Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 43, 25 October 1923 — Page 6
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA
NO KA LAHUI HAWAII
AOAO NO NA MANAO PEPA SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO
NA MOOLELO HOONANEA,
NA HUHOU KALAIAINA ME NA NUHOU O KA MANAWA
NUPEPA KUOKA HONOLULU, T. H.,
POAHA, OKATOBA 25, 1923.
KA HOOPII HELU BALOKA A KA MAIKAI NUI ROSE
Ma ka koho baloka wae moho o na luna oihana o ke Kukanakauhale a Kalana o Honolulu nei i hala aku la, ke koho baloka i waeia ae ai o David K. Trask i moho makai nui, ma ka aoao Demokarata, pela hoi o Edward Hopkins i moho makai nui ma ka aoao Repubalika, aia anei he epa ame ka manao kolohe, ma ka aoao o na lunanana koho baloka, ke kumu i haule ai ka Makai Nui Rose; a o ke kahua nui hoi i ku ai ka hoopii hooahlahala e noi ana i ka aha kiekie e helu hou ia na baloka o Trask ame Rose?
I kulike ai me na hoike i loaa mai i keia keena, mai na lunanana koho baloka mai , o kekahi mau mahele koho, a mai na luna hooikaika ponoi mai o ka Makai Nui Rose, aole loa lakou i ike i kekahi mau hana kolohe, a hoopilimeaai paha i lawelaweia; ina o ka mea pololei ia, alaila no keaha mai keia kumu hoohalahala e helu hou ia na baloka?
Eia no ka pane maopopo loa, ua haawi maoli na hoaloa o ka Makai Nui Rose, i ka lakou mau hooikaika ana ma na ano apau, e hoomauia aku kona noho poo ana no ka oihana makai o Honolulu nei, a i ko lakou ike ana ua haule ka lakou moho o ka hooikaika ana, o ka manaolana hope loa a lakou i kauka’i aku ai, o ia no ka aha kiekie, kahi e helu hou ia ai na baloka o na moho makai nui, he manaolana uuku loa nae, e loaa ole ai he lanakila i ka moho i haule; no ka mea ua heluia no baloka me ka pololei, a ua kiolaia aku hoi kekahi mau baloka, mamuli o na kumu kupono, elike me ke kauoha a ke kanawai, aole me ka manao kolohe.
O ka lanakila mau ana o ka Makai Nui Rose, iloko o na kau koho baloka lehulehu aku nei i hala, he lanakila ia i haawiia aku e ka hapanui o na mana koho baloka, mai na Demokarata a na Repubalika; a o kona haulehia ana ma ke koho baloka wae moho aku nei i hala, mamuli no ia o ka makemake maoli o ka poe na lakou i hoonoho aku iaia ma ke poo o ka oihana makai; nolaila o ka manao ana iho, ua haulehia oia, ma o na hana hemahema a hawawa paha ma ka aoao o na lunanana koho baloka, o kekahi ia o manao kuihewa.
He paio o ke ano hoaloha, ka i hooukaia e na moho i alualu aku i na kulana oihana iloko o na aoao kalaiaina pakahi; o ke kalaiaina naauao, aole o ke kupaka mai e loaa ka lanakila ma ka hoopii ana e helu hou ia na baloka, aka o ke kakoo mai i ka moho a ka aoao kalaiaina i wae ae ai; ma ia ano auanei @ umeia aku ana na manao mahalo o ka lehulehu no ke kahua a ka Makai Nui Rose i ku ai.
O ka loaa o ka lanakilia, a lanakila ole paha ia Rose, ma ka helu hou ia ana aku o na baloka i kohoia nona ame Trask, he ninau ia na keia mua aku e hoike mai, hookahi nae mea ano nui i hookahuaia iloko o ka noonoo o ka hapanui o na mana koho, iloko o keia manawa, o ia no ka hoomahuahuaia ana ae o na manao e ku-e aku ana i ka Makai Nui Rose, i oi ae, i ko ka manawa, mamua aku o ke koho baloka wae moho.
Ma kela hoopii hoohalahala a ka Makai Nui Rose imua o ka aha kiekie e helu hou ia na baloka i kohoia nona ame Trask, no ke kiola hewa ia ana, a no ka helu hewa ia ana paha o na baloka, ma kekahi mau mahele koho, ua like no ia me ka olelo ana ae, i ka pololei ole o na lunanana o kela mau mahele koho, ma ka lawelawe ana i ka lakou hana.
