Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 49, 6 December 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

"O, e Lola, iloko o ko'u ola ana, ua noonoo maoli iho no au, he keu aku a ka mea hauoli, ke lohe aku i ke kapa mai o kekahi poe ia'u i ka u'i aole no ko'u lili a huwahuwa aku paha 1 ka u'i o kekahi poe okoā, aka o ko'u ano maoli iho la no ia, a akahi a loaa i'o ia'u ka hauoli, ua hooia mai la oe e kuu hoahanau hoaloha nei o kaua ke hele mai la.'"No kou helehelena, aohe a'u mea e hoohala ai mai kinohi mai; aka i ka wa a'u i ike ai i kela kii i hanaia e Elioka, ua ku a hoohihi maoli au i kou helehelena; no keia manawa nae, hookahi a'u mea e ike nei, ua hooiia ae ke p.*ia'i o kou ili; ua auhee aku kela nanaina kaumaha maluna o kou helehelena, o ka maha ame ka hauoli ke hekau nei maluna olaila. Pehea aole anei 1 loaa i'o ia oe e Alika ka hauoli i keia manawa?" "Ua hele i'o au a piha loa me ka hauoli, e hiki ole ai ia'u ke hoike aku imua ou e Lola ma <na huaolelo maopopo, aka e hoopau nae i ko kaua kamailio ana no kaua iho, eia aku na hoaloha o kaua ke hele mai la." 0 Kauka Vana Dona ka mea i komo mua mai iloko o ka rumi, mahope mai ona ka makuahine ame kona kaikuahineHele pololei aku la ke kauka opio a hopu i ka lima 0 Alika, me ka paa ana iho ma kahi o ka pana, a nana aku la ma na maka o kana aloha, a iaia no paha ka ike, aole i hoopilikiaia aku o Alika ma kekahi ano, pane aku la oia me ka minoaka ma kona mau papalina: "Ua malama maoli oe i ka'u mau kauoha, aka nae aole he pono iki o kou noho loihi ana maloko nei o keia wahi, o loaa hou mai auanei oe i ka ma'i," alaila huli mai la oia imua o Lola, a haawi mai la i kona lima, no ke aloha ana, a haawi pu mai la i kona hoomaikai, no ke auhee ana aku o na pilikia apau mai iaia aku e pili ana i kona hihia. 1 kela manawa i komo mai ai o Elioka Hakoka, a hookokoke mai la ma kahi a Lola e noho ana, me ka pane ana mai: "He keu aku maoli no ka nui o na hana hoopilikia a na enemi ia kaua, a ke lana nei ko'u manao, aole e hiki ia lakou ke hoopilikia hou mai ia kaua." "Pela no ko'u manao," i pane pokole mai ai o Lola, me he mea la, aole he hoihoi iki iloko ona. Ua lilo ke ano o ka Lola pane i kumu e hoehaehaia ai ko aaaaaaa P ' shrd etao shrd jcmfw shrd etao cmfw wodaolo Elioka manao, aole hoi 9 ka pane aku ma ke ano ohaoha, he mea hoohauoli aku ia i kona manao, a oiai ua hele oia a maluhiluhi, o kona kaha aku la no ia hele no kekahi noho e waifio mai ana, a haule iho la noho, me ka nui pu ana iho o kona hanu, me ke kakali ana o ka hoea mai o ke kaa, e hoihoi aku ai iaia no kona hale. Oiai kela mau olelo pokole i kamailioia mawaena o Elioka ame Lola, o ka manawa ia a lopa Kepala i komo mai ai iloko o ka rumi, a iaia o ka ike ana mai i ka haka-nu o ka helehelena o Lola pela hoi mc ko Elioka, pane ae la oia ma ke ano hookalohe irr?ua o Akeneki Vana Dona: "Ea, he keu aku ka hoi ke puanuanu oloko nei o keia keena," me ke kuwakuwai ana ae i leona mau lima i kahi hookahi," wahi ana me ka leha ana aku nae o kana nana ana ia Lola ame Elioka. "Nawai ke puanuanu o keia la wela! He keu aku ka hahana oloko o ke keena hookolokolo, ua hele maoli au a wela e noho aku nei," i pane aku ai no hoi o Akeneki no ka maopopo oJe iaia o ka manao o na olelo a Mr. Kepale i