Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 47, 22 November 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

I ka manawa nae a Kauka Vana Dona i ike ai, ua auhee loa aku ka poino, aole he hopohopo ana i koe no ko Alika ku- | lana, akahi no oia a hoike aku i ka mea oiaio loa e pili ana i ka pilikia i kau aku maluna o Lola ame Eliokoa, me ka huna ana ilio nae o ua kauka nei, i na mea e pili ana i kona make ana, ame ka laweia ana mai o kona kino make ma ke ano koiohe mailoko mai o ka pahu kupapau. Afa kela pule a Kauka Vana Dona i hoohala ai me kona makuahine ma Laelana, aia mau no kona noonoo ihope ia Alika, a me ka minamina no ame ke kaumaha, i haalele iho ai oia i ka mea ma'i, malalo o ka malama ana a ka wahine ona hale; ua hiki ole iaia ke alo ae i ke kauoha a kona makuahine, oiai ua makemake nui ia mai oia no ka hooponopono ana i kekahi ninau. i pili i kona waiwai. Iloko o keia manawa i oluolu loa ae ai o Alika, a loaa iaia ka hoomaopopo ana, no ka nui maoli o ka makaala, ame ka makee o Kauka Vana Dona no kona pono, ua haawi piha mai la oia i kana hilinai ana maluna o ke kauka opio, me ka nana ana mai iaia, he hoopakele nona, iloko o ka wa o kona popilikia. "Aole loa o'u makemake e hoi hou aku a noho malalo o ka malu o Mrs. Waelona," i pane mai ai o Alika, i kekahi la, mahope o ka hoike piha a ana aku o Kauka Vana Dona i ke kulana oiaio o ke kaikamahine opio, oiai oia e waiho ana iloko o ka ma'i kupilikii, a pela hoi na hana hoopilikia a imihala a Mrs. Wadona ia Lola. Ke ku malie la o Kauka Vana Dona, me kona mau maka e h.aka pono aku ana maluna o ka helehelena o Alika, a i ka hala ana o kekahi mau minuke o kona ku ana e noonoo i kana pane kupono, ia wa i kulou mai ai oia imua, hopu aku la i ka lima o Alika, a me ka leo oluolu loa, i aku la: "Aole loa he mana nana e hookikina mai ia oe e hoi hou aku e noho me kela wahine, ina aole ou makemake iaia!" "Eia hoi palia. oia ko'u kahu, a o kona home wale no ko'u wahi e manao aku ai ilaila e noho ai, aole he liome e ae," wahi a A'ika me ka imoimo ana iho o kona mau maka, no ke ano 0 ke kamailio ana aku a I<ona kauka iaia. "Malalo o ke kanawai, ua loaa ia oe ke kuleana e koho ai i kau mea i makemake ai e lilo i kahu nou e ke aloha. Aole loa oe e hoi hou a noho pu me kela wahine lokoino, aka ua liiki ia oe ke koho i kou home e noho ai, a maloko aku olaila kaua a elua e noho ai." Lamalama ae la na papalina o Alika no keia niau olelo a Kauka Vana Dona, puapua'i mai la hoi ka ula ohelohelo, me ka pane ole mai nae he hookahi huaolelo, aka ke ike la ke kauka opio i ka pinapina'i o ka pana ana o ka puuwai o ka mea ma'i, a o ia kana i pane hou aku ai: "Auhea oe e Alika aloha," wahi ana i kahea aku ai i ka inoa oiaio o ke kaikamahine opio no ka manawa mua loa, "ina ua lilo ka'u mau olelo i kamailio aku nei, i mea hoehaeha aku i kou noonoo, e lioao oe e hoopoina no ia mau olelo, a mai hilahila oe, a kanalua paha i ka hoike ana mai ia'u 1 keia manawa i ka mea oiaio loa. "Ina ua kupono ole i'o kela mau olelo i hoopukaia aku nei e a'u, alaila aole loa au e hoopilikia hou aku i kou noonoo, ma keia mua aku; alea hoi, ina e hiki ana ia oe ke aloha mai ia'u, elike me ia a'u i aloha aku ai ia oe. mai kela manawa mua loa mai a'u, i hoomaopopo ai i ka nape malie o ka pana iloko 0 kou puuwai, ka manaolana hookahi a'u i hooikaika ai e hoopakele ae ia oe mai ka