He kuleana i’o ko ka Makai Nui Rose e noi ai e helu hou ia na baloka, ina he mau kahua maopopo loa, o ke kolohe ame ke epa, ka i lawelaweia ma kekahi mau mahele koho, a o kona kumu ia o ka haule ana; a ke manaoio nei ke Kuokoa, e hoopuka mai ana ka aha kiekie i kana olelo hooholo, no kela noi, mahalo wale no o na hooiaio ana, he mea kekahi o ia ano i ikeia, a i hana maoli ia; ina aole eia, alaila e ku aku ka hopen o ke koho baloka aku la i hala, a e lilo ka Makai Nui Rose, i mea kokua i kona hoa paio, a o ka moho hoi a kona aoao kalaiaina i wae ae ai no ke kulana makai nui.
KE KUMU O KA LANAKILA O TRASK MALUNA O ROSE.
Aole he kumu nui e ae o ka loaa ana o ka lanakila ia Trask, maluna o ka Makai Nui Rose, no ke kulana makai nui; mamuli no ia o ka lele ana aku o kekahi mahele nui o na Repubalika, a koho iaia, me ka manaoio, he oi aku ka pono, e haule o Rose ma ke koho wae moho, mamua o ke koho baloka nui, ina nei oia ana ka moho e waeia ma ka aoao Demokarata.
O ka ninau nae no keia koho baloka nui e hoea mai ana, e hoomau ana anei na Repubalika, i ke koho ana ia Trask, a haalele i ka moho makai nui o ko lakou aoao kalaiaina iho?
Ina me kela manao paa e haule o Rose, ma ke koho baloka wae moho, i haawi aku ai lakou i na kakoo ana ia Trask, alaila ua hookoia ko lakou makemake, a ua maha ko lakou noonoo, a ma ke ano he poe Repubalika ua ili iho ke ko’iko’i maluna nona Repubalika apau, ke kakoo piha ana i ka moho ma ko lakou aoao kalaiaina, ma keia kau koho ae e hoea mai
Mawaena o Trask ame Hopkins he mau kanaka opio laua i malihini i ka oihana makai, he mau kanaka nae i ku mai imua o na mana koho, a hooaa mai ia laua iho, e hookele i ka oihana makai, ma ke ano kupono a makaukau, e hooko pono ana i ke kanawai, a e malama ana i ka maluhia, nolaila e hoomanao i keia mea oiaio, maluna auanei o Hopkins ame kona aoao kalaiaina, na mahalo e haawiia aku ai e na makaainana o Honolulu nei, ina e kohoia ana oia i poo no ka oiahna makai, a i hiki hoi ke hooko i kana mau mea apau i hooia mai ai imua o na mana koho baloka a o ia mahalo hookahi ke loaa ana ia Trask, ma kona ano he Demokarata ame kona aoao kalaiaina.
Ua kweluwelu ka ikaika o ka mikini kalaiaina o ka oihana makai; aole mamuli o ka mana wawahi o Trask, aka mamuli o ke kokua ana aku o na Repubalika iaia; nolaila maluna iho o na Repubalika apau ke ko’iko’i o ka hapai ana aku i ka lakou moho makai nui, a hoonoho ae, ma kahi o ka makalua o ka mikini a lakou i hoolilo ai i kona ikaika i mea ole i keia la.
Ina e komo na mea e a’oia nei iloko o keia mau la, e na aoao kalaiaina o kakou, imua o ka lehulehu, e koho pololei i na moho o na aoao kalaiaina pakahi, aole he manaolana no na moho Demokarata, no ka lanakila o kekahi o lakou, no ka mea o ka aoao Repubalika, ka aoao ikaika ma Oahu nei; aole nae pela ka mea i ike mau ia, ua kapaeia ae ia mau a’o ana, e ka poe i komo kino ole aku iloko o na hooikaika kalaiaina ana, a ua koho lakou elike me ka lakou i ike ai he pono; pela aku no auanei ke koho baloka e hoea mai ana.
He mau kumu hoohalahala hou kekahi i hoikeia ae e Mr. Trask, e ku-e ana i ka Makaikiu McDuffie, no kona kupono ole e hoomauia aku ma ke poo o ka oihana makaikiu o ka pololei ame ka pololei ole o ia mau kumu hoohalahala, ke ake nei ka lehulehu, e huaiia ae na mea oiaio apau imua o ke akea.
KE KALAIAINA NAAUAO.