kamailio mai ai iaia. "Ma ka'u hoomaopopo iho, he keu aku a ke anuanu oloko nei o keia keena, me he mea la, ua loli ka pa ana a ka makani, ke ike nei au he umi degere i keia wa malalo o ka ole," me ka hoawihi hou ana aku o kona mau maka, no kahi a Lola ame Elioka' e noho haka-nu mai ana. No ka maopopo ana aku paha ia Akeneki, o ka manao maoli 0 na olelo a keia kanaka piha eu nui wale, ua noke okoa ae Ia oia i 'ka akaaka, oiai iaia i nana i'o aku ai i ka helehelena o L'ola ame Elioka, me he mea la, aole he hoihoi iki iloko o laua pakahi. .. "n « "Ua lawa ko kaua noho ana maloko o keia keena kawa-u, e hoi kaua oiai ua hele mai la au a pololi," i kamailio hou ae ai ua o Mr. Kepala, me kona lawe ana aku a hookau i ke kuka koloka o Elioka maluna o kona kua. Mamuli o ka'u kono ia'u iho, e hui pu aku ma ka paina ahiahi me Mrs. Vana Dona ame kona ohana, nolaila ke noi nei au, e haalele kakou ialoko nei o keia keena, a huli hoi aku no kekahi wahi 01 ae o ka pumehana." "Ina pela e hoi polole! loa aku au no ko'u hokele, oiai ua hele maoli au a maluhiluhi," i pane ae ai o Elioka, me ke ku ana mai iluna, a hooponopono i kona kuka koloka. "Aole oe e hoi hookahi aku ana no*ka hokele, aka e waiho mai oe i na hooponopono ana apau malalo o'u, a' o Mrs. Vana Dona auanei ka mea kupono loa nana e nana no kou pono. E akoakoa aku ana kakou, me he ohana hookahi la ma kekahi papaaina i hoomakalikauia, nolaila he mea maikai ole ke kaawale ana aku o kekahi a kakou. "E ae mai ana anei oe e Lola Perekona, owau ka mea nana e hoihoi aku ia oe? He kaa ko'u e kakali mai la mawaho, no ka hoihoi ana aku ia kakou apau no ka hokele. Na'u oe e lawe aku no kahi o ke kaa, a mahope ae nei o Miss Vana Dona ame kona makuakaneT ame Elioka, a no Alika hou, ua loaa no kona mea nana e lawe ae, oia ke Kauka Vana Dona." Me na maka hookolohe, i nana aku ai oia ma kahi a Alika e noho mai ana, oiai hoi o Kauka Vana Dona, e hooponopono ana i ke kihei hoopumehana maluna o ka poohiwi o kana aloha, o kona hopu' aku la no ia i ka lima o Alika, a kuikuilima pu aku la nowaho o ke alanui, oiai hoi ka nui ae o lakou i ukali aku ai mahope. MOKUNA XXXVII, O loba Kepala wale no ame Lola koluna o ko laua kaa, a o Kauka Vana Dona ame kona ohana, pela me Alika ame Elioka koluna o ko lakou kaa, a i hakalia no a kau na mea apau iluna o na kaa, o ka lilo aku la no ia, aia ka pahuhopu no ka hokele. Oiai ke kaa o Mr. Kepala ame Lola e holo aku ana mahope o kfe kaa o Kauka Vana Dona ina, ia wa i pane aku ai ua kanaka kolohe nei ia Lola: "Akahi a hoomamaia ko kakou mau manao, aole he mau halepaahao, aole hoi he mau kumu hoopii, a aolf he mau kanalua ame na manao hoohuoi i koe—ua oili kakou iluna o ke ahua, elike me ka olelo mau a na kanaka, i ko'u wa kamalii, a ma ko kakou aoao, aia na kumu maikai loa, no kakou e hauoli ai," wahi ana jne ka nana ana mai ma na maka o Lola. "No'u ino, ua maha maoli ko'u noonoo, ua auhee aku na mea hoehaeha 1 ko'u noonoo," wahi a Lola me ka hoonui ole aku i kana mau olelo e kamailio al

