Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 41, 11 October 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

Ua hookahaha loa ia ka manao o Uilama \\ adona no kela pane a Lola, o kana i manao ai, e hoike mai ana oia, i na olelo hoomaka'uka'u a ku i ka hooweliweli a kona makuahine, a pela pu hoi kana mau hana hooweliweli iho, aole nae he hookahi o ka laua mau hana ku i ka lokoino a Lola i ae ai; a me kela pane a Lola, ua kauohaia mai la oia e hoi a noho ma kona wahi mua, a ia wa i kauohaia aku ai o Elioka Hakoka, e hele mai no ka noho hoike. He mau minuke i nohoalii iho ai ka maluhia maloko o ka aha, alaila komo mai la o Elioka Hakoka, ua hele kona helehelena a hohoma, eia nae aole he pihoihoi iki iloko ona, a hopohopo iho paha no kana mea i hana ai. Mahope iho o ka pane ana aku i na ninau niaamau i waihoia mai imua ona, ua ae aku la oia, oia maoli no ka mea nana i hana i ke kii o Alika, mamua o ka loaa ana o ke kaikamahine opio i ka ma'i; a ua ae pu aku la no oia, no kona waiho ana i ua kii nei, maloko o ka pahu kupapau, ma ke ano e pulapu aku i na ohana ame na hoaloha o ka mea i make Ma keia wahi, o na hoakaka a Elioka, ua pioloke koke ae la na mea apau oloko o ke keena hookolokolo, a ia Elioka i nana mai ai maluna o Lola a hoomaopopo i ka pihoihoi o ke kaikamahine ana i aloha ai ua haawi mai la oia i kana minoaka, ma ke ano he hoailona, me he mea la, e olelo okoa mai ana, e hoopau i na manao hopohopo no ka poino, no ka mea aia he manaolana no ka palekana ke waiho mai la mamua o laua. "Ua olelo mai nei oe, o oe ponoi no ka mea nana i lawelawe i ka hana apuhi, o ka mea oiaio loa anei ia?" i ninau mai ai ka loio aupuni. "Ae, o ka mea oiaio loa ia." "Pehea i holopono ai kela hana apuhi au, me ka ike ole ia e kekahi mea?" i poha hou mai ai ka leo o ka loio aupuni. "Mamua o kuu pane ana aku i ka haina o keia ninau, e noi aku ana au i ka aha, e loaa mua ia'u he manawa e hoakaka aku ai, no ke kumu o ko'u hana ana i kela kii," wahi a Elioka me ka nana ana mai maluna o kahi a Mrs. Waelona e. noho aku ana iwaena o ke anaina. Ua aeia māi la kela manao o ke kanaka opio e ka aha, a ia wa i hoomaka aku ai oia e kamailio: "No na makahiki loihi o ka noho ana o Alika W aelona ma loko o ka home o Mrs. Waelona, e hoehaeha mau ia ana ka manao o ke kaikamahine opio, no kona kapa mau ia aku i ke kaikamahine pupuka, i ka hoomaopopo ole, a i ka aluhee i ke komo lole, no keia mau kumu, ua lilo maoli ia i mea hoehaeha aku i kona manao." Ma kela hoakaka a Elioka, i hawanawana ae ai o Mrs. Wadona i ka loio aupuni, ia wa i ku ino ae ai ka loio iluna, a ku-e mai la i kela mau hoakaka, me ka olelo ana, aole i'pili ia mau mea i ka hihia e ku ana imua o ka aha. Ua hoohalaia kekalii mau minuke, ma ka paio ana o ka loio o Lola me ka loio aupuni, me ka hoakaka ana aku o ka loio o Lola, o na mea apau a ke kanaka opio e hoakaka mai nei, ua pili wale no ia i ke karaima i kahihi wale ia mai malunq. 