Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 44, 1 November 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

"Aohe he maopopo ia'u, o ka hana a keia laaumake a u e malama aiia, aka i ka wa i make ai o Alika Vv*adona me ka hikiwawe loa, akahi no a maopopo ia'u, ka waiwai o kela laaumake. He hoohiki ka'u i hana ai mamua aku, e pana'i aku i ka inoa no ka ino i hanaia mai e Miss Perekona, o ia kona hoole ana mai i ka'u noi iaia e lilo mai i wahine mare na'u. o keia ka manawa maikai loa a'u e hooko aku ai ia hoohiki me ka holopono loa. Ua ike au, o Miss Perekona hookahi wale no me kona hoahanau, ahiki i ka make ana o kela hoahanau ona, nolaila e kau aku ana na ahewa maluna ona, ke holopono ka'u mau mea i hoolala ai. Ma kela wa a ka ohana ame ke kauka, e lulumi ana ma ka aoao o ka moe o ka mea i make, ua komo malu aku la au iloko o ka rumi o Miss Perekona, a lawe mai la i kc kiaha aniani uuku, me ka ninini ana iho he mau kulu o ka laaumake iioko olaila, me kuu haalele ana aku i kela rumi, a hoi ae la no kekahi wahl kupono, no ke kakali ana, ahiki i ka wa e kaawale aku ai na mea apau mailoko aku p ka rumi, o ka mea i make. "No ka hora hokahi paha kela kakali ana o'u, pau.loa aku la lv£ poe i ka haalele ialoko o ka rumi o Alika \Vadona, o ko u %?wiwi aku la no ia, a poholo ana iloko. me ka lulu ana aku i kekahi mau kulu o ka laaumake ma ka helehelena o Alika, a maluna o kona lole, alaila huna aku la i ka omole Tloko o ka lehu o ke kapuahi hoopumehana, me ka waiho ana ae i ke kiaha aniani iluna o ke pakaukau. "Iloko nae o keia manawa, ua lohe aku la au i ka nehe mai 0 kekahi mau kapuai wawae iluna o ka papahele ma kekah: wahi, nolaila i wahi no'u e ike ole ia mai ai, ua holo aku la au a komo noloko o ke keena waiho lole, me ke pani ana mai i ka puka a paa, a mailoko mai o ka hakahaka o ka papa, i hiki ai ia'u ke ike eia ka o ka wahine malama ma'i ka mea nona ka nakeke a'u i lohe aku ai. "Ua piha au me ka maka'u ame ka haalulu pu, i ka wa i komo mai ai ka wahine malama ma'i noloko o kela rumi. no ko'u loaa pono mai iaia; aia hoi ka hou ke hiolo la ma ko u mau papalina, a oiai aole o'u hainaka e holo ae ai i ka hou, ike aku la nae au he haina-ka, e oioi ae ana iwaho o ka pakeke e ka epane e kau ana ma ka paia, lalau aku la i kela haina-ka a holoi ae la i ka hou, me ka hookomo hou ana aku i ka hainaka ma kona wahi mua. a akahi no au a maopopo, ma kela hoi* hoi hou ana aku a'u i ka haina-ka, i komo pu akn ai ka pepa me ka huaolelo laaumake iloko o ka pakeke o ka epane, oiai iloko no o kuu lima kela pepa kahi i paa ai; a no ko'u piha loa me na manao pihoihoi, aole e hiki ia'u ke hoomanao no kela pepa mahope mai. "Ua noho hoomanawanui au maloko o kela keena waiho lole ahiki i ka haalele ana iho o ka wahine maiama ma'i i kela rumi, o ko'u oili aku la no ia iwaho, me ka.ike ole ia e kekahi mea. Aole he kumu eae nana i kono mai ia'u e kakau i keia mau mea a'u i hana ai. no ka hoopakele wale ana ae no ia i kuu makuahine, mai ka ili ana aku o na hoohuoi ana maluna ona, no ka mea ana i hana ole ai. Ke hoohiki nei au, me ka oiaio loa, aole oia i ike a i maopopo iki i na meaai i hanaia e a'u, a aole i ili aku kekahi hewa maluna ona, ma ke ano paha e hoopilikia aku ia Miss Perekona; a ke nianaoio nei au, ua inanao maoli no kuu makuahine o Miss Perekona_. ka mea nana i lawelawe i kekahi hana karaima, e make ai kona