No kc ano haka-nu o ko Lola helehelena, nana ae la ua elemakule hookolohe nei mawaho o ke kaa, a hooho ae la: "Ma ka nana aku, e hoea mai ana kekahi ino nui, ina penei iho la ke ono o ka pa ana a ka makani, o ke kumu wale no c hoea ole mai ai kekahi ino, aia a loli ka pa ana a ka makani." Nana aku la o Lola me ke kahaha i ka helehelena o Mr. Kepala, no ke ano maooli o kela mau olelo i kamailioia, oiai 0 kela kekahi o na la kala'e maikai, e hoea ole mai ai kekahi ino nui, a ke nalu nui loa la oia iloko ona, i ka manao o na mea a kela elemakule o ke kamailio ana akuiaia. "He keu aku o Kauka Vana Dona, a ke kanaka oplo maikaL" i hoomau hou mai ai no o Mr. Kepala i kana kamailio ana. ''Aia iloko o keīa kauka opio ka uwila ame ka mana, aole anei pela kou manao?" "Ae, ua nui ko'u mahalo i kela kauka op!o," wahi a Lola 1 hoike okoa aku ai i kona manao no Kauka VanaDona. "Ma ko'u manaoio, e mare aku ana kela kauka me ko hoahanau, aole anei pela?" "Ae, e mare aku ana laua, a owau ka mea i piha loa me ka hauoli no ka loaa ana ia Alika, o kekahi kane, ana i aloha maoli ai, a aole no hoi e nele ana ka loaa ia laua o ka noho hauoli ana ma keia mua aku. Pehea la, aole anei ou manao, e lilo ana kela noho malie a eleeleu ole o kou hoahanau, i kumu e kupono ole ai oia i wahine na kekahi kauka?" "Heaha auanei ke kumu e kupono ole ai?" wahi a Lola me ka nalu ana iho, no ka lilo o kekahi wahine noho malie, i kumu e kupono ole ai e lilo i wahine na ke^eauka. "E pono e lilo na wahine a na kauka, i poe eleu, i mau wahine e makaukau mau ana e-haawi aku i na kokua ana i ka lakou mau kane, ma kekahi mau ma'i kupilikii, e laa ka humuhumu ana ame ke oki ana, i mau wahi i poino oke kino. Ina paha o Elioka ke kane a ko hoahanau e mare ai, manao au, ua kupono loa laua, oiai aole ka Elioka he hana e konoia mai ai kana wahine e komo pu aku e kokua iaia; aka e lilo ana kela ano noho malie o Alika, i kumu e hoihoi loa ai o Elioka ma kana hana kahakii. Aole anei pela kou manao?" "Aole pela ko'u manao; a ke manoio nei ua kuoono loa o Alika e lilo i wahine mare na Kauka Vana»Dona," i pane aku"ai o Alika, iaia i hoomanao ae ai i ka nui makee maoli o Kauka Vana Dona ia Alika. "Malia paha ua pololei oe, no ka mea he nui ke dala o ka oihana kauka, mamua o ka hana kahakii, a o ka mea wale no paha e oi aku ai ko Alika mare ana i kela kauka, o ia ka ulakolako o kona noho ana, aole elike me Elioka he uuku loa kana wahi loaa ma kana oihana. "Ke manao nei au, ua kuhihewa oe e Mr. Kepala," wahi a Lola me ka hele a pii ka ula ma kona mau papalina. "O ka hana kahakii, o kekahi ia o na hana hanohano loa, a aia pu ;.!oko o kela hana, ka waiwai, ke kaulana ame ka noho hauoll ana me ka lako." "Ma ko'u kamaaina i na kanaka kahakii, o lakou kekahi po« hooikaika maoli i ka hana mai ke kakahiaka mai ahiki i ka po ana, me ka uuku o na dala loaa ia lakou, aole elike me ka kauka, he uuku wale no ka manawa hana, eia nae he keu aku a ka maalahi loa o ka loaa ana o ke dala ia lakou." "Aole i kulike ko'u manao me kou e Mr. Kepala, oiai ua iko au 1 ka lilo ana o kekahi poe kanaka kahakii, i poe waiwai loa, a no ke kaulana o ko lakou inoa, ua hiki e loaa he kaukaui dala, no hookahi kii wale no a lakou e kaha ai." "Malia paha he hookahi iwaena o na kanaka kahakii he haneri, e loaa na pomaikai, elike me ia au e hoakaka mai nei, oka hapanui o lakou, me ka hookuanui ke ola ana. Ua manao au, e a'o aku ia Elioka e hoopau kona noonoo ana i ka hana kahakii, a e lawelawe oia i kekahi oihana okoa, e laa ka halekuai, ka. hana kalepa waiwai a ano hana