Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 42, 18 October 1923 — Page 8

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Pookela o na                                                        Hoopukaia i na Kakahiaka

Nupepa Hawaii                                                                       Poaha Apau

 

BUKE LXII-HELU 43 NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, OKATOBA 25, 1923.

 

Noi ka Makai Nui Rose i ka Aha

Kiekie e Helu Hou Ia na Baloka

 

Hookahua Oia i Kana Mau Kuku Hoohalahala no Kona Haule ana ia Trask, Mamuli o ke Kiolaia Ana o Kona Mau Baloka

 

Mamuli o ka manaoio ana aole @ pololei ka heluia ana o na baloka no na moho makai nui, ma ke koho baloka, o na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka Poaono, ka la 13 o keia mahina, ke koho baloka i waeia ae ai o David K. Trask, i moho makai nui, ma ka aoao Demokarata, a haile o Chas. H. Rose; a hui pi iho hoi me ka hookikina a kona mau hoaloha lehulehu, i hookomo ae ai ka Makai Nui Rose, i kana pala-pala noi imua o ka aha kiekie ma ka Poalima aku nei i hala, e noi ana i ka aha, e helu hou ia na baloka o na moho makai nui.

No ka aeia mai o kana noi e helu hou ia na baloka ame ka ole, na haawi ke kanawai he umi la, ma ka aoao o David K. Trask e hoomakaukau ai i kana pane, a waiho ae imua o ka aha kiekie, no ka noonoo ana mai; eia kona loio ke hoomakaukau mai nei i kana pane iloko o keia mau la, e hoea mai ai i ka ikeia ae o kekahi o na paio kanawai hahana, mawaena o na loio o ka Makai Nui Rose ame ko Mr. Trask mau loio.

O na loio ma ka aoao o ka Makai Nui Rose, na loio na lakou i hoomakaukau i ka palapala noi, no ka helu hou ia o na baloka, oia o Charles M. Hite, Huber ame Kemp, a o ka loio poo hoi ma ka aoao o David Trask, oia ka Lunakanawai Coke; he mau loio Demokarata wale no apau.

Ma ka palapala noi a Mr. Rose o ka waiho ana aku imua o ka aha kiekie, e hoakaka ana ia, he 85 mau haloka i kohoia nona, i helu ole ia e na lunanana koho baloka, a he 29 hoi mau baloka i helu hewa ia @ David Trask.

Ma ka hoike a na lunanana koho baloka, o ka waiho ana ae me ke kakauolelo kalana, e hoike ana ia he 4763 ka nui o na baloka i loaa ia Rose, a he 4838 baloka o Trask, na like pu me 75 baloka ka oi o Trask mamua o Rose.

Ina nae e aeia aku ka pololei o ke koi a Mr. Rose elike me kana palapala nei, alaila e loaa ana iaia ka huina baloka o 4849, a he 4809 hoi baloka o Trask, ua like me 40 baloka ka oi o Rose mamua o Trask, a oia ka i waeia i moho makai nui, aole o Trask.

Ma ka Poakahi nei i hoomaka ai na haiolelo kalaiaina a na moho o na aoao a elua, a oiai e waiho malie ana ka hopena o ka ninau helu hou i na baloka, me ka maopopo ole, ahiki i ka la 29 o kela mahina, e hoomau aku ana o David Trask, i kana hooikaika ana no kona kulana holo moho, me ke kakali ole i ka mea a ka aha kiekie e hooholo mai ana, no ka mea ua paa kona manao, pela pu me ka manao o kona mau hoaloha, aole e lilo ana ka helu hou ana aku i na baloka, i kumu nona e haule ai.

Na Baloka i Kiolaia

            I kulike ai me ka palapala noi a ka Makai Nui Rose, ma ka apana @ha, ka nui loa o kona mau baloka i kiolaia, ua hiki aku ma kahi o ke 55, a ma ka apana elima hoi, he 28: a he 29 hoi mau baloka ma ka apana eha, i helu hewa ia no Trask.

            Wahi o ka hoakaka a kela pala-pala noi no ka helu hou ia o na baloka, e olelo ana ia, ma ka mahele 17 o ka apana eha, ka mahele nui o na baloka o Rose i helu hewa ia no Trask, o ia hoi he 20 baloka.

            Ma ke ano nui o na kumu i hookahuaia no ka helu hou i na baloka, o ia no ke kiola hewa ia ana o na baloka i manaoia no Rose, ma kekahi mau mahele, a ma kekahi mau mahele hoi, o na baloka i kupono e kiolaia, ua heluia aku la no Trask, e laa na baloka me na hoailona, e kupono ole ai e heluia, a i ole na baloka i kaha palua ia na moho,

Na Wahi i Hewa ka Heluia Ana

            O na mahele koho i pololei ole ka heluia ana o na baloka, elike me ia i hoonohonohoia maloko o ka palapala noi, e ikeia no ia mahope ae nei, ame na apana i ku ai na mahele koho.

           

                        Apana Eha

           

            Mahele eiwa-Elua baloka o Rose i kiolaia, a heluia no Trask.

