Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 45, 8 November 1923 — Page 3

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Maryann Acker
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, NOVEMABA 8, 1923.       EKOLU

 

He Moolelo Walohia

Ko Vekinia Waiwai Hooilina

 

Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino—Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

 

            No ka umi-kumamawalu mau makahiki a oi aku ka ike hou ole ana o Vekinia i ke kane, a iloko o keia manawa loihi ua lilo loa ae ko ke Sa wiliama Hita helehelena mamuli no o na kumu lehulehu, o ia hoi kona haawi mau i kona noonoo ma kana mau hana, a o ka oi aku, mamuli no o ka noonoo mau no Vekinia ame ke kaikamahine ana i aloha a i hui kino hou ole ai no na makahiki lehulehu i kaahope.

            Ua hookaumaha nui ia ka noonoo o Sa Williama ma kekahi ano. Ua ano aoo pu mai no hoi kona kino i nei manawa, kona mau papalina a ma kona mau lehelehe aia he mau moali a ua hoomaka mai na ohohina e o maluna o kona poo, a e hoike mai ana he luuluu i hoonana ole ia aia maloko o kona naau.

            Ua oi aku ka nui o ko Sa Wiliama kino i nei manawa, kihikihi kona mau kipoohiwi a ua oi ae no hoi ka momona i ka Vekinia nana mai. Aka nae he hiona o ke kulana me he moi la me ka ano kapukapu o ke kane i hiki koke no nae ia Vekinia ke ike mai o kana aloha kahiko no ia.

            Oiai o Vekinia e nana pono mai ana maluna o ka helehelena o ke kanaka e ku aku ana mamua ona haikea ae la kona helehelena; holowai ae la kona mau maka, a me ka maeele apuni kona kino, a e aneane iho ana hoi e hina, nolaila hopu koke mai la kona mau lima i ke pakaukau no ke ko ana ae iaia, a o ka buke baibala nui ana o ka lawe ana mai ka hale mai maluna, haule aku la iluna o ka papahele a na ke pahu i hoopuiwa ae iaia.

            Eia nae, iloko o ia helehelena haikea ona he oia mau no kona ui, o ia mau no ka nohea oia paa no o kona mau aahu o ke komo ana ma ka aina kakahiaka, a e kau ana noi hoi na pua loke ma kona apo ma ka puhaka.

            Ma keia kakahiaka a ka Sa Wiliama Hita e nana aku ana i ka wahine aohe manawa ana i ike aku ai iloko o ko laua makahiki hookahi o ka noho mare ana i oi aku ai ka ui, ka nohea, ame ka hiehie o ko Vekinia helehelena mamua o keia minuke ana e nana aku ana i ka wahine.

            “Auwe, kuu Vekinia!” wahi a Sa Wiliama o ka hooho ana ae me ka hele koke ana aku imua, a mai hopu aku paha ia Vekinia a hoopili mai i kona umauma, me ka hoopoina ae i na mea i hanaia o ka wa i hala, no ka mea, ua piha loa oia i ka hauoli no ka loa hou ana o kana mea aloha, ina aole i hele koke ae o Vekinia ma kekahi aoao o ke pakaukau, oiai nae ua hele oia a haalulu me ka mau no o ka paa mai o kona lima i ke pakaukau i ole oia e hina, a ia manawa like kau mai la i kona lima imua no ka papa ana mai i ke kane aole e hookokoke aku iaia, a i mai la:

            “E Sa Wiliama Hita, ku aku oe pela, mai hookokoke mai oe ia’u.” a luliluli pu mai la i kona poo me he mea la e hoomanao iho ke kane aole oia he wahine nana ia manawa, no ka mea ua okiia laua e ke kanawai a kaawale.

            A ei nae, oia mau no ke aloha iloko o ke kane nona, a i ka wa i ike aku ai iaia ua hoonui loa ia ae la ia aloha iloko ona.

            “O, e kuu Vekinia, loaa no hoi oe ia’u a i nei manawa hope mahope o kuu uuni ana i ke aloha nou no na makahiki lehulehu i hala,” wahi a Sa Wiliama Hita me ka hoomaka ana iho o uwe.

            “Ae, i keia manawa hope io no hoi halawai ana kaua, he halawai ana a’u i manao ole ai elike ana me keia iho la. Ua hele mai nei anei oe ianei e huli ia’u?”

