Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 43, 25 October 1923 — O KA HOOMANA HOREMONA O KEIA LA KRISTIANO, A HE AMERIKA ANEI? [ARTICLE]

O KA HOOMANA HOREMONA O KEIA LA KRISTIANO, A HE AMERIKA ANEI?

',':.ik-ko mai o ka buke i unuhiia - A • rt S. Baker i pa'i hou ia i ka •' 11. K k'i Lunahooponopono o ke Kuo--i.'i: Mr. Solomon Hanohano; Alolia —K ae oluolu mai i kekahi -wahii : nwa'e o ka hiwahiwa a ka lahui, - ]:o'u mau manao maluna o ka . ' Moremona a me kona ano :"ristiano, ame kona ano Amerika. :ke kakou mai kona manawa i ai maluna o ka lepo aloha o Ha--xrAi aina ahiki loa mai i o kakou i. e.i nui -wale na mea a kakou ai no keia hoomana, hookomo iioko o na buke na manao i : ikuia, hanaia mai la iloko o na : ionioni i mau kumu hoohalike na e hoike aku ai i ka ?eh-ulehn, k°ia no na mea pololei i hana ? ka poe Moremona. E:i kekahi mau manao i hoakaka e Rev. A, S. Beker ma kana buke i:,-il:aa ai ma ka olelo Hawaii. 0 i Iloomana Moremona oia kekahi -mana ino, pepehikanaka ma o : k' -a man alakai la. Hana i na .- 4 na mal-a, hoike i na mea hoo- - inipuni, ku-e i ke kanawai o Amer.kn. oia hoi, ka mare lehulehu, .. n na alakai o keia hoomana oia n I j?epa Kamika ame Biligami lana, nau mea kolohe i ka waiwai o ka poe ilihune ma o ko lakou mau «miwai hapaumi la, oia ke kumu i

nui ai o ko laua waiwai, wahi a ka wea liaku manao, a he hookahahaia ko kakou manao ke hiki ma luta. A e olelo ana ka mea haku manao, o ka poe e loaa i keia hoomana oia no ka poe hupo ame ka poe hoomana kii, a he nui walo aku. Mamuli o keia mau manao i hakuia, ua komo loa aku ia mau mea iloko o ka waihona noonoo o ka hoakanaka a hala loa aku ma-o o ka mole o ko lakou puuwai. 0 ka poe apau i i keia mau huke a me na hoikeiko kiionioni, ua manaoio maoli lakou ua pololei keia mau mea, ua nana mai la lakou me ka hoowahawaha ame ka hoo- , kae, mamuli o keia mau mea a lakou i heluhelu ai. Ke hoomanao nei an i ko'u wa kamalii, owau ka mea e kakau nei ame ko'u ohaj na, he poe hoole pope makom. Ke hoomanao nei au i na haiia a na luna ekalesia ia mau la e pili ana i keia hoomana Moremona, e hoino ana no ka mare lehulehu, liii aku la i kela pauku i kakauia ma ka bnke o Ma*:io a ka Haku i olelo ai, "Mai malama i ke Akua ame ka Mamona," Ohohia nui ia ia mau hana ia mau la, a hookae maoli kekahi poe i ka hookipa ana i na Miaiona Moremona ma ko lakou home, ma na la Sabati e hana ia ai keia mau hana. Ke huli aku a nana i ke k'apu Akua ia mau la, he ihiihi maoli no, e laa ke kapu Sabati, he kapu ka ho-a ahi i ka la Sabati, ka hele

