Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 46, 15 November 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

"E lee Akua, nani wale Kou aloha!" me ka holol ana ae o Elioka i ka hou e kihe'ahe'a ana ma kona mau papalina. "Auwe no ka hoi e! Ina paha aole au i kii aku ia oe, a ua hoomoeia aku oia iloko o ka luapao, he keu aku a ka xnea aloha ke kanuia o kuu hoaloha me ke ola no iloko o kona kino." "Mai kamailio nui ae oe, a mai hoopihoihoi hoi 1 kou manao, o loheia mai auanei ka kaua mau olelo e kekahi mea. Ke makemake nei au e kukakuka pu me oe e Elioka, no na mea pono a kaua e hana ai. "Eia kaua ke ku nei maluna o ke ka'e o kekahi pali kuninihi. Ina nei no ka loaa o kekahi manao hoohuoi, he kino kii ka i waihoia aku iloko o ka luapao, aole he kino maoli no Miss Wadona, e paa mai ana kaua i ka hopuia, ma ke ano he mau mea hana karaima. "I hoike aku no au ia oe e kuu hoaloha i ka mea oiaio loa; ua loaa ia'u ka manao kahaha no ke kulana o ka wahine opio, ia'u e nana ana i kona make ma ka po nei, mamuli o ia manao kahaha, me ka hoohuoi pu, pela wale no au i ae aku ai, e komo pu me oe, ma ka imi ana i ke kumu oiaio o kona poino. Me ke!a manao hoohuoi nae iloko o'u, he hana maalahi loa ' na'u, ka hele ana aku e hui pu me Mrs. Wadona, a hoike aku imua ona, i ka'u mea i manao ai, o ka mea wale no nana i kaohi mai i ko'u hana ana aku peia, mamuli o na hoailona mao- [ popo loa o ka laaumake, e konoia mai ai au, e kaha maoli aku j i ke kino o ka wahine opio. | "Ua huna au i ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio ma ka ! po nei no ko'u hopohopo no, malia o hele aku oe e hoike i ko makuahine hanauna. Ina ua hoopoino maoli ia aku ke ola o ka wahine opio e kekahi mea maloko o ka home o Mrs. Wadona, aole ana e nele ka palua mai o ia hana, ke maopopo ae, aole i make o Miss Wadona. "O ka'u hana mua loa maluna o ka wahine opio, o ia no ka holoi ana i ka laaumake ma kona mau lehelehe, ma ka helehelena ame ka a-i, pela pu me kona waha, alaila hoohainu aku la i kekahi laau hooikaika i ke kino. No kekahi mau hora j ko'u kakali ana me ka hoomanawanui, ua hoopuiwa* loa ia mai au, i ka hoomaopopo ana iho i ka nape malie loa o ka pana o kona puuwai. "Me kela hoailona maopopo nae o ke ola iloko o ke o ka mea i manaoia ua make, aole a kaua hana e ae, o ke kakali wale aku no me ka hoomanawanui; ina nei no kona ola ae, e hala okoa ana kekahi manawa loihi, alaila loaa iaia ka ikaika, a ina no hoi no kona make, o ia iho la no, he pono hoao wale aku no keia, me ke kauka'i aku i na kokua ana mai ke Akua mai, ka Mea iaia ke ola ame ka make. I "Ina nei nae no ka make maoli o Līiss Wadona, alaila he | hookahi no a kaua hana, o ia ka hoihoi hou ana aku i ke kino make, a hookomo iloko o ka pahu kupapau iloko o ka luapao, a lawe mai i ke kino kii. Ina e ikeia ae ana keia hana a kaua he hookahi wale no hopena, o ia ko kaua paa i ka hopuia, no ka mea aole mau hooia ma ko kaua aoao, no ko kaua lawe ana mai i ke kino, mamuli o ko kaua ike ana aole o Miss Wadona i make.' Ke naka haalulu Ia o Elioka, no ka ikeia ae o kela hana kolohe a laua i kau mai ana maluna o laua, ina nei no ka ikeia ae o kela hana kolohe a laua i lawelawe ai, a o ia kana i pane aku ai: "He hana nui ko'iko'i i'o keia a kaua i mauna aku ai ia kaua iho, a ke mihi nei au no