Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 41, 11 October 1923 — KA HANA KANAWAI [ARTICLE]

KA HANA KANAWAI

Aoie paha he hana oi aku o ka e loaa mai keia hana, ka L..na ana o na kanawai o kakou, e r >ōrnac.p- }»oia, i keia mau la o ka ame ke ake kuokoa o na V:..niks. he ekolu aupuni o kakou: Kr- 'iu] 'uni Fedenila, ke aupuni Terit re. n " ke aupuni Kalana, a Ku-L-inakauhale hoi ma Honolulu nei. ~ 3:. ko o keia mau Aupuni a hoo•p' i3c>pt<iiO aupuni o kakou, ua loaa kri Miia kau kanawai i keia mau Au7>uni apau. O ke aupuni FederaJa ke poo. a o kona mea naoia v kaupalena mai, oia no ke Kumukanawai o ke aupuni. Ua hasa niai oia i na kanawai no ka pono ];;īi:a o kela ame keia kanaka mao kona mau palena, aka, o ka ij.*>na ana o na kanawai federala, af'le e hiki e hanaia no ka pono niie ka pomaikai o kekahi Mokuair.■< hookahi a i ole Teritore paha. Ci r 3 kanawai apau 'e hanaia ai, e " ], %r?:i 1 -u pakahi ana ia i kela ame I:.- M -kuaina ame Teritore, me ka ole e kapakahi. I hnawina hoomaikeike, e lawe r.~ kakou i ke kanawai Hoopau wai-r-r.3. 1"a knu mai keia kanawai ma;:.:Tin o ke- aupuni holookoa, a ua 'ike ke koikoi o kona hookoia ana tv :; Hawaii nei me kona hookoia ana ir.a ka Mokuaina o Xu loka. Aole i . i k« k:ihi a i ole emi mai paha i;<. k«nn uuku ana a i ole nui ana r.o paha. O ke aupuni Mokuaina, ? iki i;iia ke hana mai i kanawai, r.ka. āne aku malnna o na kans«wai i naniiin e ke aupuni Federa!:x. Oia hoi. o na kanawai e hanaia r.va, :iole e hiki e kue i ka manao 0 ra kanawai i hanaia e ka Ahaoleo Amerika, ka hale kau kanattmī o ke aupuni Federala. Pela no lihkou o Hawaii nei, he aupuni hoo- • p .no ko kakou malolo o ke Tcr;t(>tc. a aoie e liiki i ko kakou Ahaok'lo ke hana i kekahi kanawai e kue ana i ka uianao o kekahi kauawai i hanaia mai e ke aupuni l>dcralri. i'ela no kakou o Hawaii nei, he aupuni hooponopono ko kalou malalo o ke Teritore, a aole e h ; .ki iko kakou Ahaolelo ke hana i kek 1 i kanawai e kue ana i ka ma»:;o o kekahi kanawai i hanaia mai ■» ko aupuni Federala. O na kanawsi e hanaia ana e hoakaka wale no ia i ka pono kulokō o ke a o kona mau palena ua !or k:ik.:ia malalo o ke kumukanawai. ke pailaka i hanaia mai e ka Ahaolelonui no Hawaii t, nei. • A o ke aupuni Kalana a Kulanakauhale. ua loaa iaia ka mana e haua i k.inawai no ka hooponopono ana 1 ke Kalana a i ole Kulanakauhale paha, aka. me kona mau palena no, i ha:»aia mai e na kanawai 0 ke Terītore. I keia la, eia na auhau o k«kou ke ohiia ana, ua hoikeia mai n t>a kanawai i hanaia e ko kakou Ahaoieīo ma Hoiiolulu. Aole e hiki i ke Ka'.ana a i ole Kulanakauhale • e hana r.ai i kekahi kanawai i kue — i mneao o kekahi kanawai i ha- ' iiaia n.ai e ka Ahaolelo. A no ia kumu. ua hana iho ke aupuni Kalan* ina na mea e pili kuloko ana nor-a iho. Oia hoi, ua hana no ke Kalana o Hewaii i mau kanawai eina iho. me ka hiki ole e kau mai ii m?u kanawai maluna o Maui. Oahu a i ole Kauai paha. Aka, ua hana iho no lakou iho. Ke mnnao nei wau ua maopopo nn: la ia kakou ke ano o keia mau aupuni ekolu e ku kiai nei i kela a ir,? keia makaainana Amelika. O £.