hoahanau. "O ka mea oiaio loa, aole he karaima i hanaia; aole loa he laaumake i komo maloko o ka rumi o Alika \\ adona, ahiki 1 ka piha ana he hora hookahi, mahope iho o kona make ana; nolaila ua make maoli no o Alika, elike me na hoakaka a ke kauka, aole hoi i hanaiia i ka laaumake. Ke hoohiki nei au imua o ke Akua o ka lani, no ka oiaio o na olelo apau i kakauia maloko o keia palapala: —UILAMA WADONA." Ua hooi loa ia aku ka hoopaiakuliia oloko o kela keena hookolokolo, e na leo huro o ka poe i huli mai ma ka aoao o Lola a me ka nana ole ia aku o ke kauoha a ke kahu o ka aha e hoomalu okoa aku la kekahi poe i ko lakou mau wahi e noho ana, a hele mai !a e haawi i ko lakou aloha ia *Lola, oiai hoi hoi kekahi poe e kakali mai la ahiki i ka Kookuu ana o ka aha. alaila hele mai e ike i ka mea hewa ole. Ua lilo i'o kela palapala a k alunakanawai o ka heluhelu ana mai, imua o ka lehulehu e hoolohe aku ana me ka piha hialalii, i mea nana e mawehe ae i kekahi meahuna pohihihi; a i mea hoi nana e hoopakele ae i kekahi kaikamahine hewa ole, he kaikamahine i piha me ka maemae. e auamo ana me ka hoomanawanui i na haawina ehaeha i kau aku maluna ona, a i huna i na olelo ku i ka lokoino a kekahi wahine aloha ole. nana i hookikina mai iaia e lilo aku i wahine na ke kanaka nana keia hana karaima imihala o ka hilahila ole. Ehia la kaikamahine opio ma ka honua nei, i hiki ke hoomanawanui i na hana hoōmaewaewa a ka makuahine ame kana keiki, elike me keia? Mailoko mai nae o ia mau hana hoopilikia, na hana imihala a kekahi wahine hilahila ole ame kana leeiki, a mamuli hoi o kona hoopono, ka hoomanawanpi, ame ke ku mau ana ma ka aoao o ka oiaio, ua hoea mai la i ka minukue, o kona lanakila ana maluna o na enemi, a ua hoihoi hou ia mai hoi na hilinai ana ame na pulama ana a ka lehulehu, me ka haawi ana i na mahalo kiekie 110 keia kaikamahine. I ka hoi hou ana mai o ka maluhia maloko o kela keena, ua haawi ae la ka luna hoomalu o ka papa kiure i kekahi palapala i ke kahu o ka aha, a mahope iho o ka heluhelu ana i na manao o kela pepa, i kamailio mai ai ka lunakanawai: " Ua lokahi na kiure ma ka lako.u olelo hooholo, aole i'pili ka hewa ia Miss Perekona, a he mea makehewa wale no ka hoomau ana aku i kona hihia; nolaila ma ka mana i loaa ia'u ma ke kanawai, ke kukala aku nei au, ua hookuu lanakila ia oe e Miss Perekona, a ua hiki ia oe ke hele mā kau mau wahi apau e manao ai me ka hoopilikia ole ia. "Oiai nae ua pili wale no na hoike maloko o ka palapala a'u i heluhelu aku nei, no ke ano o ka hoohanaia ana o ka laaumake, ka mea hoi, nana i hookuu la'ela'e ae ia Miss Perekona mai ka hihia pepehikanaka mai, ke koe nei no ka hihia a ke aupuni e ku-e ana ia Elioka Hakoka, nolaila e lilo i hana na keia aha, ka hoolohe ana aku i na ike apau ma ia hihia." Ma kela mana*va a ka lunakanawai e heluhelu mai ana i ka palapala a Uilama Waōona o ka hoouna ana mai i ka aha, ke noho hoopu wale mai la no o Mrs. Wadona me he mea la, ua like pu oia me kekahi mea i loohia i ka ma'i 1010, i ka hiki ole ke onioni ae, a i ka wa i heluheluia mai ai ka inoa o Uilama Wadona, kana keiki, me he mea la, ua aneane maoli oia e maule, no ka yea ua maopopo koke iho la iaia, eia ka o na hana hoohilahila ana i manao mua ai e kau aku maluna o Lola, kela kaikamahine nana i hoōhoka mai i kona mau manaolana apau, e kau iho ana ia maluna o kana keiki punahele a maluna pu hoi ona.