ko'u pupuahulu loa, ma ka hookahua ana i ko'u noonoo maluna o na kumu hoohuoi, pehea hoi e hiki ai ke noonoo ae, ua hele maoli au a piha me ka pihoihoi. "Auhea oe e kuu hoaloha, aohe a'u mea e mihi ai," wahi a Kauka Vana Dona. "Ina no e make aku ana o Miss Wadona, e lilo ana no i mea no'u e hauoli ai, ko'u lilo ana i mea hoao e hoopakele ae iaia mai ka make mai, me ko'u ike no nae aole me a'u ka mana e hoihoi hou aku ai i ke ola iloko o kona kino." "Heaha kau mea e hana aku ai me kona kino? Aole he hana maikai mau ka malama ana i ka wahine opio, maloko nei o kou keena?" "No kekahi mau la, e waiho malie ana au iaia maloko o kuu keena oihana, a e lawe aku ana au i kekahi rumi okoa, i wahi no'u e lawelawe ai i ka'u mau hana, aka iloko o ia manawa hookahi, he mea pono, e hoolimalima au i kekahi wahine, i mea nana e makaala i ka pono o ka mea poino. Ke manaoio nei au, .he hana hiki keia ia kaua ke kukakuka like, a ma ka kaua mau mea e lokahi ai, malaila kaua e hooko aku ai." "Aole ia he ninau hoopaapaa, aka pehea kou manao maoli. e ola aku ana anei oia? Ua hele au e noho aku la a piha loa me ka pihoihoi; o ka iini wale no iloko o'u, o ia kona palekana mai ka make mai," wahi a Elioka, me ka hiki ole iaia ke hoomanawanui iho i kona haalulu. "Eia no he manaolana iloko o'u no ka pelekana o ka wahine opio, a ina e haawi mai ana ke Akua ia'u i ka ikaika, e hoao no au elike me ka ike i loaa ia'u e hoopakele iaia mai ka make mai." "Aole anei he mea maikai ka hoike ana aku ia Lola, aole i make kona hoahanau aia he manaolana no ka hoea mai he Ia ma keia mua aku, e halawai hou ai laua?" "Aole loa he mea pono, e loaa aku ka ike i kekahi mea mawaho ae o kaua no keia hana nui, koe wale no ka wahine kahuma'i, a'u e hoolimalima aku ana. Ina e loaa aku ana ka ike i na hoaloha o Miss Wadona, aole oia i make, e koi mai ana lakou e hele mai e ike iaia, a elike me ka'u i hoike mua aku nei ia oe, ina e hoopihoihoiia ana ka manao o ka wahine opio, o ka pau ana ia o ka man&olana no ka hiki ke hoopakele ae i kona ola. "E hoomanawanui e kuu hoaloha, a e waiho mai oe i na hana apau iloko o kuu mau lima, e hoao no au elike me ka makaukau i loaa ia'u e hana aku no ka pono o ka mea poino. O ka'u mea wale no' e hopohopo nei, ina no ka loaa aku o ka lohe mahu'i ia Mrs. Wadona, eia o Miss W r adona malalo 0 ko'u malu, e hele koke aku ana oia e hoike i na kanaka o ke aupuni, o ko lakou hooko mai no ia i ke kanawai, a poho wale na manaolana no ka palekana o ka wahine opio." "He keu aku no paha keia a ka wahine hilahila ole! Ina no ka ae nei o Lola e lilo i wahine na Uilama Wadona, aole kela wahine e hooili aku i na ahewa ana maluna o Lola." "E kakali kaua me ka hoomanawanui i ka iiopena e oili mai ana ma keia mua aku, nolaila e hookuu mai oe ia'u, e hoi ae e nana i ka mea ma'i, a e hoi oe e hooluolu ia oe iho, ua hele maoli kou helehelena a kunahihi, o ia no oe o ka mea i- loohia i kekahi ma'i ikaika." "Ua hele maoli au a kohu kanaka i halawai kana ike me ke diabolo, i ka hele a kau ka weli, pehea hoi e hiki ai ke alo ae, 1 ke ko'iko'i maoli no o na poino e hoopuni nei i ko'u mau

