Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 43, 25 October 1923 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

Ua <baa no lie manawa no Mrs. Alekanedero e kuleakuka ai me Mr. Kakina mamua mahope iho o kona hoea ana maii Ladana, a mahope o ka hoouluulu ana mai o Mr. Kakina i na ike a pau e pili ana i kana moolelo, hoike mai la ka Loio Kakina ima aohe hana nui ma ko Vekinia aoao ma ke koi ana i ko Veki kuleana iloko o ka waiwai o Sa WUiama Hita, olai he kaikamahme ponoi o Veki na ka ona nona ka Hltadela, a ma keia kakahiaka a ka Loio Kakina o ka hoea ana ae, i hele ai oia e ike a e hoike ae ia Vekinia ua makaukau oia no ka hoolaima ana aku i ua o Vekinia imua o Sa Wiliama Hita ina ua paa kona manao no ka hapaiia aku o ka hihia imua o ka aha. "Alaila, he mea pono anei ia no'u ka hele ana aku e hui me tar i ninau ae ai o ia Mr. Kakina. "O ka hana maikai loa a olua me ko kaikamahine e hana ai i knu manao, oia no ka hui a hooponopono ana me ke Sa Wiliama Hita mawaho o ka aha hookolokolo, a ina e ku-e mai ana i kau koi a e aa ana hoi e paio mai e koi mai ana oia no kekahi hooiaio ma kou aoao no ko olua mareia ana ma ke kanawai a o ko kaikamahine he keiki oia i loaa ia olua ik>ko o ko olua manawa i mareia ai," i pane mai ai ka Loio Mr. Kakina, me ka loaa o ka manao maopopo loa iloko ona, ina no ka hui kino nei o Vekinia me Sa Wiliama Hita, aohe lawe ana aku i kela hihia koi waiwai imua o ka aha. He manao maikai keia o ka loio o ka hoakaka ana aku, aka nae, i ko Mrs. Alekanedero manao he hoao ikaika loa keia i hoakakaia aku la imua ona e loaa ole ai ka ikaika iaia mamua o kana mea i hoolala mua ai. Aohe makemake o Mrs. Alekanedero e hui me ke kane, a eia nae, ia manawa like ke hana pu la no kekahi manao hoouluku iloko ona i hiki ole iho la iaia ke hoomalu iaia, me ka iini loa e ike hou aku i na maka o kana kane i aloha ai no hookahi manawa hope loa. Ina e hiki ana iaia ke ike aku i ke kane me ka ike ole mai o ke kane iaia oia wale no kana mea e noi ae ai. Aohe ona makemake oia no ke ku okoa aku imua o ke kane a hoike aku i kona makemake. Aka nae, ina e hiki ana ia mea ke hanaia, ua.hooholo oia e koo ae iaia me na manao koa apau, me ka maka'u ole e hui aku a kamailio pu me Sa Wiliama Hita. Ua hooholo oia- me ka paa o kona manao he pono ia Sa Wiliama Hita e ike mai :a Yeki ma ke ano oia kana kaikamahine ponoi, aohe mea nana e hoopuhili mai iaia mai ka hooko ana aku i kona manao. "Ina pela alaila ua pono; e hoomalu holookoaia au e kau oleloa'o," i pane aku ai o Vekinia. "A heaha keia owili pe?<a wahi ana oka ninau ana ae ika manawa aka loio i waiho ī ī ka pepa mamua ona. "IT e pepa kena a'u i makemake ai e kakau inoa iho oe, ua rau mua na manao i ka hoomakaukau ia e a'u, i hakalia wale no i kou kakau iho i kou inoa," i pane aku ai ka loio. Hopu mai la o Mrs. Alekanedero i ka peni, a i ka pau ana o kona inoa i ke kakauia haawi ho'u mai la i ka pepa i ka loio Kakina, a heluhelu iho la no hoi ka loio me ka leo nui, "Vekinia N. Alekanedero." a i ka ike ana iho i ka huapalapala "N" mawaena o ka inoa ninau mai la: "O Noatona. He wahine Pelekane kuu kupunawahine a mamua o kona mare ana i kuu kupunakane ma ia inoa e hea mau ia ai" "Owai kona inoa i bapetizoia ai?" "O Nora." "Owai ka inoa o ke kane ana i mare ai?" "He kanaka ma ka inoa o Kale Boroda. Mahope