make mai, alaila aole a'u mea e ae e hauoli ai ma keia ola ana, o kela mea hookahi wale no. "Ke palulu mai nei oe i kou mau maka, e hiki ole ai ia'u ke ike aku i ka meahuna iloko o kou puuwai, aka ia'u nae e nana aku nei i kou oiwi kino, me he mea la e haawi mai ana ia i na manaolana ia'u 110 ka hookoia o ka'u leo noi. Aole au e hookikina aku ana ia oe a i ole koi wale aku paha e hooko mai oe 1 ka'll noi, aole loa, nau ponoi 110 e koho nou iho, a e haawi j mai i kau pane elike me ia au i ike ai he pono. j No kekahi mau sekona, aole e liiki ia Alika ke pane koke | mai, eia nae he o ia mau ka puapua'i o ka ula ohelohelo ma kona mau papalina, a ke ike 'maoli la no oia iloko iho o kona puuwai. i ka lioea ana mai i ka hookoia ana o kekahi hana ano nui loa, ka mea ana i nana mau mai ai maluna o Kauka Vana Dona, ma ke ano he hoopakele a he hoola nona. Uoko o na la maikai o kona ola kino, ua nana mau aku oia maluna o Elioka ma ke ano o kona hoaloha wale 110 ia, a ua aneane maoli no oia e haulehia i ke aloha no kela kanaka opio, aka nae iloko o keia mau mahina loihi o kona halawai mau ana me keia kauka opio, me he mea la, ua hoopoina loa aku kona noonoo ana no Elioka Hakoka, a pili aku kona noonoo me Kauka Vana Dona. Wehe malie ae la ua o Alika i ka palulu ana ma kona mau maka, nana mai la maluna o ke kauka opio, me ka pane ana mai. "E kuhihewa ana ka hoi au, aole la kekahi mea e aloha mai ana i ka mea i kapaia e Mrs. Wadona i ka pupuka." Ua hele o Kauka Vana Dona a piha i ka olioli no kela pane a Alika aole nae oia i hoikeike aku ma kekahi ano no ia hauoli no kona hopohopo o lilo auanei ia i kumu e ano e hou ai o Alika, aka kulou mai la oia imua, kukuli iho la hoi iluna o ka papahele, a pane mai la: "Aole he kuleana hou o kela wahine maluna ou, aka owau hookahi wale no ka mea kuleana ia oe mai keia manawa aku. E kuu ipo nohea, ua haulehia anei oe i ke aloha ia'u?" "Pehea auanei e hiki ai ia'u ke alo ae no ka mea, o oe hookahi wale no ka mea nana i kuekaa i kuu puuwai iloko o keia mau mahina loihi?" "Ua hoopiha mai oe i kuu puuwai a hu me na haawina laahia loa o ka hauoli, a i sila hoopaa no ko kaua aloha, e ae mai oe e Alika e honi aku au i kou mau lehelehe," alaila haawi mai la o Alika iaia iho, me ka hopu ana aku o Kauka Vana Dona i ke poo o ke kaikamahine ana i aloha ai. a honi aku la ; ka honi e hoolilo ana ia laua i hookahi, ma ka pana ana a ko laua mau puuwai. "He keu aku no paha na kauka a ka poe hoohihia i ka noonoo." wahi a Alika i pane mai ai, me ka minoaka ma kona mau ppalina, i ka wa i hookuu ae ai o Kauka Vana Dona i kana paa ana i ke poo o kana aloha. "Pehea auanei e hiki ai ke alo ae, no ka mea ua like maoli no oe me kekahi momi makamae loa, i waihoia mai na'u e milimili i ke ao ame ka po, o keia ke kumu o ko'u haulehia maoli ana i ke aloha nou." "Ma ko'u manaoio maoli, ua noho aie maoli no au ia oe, no kau mau mea apau i hana mai ai no'u, aole paha e lawa ana ka'u mau mea e hana aku ai, no ka pana'i ana aku i na maikai he nui, i hanaia mai no ko'u ola nei." "Aole a kaua kamailio ana no ia mea, e waiho mai oe na'u e auamo i na mea maikai ole apau, o ka'u wale no e iini nei. 0 ia ka luaa o ke kino ikaika ia oe a o ia ka'u e noi aei

