Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 48, 29 November 1923 — NA KUMU PII O NA AUHAU. [ARTICLE]

NA KUMU PII O NA AUHAU.

Iloko o keia mau makahiki uuku i hala aku, ke ike nei kakou i ka pii mau ana ae o ko kakoi) mau suhsu, Traiwaipaa ame lewa. I kela 'mau makahiki pokole wale aku nei no, aole he nui o na hoolilo o ke aupuni. I na la mua o ke aupuni Teritor« aole i oi aku na loaa mamua o ka elua miliona. Aka, ua ikeia ka lawa kupono ana o ke 'aupuni me keia mau loaa. 1 keia la, e ; .i na loaa ke mahae ia nei iloko n elua mahele; hookahi no ke Kalan;» ame Kulanakauhale, a hookahi ke aupuni Teritore. A i ka nana ana iho i keia mau loaa like 010, eia ke aupuni Teritore ke ohi nei rna kahi o ka elua miliona dala,- a o ke kulanakauhale ame kalana ke ohi ma kahi o ekolu miliona i kela am« keia makahiki. Aole mau auhau i ikeia elike me keia i na Ia i hala aku. A no keia nui hewahewa o na auhau, ko lilo nel keia i ninau ano koikōi iwaena 0 na kanaka uku auhau o Ha■vraii nei. Eia kakou ke uku noi he eluA auhau; ka mua o ka auhau waiwai paa ame lewa, a o ka auhpu maluna o na loaa makahiki. Mawaho ae o keia, ke uku nei kela ame keia kanaka i ka auliau kino o elima dala. Ō na Auhau waiwai lewa ame paa o kakou ke holo nei i ke kalana; a

o na auhau loaa makahiki, ke holo nei i ke Teritore. O na auhiau kino o kakou, ke holo nei kekahi i na kula, a o kekahi i na alanui o kakou. Hc mea liilii loa nae keia, o na auhau nunui no o kakou, oia no na loaa makahiki, ame na auhau waiwai paa ame lewa. I ko kakou ninau ana iho, pohen la i pau ai keia mau dala nunui e ukuia nei ma o na auhau o kakou, e ike iho ana kakou, eia ke holo nei ko ke Kalana i na mea he lehulehu wale. Ka mua, ke ukuia nei na aie o kakou. Ua pu ae na aie, no na alanui, ame na pono wai a i keia mau la ua hiki aku i na miliona; ke ukuia nei no hoi na luna aupuni 0 kakou,* he mau puu dala mahuahua loa keia, i ike ole ia mamua aku nei; ke uku nei no hoi kako'i no na alanui o kakou. Aole paha 1 ikeia na alanui maikai elike me keia' o keia mau la. Mamua aku nei ua manaoia o na alanui aila na alanui maikai. Ua nui na miliona dala i hooliloia no keia mau alanui, aka, i keia la, ke hanaia mai nei ,ia. alanui o kakOu me na kimeki, a ua oleloia e mau ana keia mau alanui no kekahi mau makahiki loihi, mai ka iwakalua a ke kanakolu. Ke ohi waleia nei na opala o Honolulu nei, me ka uku ole; ke hooholoia nei na sua lawe i na mea ino; ke loaa nei ka wai ia kakou, me ka emi o ka auhau. O keia mau mea apau, aole e hiki e loaa me ke dala ole. No keia kumu. ua ohiia na auhau elike me ka nui o na hoolilo. No ke Teritore hoi, eia na aie o ke Teritore ke ukuia nei mailoko at o na loaa o na auhau waiwai loaa makahiki o na kanaka o Hawaii nei. ī ka manawa e emi mai ai na loaa makahiki, e pii ae ana na auhau, no ka mea, aole e lawa ina e ku mau keia auhau i kahi hookahi. 0 ua loaa makahiki o ke kanaka a ahahui paha, aole ia he loaa mau 1 kahi heluna hookahi, alja, e emi ana a e pii ae ana, elike me ka liolomua o na mea i hanaia ma Hawaii nei. O na ahahui ka poe oi aku o ka uku ana i k'eia auhau; a o na kanaka aku e ohi nei i na 'oaa nunui. O keia auhau, ke holo nei no na hana o ke Teritore. () na alanui holopuni ma na mokupuni like ole, eia keia malalo o ke Terifore. 0 ia hoi,%na ke Teritore ( uku, aka, e hoihoi hou aku ana no kakou. Eia ke alanui hele i kn Luaopele, ma Hawaii; na ke Terit.ore e uku nei, aka na Hawaii no e uku ana mailoko ae o na loaa oi.i mokupuni; eia pu no hoi ke alanui holopuni o Oahu nei ke ukuia nei e ko Teritore, aka na Oahu nei 110 e uku ana ma keia hope aku. Aka, o keia auhau e ohiia nei no ke Teritore, ke uku nei kakou no na ala-

nui; na luna aupuni; na aie; na kula o kakou.

