohakahakaia, a owai ana la ia kanaka e hookohuia ae ana.

            O ka mea i manaoia aole ka lunakanawai kiekie e hookohu koke ae ana i kekahi kanaka ahiki i ka hooholo a apono ana o ka Papa Loio Hawaii i ke kanaka i kupono ma ia wahi me ka hooia pu ia ae e ke Komite Kuwaena Repubalika, kekahi mau kino ikaika o ka noonoo a hooholo ana maluna o ia ninau.

            No keia hana ua manaoia e kahea ae ana o William T. Rawlins, ka Peresidena o ka Papa Loio Hawaii i kekahi halawai kuikawa a na lala o la kino, a pela pu hol`me Oscar P. Cox, ka hope lunahoomalu o ke Komita Kuwaena Repubalika no ka noonoo ana i ke kanaka kupono a waiho aku i ka inoa imua o ka lunakanawai kiekie.  Iwaena o na inoa koikoi a kupono loa i hoopuaia ae no lakou keia mau inoa malalo nei:

nawa pokole, ua lako oia me kekahi pahi, a me kona hoohakalia ole iho, ua hoio mai la ka oia iwaena e ke aluka o na Pilipino, me ke koe ana i kana pahi, ma kela ame keia wahi.

            Oiai e koe ana i kana pahi i ka akau ame ka hema, i loaa aku ai kekahi hoa limahana o Inouoka ka inoa i ka pahi ma kona poohiwi, me ka kukonukonu o ka eha i loaa iaia, a moku pu hoi he Kapani@ Harada ka inoa.

            No ka Pilipino hoi i make, @ ka oleloia, ua hele maoli kona ki@ a nui na mokuahi, ma ka manawa@ hoea aku ai na kanaka o ke aupuni no ka hopu ana i ka mea hana karaima.

            Mahope iho ka o ka hookau ana aku i ka make maluna o kona hea lahui, me ka hoeha ana hoi i kekahi mau mea elua, ua huli hoi hou aku la ka mea hana karaima no kona home, no ke kii ana i kana pu me kela manao no paha e hoouna mai i ka anela luku maluna o kona mau enemi, ua puni nae kona hale i ka hoopuniia e na Kepani, i hele a piha huhu, alaila komo aku la ka Makai Wahiawa iloko o ka hale, a me ka waha o kana pu panapana, i haawipio mai ai ka mea hana karaima iaia iho, a kaa mai la malalo o ka malu o ke kanaka o ke aupuni.

            O Fred Patterson o Hilo mamua, a e noho mai nei maloko o ke keena o ka Loio Amerika Apana, ma kea ano he kokua ekahi; a Harry Steiner ame Huron K. Ashford, na hope loio kalana; Ebert J. Botts, ke Komiaina Amerika; Ferdinnand J. H. Schanek, he ioio; Eaton H. Maggea, ke kokua loio Amerika; Harry T. Mills, ke kakauolelo a ke Komita Kalana Repubalike ame Eugene B. Beebe.

            Ua lehulehu keia mau inna, a he mau inoa hou aku no paha koe aole i hoopukaia ae, owai ana  la o keia mau inoa ke puka mai ana i kahelu laki.

Nuhou Kuloko

            O ka huina nui o ka po@ i ke koho baloka i hoopaa a@ i ke lakou mau inoa ma ka buke a ke Kakauolelo Kalauokalani, ma @ ka Poaono Okatoba 13, he 17,375.

            Pepehila he Pake, o Yeong Lai ka inoa, e kakahi mau kanaka powa a cha loa ma ka hora 12:45 o ke aumoe oPakahi nei a laweia $120 mai iaia aku.  O Daniel Naope ka i paa ae i ka hopuia ma Heeia mamuli o ka hoohuoiia nana i powa.

            Lona aku be Haole, o John Thompson ka inoa, i ka makai ua make maluna o kona moe ma kekahi hale ma ke alanui Huina, ma ke kakahiaka Poalua nei, a ma ka hoike a ka hope makai nui Asch he elima ae nei ka la i hala ka make ana o nei haole no ka ma’i kuluma.

            No ka mokumokuahua o ka naau no ka make ana o kona mau pilikoko ma Japana ua leie aku la he Kepani ohua ee pakeke mailuna aku o ka mokuahi Peresidena Pierce ma ke Sabati iho nei, oiai la moku e holo mai ana iwaena moana, ua ku ke moku a huliia kona kino aohe nae i loaa.

            Ma ke kumuhoopii ekolu e ku@ ana ia John Hano no ka lawe i ka waiwai ki-pe ua hookuuia oia e ke kiure a ka aha kaapuni o Kauai mahope o ka noonoo ana o ke kiure no 20 minuke wale no.  Ua hoepau wale ia kekahi mau hihia elua o John Hano i  hoopilia ae ai.

            Maloko o ke Club House e Kawaiahao ma ka po Poalua nei i malamaia ai he anaina hoolaulea a@ lehulehu na moho e hole nei @ kulana hana like ole o ke @ kulanakauhale i ni@ paneia aku na nina@ o ka poe mana koho.

            POKALANA, Oct. 9 @ lawai ana a ka A@ a na limahana o @ nanei i keia la i h@ kekahi olelo hoohol@ ahahni i ke aupuni Amerika        @ lawe i kekahi mau keehina e hoomaka houana i ke kalepa ana @ Rusia a e ike pu ia aku hoi ke Aupuni o Rusia.