i kou oluolu, e hoolohe oe ma ka'u mea apau e kauolia ai, me kou pakike ole mai ma kekahi ano." ''Ma kau mau mea apau i ike ai, he alahele ia no ka loaa ana o ke ola kino maikai ia'u, e kupono ai au c liana aku i kekahi mea e hoohauoliia ai kou manao, ua makaukau loa au e hooko aku," wahi a Alika ine ka okoa ana mai o kona helehelena, i ka paulele ame ka hilinai maluna o Kauka Vana Dona, ke kanaka ana i haawi mai ai iaia iho e lilo i kokoolua no kela kanaka ma na hauoli o keia noho kino ana. "E haalele ana au ia oe, a hele aku no kekahi hana ano nui, a iloko o ka hora hookahi, e hoea hou mai ai au c ike ia oe e ke aloha. Nolaila i hoike oiaio no kou hoolohe i ka'u kauoha, ke makemake nei au, e hoi oe e hooluolu no keia hora hookahi, o ka laau lapaau nui iho la no ia, e loaa ai ka ikaika i kou kino." Me kela mau olelo a Kauka Vana Dona, kulou iho la oia ilalo a honi aku la i kana aloha, me ka pane ana mai: "E kakali oe me ka hoomanawanui ahiki i ka loaa ana o ka ikaika kupono ia oe, ia wa au e haawi aku ai ia oe i na hana he mau kaukani, no ka pana'i ana aku i ka hauoli kilakiia l«>a au i hookomo mai ai i kuu uhane i keia la." "E oluolu oe e akahele ma ke kamailio ana i na mea ano maikai ole no ko'u mau hoaloha," i pane mai ai o Alika ma ke ano hoao i kona kauka. "E malama loa ana au i keia kauoha au, a ua ike maoli ilni no au, i ko'u piha paa rula ole i kekahi manawa, aka o ke aloha 110 kou, a hui hou kaua." "No hookahi hora wale no anei oe e kaawale aku ai, alaila hoea hou mai?" me ka puliki ana iho o Alika i ka lima o ke kauka. "Ae, no ka hora liookahi wale no. e kaawale aku ai au ma? ia oe mai, aole au e poina ana i keia kauoha a'u." • "Ua maopopo no anei ka nui o na minuke ia oe. alaila piha ka hora hookahi? He kanaono minuke i ka hora, aole he hookahi haneri me ka iwakalua." "Alaila e nuku mai ana ka paha oe no kuu lohi ana i nehinei ea?" me ka noke okoa ana ae o Kauka \*ana Dona i ka akaaka, mamuli o kona ike i kona hewa. "E hoao au e mal.ima i ka'u kauoha i keia la." "E hoao hou aku ana au ia oe i keia la. i loaa ai ia'u ka ike, i ka malama o ke kauka i ka manawa, a i ka hooko i ka lakmi mau mea e kamailio ai," me ka nana ana aku o Alika, i ka uwaki e kau mai ana maluna o ke pakaukau. Nana aw-ihi wale mai la no o Kauka \'ana Dona. a puka aku la iwaho, me na manao hoomaikai iloko ona, no kona lil"» ana i kanaka hauoli loa ma ka honua nei, no ka ae ana aku 0 Alika, e lilo i hoa kaunu nona no keia noho ana. !\IOKUXA XXXV. līe mau la helu wale no mahope mai o na mea i hoikeia m* ka mokuna aku la i hala, ua hoea mai 1a o Akeneki ame Lola no Nu loka, a aku hoi o Lola maloko o ka halepaahao. Ua hunakele loa o Kauka Vana Dona, aole oia i kamailio iki 1 kona kaikuahine no kona hoopalau ana me Alika. a oki loa aku hoi ke kamailio ana iaia. he ma'i kekahi ana e lapaau ana n-.aloko o kona hale hoolimalima, He hookahi nae kumu nui o ka hunakele loa ana o ke kauka opio i kana meahuna mamuli no o kona ike, aole i kupono r» Alika e ike i ka poe makaikai, oiai no nae ua maopopo no inu, e hoohauoli loa ia aku ana ko Alika manao. ina nei no krv i* nei kamailio aku e pili ana no kona kaikuahine. Ke pii mahuahua mau ae la ke kulana maikai o Alika. he hookahi paha hoi kumu o kela loli ano nui loa o kona kulana, mamuli no ia o ka hauoli i loaa iaia no kona hoopalau ana me ke kanaka nana i hoopakele i kona ola. a hui pu iho hoi, me ka maikai o kona malamaia ana, ua lilo ia i mea kokua nui aku, no kona kulana maikai. 