            Mahele ehiku-Hookahi baloka o Rose i kiola hewa ia.

            Mahele umi-Elima baloka o Rose i kiolaia.

            Mahele umi-kumamakolu-Hookahi baloka i helu hewa ia no Trask.

            Mahele eha-Elua baloka o Rose i kiola hewa ia.

            Mahele elua-Elua baloka o Rose i kiola hewa ia.

            Mahele ekahi-Eha baloka o Rose i kiola hewa ia.

            Mahele ekolu-Hookahi baloka i helu hewa ia no Trask.

            Mahele umi-kumamahiku-Iwakalua baloka o Rose i kiolaia, a heluia no Trask.

            Mahele elima-Hookahi baloka o Rose i kiola hewa ia.

            Mahele umi-kumamakahi-Elima baloka o Rose i kiola hewa ia. baloka o Rose i kiolaia.

            Mahele umi-kumamawalu-Hooka

Mahele umi-kumamalima-Elua hi baloka o Rose i kiolaia.

            Mahele umi-kumamaha-Elua baloka o Rose i kiolaia.

            Mahele umi-kumamalua-Ekolu baloka o Rose i kiolaia.

            Mahele eono-Hookahi baloka o Rose i kiolaia.

            Mahele ewalu-Hookahi baloka o Rose i kiolaia.

                       

                        Apana Elima

 

            Mahele elima-Hookahi baloka i helu hewa ia no Trask.

            Mahele umi-Elua baloka o Rose i kiolaia a heluia no Trask.

            Mahele umi-kumamakolu-Eha baloka no Rose i kiolaia, a hooleia aku he wahine mai kona koho ana i kona baloka no Rose.

            Mahele umi-kumamaiwa-Elima baloka o Rose i kiola hewa ia.

            Mahele elua-Hookahi baloka o Rose i kiolaia.

            He 40 ka nui o na mahele koho apuni ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, maiwaena mai o keia mau mahele, he 22 mau mahele pololei ole o ka helu ana i na baloka.

 

NO KEKAHI MAU HEWA I HOOPAUIA AI KA AELIKE

 

            Mamuli o ka ike ana o ka Loio Kalana i kekahi mau hemahema i hanaia maloko o kekahi olelo hooholo a ka papa o na lunakiai kulanakauhale i haba ai e haawi ana i ka aelike no na hana hou o ka Apana o Kaimuki i ka Hui Hawaiian Contracting Co., ma ka pule aku la i hala, i kauohaia ae ai ka papa e hana i olelo hooholo hou, a e waihoia ae ana ia olelo hooholo ma ka halawai a ka papa e noho mai ana ma ka hora 1 p.m., o ka Poakolu, Okatoba 31.

            Mamua o ke komo ana o ke aupuni kulanakauhale, iloko o kekahi hana aelike no kekahi hana he hana pono nana ka hookaawale ana i kekahi huina dala kupono no ka uku ana aku ia aelike.  O keia loina hana nae i maa mau ia ua kapaeia, no ka poina anei. No ia kumu i hooholo ai ka papa o na lunakiai he olelo hooholo hou ma ka Poalima aku la i hala e hoopau loa ana i kana olelo hooholo mua a waihoia ka aelike ma ka papa. He olelo hooholo hou ka i hanaia, heluhelu ekahi ia e kauoha ana i ka lunahooia e hookaawale i ka huina o $159,455, he huina nui e loaa mai ana ma keia mahina ae o Novemaba, ka manawa i hookaaia mai ai o na auhau e ukeia mai ana ia mahina.

            He palapala hoopii mai ka hui Hawaiian Contracting Co., ae he noi e kapikuia ke alaloa e holo la i Leilehua ma Kapukaki no 60 la oiai e hanaia ana i nei manawa, a ua waihoia aku nae ia palapala hoopii i ke komite alanui o ka papa ame ka enekinia kulanakauhale. Ua hoakakaia maloko o ka palapala aelike e waiho hamama ia ke alanui Ua uakaliia mai me ia leka he palapala mai ka lunahoohana mai o ka Mahiko Honolulu e haawi ana i kana ae no ka hoohanaia o ke alanui mai Puuloa a Aiea no ka lehulehu oiai ke alanui aupuni e paniia ana.

            Ua haawi aku ka papa o na lunakiai i ka ae i ka Papa Misiona Hawaii no ka hoohanaia o ka halekula Kuhio ma Kamoiliili i wahi no na hana Kula Sabati.

            He palapala hoopii mai na makaainana mai o Ocean View, Kaimuki, e noi ana no ke pahonohono hou ana i kolaila mau alanui a e hoomahuahua hou ia aku kolaila mau kukui; ua waihoia ia hana i ko komite alanui ame kukui.

 

            WEST BADDEN, Ind. Oct. 19- Ua aponoia i keia la kekahi olelo hooholo, mahope o na paio hahana ana, e hoopaa ana i ka lakou kakoo piha ana i ka manao o ka Peresidena Coolidge ma ka hoao ana e hooko aku i ke kanawai hookapu waiona, ma ka noho ana o ka halawai o ka ahahui umi-kumamalima makahiki a na ki@aina.