0 ka mea hoopiiia, a oiai ua ae mai ka aha i ke noi a ke kanaka opio, he hana pono loa ka ae ana aku iaia, e kamailio mai i ka,na mau mea apau i ike a i hoomaopopo, i wahi e hoopauia ai na pohihihi. O ka hopena o kela paio ana a na loio, o ia no ka aeia ana mai o Elioka, e hoike i kana moolelo, no kana mau mea i ike 1 ka noho ana o Alika me ka ohana Wadona. "I kekahi la, ia'u e oili aku ana mailoko aku o ko'u keena kahakii maloko o ka home o Mrs. Wadona, halawai mai Ja me a'u o Miss Alika Wa<lona, o kona hemo ana mai no hoi ia mailoko mai o ka rumi o kona makuahine hanauna, ua hele oia a piha me na manao kaumaha, a e noke ana oia i ka uwe. Ninau aku la au i ke kumu o kona uwe ana, o kana pane 0 ia no kona kapaia ana mai e Mrs. W r adona, i ke kaikamahine pupuka, ame kekahi mau inoa kapakapa e ae, i maa i ke kaheaia maluna ona. "Akāhi wale no iloko o kela manawa a komo mai ka manao iloko o'u, e hoao au i kekahi hana e hooluolu aku ai i ka manao aloha o kuu hoaloha, ma ka hooiaio ana aku imua ona, aole he oiaio o na mea i kapaia mai malupa ona. Hoikeike aku la au imua ona, i ka hana a'u i makemake ai, o ia no ka hana ana i kona kii, me ke koi ikaika ana aku iaia, e ae mai ia manao, a ua ae mai la no hoi oia, nolaila hoomaka koke aku la no au e hana, ua paa iho la ua kii nei, a ua hoohauoliia no hoi ko'u manao, no ka ike ana iho, i ko'u makaukau maoli ma kela hana, oiai ua kulike loa ke kii me kuu hoaloha ma na ano apau, e kuhihewa maoli ai no ka mea i ike mua ole i ua kii nei, aole ia he kii, aka he kino no kekahi mea ola. "Aole owau hookahi -\vale 110 ka mea i hoohauoliia, aka o kuu hoaloha opio pu kekahi, i ka ike ana aku, i ka u'i maoli o kona helehelena ma kela kii, a mamuli no o ko'u makemake ame ka'u kauoha, ua papa aku la au iaia, aole e kamailio i kekahi mea e pili ana no kela kii, ahiki i kuu hana ana i ki mabala nona, mailoko mai o keia kii, pela iho Ia i noho pouliuli loa ai ka poe maloko o ka home o Mrs. Wadona no ka'u mea 1 hana ai." "Heaha na hooiaio, no ka pololei o kena mau mea au e hoakahi mea e pili ana no kela kii, ahiki i kuu hana ana i kii makaka mai nei?" wahi a ka loio aupuni. "He hookahi no hooiaio ma ko'u aoao, o ia ka'u hoohiki i haawi aku nei imua o keia aha, e kamailio i na mea wale no," wahi a Elioka me ka noho pono ana ae a pololei, me he mea la, aia na manao haaheo iloko ona, no kana mea i hana ai. "Ina aole i lawa ia hoohiki a'u i haawi iho nei mamua, alaila o Miss Lola Perekona, kekahi mea i ike i ua kii la ma ke ano ulia, oiai kona hoahanau e waiho ana i ka ma'i." Ua hoopauia na manao kanalua o ka aha, ma kela pane a Elioka, no ka mea ua kamailio mua aku o Lola, no kona ike ana i ke kii o kona hoahanau maloko o ke keena kahakii o Elioka, ua kulike kana mau hoakaka me ka Elioka ma ia wahi, a ia wa i ninau hou mai ai ka loio o ke aupuni: "No ka hana apuhi au i lawelawe ai me kela kii, ua makaukau anei oe e hoike mai imua o keia aha, i ke ano o kau mau mea apau i hana ai me ka holopono loa?" "Ae, ua makaukau au e hoike aku i ka oiaio wale no," i pane aku ai o Elioka me ka nana hou ana mai imua o Mrs. Wadona me ka helehelena kuoo, me he mea la e hojke okoa aku ana imua o ua wahine nei, ua makaukau loa o Elioka, e ku aku a paio ahiki i ka haulehia ana o kela wahine malalo o kona mau kapuai wawae. Aole kaua e ka makamaka heluhelu e hoohewahera ana ke nana aku i ke kulana o Mrs. Wadona i kela manawa, ua hele oia a piha me na manao pihoihoi, ka maka'u ame ka weliweli, no ka hua'iia ae o kana mau hana, a ka lehulehu 1 maopopo ole ai, a e lilo mai ana oia i wahine hoowahawahaia, a hoohaahaaia hoi o kona kulana.