-> poo o na anpuni, oia no ke Aupeni Federala. O na kanawai e i.anaia ana e ia, no ka pono no ia t . na Mokuaina apau ame na Teritore. O ke kukala kaua ana paha, sfi'f e hiki i kekahi Mokuaina ke ; h:;n:r.ra hana, aka, na ke Aupuni ? F<»deraia ia hana. Mamua aku nēi 1 ",h: hsna iho kela ame keia Mokuaiiui arce Teritore i mau kanawai pava i ka inu waiona ana, aka, i ka | , L:»na ana mai nei a ke Aupuni Fej ti?raia i kekahi kanawai, aole e j i nlana na kanawai i hanaia e na 3fotuaina ame na Teritore. koe wale a o na mau kanawai la i hanaia e keia man Mokuaina, ame Teritore. he mau kanawai e kakoo aku ar.H ; ke kanawai Federala. A ina ua kue. ua mana ole ia kanawai i hnnaia. Ke makemake nei ko oukou meakrikau e ike mai kakou i ka like ; oie o keia mau aupuni, ame ko 'la- | keu mau mana pakahi.

A o ka hana ana i na kanawai o kela ame keia aupuni, oia ke kumuhana a'u i makemake ai e kalai aku. O ka hana ana i kekahi kanawai no ke Tcritore nei, he hana ano nui, a o kona hanaia ana, ao,le no no ka maikai, ame ke kupono no kela ame keia makaainana, aka, no ka makemake o kela ame keia kanaka kau kanawai e hele ana e hana ia hana mamuli o kona kohoia ana e kona mau makaainana, ma kona apana e noho ana, ana hoi i holo mai ai. A mamuli o ka like ole o na makemake o keia mau apana like ole, na wahi i hele mai ai keia mau Lunamakaainana a i ole Senetoa paha, ua like ole na hana a keia poe waha olelo. Ina ua makemake o Hawaii Komohana i kekahi kanawai e hanaia no ka ike iho o na makaaini oia walii i ko lakou pilikia, aole e loaa ana ahiki i ka hapanui o ua Lunamakaainana ke koho pu ma ia uinau. Ua . : ke kakou i kela muu makahiki aku nei, mamuli o ko emi .una*«o ke kumukuai o ke kope, ua pilikia na makaainana o kela mau apana e kanu kope ana, a ua hol» mai ko lakou mau lunamakaainana anie na Senetoa e hooikaika e holo kekahi kanawai e hoopau ana i ka auhauia ana o ke kopo, a hiki i ka manawa i manaoia e hoi hou mai 1 ana ke kumukuai kupono no ia mea, a ua manaoia elima makahiki ke ana kupono no ia manawa. Aka, he kanawai keia no ka pono wale no 0 ka poe kanu kope, a ua lilo keia kanawai i mea nana oleia aku e na lunamakaainana mai kekahi mau wahi mai aole kanu kope, a no ia kuinu, ua, lilo i hknia nui na kēla poe o na apana kanu kope, ka hooikaika ana e holo kela kanawai. Ua holo io kela kanawai aka, ua holo | nae me ka ikaik& o ka hana, ame ka naauao o ke pailakaia ana. I kekahi manawa e hele mai aua kekahi Kalana me ko lakou mau pilikia, a ua makemakeia e loaa kekalii kanawai no ka pono. o kela Kalana. Aka, ua lilo nae kela mea 1 makemakeia i inea ole i na Lunainakaainana o kekahi mau Kalana j okoa aku, no ka mea aole i ikeia j ia mau pilikia malaila, no ia kumu ua paakiki ka holo ana oia kanawai i makemake ia e ia Kalana, nana i j hookomo mai kela kanawai. | O ka ninau mua e komo mai ana iloko o kela mea ke kanawai e makemake ana e hooholoia no ka pili--1 kia i ikeia ma kona Kalana, oia no, pehea la e holo ai?' A o ke