            “aole, no ka hana me ka Haku Noatona au i hiki mai nei, me kuu moeuhane mua ole e halawai ana au me oe maanei. Ihea oe kahi i pee ai iloko o keia mau makahiki loihi, keia mau makahiki a ka ehaeha i hoomanawanui ia ai. Auhea ko kaikamahine? O, e kuu Veki hoi, pehea oe i ku ai a nana wale mai no me ko hele ole mai e ike ia’u?”

            “Ua maopopo ia oe eia ke ku nei he kaola nui mawaena o kaua e hiki ole ai ke a’e aku i oi aku mamua o ka make,” i pane mai ai o Vekinia, me ka helelei o na waimaka, me ka aneane hoi e haalele mai ka ikaika i kona kino.

            Aia kekahi mea iloko o ka leo o Vekinia o ia pane ana mai ana a ke Sa Wiliama i ike iho ai o ia mau no ke aloha o ka wahine iaia, me ka nana ole ae i ka nui o na hana kuhihewa i hanaia o na wa aku i hala, nolaila lelele ae la ka hauoli iloko o ka naau o ke kane no ka mea ua loaa he manaolana hou iaia no ko laua hoohui hou ia.

            “E kuu Vekinia aloha, aole loa he kaola iki mawaena o kaua, aole loa he kaola iki, koe wale no kela hoopii okimare au o ka hookomo ana ae i ka aha hookolokolo no ko kaua hookaawaleia,” i pane aku ai ke kane.

            anehe hou aku la ke Sa wiliama Hita e hookokoke aku ia Vekinia, kau e mai la no nae o Vekinia i kona lima no ka papa ana mai i ke kane aole e hookokoke aku iaia a i mai la.

            “Auhea ko wahine ame ko keiki? Ua make anei laua?”

            “Aole a’u wahine e noho nei mahope iho o ko kaua hookaawaleia ana e ke kanawai,” i pane aku ai ke Sa Wiliama Hita me ke kakau o ke aa ma kona lae. “Aole no hoi a’u keiki elike me kau e kuhihewa la.”

            “Alaila ua make anei laua?” Akahi no a nana maikai mai ka wahine no ka manawa mua loa mahope iho o ko laua ike maopopo ana kekahi i kekahi.

            “Aole, no ka mea aole au i mare wahine hou a aohe no a’u keiki.”

            “Aole?” wahi a Vekinia o ka ninau ana mai. Alaila noono iho la o Vekinia auhea la ka wahine ana i mare ai ame ke keiki i loaa ai ia laua i ko laua manawa i mare ai. Ua hoopunipuni mai anei oia ia’u mahope o kona haalele ana ae ia’u no na makahiki lehulehu i kaahope aku nei?

            “E kuu Vekinia aloha, aole a’u wahine e ae hookahi wale no a oia no oe,” i pane aku ai ke Sa Wiliama me ke kuoo.

            Ua like o Vekinia me kekahi pohaku ia mau sekona no kona lohe ana mai i keia mau huaolelo. Alaila he kuhihewa nui anei kekahi, a i ole he hana apuhi kiekie loa anei kekahi i hanaia? He umi-kumamawalu na makihiki o ke kaawlae ana aku o ka hauoli mai iaia aku he manawa hoi e pono ai e noho aloha oia me kana kane a o kana kane hoi me ia a eia nae, ua hoonele like ia laua i ka hauoli iloko o ia mau makahiki lehulehu mamuli o kekahi hana kuhihewa.

            “Auhea oe, e kuu wahine aolha, ua maopopo ia’u na hana epa lapuwale loa i hoolahala maloko o na nupepa, i ka manawa i mare ai kuu hoahanau Wiliama Hita i ka wahine a ua kuhihewaia owau ka i mare mamuli o ke kulike loa o ko maua mau inoa, a oia paha kau e hoopaanaau loa nei he wahine ka’u a he keiki.

            “Eia ka moolelo oiaio i lohe mai oe; mahope iho o kuu hoi ana mai i Enelani nei ua mare aku la kuu hoahanau Wiliama Hita ia aMkaleka Sanhope, a ma ka moolelo i puk amai ai maloko o na nupepa me he mea la owau ka i mare aole kuu hoahanau. Ua loaa hookahi keiki na laua; alaila, e kuu Vekinia ua manaoio anei oe i kela keiki o Wile na’u?” wahi ana o ka hoakaka ana aku i hoopauia ae ai ko ka wahine kuhihewa.