MOKUNA XXXI. "No ka hoakaka ana ae imua o keia aha i ke kumu rui o ko'u lawelawe ana i ka hana apuhi a'u i hooko aku ai," i hoomau aku ai o Elioka i kana kamailio ana, me ka haka pono ana mai o na mea apau maluna ona, oiai hoi ka loio o ka aoao aupuni e noho mai ana me ka hoopohihihiia o kona noonoo. "ua konoia mai au e hoakaka pu ae i kekahi mau olelo i kamailioia mawaena o Mrs. \Vadona ame Miss Perekona, a'u i lohe pono ai, ma ka po mamua aku o ka make ana o Mis* Alika \Vadona." "O ia mau olelo au i lohe ai, ua pili knei ia i ke karaima i hanaia, a no ka pane ana hoi i ka ninau i waihoia aku nei imua ou?" wahi a ka loio o ke aupuni, oiai ua hopohopo loa oia, ma ke ano o Mrs. Wadona, e hoopilikia aku ana oia ma na mea a ke kanaka opio e hoike mai ana. "Ae, he mau olelo ia i pili i keia hihia," me ka nana pono ana aku o Elioka ma na maka o ka loio aupuni, a o ia ka ua ]oio nei i ku hou ae ai iluna a kamailio mai la imua o ka aha. "Ke manao nei au, he hana hopau manawa wale no, ka ae ana aku i ka hoike e hoakaka mai i na mea i pau iho nei i ka hoikeia e Miss Perekona." "Ke manao nei au, he mea kupono loa i ka aha, ka ae ana aku ia Elioka, e kamailio mai i kana mau mea apau i lohe ai, no ka mea aole o'u wahi kanalua iki, uo ko kakou lohe i kekahi mau mea ano hou loa, a keia aha i lohe mua ole ai," i pane aku ai ka loio o Lola.«" Ua ae hou mai la no ka aha e hoomau aku o Elioka i kana hoakaka ana no kana mau mea i lohe ai, a o ia ka hoike i hoomau mai ai i kana kamailio ana: "Ma kela po a'u i olelo ae nei, mamuli o ko'u piha loa i na manao kaumaha no ka hopena i kau mai maluna o Miss Wadona, aole au i hoi no ko'u hokele elike me ka manawa maamau ia'u. Alaloko no au o ko'u keena kahakii kahi i noho ai. ma kekahi aoao mai o ka 'nolo, e ku pono ana i ka rumi o Alika. ma kekahi aoao mai. E kokoke aku ana paha i kela manawa i na hora o ke ao, lohe aku la au i ka nunui o kekahi mau leo. e hoopukaia ana na olelo me ka ikaika, komo koke mai 1a kekahi manao iloko o'u, e pono au e hele aku e uwao mamua 0 ka hele loa ana i ka nui. "Haalele iho la au ialoko o kuu keena kahakii, a hele mai la !no kahi o na leo nunui e walaau ana, a e makaukau aku ana au e kikeke i ka puka, ike aku la au aole i paniia a paa. aka e hamama mai ana no, a lolie aku la au i keia mau olelo i ka- | mailioia ae e Mrs. \Vadona: 'O oe ponoi no ka mea i>ana i pepehi ia Alika a make!' I "Ua lohe mua iho nei ka aha i na mea a ka hoike e hoakaka ,mai nei,"* i ku koke ae ai ka loio aupuni iluna. Ma ka manao nae o ke kahu o ka aha, ua aeia inai Ia no Elika e kamailio aku i kana mau mea apau i lohe ai, mali i paha ua kaokoa ae ia mai na mea a Miss Perekona i hoike mua , aku ai. » Ua kul : Jce i'o no ka Elioka mau mea i hoike mai ai me k.i , Lola, aia noi o Mrs. Wadona ke noho hoopue mai la, me koiu ; moeuhane mua ole, he mea kekahi mawaho ae ona ame Loh . 1 lohe i kana mau olelo. eia ka ua ahuwale ia mau mea apau ia j Elioka, a akahi no a maopopo i ua wahine nei, ke kumu o k-> Elioka hoopuka ana i na olelo hooweliweli nona. "E oluolu anei oe e Mr. Hakoka e hoakaka ae imua o ka . aha, i kekahi nianao a Mrs. \Vadotia i waiho aku ai imua «• Miss Perekona, i wahi nona e pakele ae ai mai ka hookauia ; ana aku o kekahi poino maluna ona. O na huaolelo ponoi i hoopukaia e Mrs. \Vadona, elike me kau i lohe ai, ka'u e makemake nei, o kau ia e hoike ae ai inuia o ka aha," i kamaili*) , mai ai ka loio o Lola. "Ua waiho i'o aku o Mrs. \Vadona i