 

Paa ka Manao o na Repubalika no ka Lanakila

 

Akoakoa na Moho me na Alakai Kalaiaina a Kuka no ke Alahele e Lanakila Ai

 

LOKAHI NA MEA APAU NO KE KOHO POLOLEI

 

Loheia na Manao Hoakaka o Kekahi Mau Alakai no ke Alahele Pono e Hana Ai

 

            Maloko o ka Halekeaka Liberty, ma ka auwins la o ke Sabati aku la i hala, i akoakoa ae ai na lala o ke komite Teritore o ka aoao Repubalika, na lala o ke komite kalana, na lunanui o na kalapu ame na moho, no ke kukakuka ana, ame ka hoolala ana, no ka lanakila ma ke kau koho baloka nui iloko ae nei o ka mahina o Novemaba.

            Ua hoomaluia ka halawai e ka Ilamuku Amerika Oscar P. Cox, ka hope lunahoomalu o ke komite kuwaena Teritore.

            I ka weheia ana o kela halawai, ua heakaka mai oia i keia mau olelo:

            “Ua akoakoa mai nei kakou i keia la, no ka hooniniu ana i na huila o ka mikini e hoohanaia aku ana no ke koho ana i ka paa baloka pololei, e pulumi holookoa ai na Repubalike i ka lanakila ma ke koho baloka o ka la 6 ae nei o Novemaba.

            “E lilo kakou i poe hooikaika i ke ao ame ka po, ma ke a’o ana e koho pololei i ka paa baloka holookoa, e kamailio mau aku pela ahiki i ka hoomaopopo ana o kela ame keia Repubalika iloko o ke kalana, no na pono wale no o ke kulanakauhale ame kona holomua, i makemake ai ka aoao Repubalika e kaa malalo o kana hoohana ana i ke aupuni kulanakauhale.

            “O ke koho baloka Teritore e hoea mai ana i keia makahiki ae, kekahi mea ano nui loa. O ke koho baloka kalana e hoea mai ana, aia maluna olaila ka manaolana no ke koho baloka o keia makahiki ae. O ke koho pololei ana i ka paa baloka ma keia koho baloka kalana, ua like no ia me ke koho baloka teritore, i ka wa e kohoia ai ka elele lahui i Wakinekona.

            “O na moho apau maluna o ka kakou paa baloka, he poe lakou i waeia ae e ka hapanui o na mana koho.  O keia kekahi paa baloka maikai loa i waeia: ua hala aku la ko kau koho baloka wae moho, e ku kakou apau mahope o ka paa i waeia, a hooikaika aku no ke kohoia o na mea apau.

            “Ua loaa ia kakou kekahi kanaka kupono loa no ke kulana meia, pela me kekahi moho no ka makai nui; a pela hoi ka moho no ke kulana loio kalana. Aole loa e hiki i na Demokarata ke hoohaule ia D. Kalauokalani, elike me ka hiki ole ia lakou ke hoonee aku ia Tantalus. Ua koho kakou a puka o Conkling ame Bicknell. O na kanaka he ehiku a kakou i wae ae ai no ka papa o na lunakiai, he poe lakou i maa i ka lawelawe oihana ana, aole e hiki i na Demokarata ke hoohaule ia lakou; nolaila heaha iho la ke kumu kanalua a kekahi poe e olelo nei, aole e lanakila holookoa na moho no ke kulna lunakiai@”

            Mahope iho o na hoakaka manao maluna ae, i waiho ae ai ka Lunahoomalu Cox i kela halawai, malalo o ka noho hoomalu ana a Mr. J. C. Cohen, ka lunahoomalu o ke komite kalana.

            Wahi a Mr. Cohen, ma ke kau koho baloka wae moho aku nei i hala, ua noho malie ke komite kalana, me ke komo ole aku e hooikaika i kekahi moho, o ka hana wale no i koe, o ia ke ku ana o na Iala apau o ke komite mahope o ka paa baloka holookoa, a hooikaika ma na ano apau, e loaa ai ka lanakila i na moho apau.

            Ua nui a lehulehu wale ka poe i hoakaka ae i ko lakou mau manao ma kela halawai, me ka olelo ana, i ka waiwai ole, no ka mea, aia ka manaolana o na Demokarata no ka lanakila o ka lakou mau moho, maluna o na Repubalika.

 

            LOS ANGLES, Oct. 18. – Ua hoopukaia ae e Virgil G. Henshaw, ka lunahoomalu o ke komite lahui o ka aoao Hookapu waiona i keia la he kuahaua no kekahi aha kuka lahui ma Wakinekona ma ka la 12 o Dekemaba.  E hoakaka ana ma ke kuahaua o Henry Ford ka moho peresidena a ia aoao e waeie ana me ka maopopo loa i ka nana aku ma keia @akahiki ae.