iho o ko laua mareia ana ua holo aku laua* no Amerika a noho ma ka mokuaina o Kaleponi," i wehewehe aku ai o Mrs. Alekanedero, me kona haohao iho la iloko ona no ko ka loio noii loa aku ma ka mea e pili ana i kona ohana. He mau hoahanau kane a wahine no anei kona, ina ua hoike mai Uu kupunawahine ia oe ia mea?" "Ke manaoio nei au no kona kamailio ana mai ia'u he kaikunane kona o Alahati kona inoa—ua lohe au i kona kamailio no ke kapaia ana o kona inoa o A!abati, mamuli o ka inoa o kona anakala; aka nae aohe a'u moolelo piha i maopopo nona, oiai i Enelani nei no oia kahi i noho ai, a mahope o ka make ana o kuu kupunawahine, o ke oki ana no hoi ia o ka holo leka ana mawaena o ke kaikunane ame ke kaikuahine, kuu kupunawahine. I kekahi manawa e kahea mau mai ana kuu kupunawahine ia'u o Vekinia Noatona, no ka mea, wahi ana aohe ona makemake e nalowale ka inoa o ka ohana." "O, maikai maoli kena moolelo au i wehewehe mai la," me ka pii ana ae o ka ula ma kona mau papalina-a he helehelena hoi o ka.mea i hoopihoihoiia ma kona mau maka. Unuhi ae la oia i kekahi mau buke hoomanao mailoko ae o kona pakeke, a i ka wehewehe ana ae nana iho la i kekahi mau mea hoomanao i kakauia eia maloko o !a mau apana pepa, a na hala oleoa iaia kekahi mau minuke mamua o kona aeg. ana ae iluna a nana mai la ia Mrs. Alekanedero, a i mai lai rt E Mrs. Akkanedero, ke manaoio loa nei au ua wehewehe!a mai nel e oe me ka paanaau loa, elike me ka hiki ia oe ke hoomanao, kekahi mea pohihi loa hoi a*u ame ko'u kokoolua 0 ka huli ana no na makahikl elua i hala aku nei, he hana hoi nana i hoohihia i ko maua mau noonoo me ka maopopo ole o kahi e huli hou aku ai, ahiki 1 ka waiho pti ana o maua ia hana me ka pau ole, me ka loaa ole he manaolana no ka loaa o ia mea a maua i huli aL" *Tela? Pehaa iho la 3 100 ai leeia mau iioakaka aku nei a'u 1 mea naoa e haawi aku ai la.oe i kekahi moali ike?" i ninau aku «i 6 M/8. Alekanedero me 'kona kahaha loa, "E hoolōhe mai-a e hoakaka aku au ia oe/' wahi aka loio. *A!a ke eoho mai la maloko o ke Kalana Cheshire he kanaka nona ka inoa ka Haku Alabati Noatona. "O, aole ma»ao he inoa Haku a inoa kiekie e ae kekahi i leapaia i ko*u ohana!" wahi & Mrs. Alekanedero. "Ma ka*u mau mea e hoomanao'iiei, elike tne ia a'u i lohe mai ai mai kuu kupunawahine mal, he poe ilihune a haahaa no ka ko'u ohana, a no ka nawaliwali o kuu kupunakane, a no ka hoao ana e loaa ke ola kino maikal iaia, pela oia ame kuu kupunawahine i holo ai i Ameiika a noho ma ka mokuaina o Kaleponi/' i kahamaha koke mai ai o Mrs. Alekanedero, me ka akaaka pn ana mai. "He kanaka ilihune a liilii io no o kana walii loaa ka Haku Alabati Noatona,eia nae, elike me ka'u j lohe ai i kona moolelo, ahiki i ka piha ana iaia o na makahiki i ke kanalima, mai ia manawa mai i hoomaka ai e pii kona waiwai, i ka manawa ana i hoomaka ai e kakau i kekāhT mau buke moolelo," wahi a Mr. Kakina j ,j[ioakaka-<nai ai«

