Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 48, 29 November 1923 — HULI AKUA THEOLOGY. [ARTICLE]

HULI AKUA THEOLOGY.

Kc O'.a Kino s;re ke Oln Uliane. ko Lana Li!o r.na i Hookahi Iloko o ke Kanaka Oia?

'iu '.eo I M. : iu):ik:ik:i :tkcn pokole: —Ke r.:r»oin. :-ku nei imua o ka lahui , • ,i k.-i i:oakaka no ke ano oko | ku io ana anie na pono pili-, oau i loaa ia kakou mai ke ■ ( i;i ; r .- l3 i ka Mea Xana kakou i r.ana. Ina e ana kekalii kuia i ke;:.ihi kniīnka ma ke kino a ma ka pnl;a. mai noiio oia a puiwa h : ki!oie pah:i r.o ia mea; a no ; ;a n:c;:. o kein ola honua ana o kaUom ma kr> kino. ua piha i na mea !ri'> apau «• o mau ana ma na aoao k.'iko'.i sr»nu mo ho mau ihe wela la. ō ka hoakakn piha no keia mea. e >mi': :.ku : ka Baibala Hawaii a ka--:nr. mn ka mokuna.6 o Epeao, e hooana mai ka pauku 11 aku a r 7<t3ī nna no ka kakou mau mea kana 'e k«-c aku ai i ke diabolo ke 'iii o ka hewa apau. O ke ola kino ma kona ano pili :aula. he haawina ia, he kulana 1 '-.aawiia mai e ke Akua i kela ame keia i kupono i kona makemake ana i hoopaa ai mai kinohi loa mai i ka xra o ka hanaia ana o ke kaaaka. Ina e loaa ana kekahi i ka mn ko kino. e hoomanao oia, ua lioopa mai ke Akua iaia mamuli no o kona aloha ame Kona lokomaikai. i mea noea © noonoo ai ma na knmu lehulehu, o ia hoi keia: 1. I~i hana mai ke Akua ia'u Xoni. no Kona nani. 2. Ua hoonoho mai Oia ia'u ma keia ao e ma:iara i Kona maa makeinake apau ma ke ano okipau i ka maikai, i upa eo'u e noho pu ai me Ia a mau nk'j ma Kona aupuni lani. 3. E 'ieohaahaa ara au ia'u iho no Kona ana mai i keia haawina o ka ma'i maluna o'u. 4. E hoomanaTr2nn; nna au i keia haawina o Kor.a 'okomaikai no ke kumu, no Kona nani. a lehulehu wale aku na ano e omaka ae ar.a iloko o ka puuwai* o k? kanaka noonoo akea a pe-pe malalo o ka ke Akua hooponopono ana. E hoomanao pu e ka mea heluhelu, © kahi e leaa ai ka laau lapaau maikai loa i oi aku mamua o ka na kauka o ia hoi keia: 0 ka pule j len-io (aole ke pule lehelehe a hoo- j kamani r.no Pars?nio) me ke noi ho-! omau r.n.-: i ke Akua e kokua mai is pe oiai op iloko o lea pilikia a k.i tnn';. 0 k.i henkaka piha no keia, e -iu ilako o ka Palapala Henn kn b«ko a Toba, a o hoo1 o lio'ae poao ai ke "Kftunu" nha ii-.o I«a holk» fttto maopopo e pih nna 1 na »ra i wua 1« m* ft-a RinStif i '« ko kauwnhi mo--1 1-n *«t flo".p \ "oV.ikilo" loa Skti ftla iieknlu knnn.in wn!wnt * siīn ke liuls«akauhftla o Hiti ke «UpUili 6 *) ka »•;»»« « kc;ti kanaka p «h»j » ki«« iho pia ka j «i flā-: r.fa > «« iHuani (t kona puti j n fi«'i »5. Mawull o *.>« i-\ "Ūip(ila--1^ M n kela kn-r.?ī-o i kuleo r i H* * WttUc* ri. fīi* ptlle pO' i -n]o -v. n C-. isn pi; ntm lft ! Vf>mrr.u JtJ » k«t»a llln», H» r-.ua v;-.«.n»«a pokoie mahope an-. t> liiUi JtMā liC a.l ellko rr,r ko lia *ii i Jtdl<i. fl hOOmakl mai "i* iie PWI ri ki«o & witrf. 0 maaniAU wamua aku, n i* r.n Ua lieluhM» «upepa iluna o īiiliHiii, «t« ko kati ana n na T»a*ae iiiina a knna pakauksTī »i, U-a jier»«taftfti!ia (pxcrslse) <4«< īha iia kolaholo ana a P «a paiih' e".ilis ka hana p » ; heananuaoia. He «]>» ;:-"i >ti j pnlaualelo rm:. 1 k.-.ro r h«» ni ō moe o ka po, i.iki isJ:i moe pono. I i,-.-, fhr.; a r.<i a j?iH īhō no ka hiamoe -.nn n v. ; j.iioliō «t«i lft no i.i me ka " ;-:n Ueūa o kona ruml me P.. -3 ifi; a"ift kekahi uhane lapu r kftb» i ukali mai ai. Pe'a *U J .i. »ku ka hoomau ana īeA-.n "uluao'a" iloko ona j lio:ta «a i lohe ai i kskahi kauVn aiīninai loa e uoho ana ma īiikina <j ite kulanakauhale o Amsi»<! hookahi haneri mile ka nam.™ inai kona wahi aku.