"Pehea ua noonoo mua anei oc no keia hopena e hoea mai ana ma keia hihia;*' i hawanawana aku ai ka loio aupuni i ua o Mrs. \Vadona; o ka pane nae ma ka aoao o ua wahine nei. o ia ka luliluli wale ana ae no o kona poo. o kona ku ae l;t no ia iluna. a haalele iho la ialoko o ka rumi hookolokolo. aole e hiki iaia ke noho hou iho, a lilo i mea na ka lehulehu e nanakee mai ai,, me na manao hoowahawaha nona no kana ma:i hana. Ua maopopo mua ia Uilama \\'adona ka hopena e oiii mai ana o ka hihia o Miss Peiekona.. o ia ke kau aku o na manao hoohuoi maluna o kona makuahine, no ka mea ua loaa na ike hiki ole ke hooleia aku ka oiaio, ma ka aoao o Lola. nolaila i hoomamao e aku ai oia iaia iho. a noho mahope o ke keena hookolokolo, a i kona ike ana aia ka nana ana a na mea apau maluna o ka mea ma ka noho hoike. o kona oili aku la no h nowaho o ka hale hookolokolo, a ma kekahi wahi mehameha. i hoomaka ai oia e kakau, i na mea ana i hooun'a mai ai iniun o ke kahu o ka aha. I ka paa ana o kana palapala i ke kakau. ua hele aku 1a oia oia e huli ahiki i ka loaa ana o kekahi kanaka ma ke alanui, kauoha aku la iaia e lawe i kela ])alapala a haawi i ka lunakanawai, me ka uku ana aku i ka luhi o ka elele. alaila holo mahuka aku la oia no kahi e paa ole ai i na makai i ka hofiuia. I kela maopopo ana ae o Uilama Wadona, ka mea oiaio loa nana na hana imihala no ka hoopilikia ana ia Lola. ua hoouna okoa ia he makai no ka huli ana iaia, aole nae he loaa iki. aka he hookahi makahiki mahope mai. loaa mai la hr leka i kona makuahine, no ka hoea ana o kana keiki no kekahi ain;t mamao, a he mau makahiki loihi mahope mai, i loaa hou mai ai he leka. e hoike mai ana. no kona make ana. Nolaila e ka makemake heluhelu. ma o keia moolelo la. ~ hoohewahewa ole iho ai kaua, no ka paa o na kanawai h:li ole o ke Akua, e kokua ana na Lani i ka mea hewa ole nu kekahi ano, a e ukali mau ana hoi na hopena poino, mahope o ka meheu o ka mea hana hewa. MOKUNA XXXIII. I kela nohoalii hou ana mai o ka maluhia ma kela keena ho okolokolo, elike me ia i hoikeia ma ka mokuna aku la i hala. ua hoakaka mai la ka lunakanawai i kona manao, no ka ho. • mau aku i ka hoolohe ana i ka hihia e ku-e ana ia Elioka ll;i--koka, o ia ka lawe aihue ana i ke kino make o Alika \Vadon;t. mailoko aku o ka pahu kupapau. No ka ike o ka loio aupuni, a o ka loio hoi ma ka aoao o Mrs. Wadona, i ke kaa ana o ka lanakila ma ka aoao o ka loio o Lola. ua hooikaika mai la oia ma na ano apau e kau aku ai na ahewa ana maluna o Klioka, i loaa like ai iaia n i mahalo ana mai ka lehulehu aku no ke ahewaia o ka mea hewa. Wahi ana imua o ka aha, ina aole i pili ka hewa karaima ia Miss Perekona, aole, ia he kumu e aeia aku ai. kekahi kanakn e aihue ana i kekalii kino make e hele me ka lanakila, aka e kau aku na ahewa ana a ke kanawai maluna ona. Heaha ka hopena o ke kino o Miss Wadona. mahope iho o ka nana ana a Kauka Vana Dona? Mahea kona kino i ka" nuia aku ai? Ina ua ike o Kauka Yana Dona, ua make maoli no o I\fiss Wadona, mamuli o ka nia'i puuwai, heaha kona kumu i hoihoi hou ole aku ai i ke kino make maloko o k;\ pahu kupapau, a kanuia aku maloko o ka ilina o ka ohana Wadona ? Ua hoakaka mai oia. oiai mamuli o ka mea a Llioka līakoka i hana aku ai, a i kokuaia hoi e Kauka \"ana Dona, ua kuokaaia ae kekahi ninau pohihihi loa, no ka lawelawe ole in ana- o kejcahi karaima pepehikanaka, a ua hookuuia aku h«»i o Miss Perekona me ka hewa ole, aka e ili aku na ahewa ana maluna o kela mau