Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 42, 18 October 1923 — Page 1

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA                           NO KA LAJHUI HAWAII

 

Ka Nupepa Pookela o na                                                                    Hoopukaia i na Kakahiaka

   Nupepa Hawaii                                                                                           Poaha Apau

                                               

BUKE LXII—HELU 42NU  PEPA KUOKOA  HONOLULU, T.H.,

POAHA, OKATOBA 18, 1923  NA HELU APAU—6578

 

Waeia o Wilson ame Gleasoni Mau Moho no ke Kulana Meia

 

Haule o Chas. Rose ia David Trask no ke Kulana Makiai Nui—Waeia o Hopkins i Moho e ka Aoao Kalaiaina Repubalika

 

            Mailoko mai o ka enaena o ka enaena o ka hoouka kalaaina, ma na aoao kalaiaina, a elua, ma ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka Poaono aku ia i hala, i oili mai ai o John H. Wilson, oia ka moho no ke kulana meia ma ka aoao Demokarata, a o Patrick K. Gleason hoi ka moho ma ka aoao Repubalika.

            O ka paio no ke kulana makai nui, ka paio i ike maoli ia ai ka hahana mawaena o na moho i alualu aku i ke@ ku`ana no ka waeia eia nae, i @  i hoihoiia mai ai na hoike @ ka hopena o ke koho baloka wae moho, I ikeia ai, ua oili mai o David K. Trask, i moho makai nui ma ka aoao Demokarata, a o Edward Hopkins ho8i ka moho lanakila ma ka aoao Repubalika.    Ua maopopo loa mamuli o ka waeia ana o David K. Trask, i moho makai nui, a haule hoi o Chas. H. Rose, ua lele aku na Repubalika e @ ia Mr. Trask, ma keia koho baleka wae moho, mamuli o ko lakou makemake e hoohaule aku ia Chas. H. Rose.

            @ nae me @ @ loaa ai ka waeia ia @ mea he 75 wale @ baloka kona oi mamua o Chas. H. Rose; pela hoi ma ka aoao o Edward Hopkins, he hookahi han@ baloka wale no kona oi mamua o Robley, ka moho i manaoia, oia o laua ke waeia ae ana, alika no ke kakoo o na haole iaia.

            Ma ka apana eha, ua lanakila o Rose maluna o Trask ma o na baloka la he 2217 i ka 2137 o Trask, aka ma ka apana elima, i lanakila ai o Trask, me na baloka he 2701, a he 2526 hoi o Rose; ke huiia ko laua mau baloka pakahi no kela mau apana a elua, ua loaa ia Rose @ @ o 4763 a ia Trask, he 4@38.

            O ka huina baloka holookoa @  loaa i na moho makai nui ina @ apana eha ma ka aoao Demokarata @, a i na moho makai @ Repubalika hoi, he @ a ma @ apana eha ma @ apana elima he 4646 @ o na moho ma kai nui Demokarat @ a he 1670 no na moho makai @ Repubalika, e hoike mai ana kela mau huahelu kiekie loaa i na moho makai nui Demokarata, i ka lele ana aku o na Repubalika, a koho i na makai ui Demokarata, a haalele i na moho o ke lakoa aoao kalaiaina iho.

            No na moho meia hoi, o ka huina baloka i loaa i na moho Repubalika elua ma ka apana eha, he 3598, a i na moho Demokarata he 3827, a ma ka apana elima, he 3158 baloka o na moho Repubalika, a he @ o na moho Demokarata.

            Mamuli o keia ho@ i ikeia ma ke koho ana a @ @, i na moho makai nui ame @ meia @ maopopo loa, ua le@ na Repubalika, a koho ia @ Trask, i wahi e haule ai o @ hoi ka lele ana aku o na Demokarata a koho i na moho @ Repubalika. Koho Maoli ia a Puka.

            O ka moho i loaa iaia ka heluna baloka kiekie loa ma keia koho wae moho, oia no ka Puuku D. I, Conkling, o ka huina nui o kona mau haloka, ma na apana koho a elua, he 9814, ua oi wale aku kona baloka mamua o ka huina a ke kanawai i hoakaka mai ai no ke koho maoli ia o kekahi moho; nolaila ua kohoia oia, me kona holo hou ole ma keia koho baloka nui ae iloko o ka mahina o Novemaba.

            @ aku ana malalo o ka Puuku Conkling, o ka Lunahooia James Bicknell, kekahi i loaa iaia ka heluna baloka kiekie o 8812, a eia pu kekahi i koho maoli ia a puka, e oluolu maikai ai ka noonoo, aohe hale hou ana aku e hooikaika baloka ma keia kau ae.

            O David Kalauokalani, ke kakauolelo kalana, kekahi mea kiekie o kona mau baloka, eia nae, mamuli o ka loaa ole ana o ka heluna e koho maoli ia ai oia, aole oia i puka, ma ka manaoio o kona mau hoaloha lehulehu, ua malaelae ke alahele nona no keia kau ae, me ke kanalua ole no kona lawe hou ae i ke kulana kakauolelo ana e paa nei i keia manawa.