kanaka | naauao a ike i ka hoohana ana i mea e holo ai kana kanawai, oia no ka imi ana i mau hoaloha nona, a i poe e kokua mai ana e holo kana kanawai. ī ka loaa ana, he mea hiki wale no ka holo ana o ke kanawai. I keia hele.imi hoaloha ana, aole i okoa ae mai na hana e ae o keia noho ana. Aole ka hoaloha he mea loaa ke hoohakaliaka oe. Aole e loaa na hoaloha ina oe e makemaae wale ana no o kau ke hanaia mai, a 0 ka kela mau hoa hoi e makemake ana no hoi e holo ka lakou, e lilo lakou i poe, kueia aku e oe. Ma keia wahi ka lanakila ana ame ka haule ana o kau kanawai. Aole no kekahi kumu e ae. He oiaio no pa- j i ha, he mau kumu kupono e ae no Ikekahi, aka, o keia ke kumu nui. | j Ua hele aku oe me ka manao e kue j 1 na kanawai e hanaia mai ana no | kekahi wahi okoa aku. a ia mana-1 J wa hookahi no e makemake ana oe e holo ke kanawai au i makemake ai no ka pono o kou poe. | ! Nolaila, me ka noeau oe e hele [ai. Ina o kela mau kanawai i hookomoia mai ua ike oe he mau kanawai e hoopilikia mai ana i kou poe makaainana, e makaala oe, a e loaa kou mau hoaloha nana e kokua mai e make kela kanawai. Ina ua hemphema oe i ka lawelawe ana, « make ana kau mau kanawai, a e holo ana kela mau kanawai inoino au i ike maopopo ai he mau kanawai hoopilikia. Aka, mamuli o kou hawawa ua hiki ole ia oe ke ku e aku, a pepehi paha a make. Aka, o ke j kanaka naauao, a loea ike hana ka- j nawai e hiki ana no e holo, a i ole make paha ka mea ana i makemake ai e make. I ka holo ana o kekahi kanawai maloko o kekahi hale kau kanawai, hookahi mea maluna ae o keia hale kau kanawai, oia no ke kianina. laia ka hiki e holo ke kanawai, a i ole aolo paha, oia hoi i ka ht>lo ana

0 kekahi kanawai jna na hale elua e laweia ana i ke Kiaaina no kona kakauinoa mai. Ina ua manao oia he kanawai maikai a ua lilo i mea hoopakle mai i na makaainana, alaila, e kakau inoa ana oia, aka, ina ua manao oia he kauawai kaulike ole, a i ole manao paha oia he mea pono ole, e hoole ana oia i kona kaiauinoa ana, a ia manawa, ina e loaa he elua hapakolu o na lala e ku-e ana iaia, alaila, ua holo no kelu kanawai me ka nana ole i kona kakauinoa mai o keia ka vito ana o ke Kiaaina i kekahi kanawai. Mamuli o keia mana i loaa i ke Kiaaina, ua lilo keia vito ana ame I ke kakau inpa ana mi o ke Kiaaina | i mea makaala loa ia e ke kanaka ! nana ke kanawai i makemake e ! holo. A i kekahi manawa, ua hiki no e hanaia na hana e hiki ai i ke ke Kiaaina ke hoolē mai aole e kakauinoa i kela kanawai. A e lilo 1 hana na kela lunamakaainana ka iini ana i mqa e hooia mai ana e kakauinoaia ana paha kana knnawai e ke kiaaina, ke hiki aku imua ona, a i ole, aole paha. 0 ke kanaka naauao, a ike i ka kau kanawai ana, e imi mua ana oia i kekahi mea e hoike mai ana ina ua kakoo ke Kiaaina i kana kanawai. Ina e ike"~ana oia e ku-eia ana, a e hoole ana ke Kiaaina i kona kakauinoa ana, alaila, e imj oe i mea nana e hookikina aku ai kela Kiaaina e kakauinoa i kau kanawai. A i ka hiki ole ana ma ia alanui, e huli oe e loaa ia oe ka elua hapakolu o kou mau lala o