kanaka, a e kauia ka hoopa'i ko'iko'i elikr me ia i hoakakaia e ke kanawai, no ka hewa o keia ano. Mahope iho o ka hoakaka ana o ka loio aupuni i kona ma nao, no ke kupono loa e kau aku na ahewa ana maluna o n.) kanaka na laua i lawe aihue i ke kino o Alika \Vadona. ua noi aku la oia imua o ka lunakanawai, e kauohaia na kanaka elu.i. e hele ae 110 kahi o na hoike, a e haawi mai i na 'pane no n.i ninau maluna ae, pela hoi ke ano o ka nalowale ana o ke ki. 0 ka luapao o ka ilina o ka ohana Wadona. " * No ka pane ana aku nae, i na olelo hoakaka a ka loio aupuir. 1 ku ae ai ka loio o Lola, a kamailio aku la. no ka maopopo o!r 0 kahi i nalowale ai o ke ki o ka luapao i na kanaka elua. Walp ana, ua hoohanaia no kela ki, i ka wa i make ai o Mr. Wadona : a oiai nae aole i ike hou ia kela ki mahope mai, aole ia i Itl- • 1 ka aihueia. aka ua nalowale mamuli o na hana hemahem.i ma ka aoao o Mrs. Wadona, a i ōle a kana mau kauwa lawe lawe' paha. Ua ae okoa aku ka loio pale. no kona maopopo i ke ko'i ko'i o ka liewa i hoopii ia ai o Elioka Hakoka. me ke ko'iko i pu hoi o ka hoopa'i no kela hewa, e loaa ole ai he kumu kv; pono e paleia ae ai ka hoopa'i mai ka mea hoopiiia ae, aka ua hoike aku la oia i ka aha, ma kona manaoio, ua hiki n«» iaia ke waiho aku i kekahi mau kumu kupono. no ka hooku.i ana i ka lawehala. No na mea a ka loio o ke aupuni, i hookau mai ai i na ahr wa ana maluna o Elioka, no ka hoike mua ole ana mai, i in mea ana i hoohuoi ai. ua hoakaka aku la oia, aia 110 he mau kumu maikai o kona hana ole ana pela, e kupale ana hoi n«» ka pono o ke kanaka opio. mamuli o kona loohia ana i ka ma'i no k : ekahi manawa loihi. e hiki ole ai iaia ke hoike ae i kekal t mea, i kau aku ai na hoahewa ana maluna ona. No kekahi mau minuke ke ku ana o ka loio pale e hoakaka i kekahi mau manao kanawai. alaila noi aku la oia i ka ahn. mamua o ka lawe ana mai ia Elioka Hakoka ame Kauka Vati;i Dona. i mau hoike. no ka pane ana i na ninau a ka loio aupun?. e aeia mai oia e lawe mua mai he hookahi hoike i koe. malia h«» mea ia e kokua nui mai ai i ka aha, ma ka hooholo ana i Li hihia. Ua aeia mai la kela noi a ka loio pale, ia wa i kauoha ae ai o; ; i ka makai o ka aha, me keia mau olelo. "Ke makemake nei au ia Mrs. \"ana Dona e hele mai n«» kahi hoike!" No elua minuke paha ke kakali ana aku o ka lehulehu. a:?. hoi, ua weheia mai la he puka, mahope aku o ke keena hook«.lokolo, komo ana no o Mrs. A'ana Dona, a e kalele aku ana hoil kona poohiwi, kekahi wahine opis kino pilalahi. i aahuime ka lole silika eleele, a i paa hoi kona helehelena me ka u' i maka manoanoa. Me na kainawawae malie o 'Mrs. Vana Dona*e hele la tne kona kokoolua no kahi o ka noho hoike, a i ka hoonoho an;i iho a Mrs. Vana Dona i kona kokoolua ilalo. wehe ae īa «« .» i ka uhimaka, ia wa i ahuwale ae ai kekahi helehelena i hr!c a haikea me ka hele o ke anaina a pilipu ka hanu. i kau a mea o ka piha ilihia i ka ike ana aku i kekahi kino, me he mea la mailoko mai oia o ka lua kupapau. "E oluolu mai kou hanohano, ame na keonimana o keia kiure," wahi a ka loio pale, i hoomaka aku ai e kamailio, me ke kunou mua ana aku imua o ka lunakanawai. alaila i na hoa o ke kiure, me ka leo kuoo, ka mea nana i hookomo aku i ka manao walohia iloko o ka poe makaikai/ "O keia ka hoike hope loa a'u e lawe mai ana ma ka aoao pale, a ma o'keia hoike la, e hoopauia ai na pohihihi i pili i ka hihiā ano nui imua o keia aha. O keia hoike, oia no o Miss Alika Wadona." (Aole i pau.)