ana e auaukai, ka paani ana, ka 100 nui ana, ka paani pepa-hahau, 0 keia niau mea la, iio kapu loa, a i na he kamalii ka mea e loaa aku ana iua luna ekalesia e liana ana i keia mau mea i hoike ia ae la, e hiliia ana a i na hoi he poe kanaka makua, o nukuia ana a paki ka wai o ka maka, a ina hoi e ulu ae ko lakou mau manao no ka Hoomana Moremona i Jta la' Sabati, he 01 aku ka hauoli o na iuna ekalesia i ka hoopuka ana ina meakuponoole, ke manao nei ka meakakau he poina paha, a i ole 'he heluhelu ole no paha i ka Palapala Hemolele, "Pomaikai ka poe i hoomaauia mai no ka pono, no ka mea no lakou ke aupuui o ka lani." ? Nolaila, e ka Lahui Hawaii, o kakou no ke koena o ka hale o Iseraela i hoopuel|uia a e noho nei ma na mokupuni o ke kai nei. O lehova ke Akua, no kakou ia Akua, he Akua luli ole"; o kona mau kanawai ame kana mau kauoha hc mau mea paa loa ia, aole mana o ko ke ao nei e hoololi, aole hoi e hoopauia. Ua olelo mai ka Haku, "E lilo ka lani ame ka honua, a o ke kanawai aole loa e pau," he o ia mau ia i nehinei, i keia la, a i ka mau loa. E na hoaloha, pehea ana la ko oukou manao, a heaha ana ka oukou haina maluna o keia ninau, o ia keia, "Ile Kristiano a nei ka mea nana i kakau keia mau manao i haku wale ia a he Amerika a nei? Ko manao nei au o pane mai ana no oukou. Aole, no ka mea, o ka poe e nana mau ana maluna o na kanawai o ko Akua, aolo lakou e hoino wale, no ka mea. ua ike lakou i ka makemake o ke Akua. No ke aha la e kupikipikio nei ko na aina e, a e noonoo ai na kanaka i ka mea lapuwale? Ua ku-e aku na'lii o lea honua, ua oliumu pu no hoi na luna. Halelu 2:1-2. O ka Ekaleaia o lesu Ivristo o ka poe hoanp o na la hope nei, e kapaia nei !Moremona, o kona mau loina lawelawe a me ka hoonohonoho ia ana o kona kahua, ua kulike me ka ka Palapala Hea o kana mau a'o ana ua ku i ka naauao, a he hoomana naauao. 0 ka poe apau i komo i keia ekalesia ke a'oia nei lakou e malama i ka. waiwai hapaumi a o na hoahanau i nee mua ma ka malama ana i na kanawai o ke Akua, ua malama loa lakou i keia mau mea, no ka mea ; o keia no kekahi kanawai o ke Akua. E heluhelu ia mokuna 3 o Mareko. "Ke malama nei i ka hapa-umi no na loaa me ka hauoli no ka holomua, no ka mea, ua kauoliaia mai e ke Akua. O