kou hale, a i ole o na hale no a elua. A ina ua loaa, 0 ia noi kou mau hoaloha, alaila ua ike oo i kau mea e hana aku ai. Ina palia no ka hooikaika e holo, a i ole no kou waiho loa ana paha, a hoopoina i keia kanawai au i makemake ai. O na alanui e hiki ai ia oe e hookikina i ke Kiaaina e kak,iuinoa mai i kau kanawai oia no keia: I kekahi manawa, e makemake ana ke Kiaaina e holo kekahi kanawai ana i makemake ai. U hookomoia* mai kana kanwai e kekahi lahi. E iko oe na ke Kiaaina mai paha kela kanawai i haawi mai i kela lala e hookomo mai. A ike oe, o ke alanui hou aku no kou imi ana i mau hoaloha nou e ku-e i kela kanawai, aole paha ma ka pepehi koke ana, a i ole ma ka hoohakaka ana paha, aka, ma kekahi hana e hiki ai e hoopaneeia keia kanawai. I ka manawa e ike mai ai ke Kiaaina ua paaia kana kanawai e huli ana oia i ke kumu e paaia mai nei. A ina e maopopo ana iaia nau e paa nei, e ninau mai ana paha.oia i ke kumu, a ina e hiki ana e maopopo iaia aia ke tfla o kana kanawai ia oe, e pii aku e hui me ia. A ia manawa oe e lioike aku ai he mau kanawai kau i makemake ai e kakau inoaia mai, a ina he Kiaaina hiki e ike mai i kau, e ae mai ana, aka, ina ua ike oia he kanawai nana 1 makemake ole, e hoike mai ana no oia i kona ku-e. Ina pela, e huli aku oe i wahi b make ai ke kanawai a ua Kiaaina nei, a ina e nui ana kou ike, e lawa ana oe me na hoa e make ai. Aka, ina ua imi ole oe i mau hoaloha nou, ua nele oe, a o ka hopena e lioi ana oe me ka loaa ole o kekahi kanawai no ka pono o kou poe iAakaainana. Nolaila e ike mai kakou, o na hoaloha ka mea oi aku. Ina e loaa ana kou mau hoaloha, a e lilo ana keia mau hoaloha i poe ku mau mai mahope o kou kua, e loaa ana na kanawai e hiki ai e pomaikai kou mau makaainana, a e ike ia ana ka inoa o kela kanaka ma kahi o ka ! poe kau kanawai. No keia kumu i waiwai ai ka hoouna mnii ana aku i na kanaka i ike a i maa i ka hele ana i na hale kau kanawai. O ku apa na e hoololiloli mau āna i mau kanaka hou, he kakaikahi loa ka loaa--0 na mea i makemakeia, Aka, o ke kanaka i maa i ka hele mau, e loaa ana iaia he manawa e kilo ai a e imi ai i mau hoaloha, mamuli o ke kokua' ana i na mea i makemakeia e ia poe. Aole paha he mau kanawal 1 hanaia no Hawaii nei i oi aku ka waiwai mamua o ke Kanawai Hoo- j pulapula ame ke kanawai hoaie i! na kanaka mahiai. O keia mau ka-! nawai ua hiki e ikeia iho, he mau kanawai waiwai nui i na kanaka Hawaii. Mai ka mahele aina o 1848 ahiki mni i keia mau la, aole he manawa 1 hnaia ai kekahi kanawai no ka pono wale no o kekahi hapa o na

kanaka oia aupuni, a ua manaoia o na kanawai o ia ano, he mau kanawai ku-e i ke kumukanawai. Ke ku nei ke kumukanwai, a e hoakaka ana, o kd pono kaulike ka mea e apoia ana e ua kumukanawai nei. Auhea iho la ke kaulike, o ka haawiia ana o na aina aupuni i kekahi hapa o na makaainana, a hooneleia hoi kekahi hapa? Ma ka nana iho, ua kaulike ole io no, a no keia kumu ua nui ke ku-eia/ mai e na loio ame kekahi poe i manao lie mau hana kukulu pono wale no keia no kekahi hapa o ka