            No ke kulana loio kalana hoi, he elua wale no baloka i koe, @ koho maoli ia o W. H. Heen.  Ma na apana koho a elua, ua loaa iaia @ heluna kiekie maluna o kona hoa paio eia nae aole i loaa ka heluna e hiki ai oia e koho maoli ia a puka i kulike ai me ke kanawai.

            He hookahi kumu o ke koho ole ia ana o ke Kakauolelo Kaiauokalani a puka e luhi hou ole ai i ka hele e hooikaika baloka, mamuli o ka lilo o kekahi heluna nui o na baloka, i kona mau hoa, i holo iike ma ka aoao Repubalika, aka no keia koho baloka aku nae, e hoi hou mai ana kela mau baloka nona, me ke kanalua ole.

 

Na Moho Lunakiai

            Iwaena o na moho lunakiai apau o na aoao a elua, o Hollinger o ka aoao Repubalika, ka mea kiekie loa o na baloka i loaa iaia, he 5128, a o Cunha aku o ka aoao Repubalika no, ka ukali mahope ona me na baloka be 4952.  O ka moho kiekie loa hoi o na luuakiai ma ka aoao Demokarata, o Petrie, he 4682, a o Pacheco ka ukali aku mahope ona, me na baloka he 4283.

            O na hoa kahiko apau o ka papa lunakiai i keia manawa, ua pau loa loa lakou i ka wae hou ia, oia o Hollinger, Low, ma ka aoao Repubalika, a o Petrie, Pacheco ame McClellan, ma ka aoao Demokarata; a ina e mau ana ia ikaika i loaa ia lakou no keia kau koho baloka nui ae iloko o Novemaba, alaila ua manaoia, o Cunha, o ka aoao Repubalika, ke pani ae ana ma kahi o Arnold, i alualu iho la i ke kulana meia a haule a o Bassett hoi ma @ Demokarata, ma kahi o Ku@, alualu pu i ke kulana meia a haule.

            Me na moho nae a kela ame @ aoao kalaiaina, i wae ae ai no ka papa o na lunakiai, e ku hou @ ana na aoao imua o ke kahua @ kalaiaina, a paio no ka lanakila holookoa o na moho apau o ka aoao a na keia kau @ nui @ mai i ka hopena o ia @  e hoopauia ae ai @  manao kalakiaina, iwao@ o ka @ lehu.

 

LEHULEHU WALE NA BALOKA I KIOLAIA

 

            Ma ke koho baloka wae moho i @ iho la lehul@ na baloka @ ole ia, @ mea la ua @ wale ia no na baloka @ hou iho@ a @ o ka @ baloka, o kekahi mau baloka @ pihoihoi paha @ i ole no @ pohihihi paha o ka @, a @ no @   malalo @ hi mau baloka @ mamua a no inoa i kahaia a @ e wai@ ia na inoa e ae.  @ a mau moho kupono e nele ole ai no ka makemake iho o ka mea koho baloka e haawi i kekahi baloka no ia moho a mau moho paha. eia nae, kiolaia na inoa e ae a i hookahi no moho e koho ai.

            Ua koiia kela ame keia mea koho baloka e koho i na moho mai ka Meia ahiki i na inoa o na lunakiai, o ke koho ole ana o kekahi mea i na moho e ae he hana haakei loa ia a kekahi mea koho baloka e hana ai, oiai mai ka Meia ahiki i na lunakiai na luna aupuni kulanakauhale ame kalana i makemakeia e koho.  Aole i keia koho baloka wale ana no ka ikeia ana o keia hana kapakahi loa a ka poe koho mai mua loa mai no, ka manawa i komo pu ole mai ai na wahine e koho baloka, a no ia kumu i manaoia ai o keia hana hemahema iho la na kekahi poe kane koho baloka no ka poe me na manao kolohe a i manaoino i na moho e ae, o kana moho wale no i manao nuji ai kana i koho ai.

            He 17,375 ka huina nui o ka poe koho baloka i keia Kau i hoopaaia maloko o ka buke hoopaa inoa a ke Kakauolelo Kalauokalani, eia nae, ma ke koho baloka o ka Poaono i hala aku la he 14,638 wale no ka huina nui o ka poe i koho, a he 2,737 poe mana koho i koe aole i koho; auhea ia poe! Ua make anei!  Ua hele loa anei!

            O ka poe no lakou ka baloka i kiolaia ua like no lakou me ka poe i koho ole, no ka mea, ua waiwai ole no na baloka a lakou i kaha hewa ai a i kaha ole ia ai.

            Ina o na kaukani o ka poe koho haloka i koe a i koho ma ka Poaono i hala a i ole o ka hapalua paha o ia huina he kanalua ole ke olelo ae e kohoia ana ka Loio Kalana Wm. H. Heen, ame ke Kakauolelo Kalauokalani, me ko laua holo hou ole, elike me ke koho la ana o ka Puuku D. L. Conkling ame ka Lunahoola Kalana Bicknell.