            “Na ka Lede Linetona no i hoike ae ia’u ia mare ana ou—ua @ kau maoli ae no oia i kekahi leka ia’u e hoakaka ana no ia mea, O—kela mau leka i piha me na manao lokoino!” a oki pu iho la ka Vekinia kamailio ana me ka piha i ka haalulu no ka piha i ka inaina.

            “Nawai i hoike aku ia oe? Heaha na mea a kuu kaikuahine lokoino o ka hoike ana aku ia oe?” a oki pu iho la ka Sa Wiliama kamailo ana; o kela manao koa a hoomanawanui ona ua hiki ole ke uumi hou iho i ka inaina no ke kaikuahine i ka manawa ana i hoomaopopo iho ai i na hana lapuwale loa, eia nae, ua lolohi loa, ua hanaia ka hana, ua auamo like laua i na ehaeha he nui mamuli o na hana awahua loa a ka Lede Linetona, a mamua o ka pau ana o ka Sa Wiliama Hita kamailio ua haule iho la o Vekinia maluna o kona mau kuli malalo iho o na wawae o ke kane.

            Hele koke aku la ke Sa Wiliama imua me ka hooho ana ae i kekahi leo maka’u, a hapai malie ae la ia Vekinia iluna a hii ae la iluna o kona mau lima, a hoopili mai la i ke poo ma kona umauma, a honi iho la i ka helehelena haikea o ka wahine, me kona mau lehelehe e haalulu ana me ka helelei o na waimaka, me ka hoopili mai la ma kona umauma kahi kokoke loa i kona puuwai, kela apo au, e ka makamaka heluhelu e apo mai ai i kau mea aloha loa, me ka nana ole ae la i ka olelo hooholo lokoino a ka aha hookolokolo nana i hookaawale ia laua no na makahiki lehulehu i kaahope aku.

            Aka aole i lilo ko Vekina hina ana iho i mea e palaka loa ai kona noonoo; mamuli o kona hina hapa wale ana iho i hoihoi hou mai i kona noonoo a hoomaopopo iho la no ka haawina ano maule i loaa iaia mamua iho, oiai nae aohe ona ikaika ia manawa e hooikaika ae ai iaia iho, no ka mea, ma kana nana iho iaia ia manawa me he mea la, aohe ikaika i koe iloko o kona kino.

            Ke hoomaopopo la no oia ia manawa aia oia ma ka umauma o ke kanaka ana i aloha mau ai kahi i pili ai, a i kona noonoo iho ia manawa he moe ana ia ana ma ka umauma ana i aloha mau ai me ka loaa o ka hauoli ame ka maha, a ke ike iho hoi aia oia iloko o ke apo ana a na lima i maa i ka malama ame ka hoopakele ana iaia i na wa i hala aku.

            Ua ike iho la oia me ka maopopo loa i nei manawa o ia mau no ka ke aloha o kana kane iaia, elike no hoi me ka wela mau o kona umauma no kana kane, a ke hoomaopopo la oia o ke aloha o kana kane nona he aloha oiaio luli ole a i hiki ole hoi ke mokuhia i na waikahe he nui, o na hana ino wale no a ka wahine i imi ai ma na ano apau i mea kaawale ai laua ke kumu o ko laua hookaawaleia ana mamuli o ka lili ame ka hoowahawaha iaia.

            O! hauoli wale ka ike ana iho, wahi ana iaia iho, oia mau no ka ke aloha o kana kane iaia, kela aloha luli ole, he aloha hoi i kakia paaia i ka iwi, o ka make wale no ka mea nana e hookaawale ia laua, elike me kana i lohe mau mai ai i kana kane oiai laua e noho pu ana iloko o ka makahiki hookahi o ko laua mare ana ae.

            Aole i pili kona mau lihilihi, nolaila nana ae la oia iluna i ka helehelena o ke kane e nana pono iho ana maluna ona me na waimaka e helelei iho ana, a no ia mau waimaka ana e ike ae ana ua hoohaninini pu iho oia i kona mau waimaka o ke aloha i awilipu ia me ka hauoli, a ke hoomau iho la no hoi ke kane i ka honi ana ma kona mau lehelehe a ma na papalina, elike no me ia a laua e noho aloha ana i ko laua mau la omaka mua o ka noho hauoli ana he kane a he wahine.