aoao apau," walii a Elioka me ke ku ana ae iluna, a c ka haawi ana aku i kona lima imua o Kauka Vana Dona, o kona oili mai la 110 ia iwaho. a huli hoi aku la no kona hoke-* le. oiai hoi ke kauka opio, i komo aku ai no ke keena e waih<s mai ana ke kino o Miss \Yadona. MOKUNA XXIV, Ma ke ano nui ke olelo ae, aole he hana maalahi ma tca aoa<l 0 Kauka Vana Dona, ka hakoko ana mawaena o ke ola ka make, o ke kaikamahine opio, eia nae ua kaa ka t lanakil* ma kona aoao, mamuli o ka hoomanawanui me ka pauaho ole^ I ka hala ana o kekahi mau pule lehulehu o kela hooikaiki ana a Kauka Vana Dona e hoopakele i ke ola o Alika, ua hoi liilii mai la ka ikaika ame ke ola iloko o ke kaikamahina poino, eia nae aia mau no ka hopohopo iloko ona, ina e hoalaiai ae ana kekahi mau hana hoopihoihoi noonoo, e emi hou ana kela kulana o Alika, a maopopo ole aku kona hopena, no kela kumu, aole ona ae iki ia Klioka e kiei aku ia Alika. a oki lioi kona kaniailio ana mai i ke kulana oiaio o ka mea ma'i. Mahope o kela hui kamailio ana o Kauka \"ana Dona Elioka, a haalele aku ai o Elioka i kona hoaloha no ka hoi .ini mai i kona hokele. ua lilo i hana nui ma ka aoao o ke kauka< ka noonoo ana i kekahi mea kupono, ana e hoolimalima aku ai no ka malama ana ia Alika. a e hua'i pau aku hoi imua ona; 1 na meahuna i pili i ka laweia ana mai o ke kino mailoko mai o ka pahu kupapa'u. No kekahi manawa loihi, kela noonoo ana o ke kankm opio, hooholo iho la oia i kona manao. e hui pu me ka ona o kela liale hoolimalima, he wahine oluolu, me ka puuwai hamama, a e koi ikaika aku iaia e lilo i mea nana e inalama i ka mea ma'i. Ile mea oiaio hakalia no a lohe kela wahine \ ka meahuna 1 pili i ke kaa ana mai o Alika malalo o Kauka Vana Dona. ua haawi koke mai Ia oia i kona ae me ka hoohiki ana mai, e malama no oia i na meahuna apau e lawelaweia ana na ka pono o ka wahine opio, me ka hoike ole i kekahi mea. "Ke haawi aku nei au i ka ae me kuu puuwai apau, e lawe mai 110 i ka wahine opio malalo o ka'u malama ana, a e kapa aku ana au iaia he kaikamahine na'u. He kaikamahine ka'u, ,o Bese kona inoa, ua make nae oia, nolaila e kapa ana au | ka inoa o keia kaikamahine hou a'u o Bcse, o kona inoa mai* ia ahiki i ko'u ike ana ua hoea mai i ka wa e hoikeia ae al i ke akea ke ola nei no oia, ia wa e kapa aku ai i kona ino% ponoi. "Aia a ike oe, ua loaa ka ikaika kupono i ka mea poino, 0 ka'ika'iia mai ai mailoko mai o kou keena, no kekahi rumi ku* pono, alaila e hoihoiia oia maloko o kekahi o na rumi, ma kal papahele ehia, he mmi, nui o ka malamalama e komo ana iloko* a he rumi no hoi e pili kokoke ana' me ko'u mmi ponoi." Ua mahalo maoli o Kauka Vana Dona, no ka manao a!oh< me ka makee iloko o ka wahine ona hale, no Alika, a ua pomai* kai loa oia, i ka loaa ana o kekahi kokua kupono loa, nolaili ua hoomamaia ae la kona noonoo, a ua hoomaikai pu iho tio hoi oia, elike me na mea i ikeia mahope mai, i ka wa i loohia ai konā hoaloha i ka ma'i kupilikii, ina nei no ka make akt| o Elioka, alaila ua loaa no he hoike ma kona aoao, oia kelaf wahine, no ka hooia ana aku imua o ke akea, i kana hoopakel® ana i ke ola o ka mea i make. Mai kela manawa mua mai i kaa aku ai o Alika malalo o k£ malu o Kauka Vana Dona, ua komohia maoli ka manaoiloko 0 ke kauka opio, me lie mea la he kuleana nui kona i ka wahine opio, elike me ke kaikunane i ke kaikuahine, a mai kela manawa mai i hana ai oia i kana hoohiki paa, e hoopakel# 1 ke ola o ka mea poino. ī hoike no ke kui'o o kana hoohiki i hana al, ua