Ma tia mea nnn i lohe ai no kela Isat»ks< e 5n hoi keia: l'a hiki i ka ikē kuhohonu o kela kauka ke ike 5 ItM »a f t o kekahi mea'ma ka nana aon mai no ma na onohi maka, me ka ha-hn ole 1 ka pana (pulse) a i ole o ke nielo pnha (elike me ka baw> a na kauka o keia an aoouao». Hoahola Iho ia ka niknao o ua !»lg loafer nei e kakāuleta i tia kauUfi, tnc ka honkaka piha ana i ano a koaa ola mnmua akn o i ka ma'i anoe. ī iU U i)\s iaia iho f "He oiaio, ,-i 'a liauka keia e ola ai," Trahi r aa I k« ioea fltta nkn o ka leta nei i ke kauka -v;, e j}ā kauka a nana iho *•? 'i jKS«fid oleko. Ike koke U «īa l k« kumu i loohia i- īla iiaiiaīini jtjamuli mai no ia r. oi? i kona kino m-. V--ka>,; h«t-;s, r laa me ka 1i010r..-io r..-io una a pela aku.

I:i *v;i koke no ua. kauka nei i ka-k-j,i ni:ii ai i kana pane nie keia mau t !olo: ' ; l'.t ioaa mni ia'u kau leta. M;i ko'u kiio pono ana i ke kulana ( kou ma'i, ua maopopo loa ia'u !e 1 ike ine ka hoakaka o kau leta; u o ka'u paue pokole no kau lcta. ! oia no ia: j "Aia iloko o ko opu kekahi inoo mui (monster) nona na poo ehiku. : Ina oe o makemake i ke ola kiuo maikai, ke a'o aku nei au ia oe i kau mea e hana ai penei: v E hele kino mai no oe io'u nei e pono ai. Mai kau oe ma ke kaa a i ole ma ka ]io paha, no ke kmu, i kou hana ana pela, e hoonioni ino ia auanei kou kino, a na ia mea e hoala i kela moo iloko ou, a e naliia ana oloko o ko opu me ke aki ana i na ka'eka'e a weluwelu, a e make e ana oo ma kou alahele mamua o kou hiki ana mai io'u nei. In-a oe e akenui e ike ia'u kou kauka e ola ai; e pono no oe e helewawae mai. O kau mau mea e ai ai i kela ame keia la, oia keia: Aina kakahiaka wai huihui; aina ahiahi i 1 bola ti *' lit)okoolau '' (ti Hawaii) a me "hookahi kauna" palena nakekeke, (cracker). Ina oe e malama pono i keia mau rula, oiai oe ma kou alahele io'u nei, he oiaio e hiki ola mai ana oe a halawai pu kaua he maka a he maka." Nana iho la kanaka ma'i nei i ka leta a ke kauka a i iho la iloko [ona,'he oiaio o ko'u kauka keia e ola ai, me ka "polapola" o na onohi maka i ka ua moa o ka piha i ka manaolana ame ka hauoli. i I kekahi kakahiaka ae, ua hoomakaukau iho la oia i kana huakai 110 ke koele wawae ana aku i kahi o kona hoola ma ke kino. O ke kuia nui ma ua la nei ann j hele ai, o ia no ka liiki pono 010 i ka ikaika o kona mau wawae e aha'i i ke kaumaha o kona pauk'i kino; no ke kumu, aole oia i puka iki mawaho o kona; hale e hololiolo ,ū, aole hoi maloko ponoi iho o kona hale, mai ka papaaina no a ka noho hilinai ona, a mailaila aku no a kahi moe, uhi kapa eleele, kau ka "nunu ika nuku," wahi akn olelo. Hookahi a elua kaulahao ka mamao o kana walii e kupaoi ai i ka hele ana i Ka la mua, a anee iho la ilalo e lomi ai i kona mau leuli anu 1 010010 wawae, me ke ano "piliaiku" i ka ua mea he hu'i o na ami me ke kapeke o ka huamoa (hip). no ka nele a i ole, mo-Ki: | 0 ka aila wale hoopahee a ko Akua j 1 hoolako ai no kakou ma na wahi like ole o ko kakou kino. I ka h.a o ka la, ua ahona iki oia, ka loaa ana he palua aku ka ma•nai i heleia; a pela no ka pii mahuahua ana o kona maikai ahiki i ka piha ana o ua la he 18 ahiki i kahi o ke kauka. Mamua o kona komo ana aku iloleo o ko taona kahi e noho ana kr> i.auka, noonoo iho la oia i kar.a mau olelo kupono e pane aku ai imua o ke kauka, no ka moa, walii nna iaia iho, ''Heaha la auanei ka'u 7>anc ke ninau mai ke kauka ia'u r.o ko'u ma'i, oiai au i keia wa he kanaka kieo ola maikai." Mamuli no o kela manaolana maikai, Vtt "knukoo" loa aku la no kana helr- nna a kikeke ana ma ka puka io ka rumi oihana o ke kauka.