            Alaila papale ae la oia i na lima o ke kane no kona makemake e ku pono ae iluna, alaila kai aku la ke kane iaia ahiki i kahi o kekahi noho nui ma kekahi aoao aku a hoonoho iho la iaia maluna olaila, ka noho nui hooluolu no ana o ka noho ana iaia i komo mua mai ai iloko o ka rumi.

            Ia minuke kikeke mai ana kekahi mea ma ka puka, a i ka hemo ana mai he kauwa ka i ku mai ma ka puka a hoike mai la ua makaukau ke kaalio o Sa Wiliama. Ia minuke e mau ana no ko Sa Wiliama hauhau uwe, a me ka hooikaika wale no oia i uumi ai e hoomalu iaia iho, a i ka loaa ana ae o ka maha i kau la i ke kauwa.

            “Ke ike nei au i ka hiki ole ia’u ke hookaawale koke mai nei no kekahi hora a oi mai nei manawa aku. E oluolu oe e hoihoi hou kau i kuu kaalio iloko o ka halekaa, e nalo no hoi ko’u makaukau no ka hoi e hookani aku ana ia oe.”

            Kunou mai la ke kauwa a papani hou mai la i ka puka, a huli hou ae la o Sa Wiliama i ka wahine ana i aloha ai no na kau ame na hooilo lehulehu i kaahope aku, me ka lilo o ka ai i mea kanea a ono ole, a e hekau mau ana no hoi na ao hakumakuma o na manao kaumaha maluna ona no kahi o ka wahine ame ka laua kaikamahine i nalowale ai, me ka maopopo ole o ko laua mau wahi i noho ai.

            “Pehea, ua oluolu maikai iki ae la anei oe, e Vekinia? E kahea anei au i kekahi kauwa wahine e hele mai e kokua ia oe?” a ku koke ae la oia iluna a hele aku la e kii i ka pika wai ame kekahi kiaha aniani, hoopiha iho la i ke kiaha a lawe mai la e haawi i ka wahine.

            “Aole, mai kena aku oe,” i papa mai ai ka wahine.

            Lalau aku la o Vekinia i ke kiahawai a inu ae la, me he mea la ua makewai loa, a i ka pau ana haawi hou aku la i ke kiaha i ke kane, me ka nana ae iluna me ka minoaka e haawi ae ana i ka mahalo no ka hana a ke kane i hana mai la nona.

            Alaila kulou iho la ke kane a hoopa iho la i kona mau lehelehe ma ka lae o ka wahine a pane iho la: “O, e kuu mea aloha, loaa no hoi oe ia’u a i nei manawa hope, mahope o kuu naauauwa hele ana ia oe no na makahiki loihi he umi-kumamawalu i hala hope aku.”

            Ia manawa naholo hou ae la ka ula ma ko Vekinia mau papalina a hiolo makawalu iho la na waimaka mai kona mau lihilihi maka iho, a no ka mea, iloko o na makahiki lehulehu i kaahope aku i ka helehelena o kana kane, he ole nae ka lohe a ike aku, aka, i nei minuke ke ike nei oia a ke lohe hou nei i kona leo, a ke hui pu nei no hoi, aole ma ka moeuhane, aka, ma ke kino.

            No ka ike aku hoi o ke kane i ka hiolo mai o na waimaka o ka wahine hookahi ka hiolo pu ana o kona mau waimaka. Iloko o kona kanaka makua, wahi ana, i nei manawa nae ua like loa oia me kamalii ka uwe wale, aka, pehea la e hiki ai ke alo ae, he mau makahiki lehulehu ka hoi ka uumi ana i ke aloha akahi no a hui hou.

            Waiho aku la oia i ke kiahawai iluna o ke pakaukau, alaila kukuli iho la mamua mai o ka wahine a apo mai la i ka wawahine a pili i kona umauma, a no kekahi manawa loihi ka hoohaniniia ana aku o na waimaka. Kupouli ke aloha la e Kanehoa! A aloha wale ia no la hoi o Kaunuohua he puu wale no, aiwa aku hoi keia o ka huluhulu moe poli hoopumehana o na po anu o ka hooilo.

(Aole i pau.)

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

AIOLE

 

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

 

            Ina he kuipine kekahi e haule ana iluna o ka papahele i kela manawa, ua hiki ke loheia kona kani, i kau a mea o ka hele oloko o kela keena a anoano eehia.