He mea kamaaina loa ia kakou iloko o na wa hakoko kalaiaina, elike me ia e nee nei i keia mau la, ka hailuku wale ana aku o na moho o kekahi aoao kalaiaina i no moho o kekahi aoao, me ka manao pela iho la e loaa ai ka baloka, no ko lakou lanakila ma ka la koho baloka.
O ka poe naaupo he mea lealea loa ia lakou ka hoolohe ana i na haiolelo o keia ano, a ua loaa nui no hoi na baloka i kekahi poe moho. E pau ko kakou noho naaupo ana e pono ai.
Ina he mau haiolelo hailuku, a kipehi kekahi a na moho, i ko lakou mau hoa paio, he mea pono e kukuluia mai na hooiaio aau no ka pololei o ka lakou mau hailuku ana, aole o na mea hiki ole ke hooiaioia, o ke kalaiaina o kela ano, o kekahi ia o na kalaiaina i hoike okoa mai ai na moho, i ko lakou kulana haahaa.
He nui lehulehu wale na mea i noho pouliuli ai na mana koho baloka, me ka maoopo ole no i ka lakou mau moho kupono e koho aku ai; nolaila o na hoonaauao ana i na mana koho, no na kumu e koho ole ia aku ai kekahi mau moho, i mau kauwa naka lehulehu, o ke kalaiaina maemae ia, a ku i ka naauao; a e kapae loa ia ae na ano kalaiaina lepo; i maa ia kakou i ka lohe mau ana ma na wa hakoko kalaiaina i kaa hope aku nei.
KE HOONAAUAO HOU IA AKU NEI.
No ka makee no i ka pono koho baloka o kakou na Hawaii, mamuli o ke kiola wale ia o kekahi heluna baloka mahuahua, no ka hewa a pololei ole o ke kaha ana i ka baloka, plea ke Kuokoa e hoonaauao hou aku nei, ia kakou, i loaa ai ka ike ame ka makaukau, mamua ae o ke koho baloka nui o Novemaba ae nei e hoea mai ana; me ka manaoio e hapa loa mai ana na baloka e kiolaia, a o ia mau baloka, aole ia no na Hawaii, aka no kekahi mau lahui e ae mawaho o kakou na Hawaii.
Ma ke koho baloka no na luna oihana o na kalana e hoea mai ana, he hookahi no baloka e pa’iia ana, aole he elua aku nei me ko ke koho baloka i hala. Aole e hookaawaleia ana na moho o na aoao kalaiaina ma na kolamu, o ia hoi e kaawale na moho Demokarata ma kekahi kolamu, a o na moho Repubalika ma kekahi kolamu; aka e kauia ana na moho elike me na hua piapa o ko lakou mau inoa, a ma ka aoao hema o ka inoa, e kau ai na hoailona o ko lakou aoao kalaiaina pakahi.
Maluna o ke poo o kela ame keia kulana oihana, e kau ana na hoakaka no na oihana i holo ai na moho; pela me ka kahape’a ana, ame kahi e kau ai ke kahape’a.
No ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua hookaawaleia ke kulana oihana o ka meia, me na moho e holo ana no kela kulana; i hookahi no o keia mau moho e kahape’a ai, iloko o ke kuea, ma ka akau aku o ka inoa.
Ma keia ano hookahi no hoi, e koho ai i kamoho makai nui, ke kakauolelo kalana ame ka loio kalana. No na hoa o ka papa lunakiai, e ikeia ana he umi-kumamaha ka nui o na moho, he ehiku Demokarata ame ehiku Repubalika; i ehiku wale no, maiwaena mai o kela mau moho lunakiai he’umikumamaha e kaha ai, a ma na huapala D ame R. i kauia ma ka hema o ka inoa e maopopo ai ka aoao kalaiaina o na moho, nolaila aole he pohihihi ma ka aoao o na mana koho ke kaha ana i ko lakou mau baloka, ma kahi o na inoa a lakou i makemake ai.
O ka ike ole maoli no ia ka heluhelu, a i ole nele maoli no paha i ka ike ame ka makaukau ke kumu e hewa ai o ke kaha ana i ka balota.
O ka hoonaauao ana i na mana koho, kekahi hana pono, a na alakai kalaiaina o na aoao a elua e hooikaika ai iloko o keia mau la, i ke ana o ke kaha ana i ka balota me ka pololei, he pomaikai nui, aole wale no, no ka lanakila o na moho, aka ma ka aoao pu kekahi o na mana koho, no ka hoopakeleia ana ae o ko lakou baloka, mai ke kiola wale ia me ka waiwai ole o ka pono koho baloka ia lakou.