X ka wehe ana mai o ke kauka 1 kn puka, ike mai la oia i ka heleholena hohoma o keia kanaka nawaliwali e ku aku nei, me na maka 5 hele a lamalama i ka hauoli.

Hoolauna aku la keia iaia iho me ka hoike ana aku i kona inoa, elike mo kau i ike ae nei mamua o ka mea heluhelu, ma ka laua holo leta ana. Ninau mai la ke kauka i kona kulana ola kino ia wa ma ka olelo ana mai: "Ei nei, pehea kou ola 5 keia wa? Pane aku la ua kanaka

nei: "Pehea mai auanei kau, ina oe e kuu kauka e ike ana a hoomaopopo i ka nui o ko'u hauoli no ka loaa ana ia'u o ke ola kino maikai loa i keia wa, i oi loa aku mamua 0 ko ka wa i hala, e hauoli loa ana oe me kou naau apau no ka loaa ana o ia haawina ia oe. "Aolo 1 loaa ia'u he pane kupono no kau ninau e kuu kauka maikai, oiai au he kanaka kino ola maikai, i keia wa." Minoaka iho la ke kauka a 1 mai la me ka luliluli ana o kona poo: "He oiaio kena au e hoike mai nei, a no ka mea, ua akahele loa oe ma kau huakai helewawae i hoonee mai nei i kou pauku kino, a o kekahi no hoi aole anei oe i hookalanio me ka hookanaie i kou kino ma kau hele ana me ka mala-l ma loa i ko opu o liulehuleiia nai mea paaliana oloko ou, kahi a kela 1 moo e moe la? Pane aku la ua kanaka nei, "Ae, ua hana au pela, elike me ka oleloia a i mai la, "He oiaio ua make kela moo nui iloko o ko opu, a eia nae, ua hanau oia he ehiku keiki iloko ou i kela la aku nei, a i ole i nehinei palia. Ina oe e haawi ana i ai na keia mau keiki ehiku, o ia hoi ma kou hoi hou ana a hana ai, noho lomaloma a pela aku elike me kou hoohala a hoomau-

nauna ana i ka manawa waiwai nui o kou ola ana, o kou hanai ana aku no ia i kela mau keiki moo e hoekepue la iloko o ko opn; a i ka wa e nunui ae ai a ulu kakala, e nali auanei lakou ialoko o ko opu me ke kolo liele ana iloko o na mea paahana e ao oloko ou, a no ko lakou lehulehu e oi aku ana kou poino hou mamua o ko ka mua i ka wa o ko lakou mama e ola ana." Mamuli o keia olelo a'o liou a ke kauka, ua ano kulia'u iho la ua kanaka nei a noho hakanu iho la uo

kekahi v>a pokole, a paiie aku la, "Ka, ina he oiuio kena mau olelo au e kuu kauku maikai, alaila ua kuhihewa loa au uo ko u hauoli eaaupo i kuu akena ana aku nei ia iio ka maikai o kua ola kino i keia wa. "I keia wa e kuu kauka, ke ano pii mai la ka maka'u iloko o'u no ] eia poe keiki moo iloko o'u, a ].e hooholo nei ko'u manao e hoolahe a malama loa i kau mau a'o »na apau." (A oili hou aku.)