"Aneane pu ma ia manawa ua hoomaka aku la oia e komo kuhohonu loa iloko o na hana kalaiaupuni, a ua nui kona makemake ma na oihana pili aupuni, a ua lilo oia iloko h ka hale ahaolelo o Enelani i ka 1840. He kanaka kupanaha loa oia i ka nana aku, no ka mea aole ona makemake e mare wahine, mamuli o kona pauakaia ana e ka wahine ana i makemake ai e mare, o ka makaukau aku hoi i& o ka mare e lilo aku ana ka wahine ana i hoopālau ai i ke kanaka okoa, a mai ia manawa mai kona hoohiki ana aole loa oia e punihei i na wahine. "īloko o kona mau la oo na haawi nuf oia j kona manawa ma na hana lTalaiaina a ma ka hana i na buke moolelo. Iloko o na makahiki hope mai o kona ola ana ua nui hewahewa kana mau dala i hoahu ai, a ua pii ino loa no hoi kona waiona ohana e nui ai na hoolilo, nolaila o kona mau loaa makahiki apau ua pii mau ae i ka mahuahua a i ka mahuahua loa, a i keia la ua heluia aku oia kekahi o na Haku waiwai nui maloko o ke Kalana o Cheshire. "O ka mea kamahao loa i ikeia no kela Haku Noatona aole ona huikau ma na anaina a ka poe waiwai, he kakaikahi loa kona manawa haawi i na anaina hoolaulea maloko o kona home. He aneane e piha ke kanaiwa makahiki iaia i nei manawa, a oiai, ua nawaliwali mai kona kino, aka nae, o kona noonoo oia mau no ka ikaika elike me ko ka wa opio." "Elua makahiki i hala aku nei ua noi mai la ia maua e huli aku i na pilikoko ona e ola nei a i holo ai i Amerika he mau makahiki lehulehu aku nei i hala. Ua haawi mai oia ia maua i ka mana piha e hoopuka aku i na hoolaha maloko o na nupepa me ka nana ole i ka nui o na hoolilo, no ke kumu, ua makemake loa oia e loaa kekahi o kona mau pilikoko, i holo aleu ai kona mau waiwai a pau ia pilikoko a mau pilikoko paha mamua hoi o ka lilo wale aku i ke aupuni moi mahope o kona make ana. "Ua hookoloia aku e maua o Nora Noatona Barafoda ahiki i Kaleponi, eia nae, ua make mua aku oia he mau makahiki lehulehu mamua aku. Ilaila i loaa mai kekahi ike ia maua he kaikamahine kana, o Alabati ka inoa, a <la mare aku oia i £ekahi kanaka ma ka Inoa o Alekanedero. Ua make pu laua a elua, a ua ikemaka maua i ko laua mau he o ka Pa Ilina Mauna Kuhookahi, maloko o ke kulanakauhale o Kapalakiko. "Ua loaa pu ia maua ka ike he kaikanrahine hookahi ka laua ma ka inoa o-Vekinia, a eia nae, ua nalowale honua oia me kona makuakane mailoko aku o ke kulanakauhale o Kapakiko he mau inakahiki lehulehu mamua aku; ua hookolo maua ma kela a ma keia wahi o Kaleponi, aolie nae he moali ike i loaa mai ia maua ma ia huli ana; he elua makahiki kela i hala aku nei; mai ia manawa mai ko maua noho pohihihi loa ana, a e ole e ike iho nei au i kou inoa maluna o ka apana pepa au i kakau iho nei i kou inoa i keia kakahiaka, haupu koke ae la au no ka hana i waihoia mai ai ia maua, a olelo iho.la au akahi no a loaa ka hooilina o ka Haku Noatona i haawiia mai ai ia maua e huli no na makahiki lehulehu i kaahope aku nei." Alaila me ka helehelena haikea a pahaohao nana ae la o Vekinia i ka loio a i ae la: "Alaila o kau anei e manao rtla owau ka mea i pili i ka Haku Noatona, owau hoi kona hooilina?" "Ae; oia maoli no ko'u manao," i pane ae ai ka Loio. "Ma kau mau mea a pau i hoakaka mai nei i loaa iho nei keia ike ia'u o oe ka pilikoko ponoi loa o ka Haku Noatona, aohe kanalua ana no ia pili ou. Ke manao pu nei au aia pu no me oe i nei manawa kekahi mau mea e hooiaio mai ana i koti pili i ka Haku elemakule a'u i hoakaka aku nei ia oe, ke huna ole mai nae oe ia'u." "Heaha auanei ka'u mea e hoole aku ai, a i ole e huna iho ai hoi, no ka mea, ua kulike loa no hoi kau mau mea i hoakaka mai la me na mea hoomanao a'a e paa nei i nei manawa. Eia no me a'u ko maua palapala mare ame kekahi buke Baibala kahiko a kuu kupunawahine; aia maloko olaila e ikeia