 

            E hoomaka ana mai ka Poakahi mai nei, he pule hoomaomao keia no keia kulanakauhale, elike me ka mea mea i malama mau ia ma na makahiki ae nei i haia,

 

Koho Hou ia o Sam Kalama i Lunahoomalu

Lihi Launa Ole Aku Kona Hoa Paio no Kela Kulana ma ka Aoao Demokarata

LOAA OLE A WAEIA IA JOS. N. UAHINUI

 

Pau Loa Kona Mau Hoa Kahiko o ka Papa Lunakiai i ke Koho Hou ia a Puka

 

            Oiai aole i loaa mai ka huina pololei loa o na baloka i kohoia no na luna oihana o ke Kalana o Maui, eia nae i kulike ai me na hoike i loaa mai i Honolulu nei, aole he kanalua iki, no ke koho hou ia o Sam Kalama i lunahoomalu no ka papa o na lunakiai.

            O na baloka i kohoia no Sam Kalama, mai na mahele koho mai i hoihoi ae i na hoike, he 1901 kona oi mamua o ko Henry C. Mossman. ka moho o ka aoao Demokarata.

            Ua koho hou ia o Willikam F. Kaae o ka aoao Repubalika, i kakauolelo kalana, me ka huina baloka, o. 2048, a he 630 baloka o John Ferreira, a he 253 hoi o Edmund Hart, kona mau hoa paio o ka aoao kalaiaina hookahi.

            Ua koho hou ia o Clement i makai nui, o Pia Cockett i puuku, Charles Wilcox i lunahooia ame E.

R. Bevins    @     Goodness o Makena, @  Frank Sommerfeld o Wailuku 1043.

            O ka heluna baloka i loaa i ke kahi mau moho lunakiai Repubalika e ae, i loaa ole nae ia lakou ka @  ia keia malalo iho ne@          

            Moses Ekau o Wailuku, 405; Le @ Joseph o Pauwela, 671; David Kahookele Jr., o Nahiku, 281: @ Kaumeheiwa o Wailuku; 408; John Plunkett o Keanae, 941; Lorrin N. Uahinui o Kaunakakai, Molokai, 965; Joseph F. Welch o Pukoo, 367.

            O na Demokarata hoi i waeia no ka papa o na lunakiai, o keia malalo iho nei ko lakou mau inoa ame na baloka i kohoia no lakou pakahi:

                        Henry Sylva o Wailuku, 1014; Charles S. Shaw o Wailuku, 632; Jerry Burns o Ulupalakua, 458; ame J. K. Kina o Haiku, 268.

            O kekahi mau moho Demokarata e ae i holo, a i loaa ole nae ka waeia, oia keia malalo iho nei:

            Charles F. Thompson o Ulupalakua, 243 baloka ame Manuel Faustino o Wailuku, me na baloka he 253.

            Me keia mau huahelu ae la maluna no na moho lunakiai, ua maopopo loa, ua koho hou ia na hoa kahiko o ka papa, a o Joseph N. Uahinui hookahi ka mea i hauleua pani ae la o Sommerfeld o Wailuku ma kona makalua, he 58 baloka ka oi o Sommerfeld mamua o ko Joseph N. Uahinui.

 

HE 84 PAKENEKA A OI POE I KOHO MA OAHU NEI

           

Maloko o na wahi koho baloka he 40 o ka Mokupuni o Oahu ma na Apana Eha ame Elima na oi aku maluna o ke kanawalu-kumamaha pakeneka o ka poe koho baloka i hoopaa ae i ko lakou mau inoa i hele ae e koho ma ka Poaono aku la i hala, he hoike ana keia i ka makaala o ka hapanui o na makaainana.

            O ka huina nui o ka poe koho baloka i hoopaa ae i ko lakou mau inoa me ke Kakauolelo aKlauokalani he 17,375; o ka huina nui o na baloka i kohoia he 14,638; o ke koena o ka poe koho baloka i hele ole ae e koho mamuli o na kumu i maopopo he 2737.

            Ua ohohia like na alakai ame ka poe koho baloka o na aoao kalaiaina Demokarata ame Repubalika ma ka hooikaika ana o waeia na moho meia, makai nui, kakauolelo kalana ame na lunakiai, a he maikai @  ke koho ana a na aoao @ i keia kau, ola hoi kela, iloko o keaheahe malie wale no ahiki i ka pau ana o na @ o ka ia, aole wa@ leo hoopaapaa i lohela, he hoike ana mai keia i ka maluahua ae o ka malamalama o ka @ koho baloka.