 

Ki he Wahine i Kana Kane me ka

Pu Panapana no Ekolu Manawa

 

Ala Kela Hana Ki-pu Mahope Iho o ko Laua

            Hakaka Ana me ka Hahana – Haawipio

            Okoa ka Wahine Iaia Iho Imua o Rose

 

            Mahope iho o ke ala ana ae o ka hakaka mawaena o ke kane ame kana wahine ma ka auwina la o ka Poakahi aku la i haala, me ka pepehiia ana o ka wahine e kana kane, i ki ae ai o Mrs. Harry E. Spicer i ke kane me ka pu panapana no ekolu manawa, me ka haawipio okoa ana mai iaia iho imua o ka Makai Nui Rose, no kana mea i haba aku ai maluna o kana kane.

            Mahope iho o kona kiia ana i ka pu e kana wahine, i kau aku ai o Harry E. Spicer maluna o kona kaa otomobile, a holo aku la no kahi o ke kauka, a mai ke keena kauka aku, i hoihoi loa ia ai oia noloko o ka Halema’i Moiwahine.

            I ka ike ana hoi o ka wahine, i kana mea i hana aku ai maluna o kana kane, ua kelepona mai la oia i kekahi kaa otomobile, no ka holo ana aku no kona home, a kau mai la maluna o kela kaa, me ka holo pololei ana ae no ka halewai, a hawipio okoa aku la iaia malalo o ka malu o ka Makai Nui Rose, eia mae ua hookuu hou ia mai oia, mahope iho o kona hoakaka ana aku, i ke kumu o ke ala ana mai o ka pilikia mawaena ona ame kana kane.

Ke Ala Ana o ka Pilikia

            I kulike ai me ka moolelo e pili ana i ke ala mai o ka hana ki-pu, ma ke awakea o kela Poakahi, ua kelepona mai la o Mrs. Spicer, i kana kane, ma kona keena hana, ma ka halekuai o na lako hale o J. Hopp & Co., ka hui i noho hana ai kana kane, ma ke ano lunanui, e kauoha mai ana iaia e kuai aku i mau lako hao, no kona home hou e kukuluia nei maluna o Makiki.

            Ua ala ae he hoopaapaa mawaena o ke kane ame kana wahine, ma ke kelepona no kela kelepina ana mai a ka wahine i kana mea i makemake ai i ke kane e hana ak@, mai ka uuku mai ka kela hoopaapaa ana mai o kekahi wahine opio, e noho hana ana maloko o ke keena hana o ke kane.

            Ua hoole aku o Mr. Spicer, i ka hooko ana i ka makemake o kana wahine, me kona piha loa i ka huhu, a mahope o kela hoopaapaa ana o laua, ua kelepona loa mai la ka wahine i ka Makai Nui Rose, no ka pilikia i ala ae mawaena o laua.

Ke Kiia Ana i ka Pu

            Ma ka hora ekahi ka o ka auwina la, i kulike ai me ka hoakaka a Mrs. Spicer i ka Makai Nui Rose, ua huli hoi aku la kana kane no ko laua home ma Makiki, a hoomaka, ko laua hoopaapaa hou ana, no na mea no i kamailioia he hora mamua aku maloko o ke kelepona, a ma kela hoopaapaa ana ka a laua, i pepehi okoa aku ai o Mr. Spicer i ka wahine, a iloko no hoi o ia manawa, i holo aku ai o Mrs. Spicer o kii i ka pu panapana, a ki mai la i kana kane.

            O ka poka mua o ka pu a ka wahine i ki ai i kana kane, ua halahu kela poka me ke ku ole aku ma kekahi wahi o ke kino, aka no ka elua o ka poka i kiia mai, ua komo mai la ma kona umauma akau, a loaa ke akepaa me ke komo loa ana mai o ka poka ma kahi i’o o ke kua; no ka ekolu hoi o ka poka, ua ku ma ka wawae hema.

            No kela pilikia i kau aku maluna o Mr. Spicer, ua holo aku la oia a kau iluna o kona kaa otomobile, a holo mai la me ka waiwi no ke keena o Kauka Straub, a mahope iho-o ka nana ana o ke kauka, i hooholo ai oia i kona manao e hoihoi loa i ka mea poino noloko o ka Halema’i Moiwahine, kahi e kahaia ai kona kino, no ka wehe ana i ka poka a hemo.

            I kela hala ana mai hoi o ke kane, ua kelepona mai la o Mrs. Spicer i kekahi kaa otomobile, a ma kela kaa oia i holo loa mai ai i ka halewai, me kona lapaauia ana aku maloko o ka halema’i o na poino ulia, no na eha i loaa iaia ma kona helehelena.

            Ma kana hoakaka imua o ka Makai Nui Rose, na olelo ae o Mrs. Spicer, no kona pepehiia ana e kana kane no kekaui mau manawa lehulehu.

            Ma ka makahiki aku nei i hala, i hoea aku ai keia mau mea imua o ka aha apana o Honolulu nei, no na pilikia no o keia ano iho la, a ma ka manawa hope i hoea aku ai laua i ke keena o ka Hope Makai Nui Asch, me ka hana nui ka i hoomalielieia ai, ahiki i ka pau ana o ka pilikia mawaena o laua ia manawa.