iho ai kona lima kakau, ka la o ttona hanau ana ame kona mare ana, a pela hoi me ka la i make ai kana kane me ka la hanau o leuu makuahine.". "O, ua lawa loa ia mau mea e hooiaio mai ai nou no kou ika Haku Noatona! A nolaila, e Mrs. Alekanedero, oiai ko kupunakane aia iloko o ke kulana nawaliwali loa i maopopo ole .kona hopena, he la wale no nona e haalele mai ai i keia ola ana, e ae mai oe % holo koke kaua i Chester, kahl o ko kupunakane e noho mai la i nei manawa, me kou hoohakalia hou ole iho. I ka' manawa hea oe la e makaukau ai no ka holo aku ?" "Manao au e makaukau ana maua maloko o hookahi hora mai keia manawa akii, ke loaa ole kekahi kuia; o ka'u mea i kunana iho la, i ko'iirnana aku aole paha o'u pili i kela keonimana! Aole hiki ia'u ke hooiaio iho ia mea i nei manawa, oia lioi he alii oia no ka hale ahaolelo o Enelani nei," me ka luli • * ana iho o kona poo. "Uaila aku kaua e ike ai i ke au nui ame ke au Iki; aia kaua ahiki aku a weheweheia na moolelo mawaena o olua, ia %va kaua e ike iho ai ua pili oe a ua pili ole paha iaia, aole i nei manawa, a mai hookanalua mai oe." "E haalele iho ana ke kaaahi o keia auwina la ia anei no Livapulu ma ka hora 2 p. m. He mau mile kakaikahi ke Kalana Chester ma keia aoao mai o Lwapulu, aole no i mamao loa kahi e holo mai ai a hoea i ka hale, a he hana-hiki wale no ia ia kaua, ina ua pono keia i kou manao." "Ina pela ana alaila ua pono iho la ia i kuu manao. Oiai he malihini au ia Enelani nei, nolaila, ke waiho aku nei au ia'u iho malalo o kau alakai ana, a oiai au e lilo ana kela hana au e paipai loa mai nei, e hoomoe hoi au i ka'u mau hana e ae ahiki i ka wa pono," i pane aku ai o Mrs. Alekanedero. "E pono oe e hana pela. Oiai ka Haku Noatona aia iloko 0 ke kulana nawallwali, o ka hopena elemakule he mea waiwai loa kela ame keia minuke, e kupono ole ai e hoololoiahili wale ia, he hana hiki kau e hanaia i kahi manaWa aku, aka' no keia hana aole pono e hoohakalia ia. He oi aku ka pono nona e ike mai ia oe ma ke ano o oe kona pilikoko a o kona hooilina hoi, mamua o ka hooiaio ana i kou pili mahope aku o kona make ana, a eia hou, e ka madame maikai, o oe aku ana kekahi o na wahine waiwai ina e lilo ana 1 haku wahine no ka Enegelawuda, o ia ka inoa o kela home ame na aina nui waiwai loa o kela mau kalana o Chester." I ka holopono ana iho la o keia mau kuka ana mawaena o Mr. Kakina ame Mrs. Alekanedero, haalele mai la ka loio, me ka olelo mai e kipa hou mai ana oia i ka manawa kupono no ka hele pu ana aku me ia i ka hale hoolulu kaaahi, a i kona hala ana aku, alaila hele aku la o Mrs. Alekanedero e huli ia Veki ma kekahi rumi aku a hoakaka aku !a iaia i ka moolelo kamahao loa a Mr. Kakina i kamailio mai ai iaia. O keia iho la ka hana nana i kahea koke mai ia laua e haalele koke iho i ke kulanakauhale o Ladana, a o ke kumu hoi 1 ikeia ai na loli ano nui iloko o ko laua ola ana mamua o ko laua hoi hou ana ae i Ladana. Ma ke aliiahi loa ana iho o īa la i hoea aku ai lakou i ka Enegelewuda, ka home o ka Ilaku Noatona, a ia lakou i lele aku ai mailuna aku o ke kaaahi a komo aku la i ka hale hoolulu kaaahi, loaa koke aku la no ia lakou kekahi kaalio e kakali mai ana ia lakou o ka hoea aku, no ka mea ua kelekalapa mua ia e Mr. Kakina i ka Haku Noatona e hoea aku ana oia me kekahi mau malihini he mau lede. (Aole i pau.)