 

Paa he Makai i ka Hopuia no ka Powa ana ia Willie Kekuewa

 

Aumeume o Kekuewa me ka Makai Powa Ahiki i ka Lilo Ana o ka Pu Panapana—Ku Nae he Hawaii Okoa Aku i ka Poka

 

            He keu no hoi, he hopuhopu ka hana a ka makai i ka poe hakihaki kanawai, eia ka o ka hakihaki kanawai no kekahi o kana niau hana, elike me ia i ikeia ai ma ka hora ekolu o ka wanaao o ka po Sabati aku la i hala, a ao ae ka Poakahi nei.

            O keia makai i lilo i kanaka powa, oia o Robert Meyers oloko o ka puali makai mokokaikala o Honolulu nei, ua paa nae oia i ka hopuia e ke kanaka ana i hoao ai e powa, mahope iho o ke kailiia ana o kana pu panapana mai iaia aku, a pepehiia a eha, a ke waiho mai nei oia maloko o ka Halema i Moiwahine, malalo o ke kiaiia ahiki i kona @ ana mai, no koua hookolokoloia aku, no kekahi o na karaima ko’iko’i loa ana i hana ai, i ike ole ia ma ka moolelo o ka oihana makai o Hawaii nei.    

            I kulike ai me ka moolelo e pili ana i ka hana powa a ka Makai Robert Meyers, mahope koke iho o ka hora ekolu, o ka wanaao o ke Sabati nei, ua hoea aku la oia no kekahi o na hale kaa otomobile, e ku ana ma Aala ae nei, aia hoi maluna o kela kaa otomobile, e hiamoe ana o Willie Kekuewa, ke ku @

            Ma kahi o ka hooko ana mai i ke @ a ka mea powa e kau i kona mau lima iluna, a e haawi mai i @ mau dala i ke kanaka powa, @ lele mai la o Willie Kekuewa @ mai o kona kae, a aume @ aku la me Meyers, me ka hoo@ e lilo mai ka pu pana@,

            Aia hoi maluna o kekahi kaa otomobile okoa aku e hiamoe ana o Kelepine, ua lohe mai la oia i ka @ o na leo o Kekuewa me Meyers, oiai o Kekuewa e aumeume @ i ka pu panapana.

            Ua holo mai la o Kelepine no ke kokua ana ia Kekuewa, o ka wa nae ia i kani aku ai ka pu panapana a lele aku la ka poka a komo ma kona umauma.  Ua ki hou o Meyers i kana pu no ka elua o ka manawa, ua halahu wale no nae ka poka me ke ku ele o kekahi mea.

            Iloko o kela manawa e aumeume ana, aole i haawipio iki o Kekuewa, aka ua mau no kona hooikaika ana, ahiki i ka lilo ana o ka pu panapana, iaia, a me kela pu panapana i hahau aku ai oia ma ke poo o Meyers, ahiki i ka hina ana ilalo o ke alanui, e hoopilikia hou ole mai ai iaia.

            Iloko o kela manawa e aumeume ana o Kekuewa me ke kanaka powa, aole i maopopo o Robert Meyers kela, aka i ka wa i kaawale ae ai ka uhi mai kona helehelena ae, akahi no a ikeia iho, eia ka o kekahi @ o o na makai o Honolulu nei.

Ua hoihoi awiwi ia aku o Kelepine ame Meyers no ka halema’i o na poino ulia, a mahope o ka lawelaweia ana mai o na lapaau ana maluna o laua pakahi, i hoihoi loa ia aku ai noloko o ka Halema’i Moiwahine; aka no Robert Meyers nae, ua hoihoiia aku oia no ka halema’i malalo o ke kiai ana a kekahi makai, ina no kona hookuuia mai ka halema’i mai, alaila e hoopaaia aku ana oia maloko o ka halepaahao ahiki i ka maopopo ana o ka hopena o Kelepine, ke kanaka i ku ai i ka poka o kana pu panapana.

Ma ka oleloia, aole i hoea ae o Robert Meyers no ka halewai, ma ka auwina la o ke Sabati, no ke ku ana i kana uwaki, me ka maopopo ole o ke kumu o kona hele ola ana ae i ka hana, a ua hookahaha loa ia aku hoi ka manao o kona mau loa maka@ i ka wa i @ aku ai no ka halewai, ma ke ano he mea hana karaima.

Ma ka nana a na kauka o ka Halema’i Moiwahine, i ke kulana o kela mau kanaka, ua hoike ae lakou, aia he manaolana nui no ka palekana o Meyers mai kona poino mai, aka no Kelepine, he hana paakiki ka hoopakele ana ae i kona ola, mamuli o ke kukonukonu loa o kona poina.

 

NA MOHO I WAEIA A I KOHO IA O NA KALANA LEHULEHJ

 

Ma ka hoakoakoa ana mai i na moho apau i waeia, a i keho maoli ia a puka o na kanana lehulehu, ma ke koho baloka wae moho o ka Poaono aku la i hala, e ikeia no ko lakou mau inoa, ame ko lakou mau kulana oihana pakahi, ame ma kalana i kohoia ai lakou, mahalo iho nei.

No ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, o keia iho ka poe i waeia a i koho maoli ia no ko lakou kulana pakahi:

Meia—John H. Wilson, Demokarata ame Patrick Gleason, Repubalika.

Makai Nui—David K. Trask, Demokarata ame Edward Hopkins, Repubalika.

Kakauolelo—C. K. Holt, Demokarata ame D. Kalauokalani, Repubalika.

Lunahooia—James Bicknell Repubalika, ua koho maoli ia oia a puka.

Puuku—D. L. Conkling, Repubalika, ua koho maole ia oia a puka.

Loio Kalama—W. H. Heen, Demokarata, ame A. L. C. Atkkinson, Repubablika.

Na Lunakiai—M. C. Pacheco, Lester Petgrie, W. H. McClellan, W. K. Bassett, Jesse Uluihi, Chas. En Sue ame Geo. Ah Nee, na moho Demokarata.  Ben Hollinger, A. R. Cunha, Eben P. Low, W. M. Ahia, E. W. Quinn, John Hughes ame S. P. Correa, na moho ma ka aoao Repubalika.

 

 

Kalana o Kauai

 

Koho maoli ia a puka—Makai Nui Rice.  Lunahooia K. M. Ahana ame ka Puuku K. G. Ahana he poe Repubalika wale no apau.

Ka Poe i Waeia—A.G. Kaulukou, Loio Kalana; J. Mahiai Kaneakua, Kakauolelo Kalana.

Na Lunakiai, Repubalika—Lihue, H. D. Wishard; Koloa, James Kula; Hanalei, Henry Peters; Kawaihau, Fred Mendes; Waimea, Eric. Knudsen.

Na Lunakiai Demokarata—Koloa, Kalani Ukauka; Kawaihau, Jonah Cummings ame S. E. Lucas me 10 baloka pakahi; Waimea, Axel Blackstead.

 

Kalana o Hawaii

 

Koho maoli ia a puka—Makai Nui Sam Pua.

Waela ma ka aoao Repubalika—Sam Spencer, lunahoomalu no ka papa; W. H. Beers, Loio Kalana, Archie A. Hapai, Kakauolelo; Harry Brown, Lunahooia; Charles H. Swain, Puuku.

Na Lanakiai—Hawaii Hikina:  A. M. Cabrinha, David K. Ewaliko, Eugene Lyman, Hawaii Komohana:  Arthur Akina, Julian Yates, James Ako.

Waeia ma ka aoao Demokarata—Harry Allen, lunahoomalu no ka papa; Oliver T. Shipman, puuku.

Na Lunakiai Hawaii Hikina—John T. Carey, William Kekoa, Gus Supe.

 

Kalana o Maui

 

Koho maoli ia a puka—Sam Kalama, Lunahoomalu no ka papa:  William F. Kaae, Kakauolelo K@lana; Clement K. Crowell, Makai Nui; Pia Cockett, puuku; E. R. Bevins, loio kalana, Charles Wilcox, lunahooia.

Na Lunakiai Repubalika—R. A. Drummond, D. T. Flaming, G. S. Goodness, Frank Sommerfeld.

Na Lunakiai Demokarata—Henry M. Sylva, Charles R. Shaw, Jerry Burns ame J. K. Kina.

 

PIHOLO HE KEIKI PUKIKI MA KE AWA O KEWALO

 

He keiki Pukiki nona ka inoa o Albert Costa, a nona hoi na makahiki he 6, no ke alanui Kuke ame Moiwahine, ma Kakaako, ka i piholo iloko o ke awa o Kewalo ma ka @ ala Poaha o ka pule aku la i hala.  Ua huliia kona kino ma ia auwina la ahiki i ka poeleele ana aohe nae i loaa iki, a ma ka Poalima mai ka hoomaka hou ia ana e luu.

He lehulehu na keiki, e ae e auau ana me keia keiki ma kahi papa-u o ke kai mahai o ke awa, eia nae, ma kekahi kumu i maopopo ole ua haule aku la oia i kahi hohonu, a mahope o kona kupaka ana no kekahi mau minuke, a oiai he keiki ike ole i ka a-u, ua iho aku la oia i ka hohonu a o ka hope loa ia o kona ikeia ana.  I ka ike ana aku o kekahi poe keiki liilii e ae i kona piholo ana ua noke ae ia lakou i ke kahea no ke kokua, a he mau Kepani lawai’a ma kahi mamao aku oiai lakou e hono upena ana, aka i ka holo ana mai o lakou i kahi o ke keiki i piholo ai aohe hiki ke luu ia aku ke hele iho la e poeleele loa, ua hoao ia no nae ka luu @ aku, aole no nae i loaa iki.