haawi aktl oia i fcona ike lapaau, ua mauna aku hoi i kona ola, ma ke aia ana e kiai i ke ao ame ka po no ka pono o ka wahine opioJ a i kela ame keia la e nee aku ana a nalowale, a e oili mal ana he la hoū, ua hoomahuahuaia ae kona manao aloha Alika. No na pule lehulehu, aole e hiki i ke kauka opio ke hooka* hua i kona noonoo no ka hopena oiaio o ka mea ma'i. Aia no o Alika ke waiho la iloko o ke kulana kupouli o kona noonoo, me ka hiki ole ke hoomaopopo ae i kekahi mea. eia nae ke mau Ia no ke ola iloko ona, he ola nae e hiki ole ai ke hookauia aku na manaolana no ka oili o ka mea ma'i ma kela kapa o ka muliwai make. Me na manaolana poho, i hoopuka ae a? o Kauka Van< Dona, i kekahi mau olelo, oiai oia e noho ana ma ka aoao cf ka moe o ka mea poino, i ka puana ana ae: "I\c kanalua loa nei au no ka hiki ia kaua ke hoopakele ae i ka mea poino," me kona huli ana mai imua o ka wahine malama ma'i e kiai ana ma kekahi aoao mai o ka moe o Alika. "Me ka'll mau hooikaika ana apau elike me ka'u i ike ai hs pono, eia mau me a'u na manaolana poho, no ka lilo o ia mau hooikaika ana, i mea waiwai ole," alaila lalau aku la oia i ka omole laau, a ninini iho la iloko 0 ke puna, me ka hoohainu ana aku ia Alika, me kona mau lima ponoi, ka mea ana i hilinai ole ai na kekahi mea okoa ae e hana. auanei, e.hana kaua i ka mea hiki ia kaua ke hann, a e waiho aku i na mea apau iloko o ka lima o ke Akua, Oia ka i ike, i ka mea oi ae o ka pono, a Oia hookahi wale no ki Mea laia ke ola ame ka make," i pane aku ai ka wahine malama ma'i, he mau olelo hoi i hooluolu loa ia aku ai ka manao 0 ke kauka. "Ua paa loa ko'u manao, ua ae mai ke Akua, e lanakila kau mau hooikaika ana e hoopakele i ke ola o keia kaikamahine opio," i pane hou aku ai no ka wahine malama ma'i. "E hoomanao kaua ina aole i paa ka manao o ke Akua e hoopakele 1 keia kaikamaUine opio mai ka make mai, aole Oia e hoouna mai ia oe, i mea nana e lawe ae iaia mailoko mai o ka pahu kupapa'u. Ua ike mua ke Akua, aole i make keia kaikamahine, a ua maopopo iaia, o oe kana meapaahana ma ka honua nei, pela i kaa aku ai oia malalo o kou malu." Ua lilo kela mau hoakaka a ka wahine ona hale, a o ka mea hoi nana e ana ia Alika, i mea hooluolu loa aku i ka manao o ke kauka opio, a ua hookomo aku hoi i uilan! iloko o kona noonoo, e hooikaika oia ma na ano apau e loaa ke ola maikai ia Alika, ina ua koho i'o mai ke Akua e lilo oia i mea paahana no ka hooko ana i Kona makemake ma ka honua nei. I ka hala ana o kekahi manawa loihi, o ko Kauka Vani Dona lapaau ana me ka hoomanawanui, ua hoi pono mai la ka noonoo maikai iloko o Alika, kaakaa ae la kona mau maka, a ike mai la he mau mea i malihini loa iaia ke noho ana imua ona. 0 na olelo mua loa a Alika i kamailio mai ai i ke kauka ame ka wahine malama ma'i, o ia no ke kumu o kona hoea ana maloko o kela hale i malihini loa iaia, he mau olelo nae i hookaumaha loa ia aku ai ka noonoo o Kauka Vana Dona, no ka mea aole i maopopo iaia kana pane kupono e haawi raai ai, iioko o kela manawa kupilikii o ka mea poino. 1 kinohi, ua pane wale mai la no o Kauka Vana Dona ma ke ano hoolalau, aka mahope mai, i ka wa i pii «īalie mai ai ka ikaika ame ka maikai o Alika, hoakaka hou mai Ia oia i kekahi mau mea e hop.auia ae ai na manao pohihihi o ke kaikamahine opio. j[Aole i pau.)