e ae paha e loaa nui mai ai iaia ke dala. Ke ku-e loa la ko Lola. lunaikehala i keia mau hoakaka a Mr, Kepala, nie ka luliluli ana iho o konalpoo, a o ia kana o ka pane ana mai. "Ina oe t hooko aku ana i kena manao ou, o oe kekahl o n4 kanaka lokoino, no ka mea he hana hewa loa na'u, ka hukl ana mai ia Elioka ilalo, oiai oia e ku ana maluna o ka pohaku paepae o kona kaulana ame ka waiwai, no ka mea aia iloka 0 Elioka na kalena kiekie loa e loaa ole ai ke kuaiia me ke dala; ame ke gula." Ke iimō wale la no na maka o Mr. Kapela no ke!a mati elelo kupale a Lola no Elioka, aka nae pane hou mai la oiat "Aia he mau oihana lehulehu a ke kanaka e lawelawe ai, 1 hiki ke hapai iaia mai ke kulana haahaa ahiki i kalii kiekie loa, e loaa pu ai ke kaulana ame ka waiwai." "E noi aku ana au i kau mau huiikala ana maf ia'u e Mi> Kepala, no ka mea mai ka man|awa mai i kamaaina ai au mo Mr. Hakoka ahiki i keia la, aoie loa au i ike i kekahi mea e hapalaia aku ai kona inoa maikai, a uVi hookahaha loa ia mai ko'u manao, no ke kulike ole o kou noonoo nona me ko'u. E kuhihewa ana au la he hoaloha oe no Mr. Elioka Hakoka, a i makaukau e kokua aku iaia, ma kana oihana i koho ai." Ke olu la ka manao o Mr. Kepala no keia mau olelo kupale a Lola no Elioka oiai, he mau hana hoao wale no kana i ko Lola ano, a o ia ka ua kanaka nei i noke okoa ae ai i ka akaaka, a pane mai la: "O Elioka kekahi o na kanaka opio maikai loa," wahl ana me ka pa'ipa'i ana iho i ka lima o Lola. "Maluna ou ka'u māu hoomaikai ana he nui, no kou ku ana ma ka aoao o Elioka, a ke lana nei kuu manao, ina olua e halawai hou aku ana, aole ia ma ke kaha o ka poai anu." Nana pono loa aku la ma na maka o Mr. Kepala, me ka hele hoi o kona mau papalina a pii ka ula, aole wale no kona lilo ana -i mea kupale ia EHoka, aka, no kona ike pu anaJho kekahi, he mau hana hoao wale no kela a Mr. Kepala i wahi e maopopo ai kona ano maoli. Ua hēle maoli ua o Lola a piha i ka hoonaukiuki i kela elemakule, a o ke kumu wale no o kona kamailio ole ana mal i na olelo ku-e iaia, mamuli o kona ike ana i na hana maikai a oluolu a Mr. Kepala iaia i na pule aku mamua, oiai oia e noho ana maloko o ka halepaahao, a ua hoike maoli aku no hoi kela elemakule i kona lilo ana i hoaloha oiaio nona, iloko okawa o kona kaumaha. Nolaila me na manao maikai i hoopau ae ai oia i kona inaina no Mr. Kepala, a hooholo iho'la nae e makaala oia ma ia mua aku, i ole ai e poholo hou oia iloko o r.a pahele a keia kanaka, e ake mai la e maopopo kona mau ano oiaio apau. No ke koena aku o ke alahele ahiki wale no 1 ka lioea ana x ka hokele, aole a Lola kamailio wale aku i leona kokoolua, a ina e kamailio mai o Mr. Kepala i kekahi mau olelo, o ka hoolohe wale aku no kana hana, a i ole o ka ae aku paha, a i ole hoole aku, ke ku i kahi o ka pane ma kona aoao. I ka hoea ana aku o ko laua kaa no ka hokele, e noho hoola'i mai ana ko laua mau hoa, e kakaii wale ana no o ka makaukau mai o na meaai, o ko lakou hoi no ia e hoopiha i ka lua o ka inaina. No ka hapalua hora paha kela kakali ana o lakou, ua hoea mai la ke kuene a kono mai la i na mea apau e hele e ai, maloko o ke keena hookipa i hookaawaleia no lakou wale no, a o ka ona nona kela hokele, kekahi i konoia aku, e noho pu mai i hookahi ko lakou ai like ana. (Aole i pau.J