            Ua hookuuia mai nae o Mrs. Spicer e hoi no kona home, no ke kakali ana, i ka hopena o ka poino i kau aku maluna o kana kane, a ma na hoike mai ka halema’i mai, aole he hopohopo ana no Mr. Spicer, aka e palekana mai ana oia mai ka pono mai.

 

HOOKU’IIA HE KEIKI UUKU

            E KE KAA OTOMOBILE.

           

            Aneane e make me ka hikiwawe loa kekahi keiki Kepani nona na makahiki ehiku a nona hoi ka inoa o Yeichi Yamaguchi ma kona manawa i hooku’iia aku ae e ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e Lam Kiu Mau, ma ke kihi o na alanui Muliwai ame Vinia ma ka auwina la Poalima aku la i hala, aka nae mamua o ka hiki ana i ke kauka o ka halema’i o na poino ulia kahi ona i laweia ae ai me ka awiwi loa ke lawe lawe aku i kekahi hana, ua lele loa ae la kona aho hope loa.

            Ua hoounaia aku kekahi o na makai no ka ninaninau ana i ke kumu o ka poino ana o kela keiki, a ma ka olelo a ka poe i ikemaka i kela ulia o ka hoike ana mai iaia he hooku’i ia ana no ka kela e hiki ole ai i ke kalaiwa ke alo ae, oiai ua pololei loa ka holo ana mai a kela keiki ma ke alahele a ke kaa e holo aku ana.

            He ekolu ka mau keiki liilii e paani ana maluna o ke alanui i holo mai me k ahikiwawe loa mahope mai o ka hale koho baloka e ku ana ma ke kihi o ke alanui Muliwai ame Vinia, a o keia keiki ka i kaa pololei loa ma kahi o ke kaa e holo mai ana me ka malie. Ua hooku’iia aku ke keiki me kekahi o na huila mua o ke kaa a hina ilalo, a kauoia aku no elima kapuai ka mamao, elike me ka hoike a ka makai Waiolama o ka hoihoi ana ae.

            Ua paaia ke kalaiwa no kona ninaninauia a ua hookuu hou ia me kona kauohaia aku e hoea mai ma ka manawa e noho ai ka aha nieniele a ke koronero ma ke kakahiaka Poaono mai.

 

            No ka loaa ana aku o Willie Needham e pee ana maloko o ka haleua o ka hale pahupahu o Horner ma ke alanui Betela ma kekahi ano i hoohuoiia i paa ae ai oia i ka hopuia e ka Makaikiu McDuffie a paaia no kona ninaninania.

 

O TRASK KA MEA NUI O NA

            HOOLILO HOLO BALOKA.

 

            I kulike ai me na hoike i waihoia ae e na moho, i ke kakauoleleo kalana, no ko lakou mau hoolilo, ma ke kau koho baloka wae moho aku nei i hala, malalo o ke koi ana a ke kanawai, o David K. Trask, ka moho kiekie o kona mau hoolilo ;ua like pu me $1650; a ua makepono hoi ia hoolilo ana, no ka mea ua kaa ka lanakila iaia maluna o Chas. H. Rose aka o Samuel Robely aku nae hoi ke kiekie loa o kona mau hoolilo, he $1,991.90, me kona wae ‘ole ia ana.

            O ka hapanui o na hoolilo o Mr. Trask, no na halawai kalaiaina, pela me ka hoolaha ana maloko o na nupepa.

            No ka Loio Kalana Heen hoi, ma kahi o ka $511 ana i hoolilo ai, me ka loaa ole o ka lanakila iaia e holo hou ole aku ai, ma keia koho baloka nui ae; a no na moho e ae, mai ka poe i waeia, a i ka poe i haule, malalo mai ko lakou mau hoolilo.

 

HOOPIILA AE NO KA HEWA

            WAHI PUUPAA.

 

            He Poto Riko nona ka inoa o Regino Cerbantes, a nona hoi na makahiki he 38, ka i paa ae i ka hopuia e Kapena o na Makaikiu McDuffie ma ke kakahiaka Sabati aku nei, a hookomoia ae he hoopii nona i ka aha hoomalu no ka hoopoino ana i kekahi kaikamahine Pilipino uuku nona na makahiki ehiku.

            Ma ka moolelo a ka Makaikiu McDuffie o ka hoike ana ae me na makua ka o keia kaikamahine ka noho pu ana o Cerbantes, a ma kekahi manawa iloko o na mahina elua i hala ka hoopoinoia ana o keia kaikamahine.  Aia kela kaikamahine maloko o ka home hoomalu o na opio kahi i hoopaaia ai malalo o ka malama ana a kekahi kauka i nei manawa.

            He moolelo keia e ao aku ana i na makua Hawaii he mau kaikamahine ka lakou e malama me ka makaala loa ia lakou.