            He mea oiaio i ka manawa a Mrs. Vana Dona i komo mai ai iloko o ke keena hookolokolo, me ka hilinai ana aku o kekahi wahine opio iluna o kona pphiwi, ua komo koke na manao hoohuoi iloko o kekahi poe makaikai, o ke kaikamahine opio kela i make, a i lawe aihueia ai kona kino, ua ola hou mai oia mai ka make ae, a o ke kuma ia o ka hele o ko lakou manao a piha me na haawina ku i ke aloha.

            I ka hemo ana ae hoi o ka papale, me ka uhimaka, nana e alai ana i ka helehelena, a ahuwale ae la imua o ka lehulehu, aole e hiki ia Lola ke kaohi mai i kona manao puiwa, no ka mea ua hooho okoa ae la oia, me ka olelo ana: “Auwe, o Alika kela!” me kona palulu ana ae i kona mau maka, a hookahe aku la i na kulu waimaka o ke aloha hoahanau oiaio.

            “E oluolu hou mai kou hanohano e ke kahu o ka aha ame na keonimana o ke kiure,” i hoomau hou aku ai no ka loio pale i ke kamailio ana. “Ke ike nei oukou no oukou iho me ka hoohewahewa ole ia Miss Alika Wadona, me ke ola imua o ko oukou mau alo, aole oia i make, elike me na mea i manaoioia, a e ola aku ana oia no kekahi mau makahiki loihi.

            “I lawelawe wale mai nei no au iaia imua o oukou, no ka hooiaio ana i ka’u mau mea e hoakaka aku ana imua o keia aha, mahope iho o kona haalele ana mai i ka noho hoike, ke aeia mai ka’u noi, no ka hookuu ana aku iaia e hoi. Ua lawa loa na hooiaio, no ka manao hoohuoi iloko o Kauka Vana Dona, aia po he uwiuwiki o ke ola iloko o Miss Alika Wadona, oiai oia e waiho oni ole ana ma ka home o Mrs. Wadona aka nae he uuku loa kela wahi hoailona, e hiki ole ai i ke kauka opio, ke kalele maluna o kona mau manaolana, a ke hoike ae paha i ke akea i kana mea i manao ai, o lilo ia hana, i kumu e holopono ole ai kana mau hooikaika ana no ka hoihoi ana mai i ke ola iloko o ka mea i make.

            “Eia hou kekahi kumu e hiki ole ai iaia ke hana aku pela, mamuli o ha hoailona o ka laaumake i ikeia ma kona helehelena, i ina ua makemake maoli ia e hoopoino i kona ola, alaila aole ana e nele ka hoaoia mai o ia hana no ka elua o ka manawa. O na keehina i laweia ae e Elioka Hakoka ame Kauka Vana Dona, ke ike maka nei oukou i keia la me ka hoohewahewa ole; a ke nonoi hou aku nei au i keia aha, e ae mai i hookuu i ka hoike, oiai aole i loaa iaia ka ikaika kupono e kamailio ai i kekahi mau mea i pili iaia; aia hoi oia a kaawale aku, alaila e hoike aku no au ma ke ano neepaa, i na hana i lawelaweia no kona palekana.

            “Mamuli o na hooikaika pauaho ole ana a Kauka Vana Dona; kona hoohana ana i ka ike o ka oihana lapaau me ka noeau, ame kona lawe ana i ke kanawai iloko o kona mau lima; a mamuli hoi o na hana apuhi a Elioka i hana ai me ka holopono, pela i hoopakeleia ae ai ke ola makemae o keia wahine opio, ka mea hiki ole ke kuaiia me ke dala ame ke gula.”

            Me kela mau hoakaka, i hoomaha iho ai ka loio pale, me ka haawi koke ana mai o ke kahu o ka aha, i ka ae no kana noi, a ka poe apau maloko o kela keena e ike okoa mai la no i ke kulana nawaliwali o Miss Alika Wadona, e hiki ole ai iaia ke noho e hoolohe i na olelo e hoopihoihoiia aku ai kona noonoo, nolaila ua hoihoi hou aku la o Mrs. Vana Dona iaia noloko o ka rumi ana i lawe mai ai ia alika.

            Mamua nae o ka haalele ana iho o Alika i ka noho hoike, alawa mai la oia no kahi a Lola e noho ana, a i ka halawai ana ae o ka ike a ko laua mau maka, ua haawi like aku la laua i na kunou ana, he hoailona e hoike aku ana kekahi i kekahi no ko laua hauoli, no keia halawai hou ana.