Ina ua hewa kekahi baloka, mamuli o ke kuhihewa o ke kahape’a ana o ka mea koho baloka i ka moho a mau moho paha ana i makemake ole ai, mai hoao e holoi, aka e hoihoi mai i kela baloka i kaha hewa ia, a e noi mai e haawiia aku i baloka hou iaia, a maluna o kela baloka hou, e kaha aku ai i kona baloka me ka pololei.
Nui a lehulehu wale na baloka i kiolaia ma ke koho baloka aku nei i hala, mamuli o ka oi wale aku o na moho i kohoia, mamua o ka heluna i hoakakaia maluna o ke poo o ka baloka; o ke koho ana a emi mai malalo o ka heluna o na moho i makemakeia, aole ia i hewa.
Mai inu no hoi i ka waiona, alaila hele mai e koho i ka baloka, lehulehu ka poe o kela ano i keia ma ke koho baloka aku nei i hala; me ka waiona e hana ana iloko o ko lakou noonoo, he kanalua loa, ka hiki ana i ka poe o kela ano ke kaha i ko lakou mau baloka me ka pololei; o ka mea maopopo loa, e kiolaia ana ko lakou baloka, a ua lilo hoi ko lakou koho ana, i mea waiwai ole.
He ma’i ahulau keia maluna o na lahui kanaka apau i loaa ia lakou ka mana koho baloka, no kakou nae no na Hawaii, ka ke Kuokoa e makee nei , e lilo ka pono koho baloka i mea ano nui loa ia kakou, mamua o na mea e ae, no ka mea iloko o ka baloka, ka mana e kiola ae ai i na luna oihana kupono ole, a e hoonoho aku ai hoi i ka poe kupono, no na oihana o ka lehulehu.
He haawina a’o kupono loa ke koho baloka aku la i hala, no kekahi mau moho i holo iho nei, no ka lilo o ka hana alualu oihana i hana nui o na hoolilo. Ma kahi o ka aneane na moho makai nui ma ka aoao Repubalika i haule, no kona mau hoolilo, ua emi iho nae na aloka i kohoia nona, malalo o kela mau dala, nolaila ma kahi o ke dala a oi kona lilo, no kela ame keia kahape’a i kohoia nona. He hookahi kaukani dala a oi a David Trask i hoolilo ai no kona waeia ana i moho makai nui, ma ka aoao Demokarata; me keia ano iho la i maopopo loa ai, aole he hana uuku ka holo moho ana no na kulana oihana o na aupuni kalana o kakou, aka me ka nui no o ka lanahu e pono ai, a e pono ole ai no!
Anehenehe wale no o Sam Kalama, ka lunahoomalu o ka papa lunakiai o ke Kalana o Maui, aohe wa a haule i kona hoa mokomoko o ka aoao Demokarata; o ka hahani loa o kona hoa paio kalaiaina mahope ona, ka hoike maopopo loa, no ke emi ana mai o kona kulana ikaika, a ohohia mau ia o na makahiki ae nei i hala Ma na hana a kekahi mea e lawelawe ai, i kona wa e aa ana i ka oihana o ka lehulehu, e nanaia mai ai oia e na mana koho, ka poe ia lakou ke kuleana e hoonoho hou mai ai iaia ma ia oihana, a e kaiehu aku ai paha iaia mai ka oihana aku.
Nuhou Kuloko
He ka’i huaka’i a na kamalii ku la me elua mau bana puhiohe ka hana hookahakaha wehe mua a ka AD CLUB ma ke awakea o nehinei ma na alanui o ke kulanakauhale. He 50 mau kaa oto i komo pu ma ke ka’i huaka’i hookahakaha ana.
Kepaia he Kepani e kekahi puaa kane ahiu mauka loa o ke Awawa o Waipio ma kekahi la aku nei o ka pule i hala elike me ka lono o ka loaa ana mai i Honolulu nei, a no kona loaa koke ole ana aku i ka poe i huli ai iaia ua make oia no ka nui loa o ke koko o ke kahe ana mai kahi aku o kona mau wawae i moku ai.
Eia ka Lunakiai Pacheco ke hua’i nei ma kana mau haiolelo kalaiaina i na kee o na Lunakiai McClellan ame Petric, ma ke ano he mau meapaahana wale no laua na na hui nui, i noho hana aku ai laua maloko nei o keia kulanakauhale.