 

 

Lilo ia W. Rice ke Alakai ma ke Kalana o Kauai

Koho Hou ia Oia i Makai Nui me na Baloka Kiekie Maluna o Kona Mau Hoa

 

WAEIA O KAULUKOU I LOIO NO KE KALANA

Haule o S. K. Kaeo ma ka Paio no ka Kulana Loio Kalana no Kauai

 

Me ke komo ole mai o ka hoike koho baloka, no ka mokupuni o Niihau, ua kaa i ka Makai Nui W. H. Rice ke alakai ana maluna o na moho apau o ke Kalana o Kauai, ma ke koho baloka o ka Poaono aku la i hala, a ma kekahi olelo ana ae hoi, ua koho hou ia oia i makai nui, no keia mau makahiki e nee aku nei.

Iloko o ke paonioni o kona kulana i holo mai la ma kela koho baloka, oiai he elua ona mau hoa paio, aole nae i lawa ka ikaika o kona mau hoa paio e hiki ai ke hoemila iho kona ikaika.

O ka heluna baloka i kohoia no ka Makai Nui Rice me ke komo ole mai o na baloka o Niihau, he 1286; o na baloka hoi i kohoia no W. V. Hardy he 400, a o na baloka no Henry Van Gieson, he 167.

No ke kulana lunaheoia, ua loaa ia K. M. Ahana ka heluna baloka kiekie he @ a haule o Henry Blake, me na baloka he 806, a he 56 wale no baloka i loaa ia D. K. Kapahee; nolaila ina e huiia ko Blake mau baloka me ko Kapahee, aole no ia i lawa, no ka hoemi ana mai i ka ikaika o Mr. Ahana.

No ke kulana puuku, ua kaa hou ka lanakila ia K. C. Ahana, me na baloka kiekie he 1364, a ia William Mahikoa he 440 a ia Henry Waiau, he 106.

No ke kulana loio kalana hoi, ua haule o S. K. Kaeo ia A. G. Kaulukou.  O ka heluna baloka i loaa ia Kaulukou, he 986, a o ko Kaeo mau baloka hoi, he 824.

No ke kulana kakauolelo; aohe hoopaapaa ana no ka hoomaula aku o ke Kakauolelo J. Mahiai Kaneakua, oiai aole he hoa paonioni no ia kulana.

No na moho lunakiai hoi, ma na apana e kohoia ai.  O H. D. Wishard ka i kohoia no ka apana o Lihue me na baloka he 314, a haule o C. J. Holt me na baloka he 148.

No Koloa, ua loaa ia James Kula na baloka he 222, a he 161 ia E. K. Moolar, ma ka aoao Repubalika, o Kalani Ukauka ka moho ma kaaoao Demokarata.

No Hanalei, o Henry Peters ka mea kiekie o kona mau baloka, he 119, a he 108 baloka o Fred Menefoglio.

No ka apana hoi o Kawaihau, ua kaa ka lanakila ia Fred Mendes me na baloka kiekie he 157, a haule na moho e ae.

 

ELIMA MAU KAA OTO I PAILA AKU MALUNA O KEKAHI

 

O kekahi o na la pakalaki loa o na kaa otomobile o ia ka Poakahi nei; ma ia auwina la elima mau kaa i paila aku kekahi maluna iho o kekahi mamuli o ka hooku’iia ana mai e ke kaa Uwila Helu 6 o ke alanui Emma ma kahi kokoke i ka Y.M.C.A., ma ke alanui Alakea.  I ke kaa uwila e holo mai ana mauka mai ma ke Alanui Alakea ua huli ae la ke kaa oto Ford i Ewa a kaa pono mamua o kahi a ke @ uwila e holo mai ana.

Ma ka manawa o ka hooku’i ana o ke kaa uwila ame ke kaa Ford he kaa oto nui @ ana ma ka aoao o ke alanui, ua opapuia ke kaa Ford e ke kaa uwila ame ka Ford.  Ua hapaiia ae la ohope o ke kaa Ford a kau kekahi aoao iluna o ke kaa oto nui, e ku ana mahai o ke alanui a paa loa na huila o ia mau kaa.  O ka palehao omua o ke kaa uwila ua kuleleia ae kahi ahpa a naha kekahi papa mahai o ke kaa uwila.

No ka mau o ka nee o ke kaa uwila, ke kaa Ford ame ke kaa oto Helu 6127 ke kumu i hooku’i aku ai ke kaa 6127 ke kaa oto Helu @378 mamua pono aku ona, a o keia kaa oto 1378 i hookuiia aku la na hooku’i aku la hoi ia i kekahi kaa oto Helu 5732 mamua aku ona.

Mahope koke iho o ka hooku’i ana o nei mau kaa ua hoea ne la malaila ke kokua Lunahoohana o ka Hui Kaa Uwila, a nana i hookele ahiki i ke kaawale ana o na kaa.  O ke kaa oto Ford ka i nui loa na poino.  Aohe i pili ka hewa i ke kiakaa uwila no ka loaa ole he manawa nona e hoopaa ai i ka holo o ke kaa, ua hikiwawe loa ka huli ana ae a ke kaa Ford a kaa pono mamua o kahi e ke kaa uwila o hele mai ana.