kekahi rula naaua.o e a'oia nei o keia hoomana, o ia no ka rula i pakaia, "Ka olelo naauao." Ua hoikeia mai keia rula i ka la 27 0 Feberuari M. H. 1833 i ke Kaula losepa Kamika, e malama na hoahanau i ko lakou mau ola kino, o ia keia, aole puhi paka, aole inu rama, a ina kope, Ti, a pela aku. Aka, o keia inau mea i hoikeia ae la, ua like ia me kekalii puupuu ikaika imua o sa hoahanau o keia ckalesia, a mo he uwepa la i hahauia aku imua o ka lio ahiu ke pi o ka ihu, komo koke no ka ohumu, a hoomau no i ka lawa ana ia mau mea, aka, o ka poe i hoolohe i keia mau a'o ana, ua waiho aku mo ka maikai, a lawe mai la i keia mau a'o ana a malama, a o na wahi kenikeni a lakou i lu ai mamua i kela mau mea pono ole, ua hoiliili iho la, a kaana like' ae la iwaena o lea noho ana ohana me ka oluolu. Nolaila, o keia kekahi puka liu nana e hoopiholo nei i ko kakou moku, (kino) a make i ka moana kai akea o keia ola honua ana. E lawe ka poe apau i keia mau a'o kupono. Ua hoike mai na kauka naauao, na kanaka Kristiano, a me ke aupuni o Amerika i ko lakou makahehi maluna o keia olelo naauao. Ke malama nei kekahi hapa o ko ao nei 1 keia mau loina naauao i leeia mau la. j .. Ho mau manao maluna o ka Mare Lehulehu O ka mare lehulehu, o ia kekahi ninau ano nui i ala ae iwaena o na kahunapule Kristiano o na lioomana like ole, ame ka Hoomana More-. mona maloko o ka Mokuaina o luta j ia mau la, ahiki loa mai no i keia ruau la iwaena o kakou. Ua ala ae na hoopii kanawai ia mau la maloko o ka mokuaina o luta no kd maro lehulehu, a u alawe loa ia aku imua o ka Ahaolelo Lahui o Amerika i ka M. H. 1894, a ua hanaia kekahi kanawai ma ua ahaolelo la e papa ana ika mare lehulehu. Eia kekahi mau huaolelo ma ua kanawai la, "A ma keia kanawai ua hookapu loa ia ka mare lehulehu." A mai ia wa mai ua hooko aku ka Hoomana Moremona i ua kanawai la ahiki mai i keia la. E hoike ana ka meakakau i ka manao o na hooniana like ole maluna o keia ninau, ka mare lehulehu. O na Hoomana Kristiano like ole, ua manao lakou o ka mare lehulehu, oia kekahi liana Kristiano ole, a ho ku-e i na kanawai o ke Akua. O ka Hoomana Moremona hoi, o ko lakou manao alakai maluna o ka mare. lehulehu, o ia kekahi hana Kristiano a i ku i ka makemake o ke Akua, aole hoi i ku-e i kekalii kanawai o kc Akua. Nolnila,. e kuu j laliui, ko ko Kuokoa poo heluhelu, o aui iki ae niai kahi a oukou i ku ai ko oukou noonoo, a e nana mai mo na maka oluolu maluna o keia mau manao alakai, aolē ou makeniake e hookomo i ka naau kuhalahala iloko o oukou, aka, e haawi ana i ka iko maopopo ma kahi o ka ike powehiwehi, a i ka manao kanalua ole ma kahi o ke kanalua, a i ka manao hoomaikai ma kahi 0 ka hoowahawaha. Ke manaoio nei kakou o ka Baibala Hemolele o ia ka olelo a ke Akua i kanaka, a ho moolelo hoi o kana mau hana i liana ni, a mo kona mau makemake i haawi māi al 1 kana mau kauwa oia hoi, na kaula, ka poe ana i wae mai ai, a me na kanawai i mea e hoomalu ai i na kanaka. Nolaila, na ka Baibala Hemolele e hoike mai i ka haina pololei o ko ke Akua manao maluna o ka mare lehulehu. E ike ana kakou i kekahi mau manao i kakauia e na Kaula Hemolele e pili ana i ko ke Akua hana ana i mau kanawai no ke kanaka e mare ana i na wahine he nui. E nana ma Pukaana 21:10 "A ina oia i lawe i wahine hou nana, mai hoemi oia i ka ai ame ka aahu, amo ka launa marc o kela wahine." E nana ma Kanawailua 21:15-17. E hoomanao i ka moolelo o īakoba (Iseraela)"a me kana mau wahine eha (4) nana mai na keiki he umi-kumamalua, Kinohi 30; Ka moolelo o Samuel ke kaula, ke keiki a ka wahine elua a Elakana oiai e ola ana no ka wahine mua, a ina no aole i lawa ko kakou hoomaopopo ana no keia mau mea i hoikeia ao la maluna, e nana i ka moolelo 0 Davida a me kana mau wahine, a i ka make ana o Saula ke alli, haawi mai no ke Akua i na wahine a Saula i mau wahine na Davida 2 Samuel 12:8. Ko Solomona moolelo. E hoike ana ka mea kakau 1 kekahi manao kanawai o ke Akua. Ke hoike nei ka buke o Kanawailua 23;2 Aole e komo iloko oke anaina kanaka o lehova ka mea poo 010 (keiki moekolohe) ahiki i ka umi o kona, hanauna, aole loa e komo iloko o ke anaina kanak'a o Ichova. (Aole i pan.)