Owelawela ka hakoko kalaiaina e nee nei iloko o keia mau la; a ke hoolala mai nei na alakai o na aoao kalaiaina a elua, i na alahele e lanakila holookoa ai na moho o kela mau aoao pakhi, ma keia koho baloka nui ae.
No ke kamailio ana i na olelo pelapela kupono ole maloko o ke kekepona i paa ao ai o R. H. Cook i ka hopuia e ka Makaikiu McDuffie, ma ka po o ka Poalua iho nei, a ua manaoia, oia kekahi o ka poe maa @ ke kamailio ana i na olelo ino iloko o ka mahina aku nei i hala i kekahi poe o keia kulanakauhale.
E alawa ae e na mana koho o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, no ka papa kuhikuhi o na halawai a na moho o na aoao kalaiaina a elua e malamaia ai iloko o keia mau po e nee aku nei ahiki i ka halawai hope loa malalo o Aala Paka.
Ma ka Fernandez Paka, Kalihi ka halawai a na moho Repubalika, ma ka hapalua o ka hora ehiku, o keia po Poaha, ma ke kihi o na alanui Kalihi ame Repubalika.
Laukanaka ke kulanakauhale nei iloko o keia mau la i ana lala o ka ahahui kalepa o Kapalakiko, o ka holo makaikai ana mai nei e ike i ka nani o ka Paredaiso o ka Pakipika.
Wahi a Mr. David K. Trask i hoakaka ae ai i ke alahele ana i makemake ai e hoopau i ka Makaikiu McDuffie ina nei no kona kohoia i makai nui, o ia no kona hoemi ana mai i ke kulana o McDuffie ila o, i wahi nona e haalele okoa mai ai i kona noho makaikiu ana.
Ina nei no ka loaa o ka lanakila aia ma keia koho baloka nui ae o Novemaba, alaila e holo aku ana o Mr. Trask no Los Angeles, no ka hoonaauao ana iaia iho, me na makaukau e pono ai ka oihana makai, malalo o kana hoomalu ana.
I kulike ai me na lono kalaiaina o keia mau la, eia no o L. L. McCandless, ke noonoo mai nei, no kona holo hou aku he moho no ke kulana elele lahui i Wakinekona, ma keia kau koho baloka ae o ke Teritore, no ke ku-e ana i ka Elele W. P. Jarrett.
Ma ka mokuahi Matsonia o ka Poakolu o ka pule aku la i hala, i holo aku ai ke Kamaliiwahine Kaanianaole no Kapalakiko, no ka hoolanalana ma’i, e hala ai iaia he manawa loihi, mamua o ka huli hoi hou ana mai no Honolulu nei.
I kulike ai me kekahi hoike i loaa mai i keia keena mai Hilo mai, ua hoopauia aku o Mr. Wm. M. Keolanui, kekahi o na moho i haule no ke kulana makai nui, ma ka aoao Repubalika, mai kona noho hana ana maloko o ke keena o ka lunahooia, aole he kumu maopopo lia ia hoikeia mai no kela hoopauia ana, aka ua manaoia nae, no ke kalaiaina mai no paha.
E malamaia ana he halawai o ke Kalapu Repubalika o ka Mahele 18, Apana 5 ma ka halehui o na Pake, Ket On Society, Alanui Kukui, malalo o ke kauoha a ke Komite Kuwaena ame ke Komite Kalana, no ka noonoo ana i kekahi ana i na hana kalaiaina no ka lanakila o na moho Repubalika ma ke koho baloka e hoea mai ana; a ua makemake ia na lala apau o ke kalapu e akoakoa ae malaila.
LADANA, Oct. 19 – He lono kelekalapa i loaa ae i ka Nupepa Central News mai Roma mai ke olelo ana he kaua hou ka i ala ae mawaena o na koa Italia ame na kanaka kipi ma Teripoli ma ka la i nehinei, a ma ia kaua ana he 51mau kanaka kipi i make a no na koa Italia hoi he elua i make a he 11 i hoehaia. Ua hoakakaia ma kekahi lono kelekalapa he 1500 mau kanaka kipi i hoauheeia e na koa Italia ma ka hema aku o ka Mauna Misrata, me ka lukuia aku he 440 o lakou me ka hoehaia aku o kekahi poe lehulehu; he 10 mau koa Italia i make a he 50 i hoehaia.
Nuhou Kuwaho
OKLAHOMA, Oct. 15 – He olelo hooholo i hookomoia ae iloko o ka hale o na lunamakaainana i keia la e kauoha ana no ka ninaninau ana i na hoa apau o ka hale i mea e maopopo ai ko lakou kulana he lala no ka Ahahui Ku Kulx Klan a aole paha ka i hoomoeia ma ka papa mahope o ke kukaia ana no ekolu minuke.