kekahi manao imua -» ; Miss Perekona, a penei ua manao la elike me ka'u i hoomao- . popo loa ai: 'lna e noonoo hou ana oe i kela hoole ana ou. » i ke noi a Uilama i wahine oe nana, alaila aole e ikeia ae kem : mea i hanaia, oiai aole he mea e ae i ike, a i hoohuoi paha. , owau hookahi wale no. Ua manaoio Joa na mea apau, ua m;i . ke o Alika ma ke ano maamau nei, no ka ma'i puuwai, elik«* , me ka ike a lee kauka; nolaila ina au e n©ho hamau ana, oiai aole au i makemake e kau aku kekahi poino maluna o ka wa- . hine a ka'u keiki, aole au hopohopo ana no ka hoea mai •» . kekahi pilikia maluna ou ma keia mua aku. " 'Aole au i makemake e hoohilahilaia ka inoa o ko kakou . ohana, ma ka lawe ana i keia hana inuia o ka aha hookolokol'). , e piha ai na nupepa i ka nuhou no ke karaima i hanaia, no k;i i mea aole e lilo ia nuhou, i mea no Alika e pomaikai ai, a n > . kekahi poe e ae palia; aole loa e ola hou mai arna o Alik.i mai ka make mai. Ua hiki loa ia'u ke puhi aku i na ike apau ; i ke ahi, a o oe no ame a'u, nalo keia meahuna. E ae an.\ . anei oe e Lola e lilo i wah'ine na Uilama?'" "He wahahee, he imihala!" i loheia aku ai ka leo o Mr<. Wadona i ka pane ana mai, me ka hoao ana e ku ae iluna nini kona noho mai, a e ole wale no kana keiki, e huki okoa iain ilalo, me ka hawanawana ana aku iaia i kekahi mau olelo, pel.i i akakuu mai ai ua wahine nei, eia nae ua hiki loa i na mra apau ke ike aku, i ka nui o kona pihoihoi. Ua hoopiolokeia ae la oloko o ke keena hookolokolo, i k i . wa a Mrs. \\'adona i hoao mai ai e kahamaha i na hoakak.i a ka hoike, aka i ka nohoalii hou ana mai o ka maluhia, ia v..i i kauoha mai ai ke kahu o ka aha iaia, e hoomau aku i kana k.i mailio ana. No na mea aku i koe a Elioka i kamailio mai ai imua o k.-i aha, elike me ia ana o ka lohe pono ana, i kamailioia mawaen,i o na wahine a e!ua, ua maopopo ia kaua ia mau olelo. o keu nae kahi ano nui, e lilo ai i mea waiwai ma keia hihia: "Ina ua manaoio oe owau maoli ka mea nana i lawelawe i keia hana weliweli, au e kahihi wale mai nei maluna o'u, aole loa ou wahi kuleana e hoao ai e huna iho, a e ki-pe i|iai ia'n. mai kou hoike ana ae imua oke akea." O keia ka Lola i pane ae ai a ka hoike o ka lohe ana aku no ka hana ki-pe a Mr\ Wadona, i kumu nona e hoopilikia ole mai ai i ke kaikamahine opio. Ma keia hoakaka hope a Elioka, ua ike maoli ia aku la ka oni o ke anaina o ka poe makaikai, no ka mea i ka wa i hoiki iho ai ke kanaka opio i ka huaolelo hope a Lola i pane aku ai imua o Mrs. \Vadona, ua hoopaiakuli koke ia kela keena me na leo huro o ka mahalo i ke kulana oiaio a maemae o Lola, o ke ku ana aku a paio no kona pono imua o Mrs. W'adona, a i ka nana aku, aia kela anaina mahope o ke kaikaniahine i hoopilikiaia, a o na manao hoowahawaha ame ka hoi- 1 hoi ole, ka i komo aku iloko o lakou no ka imihala o Mr«. f Wadona i wahi ai kona mau manao lapuwale. I ka hoomalu hou ia ana o ka aha, mai ka uluaoa mai o ke anaina, kauohaia mai la o Elioka, e hoakaka mai no ke ano o ka mea ana i hana ai, ma ka waiho ana i ke kii maloko o ka $ pahu kupapau. J "E hoakaka aku ana au i ke leumu a'u i hooholo ai i ko'u $ manao e lawelawe i ka hana ano nui loa a'u i hooko ai, a i ikeia ae hoi i ke akea, me ko'u hoohuikauia ana iloko o keia karaima. Aole loa o'u manaoio iki ua pili ka hewa ia Misa h Perekona elike me ia i hookauia aku ai maluna ona, eia nae ' ke ole e loaa he mau ike ma kekahi ano no kona hewa ole, alaila e poino ana oia. CAole i pau.)