 

Make ke Kiakaa

 Pakele Nae ke

  Ola o na Ohua

 

Haule ke Kaa Otomobile i ka

            Pali ma Koolau a Poino

               ke Ola o Waiau

 

PAKELE MAI NA OHUA

            MA NA ULIA LAKI

 

Hoea Mai na Kokua me ka Hiki

            Ole Nae ke Hoopakele Ae

            i ka Mea Poino

 

            O kekahi o na ulia kaa otomobile

Manaonao loa i hoikeia mai i ke kaona nei ma ke kakahiaka o ka Poalima aku la i hala e ka Hope Makai Nui Wally Davis o Kaneohe o ia ka make hikiwawe loa ana o Geresoma Waiau o Kona Hema ma ka hora 3:30 auwina la o ka Poaha o ka pule aku la i hala, ma ka manawa o ke kaa otomobile ana e kalaiwa ana i kahuli ai a haule i ka pali he 30 kapuai ke kiekie ma kapa o ke alanui holopuni Kamehameha ma kahi kokoke aku i Kahaluu.  Pakele ke ola o na ohua, he mau wahine, e kau pu ana me ia, i ka make, eia nae ua alina ko laua mau kino mamuli o kekahi mokumoku ma ko laua mau kino.

            E kalaiwa ana o Waiau i ke kaa e holo ana mai Honolulu nei, elike me ka hoakaka a ka Hope Makai Nui Wally David o ka hoike ana ae, a i kona hoomaopopo ole ana i ka pilikia e kali aku ana mamua, oiai he eakee pokole loa o ka huli ana ma Pakele, ua haule aku la ke kaa mahai o ke alanui a lele ana i ka pali, he 30 kapuai ke kiekie mai ka owawa ae, a paa loa o Waiau malalo o ke kaa.

            No na wahine ohua hoi elua, i ka manawa i pau ae ai ko laua mau manao pihoihoi ua hele aku la i kekahi hale kokoke mai no ka hele ana e haawi i kekahi kokua i ka mea i poino.  Ua hoea aku ka Hope Makai Davis ame kekahi poe e noho kokoke ana malaila no ka haawi ana i ke kokua, a mamuli o ke ano kuhoho loa o kahi o ke kaa e waiho me ke palaka i hukiia ae ai ke kaa a kaawale mai ke kino ae o Waiau.

            Ua laweia mai na wahine poino i Honolulu nei ma ke kaa a na Kauka J. E. Strode i hana iho i kahi mea no laua e pono ai ma ka lapaau ana i ko laua mau wahi i eha, a ma ka lono i hoikeia ae ma ka Poalima aku la i hala e palekana ae ana no ka laua.

 

HOOPOINAIO KEKAHI KAIKAMAHINE E KEKAHI POKO RIKO.

            He Poko Riko Celistano Cortex ka inoa a nona na makahiki he 35, ka i paa ae i ka hopuia e ka Makaikiu McDuffie ma ka po o ka Poalima aku la i hala a hookomoia ae he hoopii nona no ka hoopoino ana i ke kino o Marguerite Lopex he kaikamahine uuku eha me hapa makahiki, maloko o kekahi hale hoolimalima ma ke alanui Kukui.  O ke kaikamahine hoopoinoia ame kekahi poe e ae i ike ia Corter na hoike ma ka manawa o Corter i ninaninauia e ka makaikiu maloko ninaninau ai e ka makaikiu maloko ono aku la i hala.

            Ma ka hoakaka a ka Makaikiu McDuffie o ka hoike ana ae, no kekahi mau pule lehulehu ka @oaa ana o ka makuahine o nei kaikamahine i ka ma’i a maloko o ka halema’i Moiwahine i noho ai iloko o ia manawa apau, a na kekahi wahine nona kekahi moolelo i ikeia ka lalau e ka oihana makai, i malama i nei kaikamahine iloko o ka manawa i kaawale ai ka makuahine.  I ka manawa o ka wahine i hoonohoia iho ai nei kaikamahine i hele aku ai e kii i ai, oia ka manawa i hoopoinoia ai ke kaikamahine, elike me ka hoakaka ma ka moolelo.

I Lohe ka Poe i Kona Uwa

            Ma ka manawa e hoaoia ana keia kaikamahine e hoopoino a no ka nui o kona uwa me ke kapalili ua lohe mai la kekahi poe e nono pu ana maloko o ia hale hoolimalima, a no ka uwa ana o ke kaikamahine, i holo ai kela Poko Riko a ua ikeia mai ia oili ana ona a holo e kekahi poe mailoko mai o ka rumi kah @ o ke kaikamahine uuku i kapalili mai ai.  Ma ka hora 9:30 o ka po ka loaa ana ae o ka hoike i ka oihana makai a ma ka hora 10 i paa ae ai o Cortex i ka hopuia a laweia ae i ka halewai.  Maloko o ke keena o ka makaikiu i hoike ae ai kahi kaikamahine Pilipino uuku i na mea apau e pili ana i kona hoaoia ana e hoopoino e Cortex.  Aia kela kaikamahine malalo o ka hoomalu ame ka lapaau ana a ke Kauka Ayer o ka oihana makai a ma ke kakahiaka Poakahi nei i hooloheia ai ka hihia o Cortex imua o ka Lunakanawai Steiner o ka aha hoomalu.