WAHINEKONA, Oct. 18-Ua aponoia mai ka poloai a ka Peresidena Coolidge e na kiaaina o na mokuaina 32 no ka akoakoa ana mai ma kekahi aha kuka maanei ma ka Poaono maluna o ke kumuhana ka hooko ana i ke kanawai. He elua mau kiaaina e ae i hoouna mai i ka laua mau elele.
KAPALAKIKO, Oct. 18-Ma ka halawai a ka Ahahui a na Freemason Pake o ke ao i keia la maanei $100,000 i luluia a ua hoohiki na lala e lulu a piha ka $400,000 no ke kukulu ana i heiau nona na hoolilo $1,000,000 no ka maluhia ma Shanghai.
HOOKUUIA O AKIONA E KE KIURE O MAUI.
Ma ka noho ana mai nei a ka papa kiure o ka Aha Kaapuni o ke Kalana o Maui ma ka pule i hala e hoolohe i ka hihia o Peter Akiona i hoopiiia ae ai he hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make, no ka make ana o Sam McCorriston o Molokai, ua ike ka papa kiure i ka pili ole o ka hewa iaia ma ka olelo ike a na hoike a ua hookuuia o Akiona.
He manawa aku nei i hala ua ala ae la he hoopaapaa mawaena o Akiona ame Sam McCorriston, a iloko o ia manawa wela o ka inaina ua ku’iia aku o McCorriston e Akiona ma ka auwae a ma kahi o ka puuwai, a ma ka oleloia mamuli o kela ku’iia ana o McCorriston ke kumu o kona make ana.
Mahope iho o ka make ana o McCorristonua noho ka aha kiure a ke korenero e nielo pono i ke kumu o ka make ana, a ua hooholo ke kiure he laweola ko Akiona hihia, aka nae ma ka noonoo hou ana i hooholoia ai e hookolokoloia o Akiona no ka hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make. No ia hewa o Akiona i hookolokoloia ai a hookuuia mai la e ke kiure.
MELE NO KAUKAOHU TRASK.
Kaulana mai nei o Kaukaohu,
Ka moho makai nui a ka lehulehu.
Nau i hookahaha aku i ka enemi,
Ma ka la 13 o Okatoba.
Ku mai oe me ka wiwoole,
O kaukaohu kou inoa.
Na ka pahu baloka i hai mai,
Ua puka la’ela’e o Kaukaohu.
Kau aku ka manao o ka lehulehu,
No ka la 6 o Novemaba.
Ike ia iho ma ka nupepa,
Na hana lokoino a ke enemi.
Kau aku ka manao imua o ka aha,
No ka helu hou ia o ka baloka.
Ku mai ka lehulehu me ka luli ole,
Kukuni paaia i ka puuwai.
Ku aku imua me ka hopo ole,
Na Mana Kahikolu e kokua mai.
Ku mai Aukina me ka hopo ole,
Nana e hu’e mai na meahuna.
Kukala hele ia apuni ke kaona,
Ahiki loa aku i Amerika.
Lawelaweia me ka limanui,
No ka hoihoi ana aku i Amerika.
E lilo oe i moho makai nui,
No ke kulanakauhale a o Honolulu
Hea aku makou o mai oe,
O kaukaohu kou inoa.
Haina ia mai ana ka puana,
O Kaukaohu kou inoa.
KA UA KUKALAHALE,
HE HOOMAIKAI NUI.
I kuu Kilohana Pookela; Ka Uwila malamalama o ke Teritore o Hawaii, Aloha nui: - E oluolu mai hoi kou ahonui e pahola ae i ka’u mau hoomaikai nui palena ole i o’u mau hoomaikai nui palena ole i o’u mau haku makaainana o Hawaii Komohana mai na “Pali Hulaana” o ka i’a moe o Kaaauki i na Lehua o Awini, ahiki aku i na pali kapu o Uwekahuna i na hala o Halaaniani, no oukou ka’u mau hoomaikai mau ana.
O na baloka a oukou i haawi mai ai ia’u ma ka la 13 o Oct. i hala iho la he mau hoailona no ia o ko oukou hilinai mau ana mai ia’u kuu puuwai e hoomanao mau ai i na kau apau; a malia o hiki hou mai no ka la e hui hou ai kakou he maka i ka maka; a mamua o kuu hooki ana i keia ke haawi hou aku nei no au i kuu hoomaikai nui ia oe e na mana koho baloka o ka pahu o Honomakau no ka lei hanohano loa a oukou i papahi mai ai ia’u a o ke alakai hoi o na pahu koho baloka iloko o Hawaii komohana.