0 kekahi kumu, nana i hoomama loa aku i ka manao kaumaha o Alika, o ia no ka hoike okoa ana aku o Kauka Vana Dotui iaia, aole loa ua o Alika e hoi hou aku ana a noho malalo <% ka malu o I\rrs. Wadona, ina nei 110 kona ikeia ae, aole oi;i i make, oiai o kela kekahi o na mea nana i hoonilihua mnu aku i ka noonoo o ke kaikamahine opin. a i ulolohi ]oa ai 110 īi.<i ka pii niau ae o kona maikai i kela ame keia mauawa. 1 ka manawa nae o ka mnkuahine o Kauka Vana Dona t hoea mai ai no Nu Toka, aole i hoohakalia iho ke kauka opi.-> i ka hoike ana aku i kana meahuna imua ona, a ua lilo 110 hoi ia i mea maikai i ka manao o ka makuahine. oiai aole no nna wahine i imonoo inua ai na knna keiki. Ma kekahi 1a ae, oiai o Akeneki e hoomakaukau ana no '-3 hele ana e ike iaLola maloko o ka halepaah.ao. koi mai 1a i»ia i kona m'akuahine, e hele like laua e ike ia ī.ola, hoole aku l.i nae ka makuahine, no ke kumu, ua maluhiluhi oia i ka ana mai o ka huakai loa, aka no kekahi manawa okoa aku "ia e ike ai ia Lola. nolaila i kela hala ana aku o Akeneki, laue okoa aku la o Kauka Vana Dona i kona makuahine imu.i o Akeneki. no ka hoolauna ana i kana wahine hoopalau. imua 0 ka makuahine. Ma kela manawa no a Mrs. Vana Dona i ike aku ai ia Alika. tne ka mahamaha no hoi o ke kahea ana mai a Alika i ka lede malihini, ua ume koke ia aku na manao mahalo o ka niāleuahine o ke kauka opio, no kana kaikamahine liou, nolaila he'e pololei aku la oia, a puili mai 1a ia Alika imua o kona umauma, a kapa aku la iaia he kaikamahine nana. aole me ka leo o ka mea i piha me ka hookamani, aka me ka leo o ka makuahine i aloha i'o i kana keiki: a mamuli paha hoi o kona lohe mua ana i ka moolelo ku i ka walohia o Alika. ua liiki ole iaia ke kaohi mai i kona mau waimaka, aka hookaho aku la oia, nie he mea la, ua kamaaina loa oia i ka mea poino. No na ano oiaio loa iloko o Mrs. Vana Dona. aole o Aliki 1 hunahuna iho i ka hoike ana mai i kona moolelo iho, me ka olelo ana mai, i ko laua noho aloha me Lr>la, ahiki i ke komo ana mai o Mrs. Wadona mawaena o laua, nie ka imi ana i na kumu e pau ai kela noho aloha ana o na hoahanau. Hoike pu mai 1a ua o Alika, i ka hookikina mau o Mrs. AVadona iaia e mare me kekahi o kana mau keiki, aole nae ona ne iki, a ia wa i kapaia mai ai oia i na ano inoa like ole, ahiki i kona piha loa ana i ka inaina ame ka huhu. Alalia paha, ua kupono ole no ko'u mau ano, elike me ia a kuu makuahine hanauna e noke mau ai i ka nuku me ki huhu ia'u. aole nae ia o ka liana pono ma kona aoao. ina he mau hana hooluolu mai kana i ko'u manao, he mau hana maikai hoi, e lilo ana no au i kaikamahine maikai, aole nae pela ke ano o kana mau hana, e hoohaehae mau ana oia ia'u. ahiki i ko'u aneane maoli ana e pupule i kekahi manawa." "Alaila ma kau nana aku, aia anei maluna o kou hoahanau ka manao aloha o ka makuahine hanauna o olua?" wahi a Mrs. Vana Dona i ninau aku ai, me kona hoihoi loa i na mea a Alika e hoike aku nei iaia nona iho. "Pela maoli no ka'u hoomaopopo aku, ua nui ko >frs. Wadona pai ia Lola, a ua lilo ia i kumu no'u e lili ai iaia: o ke kumu o kona pai nui loa ia Lola, no kona makemake e mnle aku o Lola i kana keiki, aole o'u manaoio he wahi aloha iki kekahi iloko ona no kekahi mea, o ka waiwai wale no ka mea nui iaia, e kamailio mau ana oia no ke dala amt ka waiwai, a o ia no paha kona kumu i ake mai ai ia maua e lilo aku i mau wahine na kana mau keiki, he keu nae a ka hilahila olel (Aole i pau.)