lahui. Aka, aole i kiiia keia kanawai maluna o ke alanui, no ke aupuni keia mau aina, ina malaila i kiiia ai, ina no ua nele kakoū. Aka, ua kii aku na alakai o na Hawaii ma kekahi alanui e aku, oia hoi ke alanui, e hooia mai ana, o keia mau Aina Leailii, na koena i koe, he mau aina ia i hookaawaleia ma keia mihele no ka pono o na kanaka Hawaii, a i paa waleia no, ma ke ano hoomalu no ka pono o na kanaka Hawaii. A i ka hoololi aupuni, ua laweia no, ma ke ano hoomalu no ka pono o na kanaka Hawaii. A i ka hoololi

aupuni, ua laweia ae keia mau aina, a ikeia ma ke ano h'e mau aina aupuni. O ka oiaio nae, ua lioomaluia no na kanaka Hawaii, oiai, ma ka mhele aina o 1848, he 28,000 wale no eka i haawiia mai i n?fr kanaka Hawaii, a o ke koena o ko lakou mahele, he 2,000,000 eka, ua laweia e hoomalu ma ke ano he mau aina Leialii. Ma keia mau kumu i waihoia aku ai, i hiki ai i ke aupuni ke ike mai, aole no ka lahui Amerika keia mau aina, aka, no na kanaka Hawaii, kekahi hapa o na makaaiuana Ame4ka. Aka, e ilee mai oukou, ina aole i loaa na hoomaikeike ana me lea pololei ma keia alanui, ina no aole e hiki e ikeia mai ka pololei ame ke Kuleana o na kanaka Ilawaii maluna oia mau aina. No ia kumu, 0 ka hana mua, o ka imi ana i ka inoolelo o ka mahele aina. A ua pomaikai kaleou i ka hiki ana i kekahi kanaka Hawaii e hoike mai i keia kuleana o' kakou. Aka, ina oukou i maopopo niua-i keia mau hana, ina 110 paha aole e holo, aka, ua hunaia, a o ka olelo hooholo hoopulapula wale no kai hoikeia a'ku. Aole kele'ahi mau alakai manao i ke ano o ua kanawai la, a na na lunamakaainnna no ame ko oukou mealeakau i haku keia kanawai. I hooia no keia e nana i ka x moolelo o na olelo iloko o ke Komik^. Pela no ke kanawai hoaie i na kanaka mahiai. Aole keia lie kanawai i hanaia i lea makahiki hookahi. Ua nui na kau i hooikaikaia ai e holo keia kanwai, aka, ua pau loa i ka haule. I ko kau i puka ai leo oukou meakakau,. ua-hapai mai oia, a māmuli o koi'.a ike ana-, aia he mau kanawai makemakeia e lea poe ku-e e holo, ua lawe ae oia i kela mau leanawai, a hoopanee aku 1 ko lakou holo ana, a ua ia mea i hulei mai i ka manao o ka poe ku-e mau i keia kanawai hoaie no ka pono o na kanaka mahiai, a ike pono, ina aole lakou e kokua mai ana, aole e liqlo ana na kanawai a lakou i makeinake ai. He oiaio aole i holo ke kanawai elilee me ka 'mea i makemakeia e ka mea nana ke kanawai, aka, ua loaa nae kekahi kanawai i loaa he kokua ana mai. A i keia la, ua hiki aku na dala i hoaieia ma keia kanawai ma kahi o ka haneri tauaani. He mau dala koia a ke aupuni i poho ole, a ua loaa ka palekana i kekahi poe, mamuli o kona holo ana. Aole au i kii aku nei i keia mau kanawai no ka manao e hoike aku na'u i hana, aka, i hoakaka ana i ike mai ai oukou e ka poe heluhelu, aole keia mea o ka hana kanawai ho mea uuku, a i ole ho mea hiki wale no paha. Aka, he «hana ano nui,-.-R- ina ua makemake kekahi pea o ka aina e holo kekalii kanawai no. kona pono iho, aole e loaa ina e hoouna mai i na kanaka i lawa ole i keia liana o ke kau kanawai.