 

Makaukau na Moho o na Aoao a

            Elua no ka Hoouka Kalaiaina

 

Ke Nee Nei ka Paio Kalaiaina Imua me ka Hahana me ka Makaukau o ka Papa Kuhikuhi o na Wahi Haiolelo o na Moho

 

Aole he olelo ana i koe, ua hala aku la ke koho baloka wae moho, a ua maopopo na moho i waeia o na aoao Demokarata me Repubalika, no na kulana oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, no ke koho baloka nui e hoea mai ana iloko o ka la cono o Novemaba ae nei, nolaila iloko o keia mau pule elua, e ku aku ai na moho imua o ke kahua kaua kalaiaina, no kekahi o na paio hahana loa, no ke lanakila o na moho o keia mau aoao kalaiaina pakahi.

            Ma ka po o ka Poakahi iho nei, i wehe ae ai na moho o na aoao a elua i ka lakou mau haiolelo ma na mahele koho i paa maloko o ka papa kuhikuhi o na halawai, me ka malama like ia o na halawai ma ka apana eha ame elima, a ua paa ka manao o na alakai kalaiaina, no ka lanakila o ka lakou mau moho pakahi.

            Me ka nana ole nae i ka hopena o ka hoopii hoohalahala a ka Makai Nui Rose, e helu hou ia na baloka, i kohoia nona ame David Trask, ke hooikaika mai nei no o Mr. Trask no kona kulana hele moho i makai nui, ma ka aoao Demokarata, no ka mea ma kona manaoio, aole e loli ae ana ka hopepua o ke koho baloka, ina nei no ka ae mai o ka aha kiekie e helu hou ia na baloka o na moho makai nui, aka e mau ana no ka heluna baloka i kohoia nona, a oia maoli no ka mea i waeia ae e ka aoao Demokarata, a ua haule hoi o Rose, elike me ka makemake o ka hapanui o na mana koho baloka.

            E hoomaka ana mai keia po aku, o keia malalo iho nei, na wahi haiolelo a na moho Demokarata ame Repubalika, e malama ai, a o ka po hope loa, malalo ae nei o Aala Paka, ma ka po o ka Poakahi, Novemaba 5, ka po mamua iho o ka la koho baloka.

Halawai a na Demokarata

            Poaha, Oct. 25-Watertown, 7:00 p.m.; Pearl City, 7:00 p.m.; Aiea, 7:30 p.m.

            Poalima, Oct. 26-Apana eha alanui L@so ma Auwaiolimu;  apana elima, paka o Kalihi-waena.

            Poaono, Oct. 27-Wahiawa, 7:00 p.m.; Waialua, 7:30 p.m.

            Sabati, Oct. 28-Waianae, 3 p.m.; Waipahu, 7:00 p.m.

            Poakahi, Oct. 29-Apana eha, Kamaki Kuea; apana elima, hale pa@mawai o Kalihi.

            Poalua, Oct. 30-Apana eha, elua halawai, Halekula a’o kumu ame ka paka o Manoa; apana elima, kumulaau banyan, Kapalama.

            Poakolu, Oct. 31-Apana eha, Mauumae Paka, Kaimuki; apana elima, Kamamalua paka, alanui Ku la ame Papu.

            Poaha, Nov. 1-Apana eha. Kuea Kumalae, Kakaako; apana elima, Puunui paka.

            Poalima, Nov. 2-Apana elima, na alanui Kula me Liliha, na alanui Mokauea ame Edward, Kalihi.

            Ponono, Nov. 3 –Kahana, hora 3 p.m.; Punaluu, 6:30 p.m.; Hauula, 7:00 p.m.; Laie, 7:30 p.m.

            Sabati, Nov. 4-Kaneohe, 6:30 p.m.; Waikane, 7:30 p.m.

            Poakahi, Nov. 5 – Aala Paka

                        Repubalike

            Poaha, Oct. 25-Apana eha, ma na alanui Punahou ame Wilder; apana elima, Kalihi Paka.

            Poalima. Oct. 26 – Apana eha, Kaimuki Paka; Apana elima, Alanui Muliwai me Vinia.

            Poaono, Oct. 27- Apana eha, Kuea Kumalae, Kakaako; apana elima, ma na alanui Mokauea ame Eward, Kalihi.

            Sabati. Oct. 28-Waikane, 8:00 p.m.; Kaneohe, 7:30 p.m.

            Poakahi, Oct. 29-Apana eha, Alanui Lu@o, Auwaiolimu; apana elima, Kalihi Paka.

            Poalua, Oct. 30 –Apana eha, Kamaki Kuea; apana elima, Paumawao o Kalihi.

            Poakolu, Oct. 31- Apana eha, ma na alanui Mila me Puowaina; apana elima, ma ke kumulaau Banyan, Kapalama.

            Poaha, Nov. 1- Apana eha, ma Manoa ame Waikiki; apana elima, ma na alanui Mokauea ame Edward, Kalihi, a ma ka halawai a ka Ahahui o na Wahine Koho Baloka maluna o kaupoku o ka Hokele Iana, ma ka hora 7:45 p.m.