0 ka oiluma»-kula o kakou, aolo e hiki e lioohalikeia me na la i hala aku. I leeia la, eia kakou ke ik? ;iku nei i ka piha o na halcku);i i nn haumana, a i kela ame leeia makahiki hou o ke komo ana o n;; kula o kakou, o ikeia ana ka lawa ole i na halekula. Eia ko hooliloia nei he mau miliona dala no na halekula o kakou. Kc koi mai nei ka oihana hoonaauao i mau halo kula hou; i mau kumukula hou; i mau aina hou no keia mau halekula; i mau wahi paani no na keiki, ho mau mea hoi i ike ole ia i na la i hala aku. O keia mau mea apau, me ke dala wale no e loaa ai. A o ke alanui wale no e loaa ai n i dala i ke aupuni, o ia no ma ku auhau ana. īna ua makemake kakou i ka hoonaauao kiekie ia o ka kakou m;n keiki, o ke alanui wale no e hiki ai, o ia no na halekula maikai, ame na kumukula naauao. A ke ike nei nae kakou i na hoolilo nui hewahewa no keia mau mea. Ke hele mai nei na alanui o kakon a laumania, no ka mea, ke ik< nei kakou he mau kaa otomobile ki kakou e holo ai. ī na la i hal.i aku, ma na kaa lio, aole no i manao

nui ia na alanui no ka mea, u.*i hiki no ke holo kahi' kaa me k;: maikai maluna o na alanui o ia mau la. I keia la, aole na kaa otomobile e hiki pono, ke laumania ole na alanui. Mamuli o keia mea, ke pau loa aku nei ka ikeia ana o 11:1 kaa lio ma Honolulu nei. Ua pau loa na kanaka i ke kaa otomobile. Aka, o ke au ia o ka nee ana o ka manawa. He mau makahiki i hala aku, ua lawa ke kanaka me na ka& iio, a ua lawa no hoi me na alanui lepo. Aka, i ke komo ana mai nei o na kaa otomobile, ua liio na kaa lio i mea lohi loa, a o na alanui hoi i mea hiki ole ke holo keia mau kaa. No keia mau kun-.u, ua pii ae ka auhau no ka hoolawa ana aku i ke aupuni me keia mau mea. Ua ike pu no hoi kakou, o na lua lepo o kakou, ua luwt no ia i na ia i hala aku, aka, i ka nr.i ana mai o na kanaka maloko 0 keia kulanakauhale, ua hiki ole keia mau lua lepo, a ua koi ia mai kakou, i mea e hoemi mai ai ka pahola ana ona ma'i ahulau, e hookomo i niHu «ua. T keia • la, ua komo na sua ; ?. ua pau ka ikeia ana o na lua lepo o kakou.

Pela no mamua aku n«i, ua manaoia ua lawa no na kanaka me ua auwaha wai, aka, i ka nui ana nni o na kanaka, ua pau keia mau auwai o leaiiou. a ke ike nei kakou i na paipuwai, e holo ana ma na wahi like ole. E loaa ana ka wai maloko o ka liale a maloko o na wahi like ole o na pa kauhale o kakou. Ua ikeia ka lawa ole, ame ke kupono ole io no o na auwai o kakou, o na la kahiko i hala aku. A i keia mau makahiki mamua aku nei, e koi hou ia mai -ana kakou, e hooinakaukau i mau alanui maluna o ka lewa no ka mokulel". O keia mau alanui o kakou e lilo ana i mau niea pono ole no na mo-, kulele o ka laapopo. O keia mau mea apau, e hiki mai ana i kona manawa, no ka mea ke oii mau nc*i ka naauao o ke kanaka, a eiike me ka pii ana o ka naauao, peia no e ikeia ai ka lawa ole o na mea o keia la. I na la i hala aku he elua a he ekolu la e hele ai maluna o ke leaa lio alaila puni o Oahu nei. 1 koi:< la he mau bora walo no, ua puni ae la ka. ī na la e liiki mai ana, he mau minuke wale no a ua puni ae la. No ke aha mai keia hikiwale ana? No ka nui o ka naauao. A o keia naauao ka mea nana e hoonui nei na auhau a ke kanaka e uku ai. Ke koi mai nei na luna aupuni e hoonuiia ae ko lakou uku mahina. i T a koi mai pela mamuli o ka pii loa o na mea e pono ai ke kanaka. Ua pii ae ka ai; ua pii ae ka lole; ua pii ae ka hele ana. O l:eia mau koi apau, ua hiki ia kakou ke ike iho mamuli wale mai no keiu o ka naauao. Nolaila, aole kakou e po- [ no e hoolilo 1 keia mau mea i mau mea e hoopau wale ai i ko kakoa manawa i ke kuko, aka, e hana aku ma kou aoao i lawa ai oe īne na mea e hiki ai e ola, no ka mea i pii no ka ai, ame keia mau mea, im ka uuku o na kanaka na lakou e kanu nei ka ai, a o hana mai nei na mea e ae. E iho ka j kou, aole he manawa e emi hou mai ai na auhau o kakou, aka e mau ana [kona pii mau ana, i kela ame keia jmakahiki. Ke manao nui nei kakou e nui mai ka naauao, aka, mai poina elike me ka nui ana o ka naauao, j pela no ka pii mau ana ae o n.i iauhau o kakou.