Aole ke kanawai- e holo ana no kona maikai. E manao mai kakou, eia me kakou he lehulehu wale o na kanaka, ame na oihana like ole. 0 kekahi poe, e makemake -wale ana no i ko lakou mau pomaikai iho, a no ia kumu, e imi ana lakou i mau me.i e loaa ai kela mau pomaikai me ka nana ole aku i ko hui. A ia manawa like no hoi, o na kanawai apau e hanaia mai ana, no na alahui, e lilo ana kela niau kanawai 1 mau mea e akeakea aku ana i ko lakou mau pono. A no ia kumu e makaala loa ana kela hapa o na kanaka no ka pepehi ana aku i kela kanawai. He nui na mea i makemakeia, aka, o ka mea maamau, he uuku loa oia mau mea e loaa mai ana. Pela no na hana kau kanawai iwaena o kakou. E hoomanao i ke kanawi hookapu Sabati. Ina kakou e hiili aku i hope, i na makahiki e noho hoomaluia ana keia mau Paemoku e 11 a alii o kakou, i ke a« ia Kalakaua, aole i hiki e paaniia ma ia la. Aole paani kinipopo, a aole no hoi he mau hana kukulu hale a hana mahiko paha i ae ia. Aka, i keia la, ua hanaia keia mau hana, a ma ka nana ak«, aole no he mau manao ahewa ia mau hana. Xo keaha keia loli kupanaha ana? No ka pii ae

paha o ka naauao o ke kanaka. A no ka nui o keia naauao, ua olelo mai lakou, e pono na kanaka e hele ma kekahi walii e hooluana ai, a e ike i keia mau mea, no ka mea, na ia mau hana e hoomaha iho i kona mau noonoo ana, a liana hoi o kona 1010. A o na hana hoi ma na mahiko, ua liilii loa ka loaa ana o na kanaka hana, no ia kumu, ua lawa ole, a ua hiki ole e pau na hana i manaoia. No ia kumu, e aeia mai e hoohana aku i na kanaka e makemake ana e hana ia la. O ia no ke noi 110 na hana kukulu hale ame na hana e ae. Ua ike kakou i ke ku-eia ana o keia wawahi Sabati, aka, ua holo no nae, a i keia la, ua ike kakou, ua oioi hou aku imua na kanaka i makemake i keia mau hana a ke koi mai nei e lawelaweia na hana kiionioni, ame na hana hooalulea e ae i manaoia no ka pomaikai ka o na hana. He oiaio o keia mau kanawai,-aole i makemakeia e kekahi hapa o na kanaka, aka, ua lilo nae i mau kanawai no ka aina. A pehea i lilo ai i mau kanawaii Mamuli o ka naauao hoohana kanawai o ka poe i inakemakeia mau mea. PeJa iio na haawina dala o ka ahaolelo. E hele mai ana kela kanaka o kela ame keia kalana e imi i kahi e loaa ai a nui na dala no ia kalana. A pela no na kalana apau loa. Ua hiki ole e loaa na mea apau i makemake ai, no ka mea ua kaupalenaia mai mamuli o ka uuku o ke dala o ka waihona. Aka, mamuli o ka naauao pelo, a imi hoaloha o kekahi niau kalana, ua loaa ia lakou a oi aku mamua 0 ko lakou kuleana ma ke ana auliau. Pehea i loaa ai keia mau dala ? No ka nui o ka ike ame ka maa 1 na hana kau kanawai. No ia kumu, e ike na makaainana koho o kola ame keia kalana, o na kanaka ike a naauao ka poe kupono e hoouna niai ai. Aka, aole paha