 

Waeia O Spencer e na Repubalika i Moho Lunahoomalu no ka Papa

 

Koho Hou ia ka Makai Nui Sam Pua no ke kalana o Hawaii me ka Maalahi Loa Maluna o Kona Mau Hoa Paio Elua

 

O ka hopena o ke koho baloka wae moho, no na luna oihana o ke Kalana o Hawaii, ma ka Poaono aku la i hala, o ia no ka waeia ana o Samuel M. Spencer e ka aoao Repubalika, i moho lunahoomalu no ka papa o na lunakiai, a haule hoi o Normal K. Luman kona hoa paonioni no kela kulana.

Ua koho hou ia ka Makai Nui Sam Pua, me kekahi heluna baloka kiekie, e hahani ole aku ai kona mau hoa paio malalo ona.

Mahope iho o ka heluia ana o na baloka, o ka hapanui o na mahele koho, me ka loaa ole mai nae o na hoike, o kekahi mau pahu kakaikahi, ua maopopo loa ka waeia ana o Samuel M. Spencer i moho no ke kulana lunahoomalu o ka papa, @ hoi ke koho hou ia ana o Sam Pua i makai nui nolaila ua hoohuli aku la ka noonoo o ka lehulehu, maluna o na moho no ke kulana lunakiai.

O keia malalo iho nei, ka hoike piha o ka hopena o ke koho baloka no na luna oihana o ke Kalana o Hawaii, ma ke kau koho baloka aku la i hala.

 

Lunahoomalu

Huina no Hawaii Hikina me Komohana

 

D. Allen . . . . . . . . . . . . . . . . .            992

R. Lyman N. . . . . . . . . . . . . . .           1542

R. Spencer . . . . . . . . . . . . . . . .           2512

 

Makai Nui

Hawaii Hikina me Komohana

 

R. Keolanui . . . . . . . . . . . . . . .          606

R. Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . .          1078

R. Pua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .         3512

 

Lunahooia

Hawaii Hikina me Komohana

 

R. Brown . . . . . . . . . . . . . . . . . .        3141

R. Weatherbee . . . . . . . . . . . . . .        16@0

 

Puuku

Hawaii Hikina me Komohana

 

D. Shipman . . . . . . . . . . . . . . . .         1194

R. Rickard . . . . . . . . . . . . . . . . .         1192

 

Kakauolelo @

(Aole ku-e)

Hawaii Hikina me Komohana


            R. Hapai . . . . . . . . . . . . . . . . . .         @

 

Loio Kalana

(Aole ku-e)

Hawaii Hikina @ Konohana

 

R. Beers . . . . . . . . . . . . . . . . . .          @

 

Na Lunakiai

Hawaii Hikina

 

R. Aiona . . . . . . . . . . . . . . . . .           166

R. Akana . . . . . . . . . . . . . . . . .           238

R. Cabrinha . . . . . . . . . . . . . . .           1075

D. Carey . . . . . . . . . . . . . . . . .           118

R. Ewaliko . . . . . . . . . . . . . . .                       9@

R. Kai . . . . . . . . . . . . . . . . . . .            89@

R. Kamau . . . . . . . . . . . . . . . .            6@

R. Koomoa . . . . . . . . . . . . . . .            134

R. Louisson . . . . . . . . . . . . . . .           386

R. Lyman E. . . . . . . . . . . . . . .            945

R. Medeiros . . . . . . . . . . . . . .            242

R. Soares . . . . . . . . . . . . . . . .             194

D. Kekoa . . . . . . . . . . . . . . . .            325

D. Supe . . . . . . . . . . . . . . . . . .           3@

 

Hawaii Komohana

 

R. Akina A. . . . . . . . . . . . . . .             1116

R. Akoa . . . . . . . . . . . . . . . . .             849

R. Kawewehi . . . . . . . . . . . .              264

R. Nahiwa . . . . . . . . . . . . . . .             6@

R. Smith . . . . . . . . . . . . . . . .              699

R. Yates . . . . . . . . . . . . . . . .              10@

D. Kekaula . . . . . . . . . . . . . .              10@

 

NA PAAHAO E HOOKUULA MAI ANA MALALO O KA HOOMALU ANA

 

O keia malalo iho nei na paahao i hooiaia ae o na lunanana o na halepaahao ame kia Makai Kiekie John C. Lane imua o ka Hope @ Raymond C. Brown no ka hookuuia mailoko o ka halepaahao malalo o ka hoomalu ana:

Matsuo Toko, i hoahewaia ai ma ka la 3 o Mei, 1923, no ka aihue ma ke degere ekahi a i hoopi’i paahaoia ai aole e emi iho malalo o na mahina @ aole hoi e oi aku maluna o na makahiki he 10; Charles Akina i ahewaia ai ma ka la 21 o Okatoba, 1922, no ke kakau ana i kekahi bila dala apuka a i hoopai paahaoia ai aole e emi iho malalo o hookahi makahiki a aole hoi e oi aku maluna o elima makahiki; o Isidora Roque i hoahewaia ai ma ka la 9 o Malaki, 1922, no ka hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make a i hoopa’i, paahaoia ai aole e emi iho malalo o elua a aole hoi e oi aku maluna o ekoku makahiki; o C. Baquio, i hoahewaia ai ma ka la 31 o Iune, 1921, no ka hewa moekolohe, a i hoopai paahaoia ai aole emi iho malalo o ekolu a sole hoi e oi aku maluna o 10 makahiki; ame David Kaipo, i hoahewaia ai ma ka la 29 o Iune, 1918, no ka hewa wawahi hale ma ke degere elua, a i hoopai paahaoia ai aole e emi iho malalo o ekolu a aole hoi e oi aku maluna o 10 makahiki.