            Hakalia no a kaawale aku o Mrs. Vana dona me Alika mailoko aku o ke keena hookolokolo, ua hoomaka ae la ke anaina kanaka i ka huro, me ka pa’ipa’i ana i na lima, a ke hehihehi la hoi kekahi poe i ko lakou wau wawae. He mau hoailona kela i hoike okoa ia ae e ka lehulehu, no ko lakou piha hauoli, i ke kaa ana o ka lanakila ma ka aoao o ka mea hewa ole, a i ka hoka ana hoi o na hana, i hoalaia mai mamuli o na manao lili kohu ole.

            Ua hookuu laelaeia o Lola mai ke karaima mai i hapala wale ia aku maluna ona, a ua loaa pu hoi ka lanakila ia Elioka Hakoka ame Kauka Vana dona, ma kekahi hana kilakil aloa a laua i mauna aku ai ia laua iho, ka mea i ike ole ia ma ka moolelo o na hihia ano nui elike me keia.

            Me na huaolelo moakaka, i hoakaka aku ai ka loio i na mea i hanaia e Kauka Vana dona, elike me ia i kamailioia aku ai iaia, a iloko o na minuke helu wale no, i hoopuka mai ai ke kiure i kana olelo hooholo, e hookuu ana i ke kanaka opio, mai ka hoopii mai i hookolokoloia ai oia.

            Ua hookuuia o Elioka Hakoka, pela me Kauka Vana Dona, ia wa i hoopuniia ae ai na kanaka opio e ka lehulehu, me ka haawiia ana o na lululima, me na hoomaikai mai ia lakou mai, me ke komo pu o ka lunakanawai ame na kiure, iloko o ia mau hoomaikai ana i na lawehala, no ka laua hana kilakila loa.

            I wahi nae e maopopo pono ai ia oe e ka makamaka heluhelu, ke ano o na hana i lawelaweia maluna o Alika, oiai oia i laweia mai ai mailoko mai o ka pahu kupapau e hoihoi hou aku ka mea kakau moolelo ia oe ma kela po, i hoonohoia aku ai o elioka Hakoka, e kiai i ke kino wailuna o Alika.

            Ma kela noho hookahi ana aku a Elioka Hakoka maloko o ka rumi, e nana mau iho ana oia maluna o ka helehelena o Alika Hakoka maloko o ka rumi, e nana mau iho ana oia maluna o ka helehelena o Alika, me he mea la aole oia i make, aka e hiamoe maikai ae ana no, a no kela ano, ua uluhua maoli kona manao, me ka hiki ole iaia ke noho kaawale mai ka pahu kapapau aku, a e pii mau ae ana hoi no manao hoohuoi iloko ona, aole o Alika i make.

            I wahi nae nona e ike ai i kekahi hoailona o na mea ana o ka hoohuoi ana, wehe okoa ae la oia i ke aniani i kauia iho maluna o ka helehelena, lalau aku la i kekahi lima o Alika, he hu’ihu’i pu wale no, eia nae aole he oole’a elike me ka lima o ka mea i make, aka he palupalu no elike me kona lima.

            Haha iho la kona mau lima maluna o ka lae, na papalina, he hu’ihu’i pu wale no kohu mabla, kulou iho la oia iloko o ka pahu me ka manao e honi i ke ea o ka laaumake, alaila hooho ae la:

            “Aole e hiki ia’u hookahi ke hooiaio i ka pololei o ka’u mea e koho nei, aka e kii au i kuu hoaloha ia Kamaki Vana Dona, oia wale no ke kanaka hiki ke hooia mai i ka hopena i kau aku maluna o kuu hoaloha nei.”

            Me kela manao paa’iloko o Elioka Hakoka, i haalele awiwi iho ai oia laloko o kela rumi, no ke kii ana ia Kauka Vana dona, a iloko o na minuke helu wale no he umi, ua hoea mai la oia me ke kauka opio.

            Ia laua maolok o kela rumi, i hoike aku ai o Elioka ia Kauka Vana Dona, i kana mau olelo apau i lohe ai i kamailioia aku e Mrs. Wadona ia Lola ma ka po mamua aku, me kona hoikeike okoa ana aku i ka omole o ka laaumake, pela hoi me ke kiaha aniani uuku me na kulu o ka laaumake iloko, me ke koi ikaika ana aku o Elioka iaia e nana i ke kino o Alika, ina paha ua hanai i oia kela kaikamahine i ka laaumake, a o ke kumu ia o kona make ana.