Mahalo a nui. Ka oukou kauwa haahaa,
HENRY L. KAWEWEHI,
Keauhou, Hawaii; Oct. 18, 1923.
HAALELE O H. P. JUDD I KONA KULANA LUNAHOOMALU.
Mamuli o ka nui o kana mau hana maloko o kona keena ma ke ano he kaka@olelo no ka Papa Hawaii ua waiho ae o Rev. H. P. Judd i kona kulana lunahoomalu no ka papa o na kula a’o hanalima ma kekahi la o ka pule aku la i hala a o J. P. Morgan ka i hookohuia ae e ka papa i pani ma kona wahi.
O ka lunahoohana mau o ke kula a’o hanalima o na keikikane, W. R. Humphries, ka i hoonohoia ao i lunahoohana no ke kula a’o hanalima o na kaikamahine ma Kamoiliili, a o Mrs. Humphris ka i hoonohoia ae i kokua nona.
Ua hookohu hou ia aku o George A. Wesson, i lunahoohana no ke kula a’o hanalima o na keikikane ma Waialae, a o Lang Akana ka i hookohu hou ia i kakauolelo no ka papa.
O na hoa o ka papa o na kula a’o hanalima oia iho keia malalo nei:
J.P. Morgan, lunahoomalu, Mrs. F. W. Mcfarlane, Mrs. A. Lewis Jr., Mrs. T. Wilcox, Rev. H. P. Judd, Rev. Father H. Valentin ame Lunakanawai John R. Desha.
O keia ka hana i noonoo a i hooholoholoia e na hoa o keia papa ma ka halawai a ia papa o ka noho ana ma kekahi ia o ka pule aku la i hala.
HE LEO ALOHA MAI NA AEKAI MAI O KALIHI
E hele mai e ike i ka nani,
E hele mai e ike i ka nani,
E hele mai ano.
E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa: - E oluolu mai kou ahonui e hookomo aku i keia mau wahi meahou o ka halema’i o Kalihi, o ia iho keia:
Ma ke Sabati, Okatoba 14, 1923 iho nei i malamaia ai he hoike Kula Sabati no ka poe e noho nei maloko o kela halema’i. O na papa i hoike ma kela la o ia ka papa o na keikikane ame na pokiiwahine, na opio kane, ame na opio wahine, na makuakane ame na makuahine a pela hoi me ka papa o na Kepani.
I ka hiki ana ae i ka manawa e malamaia ai ka hoike Kula Sabati, ua hoi mai la ka makuahine o ka home me ka anaina e noho ai, no ka makaikai ana aku i na hana hoike o na papa like ole a kana mau keiki i a’o ai.
Ua hoomakaia na hana hoike, ma ke mele like ana o na mea apau i ka himeni, Nani ke Lii Kiekie, i alakaiia e ia makua e ka pono mai. He keu aku ka u’i ame ka nani ke hoolohe aku, a pela no me na himeni apau i meleia mai e na papa like ole ma kela hoike.
O kekahi me oi aku, akahi no a ikeia keia mau hana malaila aole mai mua mai, a e hewa ole au ke olelo ae, aia ka nani o ka Hoku o Betelehema ke olino mai ne ma na aekai o Kalihi i keia la.
No ka me e kakau nei, ua hele maoli au a piha i ka ilihia no keia mau leo e hea mai nei i na kini haipule e hele aku hoi, i ike i na mea nani iloko o ko Iesu inoa i hoomakaukauia malaila.
O ka lewa keia o ka’u hoike no keia mahou, me ka Lunahooponopono ko’u mahalo nui pela pu hoi i kou mau sela.
Owau iho no me ka oiaio,
MEA MAKIKAI.
Ma ka Poalima aku la i hala ka hele ana ae o ka papa kiure a ka aha federala e nana i na hale kahi o na dala apuka i hanaia ai a i hoopiiia ae ai.
HE AILA MAIKAI
Ina no he emi kona lilo
Aole o kau mea e ulu ai aka o ka mea
loaa mai ia oe ma ka hooma-u ana ke heluia.