e hanaia mai nei. Ua poinaia na kanaka i hana no ka pono o ka aina, a o kekalii kanaka i hoike mai ma kana. mau hana i hala aku, aole hē ike a makaukau ma keia oihana, oia ke hoounaia, a o ka hopena, aole e ike kokeia ana, a hala ka puui I-lilo. Ia manawa ua haule mahope, a ua nele iho la oe ame kou kalana. He x)ua laha ole ke kanaka imi. pono no kou Kalana, a i ole lahui paha. I ka poe nae i ike a lioo- [ maopopo. I ka holona, aole no e 1 ikeia ana. A i keia mau la e nee j noi o kakou, me na hana he lehulehu wale no ka pono ~o kēla ame keia kanaka Hawaii, e nele ana kakou i na kanaka naauao ma keia oihana, 110 ka mea, ua puni wale aku kakou i na olelo pelii, ame na oleio hailuku, i laweia mai i mea e ko ai ko lakou mau manao ku-e. Aka, i ke kanana ana iho nae, ua moni kakou i ke k£melo, a ua kanana i ka naonao. Eia iloko o ka ahaolelo o Hawaii nei he poe kanaka i ike a naauao ma keia hana o ke kau kanawai, a ia manaiva hookahi no, he poe i hiki ole e ike i ko lakou mau iho, e kau ana imua o lakou. 0 kekahi papa, ua waiwai, a o lc"&kahi papa, ua polio wale ka hele ana mai. Aka, ma ka nana aku, o keia poe kupono ole keia e hole mai nei e kau kanawai, a mai kinohi mai, aole he hookahi wahi kanawai i hanaia. I na la nae o ke kolio baloka, ua nui ka ike. I ka hele ana aku iloko o kahi e kauia ai ke kanawai, he neo ka mea loaa mai. Aka aole no he ikeia o keia mau hana 0 kekahi poe o kakou. Me pa manaolana e ike mai ana kakou i keia mau mea, a e lilo ana 1 mea e hoonaauao mai ai ia kakou no keia mua aku, ke waiho nei ko oukou iiieakakau,\ na oukou e hooikaika mai, na kanaka e hiki ana e loaa kekahi pono no ko oukou apana. A no ke Teritore holookoa o kakou.

Eia aku imua na la o ka ike maopopoia jpa o ka o keia kanawai, i-ka poe e kanalua mai nei, aka, i na i hele mau aku e nana, a i ike no hoi i ka waiwai 0 kēia haawi aina ana, ke ike nei lakou, a aole he mea i koe uo ka hoomaikeike ana mai ia lakou. He kupanaha no paha keia ku-e ana i ka mea maikai. Aka, aole keia o ka mua o ia mau hana. Ina hana maikai no apau no apau i imiia no keia lahui, -ua lilo ia mau mea maikai 1 mea ku-eia, a i mau mea wahakoleia, me ka manao ku-e i ke kanaka nana i hana ke kanawai, aole no ka pono ole 9 ke kumuhana. 0 keia paha kiekahi mea nawaliwali ]oa iwaena 0 na kanaka Hawaii, oia no ka puniwalo ana aku 0 kekahi hapa 0 na kanaka i na kanaka e wahakole mai ana. I ke kaupaonaia ana nae 0 keia<mau mea, ua loaa iho la he mau hana hakuepa wale no. Aka, ua poinaia nae na kanaka na lakou keia mau hana. A 0 ka haawi ana aku i nq hoomaikai, ua poina pu ia no. Āka, aole no ka ho6maikaiia mai ka hooikaikaia ana o keia kanawai, aka, no ka manao ana he hana pookela loa, a e loaa ana no ka pono mau i na kanaka e lawe ana i na ao mm'kai.