 

LOAA HOU NO IA PUA A HAUMEA

 

He malihini maka palupalu hou ka i hookipaia ae ma ka home o Mr. ame Mrs. D. B. Haumea ma ka la 7 o keia mahina nona ka inoa makua i hoaia iho maluna ona o Miss Kalanihou Haumea, a ke ola mai nei oia me ke ohaha, a nona ka ke Kilohana e kalokalo ae nei i na lani, e ola ke kama a kau i ka pua aneane.

O ka ohana o D. B. Haumea kekahi o na ohana nui maloko o keia kulanakauhale; o ka piha ana iho la keia o ka umi-kumamaono o ka laua mau keiki, he eha i hala aku ma o o ka muliwai eleele a he 12 e ola nei, oia hoi eha mau keikikane a ewalu mau kaikamahine, a ke ola mai nei lakou me na ola ohaha maikai e lilo aku ai i mau makainana maikai a i poe hoolaupa’i lahui ma nei mua aku.

He uni-kumamakolu ka nui o na keiki i hanau ia mailoko mai o ka puhaka o Wahinenae ame P. K. Haumea, na makua o D. B. Haumea, ua make aku ka nui a he ekolu wale no e ola nei oia o Mrs. Kukana Sheppard e noho mai la i Kona.  S. K. Kaumauma e noho mai la i Haneco, Hana, ame D. B. Haumea, kekahi o na makai kahiko loa e ku nei ma ke kihi o na alanui Papu ame Kalepa, a mai ia D. B. Haumea aku lehulehu na pua.

 

HOAO HE WAHINE OPIO E HOOPOKOLE I KONA MAU LA O KE OLA ANA

 

No kekahi kumu i maopapa ola, o ka mea wale no i hoao e hoopina i kona ola ka i ike, ua hoao @ Mrs. E. K. Richardson, he wahine opio o 31 makahiki, no ke alanui Vinia.  o lawe @ ae i kona ola@ ma ka @ o ka @ Sabati nei ma @ inu ana i @ o kahi wale @ kona @

@

@ ohana Richardson kahi i @ ai a he lohe ana mai kana i ke pahu o kekahi mea kaumaha iluna o ka papahele.  Ia holo ana mai ana loaa mai o Mrs. Richardson iaia e wili ana i ka eha a ka laaumake iluna o ka papahelu a hoike kokeia mai i ka oihana ma kai a hoea aku la ka makai.  Aohe kumu hiki ia Bergstrom ke hoakaka ae no ko Mrs. Richardson hana na nupo ana iaia iho, a no ia ike ole aohe ana mea o ka hoakaka ana @ ka halema’i.

 

LOAA K. EKINO MAKE ILOKO O KA ULULAAU

 

Maloko o ka ululaau ma Kailua.  Maui, i kulike ai me kekahi mea hou o ka loaa ana mai i keia kula @ i loaa aku ai ke kino make o kekahi Korea, kane, @ ka Poaha aku nei i hala, ka mea n@ i hou i kekahi wahine Korea i ka pahi, a moku a o hoaoia mai nei a hoopakele i kona ola mal@ o ka halema’i ma Paia.

Ma ka moolelo e pili ana i ka hana @ a ke Korea, he @ oia no ka auwai, eia nae ua @ mai oia mai kana hana mai.  Ua maa kela Korea i ke noho ma ka hale o kekahi wahine, e @ aku ana no @ mua aku nei, aka ma ka Poalima mamua aku @ hook@ hana @ ua hoea mai la @ ka home o kela wahine, a mai ka liilii mai ko laua noke ana i ka hoopaapaa, ahiki i ka hele @ ana i ka nui, me ka @ ana aku o keia wahine i ka pahu.

Mahope iho o kona lawelawe ana ka hana houpahi, ua hoakoakoa ae la oia i kona mau ukana apau a puhi aku la i ke ahi, me ka hele ana iloko o ka ululaau.

Mamuli o ka loaa ana aku o ke kino make o kela Korea, ua manaoia, ua lawe maoli ae no oia i kona ola iho.  No ka wahine Korea hoi ana i oki ai i ka pahi, @ moku kona puu, me ka nui o ke kahe ana o ke koko, aka nae aia no he manaolana no ka palekana o @ ola.