            Ua hooko i’o aku o Kauka Vana Dona i ka makemake o kona hoaloha, a elike no me kana o ka hoike ana aku imua o ka aha, aole wale no, ka hooiaio ana i ke kumu o ka make ana o ka wahine opio, aka no ka nana pu ana kekahi, ina paha aia no he uwiuwiki o ke ola iloko ona, oiai ua hoomaopopo oia, i ke kaokoa o na ano maluna o ke kino make, mai na kino make e ae.

            Ua haha oia i ka pana o na lima, aole ona ike, ua hookomo i kona lima ma kahi o ka puuwai, aole no ona ike i ka pana, aka aia nae kekahi mea ana i hoomaopopo i kekahi mea o ia no oe o ke kikoni ana a ka uwaki nawaliwali loa.

            Me kela ike i loaa ia Kauka Vana Dona, aole oia i hoike aku imua o kona hoaloha, no kona hopohopo o lili auanei kana mau mea e kamailio aku ai, i kumu e hoopioiolokeia ai ka noonoo o Elioka, a o kekahi no hoi, he mea makehewa nona ka hoala ana aku i kekahi manaolana poho iloko o kona hoaloha, nolaila huna iho la oia i kana mau mea i ike, me ka hoakaka ana ae nae i kona manao, he mea pono e kahaia ke kino, pela wale no e loaa aku ai kekahi ike maopopo loa no ke kumu o ka poino.

            Ua ku-e loa nae o Elioka i kela manao, me ka hoakaka ana mai, e lawe laua i ke kino make no kekahi wahi okoa, a e hookomo i kino kii o Alika iloko o ka pahu. I kinohi ua ku-e ke kauka opio i kela hana, no kona hopohopo, ina laua e lawe ana i ke kino no kekahi wahi okoa, a mahope iho o ka nana ana ame ka hoao ana e hoihoi hou mai i ke ola iloko ona, e holopono ole ana ia hana, alaila e kau mai ana na poino maluna o laua.

            Mahope mai nae, i kona ike maka ana i ke kii a Elioka i hana ai, ua kulike loa ma na ano apau me ke kino o ka mea make, akahi no oia a haawi aku i kona ae, nolaila i kela manawa a Elioka e hoohana ana i kana hulu pena maluna o ka helehelena o ke kii e kulike loa ai me kela helehelena haikea o Alika, aia no o Kauka Vana Dona maloko o ke keena o ka mea i make kahi i noho ai, a ke hoomaopopo loa la oia, i ka pii malie ae o ka pana o ka puuwai i ka ikaika, aole hoi elike me ia mamua aku.

            Me na lima palenehe loa, i lawelawe aku ai o Kauka Vana dona, i ke kino o Alika, me ka hapai ana mailoko mai o ka pahu, a iluna o ka moe, a i ka hoea ana mai hoi o Elioka me ke kii, ua kokua pu aku la oia ma ka hana ana i ua kii nei a kulike me kela ano e waiho ana o ke kino maoli o alika, a ke ha’oha’o la o Elioka i kona hoaloha, aole ka hopohopo ame ka maka’u iloko ona, no keia mau hana kolohe a laua.

            I ka holopono ana o kela hana hoololiloli i ke kino a na kanaka opio, owili iho la laua i ke kino make o Alika i ka huluhulu, a hapai aku la mailoko aku o ka rumi, me ko laua hemo ana aku ma kekahi puka mahope o ka hale, a komo aku la maloko o ka pa, no ke keena o Kauka Vana dona, e ku kokoke mai ana ma kekahi aoao aku o ka home o Mrs. Wadona.

            I ka hoea ana aku no ke keena o Kauka Vana Dona, ua waiho aku la o Elioka i kona haoloha e lawelawe i kana hana huli hoi awiwi mai la no ke ku kiai ana aku, i ke kino kii ana o ka waiho ana iloko o ka pahu, ma ke ano kolohe.