            Poalima, Nov. 2-Apana eha, Kuea Kumalae, Kakaako; Apana elima, Puunui Paka.

            Poaono, Nov. 3-Ma Laie.

            Sabati, Nov. 4-a Wianae 3:00 p.m.; Pearl City ame Waipahu.

            Poakahi, Nov. 5-Ma Aala Paka. O na halawai apau o na aoao ka laiaina pakahi, e malamaia ma ka hapalua o ka hora ehiku o ke ahi ahi, me ka hele ana o na moho mai kekahi halawai a kekahi.

 

NO NA WAHINE O MANOA I WAE OLE IA AI, WAHI A HEEN.

 

            “No na wahine koho baloka o Manoa i koho ole ia’u ke kumu o ko’u puka ole ana,” wahu a ka Loio Kalana Heen, a ma ka Trask haiolelo hoi, “no na baloka o na wahine koho baloka o ia apana ke kumu o ko’u waeia a@a.”

            Mai ka manawa mai o ke koho baloka wae mohi i hala a nele ai ko Heen kohoia a puka i loio kalana, a waeia hoi o Trask i moho makai nui, ma ka po o ka Poaono o ka pule aku la i hala i loheia ai ko laua mau leo no ka manawa mua i mua o kekahi anaina ma ka pa Maluhia ma ke alanui Hokele, mamuli o ko laua konoia ana mai e kekahi puulu kakikahi. Ma ka olelo Hawaii ka hapanui o ko laua mau manao o ka hoakaka ana ma ia halwai.

            Ma ka hoakaka a ka Lunakanawai, Heen imua o ke anaina ma kela po no na olelo hailuku a A. L. C. Atkinson i@ ke kumu i loaa nui ai na baloka @. @na aole i hili ku-e mai na wahine koho baloka o Manoa iaia elua i ka hookahi, ina no ua kohoia oia a puka elike me ko ka puuku ame ko ka lunahooia.  O ke kumu o ka loaa ole ana o na baloka kiekie iaia ma Manoa mamuli no ia o kona haiolelo ana hookahi wale no manawa malaila a no ia manawa hookahi ua lolohi loa, he maina uuku wale no ka poe i lohe i kana haiolelo ana.

            Wahi hou a ka Lunakanawai Heen aole hele nui ae i na mana koho ma Manoa i na halawai e hoolohe ai i ka poe haiolelo, maloko no o ka Nupepa Advertiser lakou e heluhelu ai i na manao pepa ku-e iaia a manaoio iho, aohe i lohe ia e lakou kana mau hoakaka oiaio ponoi e kupale ana nona iho. Ma ka halwai akea ma ke Kamaki Kuea a ma na wahi haiolelo o na mahele o ka Apana Eha kahi ana i haiolelo aku ai imua o kekahi mau anaina nui o na kanaka ua nui ke ohohiaia me ke apono mai o na makaainana i kona mau manao.  I nei manawa aku, wahi ana e komo aku ana oia i ka Apana o Manoa i oleloia, “ke kakini kilika,” me kona mau hoa. @ ma na wahi e ae e hoopokole mai ana oia i kana haiolelo ana mamua o kana mau haiolelo mamua aku o ke koho baloka wae moho.

            He kalapu himeni ukuia kekahi ma ka pa Maluhia Demokarata keia kau koho.  He mau himeni @ Meia Wilson, Heen ame Trask ka i meleia mai me ka paipaiia, me ke kahi mau leo huro ekolu i alakaii e kekahi wahine i ka manawa @ Trask i ku ae ai a hele imua no ka haiolelo ana mai.

            Ma ka olelo Hawaii i haawi m@ ai o Trask i kona mahalo i ka p@ koho baloka, i na wahine nae ka@ mahalo nui no na baloka i haaw@ iaia.  O ka ikaika i ka @ e na wahine e loaa ke kulanakauha maemae, ma ko Trask manao h@ aku mamua o ko na kane. @ o na wahine ame na kane ma ia @ i hoike hou aku ai oia i kana @ hoopaa, ina no kona kohoia, e @ aku ana oia i na kanawai o ka a @

 

WEHEIA NA KOHO ANA NO KA HALEAUAU

 

            Ma kekahi la o ka puke ak@ hala i weheia ae ai na ho@ aua a ka poe lawe hana @ ka hana i kekahi haleauau ame @ kahi hale malumalu ma ka @ Hauula ma kela huli o ka Mok@ o Oahu maloko o ke keena o ke @ kauolelo kulanakauhale, a ma na @ ho i waihoia ae ai na ka mea e @ ai ka aelike e hoolako ae i na @ teria, na limahana ame na lako @ ia mau hale, a o keia malalo @ na inoa o ka poe i waiho ae i @ lakou mau koho i @ilaia.

            Henry Freitas, $3470; Moses A@ona, $3500; James O. Yapp, $3@ D.B. Cummins, $4800; Sam K. Paulo, $4900; A. Sasaki, $5688.50; ma ka halawai a ka papa o keia ma@ koho a pau no ka noonoo @ apon@ ana.