He mau kaukani o na hale ana aila ame
na hoao ma na alanui i hooiaio mai o na
aila Zerolene ame na aila hamo ka mea
hoemi i ka anai me ka hoopoino, mamua a
kekahi ano aila hooma-u e ae a makou i
i ike ai i hoao ai, a i hanaia paha
Ma kahi o ke 30% ke emi iho o ka pa@
o ka aila Zerolene mamua o na aila kaa e
ae a makou i ike ai.
Mamuli o ka oi ae o ka maikai o ka hooma-u
ana a ke Zerolene me ka mau, o ka
averika a ke Zerolene e hooma-u ai he 5@
mile oi aku mai ke gasoline mai i hoohanaia.
Hoomau i ke Zerelene ina no he emi mai kona lilo.
STANDARD OIL COMPANY.
(California)
30% less CARBON
5% more gasoline mileage
ZEROLENE
NA MEAHOU O KA OIHANA HOOMALU.
No ka moku o ka lehelehe o @@@@ Tavalo, he moku ma ka olele@@ @@ loaa ia eha iaia iloko o ka ma@@@@ o kekahi haunaele, i lapaaul@ @@ ai oia maloko o ka halema’i o na @@ ino ulia ma ke kakahiaka @@ @@ nei.
No na paholehole ma ke poo @@@ ka moku ma ka lima akau o S S lan Sylvester, i lapaauia ae ai ia ma ka Halema’i o na poino ul@ @@ ka auwina la Sabati nei. Aohe @@ i hoakaka ae i ke kumu o kona eha ana.
No kekahi mau moku ma ke @@ o Joe Rodrigues, a ma ka ole@@@ @@ nui kona ona, i lapaauia ai oia ma ka halema’i o na poino ulia ma ka auwina la Sabati nei.
Iloko o ka manawa e @@@@ ana ka ona maluna e ka noonoo o Alex Mitchell ua huikau pu aku la oia me kekahi poe hakaka ma ka uwapo ma ka auwina la Sabai nei o ka hopena ua moku kekahi wahi o kona poo, a no ia eha i’a paauia mai ai ma ka halema’i o na poino ulia.
Loaa pono aku kekahi poe piliwai wai i ka Makai Manuel Smith e lulu ana ma ka hora 11 o ka po Sabati nei ma ke kihi o ke alanui Kula ame Pupule, a o ka poe lulu, na dala apana dala a lakou ame na ulu ka i huluiia ae a ku ana i ka halewai, a e ole ka bela ana ae o ua poe la he $15 pakahi i hookuu hou ia aku ia lakou.
Ma na hora wanaao o ke Sabati nei i komoia ae ai ka halekuai Yamashita e kekahi mau piko pau iole a laweia ka pahuhao waiho dala, a ma ka hora 9 0 ke kakahiaka Sabati ae, i loaa aku ai ka pahu dala ua hoopahuia me ka kiana pauda a nahanaha maloko o ka lua pohaku mauka o Puunui. He $12 iloko o ka pahu i laweia o na pepa a pau iloko o ka pahu ua aia e keahi.
Ma ka hora S o ka po Sabati nei ua ala ae la he hakaka mawaena o Harry Charm Walter Hogdon. Howard Jackson ame Charley Lidwig ma ke kihi o na alanui Moi ame Iwilei, a i pio wale no la hakaka mamuli o ka holopono o ka M. kai J. Jardine hoomalu ana. Ma ka oleloia ua hahauia mai ka makai e kekahi o keia mau haele hakaka me kekahi paukulaaa i ka manawa a ka makai i papa aku @@ kela poe hakaka. Me ka newa a paa ana ma ka lima o ka makia holopono ai ko lakou lawela a@a mai ahiki i ka halema’i o na pono ulia a mahope o ko lakou lapaauia ana ua hoopaaia aku lakou ana iloko o ka rumi paahao o ka h@@ wai.
HOOLAHA HOOMAIKAI
I na Hoaloha ame na Makaapu na koho haloka mai ka niu @@@ o Kalapana a hoea i na pali haulia uli o Waipio: ke haawi aku nei au i ka’u hoomiakai a nui ia oukou no ko oukou haawi ana mai la’a i na baloka ma ke koho wae moho.
Lunakiai i ka la 13 o Okatoba hala iho la a pela no au e hoomai kai aku nei i na mana koho i kanalua ia’u.
Me ke aloha a nui loa. Owae no me ka haahaa,
DANIEL K. NAMAHOE.,
Moho Lunakiai i Holo iho nei @@ ka wae moho ia ana. Hilo, Hawaii 6379-Oct. 27: Nov. 1.