            No ka hoopokole ana ae i kekahi moolelo loihi, aole i hoohakalia iho o Kauka Vana dona i kana hana, aka haawi iho la oia i kekahi laau hoikaika kino, i ka mea make, ma ka hookomo ana he mau kulu iloko o ka waha, a no ka hora hookahi kona kakali ana me ka hoomanawanui, me ka paa mau hoi o kona lima ma kahi o ka puuwai, ua hoopuiwa loa ia mai oia, i ka ike ana iho i ka ikaika o ka pana ana, o ka mea kupaianaha nae, he manawa pokole wale no kela o ka pana ikaika ana, alaila pio iho la, oia no oe o ka mea aole he ola i koe iloko, aka nae aole ia he kumu e hoopau ai ke kauka opio i kona mau manaolana, no ka mea ke hoomaopopo la no oia, i ka nawe malie loa o ka pana, ke mea hiki ole i kekahi poe i makaukau ole i ka oihana lapaau ke ike.

            Ua hooikaika hou aku la no o Kauka Vana Dona ma kekahi mau ano e ae, e hoihoi mai i ka pana ana o ka puuwai, aole oia i hiamoe iki ma kela po ahiki i ke ao ana, aole mai la ona ike i ka pololi, a mai kela la holookoa ahiki i ka po ana, maloko wale no oia o kona keena kahi i noho ai,e haawi ana i kona ike lapaau, no ka pono o ka mea poino.

            O ka hele hoi ia ahiki i ka po ana o kela la mahope iho o ka laweia ana aku o ke kino kii o Alika e hoomoe maloko o ka luapao, o ka ohana Wadona hoea aku la o Elioka Hakoka me kona helehelena i hele a kunahihi, no ke keena o kona hoaloha, a iaia i kikeke aku ai i ka puka, ma ke ano a laua i hooholo ai, pela iho la o Elioka e kikeke aku ai, i maopopo i kona hoaloha oia ka mea mawaho, ua weheia mai la ka puka me ka hemo ana mai o ke kauka opio iwaho, a alakai aku la iaia noloko o kekahi keena okoa aku, me ke paniia ana mai o ka puka a paa, e hiki ole ai i kekahi mea ke hele aku e hokai ia laua.

            I ka noho ana iho o na hoaloha maluna o ko laua mau noho, nana aku la kekahi i ka helehelena o kekahi, a oiai ua hele ka helehelena o Kauka Vana Dona a haikea, ke ano o ke kanaka i halawai me kekahi mea maikai ole, ua ninau aku la o Elioka iaia i ka i ana aku:

            “He nuhou kaumaha anei kau e hoike mai ana ia’u?” wahi ana me ka leo hawanawana.

            “He nuhou hoohauoli manao ka’u e hoike aku ana ia oe, ina ua makaukau oe no ka hoolohe ana mai,” i pane aku ai o Kauka Vana Dona.

            “E hoomaikaiia na lani!” hooho ae ai o Elioka a i hou aku la: “Alaila ua loaa aku anei ma kau huli ana, aole he laaumake i hanaiia ia Miss Wadona?”

            “O ka mea oiaio maoli no ia, aole i hanaiia ke kaikamahine opio i ka laaumake.”

            “Alaila ua make maoli no anei oia mamuli o ka ma’i?” wahi hou a Elioka me ka nui ana iho o kona hanu, me he mea la, ua hoomama loa ia mai kona mau manao kaumaha, no ka mea ua kaawale loa o Lola mai ke kau ana aku o na hoohuoi ana maluna ona, no kekahi karaima pepehikanaka.

            “Aole o Miss Wdona i make, o keia ka nuhou hoohauoli, a’u i kamailio mua aku nei ia oe e hoomakaukau nou iho,” wahi a Kauka Vana Dona me ka leo malie.

            “Auwe no ka hoi e!” i hooho ae ai o Elioka me kona piha me ke kahaha, me ka pupue wale ana iho no i kona noho, i kau a mea o kona piha loa me ka puiwa ame ke kahaha pu, i ka lohe ana i kela hoike mai kona hoaloha aku.

            “Aole i’o i make ka wahine opio, aka nae ke waiho mai nei no oia iloko o ke kulana kupilikii loa, me ke akahele wale no oia e malamaia ai, a’u no e hopohopo nei, ina e malama ole ia oia me ka kupono, e poho wale ana na manaolana no kopalakana mai ka make mai> Aia iloko o ka puuwai kona @ kia maoli; ua hala aku nae ke kulana ikiiki loa, ua @ mai ka papa ana o kona puuwai, mamuli o kekahi @ ika a’u i haawi aku ai iaia.”

(Aole i pau.)