Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 50, 13 December 1923 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

'"He liaaieo mau no au i ka inoa hanohano o ko leaua ohana, fco ia kumu e hoolako aku ana no au ia oe me na mea apau pono ai kou noho ana, no ka mea aole o'u makemake e ike ldnl i kou noho nele a pololi mai. No ia kumu e hana aku tna au i kela hale ma Fanale nou e noho ai; e hoolako aku ana an ia hale me na mea apau e oluolu ai kou ola ana, a e loaa jm aku ana no hoi ia oe kou uku makahiki kumau, aohe au mau hoolilo e ae —" "Elua hanen paonai" wahi a ka Lede Linetona me ka leo o ka mea e kumakena mai ana. "O ia wale iho la no anei kau haawina e haawi mai ana ia'u no ka makahiki? Aole no ka i ka uuku i kana mai, pehea la au e lawa ai?' "Ae: o ia wale no. Ina e hoolilo ana oe me ka pakiko a ma ke ano hoomakaulii loa ua lawa loa kela mau hanen paona nau e pau ole ai, koe wale no kou uhauha, aka, nau ia e nana nou iho, no ka mea aole e loaa hou aku ana ia oe, no ka mea 0 oe hookahi wale no .No ko Liliana mahele dala e hoomahuahua hou ae ana au ahiki kona mare ana, a ma ia manawa paha au e hoomahuahua aku ai i kona haawina." Ua piha loa ke kaikuahine i ka huhu i kona manawa i lohe alm ai i na olelo apau a Sa "Wiliama. Aole oia i moeuhane iki mamua aku e hoohaahaa loa ia ana oia elike me keia. Ua hooliloia eia ka pakolu aku i ko keia huina i haawiia aku la iaia i ka makahiki hookahi no kona mau pono aahu wale no, i nei manawa mailoko ae o nei mau haneri paona e loaa aku ana iaia e hoolako ai oia iaia iho me na mea apau ana e makemake ai. A hala kekahi minnke i ka lede o ka noonoo ana, alaila niton ae la i ke kaikunanei "Manao iho la anei oe e lawa ana au ame Liliana me keia mau wahi haneri paona omilumilu wale no i ka makahiki? Pehea la maua e lawa ai, ua like no ia me ka olelo okoa ana mai e noho nele maua i ka hapanui o ka manawa o ka makahiki?" wahi a ke lede o ka pane ana ae me ka haalulu o kona mau lehelehe, "Heaha iho la ko olua mea e lawa ole ai? Ua ola kuu waSne ame kana kaikamahine me na dala i emi loa iho malalo 6 keia no na makahiki he umi-kumamawalu i hala, a ia olua iho la ka hoi aole e lawa, he uhaai loa paha no olua ka lawa ole. Mahope o kou hana ana i mea e poino ai kuu wahine ame kana keiki, a i holopono ai hoi kau apuhi ana me ke kokua ia mai e ko hoaloha, ua hookaawaleia kuu mau mea aloha mai aku, a ia oe nae e noho ana maanei me ka oluolu o kou Ikponoo* "No ktm wahine ame kana kaikamahine, aohe huma dala maopopo i hookaawaleia no laua' elike me olua, ua hana oia me kona mau lima ponoi ame na* wahi dala liilii i loaa ai ia iaua i ola ai laua i na makahiki he nui i hala. Ua hana oia ma ke ano he kahuma'i nou, ua hoolilo iaia i wahine kelalole, •na hana oia ma ke ano he wahine malama i kekahi mea ma'i, a !a oe nae e noho palaualelo wale ana no maanei. "No kati mau keiki he mau wahine ka poe na lakou e malama a e hana mai, he mau kumukula ka kau mau keiki, he poe kelalole ka poe na lakou e humuhumu mai na lole o kau man keiki ame kou, aka no kuu wiihine nana ponoi no e hana • leona lole, nana no e a'o kana kaikamahine, a nana ponoi no knke a e hooponopono kona wahi home. O na pono ame na pomaikai apau i īoaa ia oe maloko o keia home iloko o na makahiki he nui i hala o kuu wahine ame kuu kaikamahine ke pono e loaa aku ia mau pono ame ia mau pomaikai. "O ka huina dala a'u i hoike aku nei ia oe ua lawa ia nou kekahi manawa ahiki i ka hoololi ana ae ia huina, koe wale no a! he 1010 hiki kou ke hoohana aku ma kekahi ano hana i mea e hoomahuahuaia ae ai ia huina." Nau iho la na kui o ka Lede Linetona no keia mau olelo ke kaikunane, me ka hapai pu o kana hanu ana, me he mea la ua like na huaolelo a ke kaikunane o ka pane ana aku la me he pahi la e oki aku ana i kona puuwai. Aole oia e Hlelile hou ana iloko o na anaina a ka poe hanoHano eßke me kona ano o na la mamua aku, no ka mea, aole e lawa ana ke dala e hoohinuhinu ai iaia a anapanapa elike me ka hoku; aole e loaa ana kona ma« lole nani, na mea gula & haakei e koi ae ai ,0 na mea kumukuai haahaa wale ana no kana e noi aku ai i na halekuai ma ia mua aku. Lolo! i ka ua mea o ka hookiekie, o ka hopena like ia e loaa ana i ka poe hookiekie apau. O kana kaikamahine pu ana kekahi, ka mea makemake nui fe e na pohai apau a ka poe hanohano a koikoi iloko 0 ka aina, a imua hoi o na ahakanaka a laua e hele mau aku ai, e pau ana kona ike mau ia maloko o na anaina a e lilo ana oia i mea hoopoinaia; aole oia wale, aka, aole e loaa ana he manawa maikai hou nona e hoolako ai iaia iho 110 kekahi mare hanohano, elike me ka laua i upu mau ai a i hoolala mau ai hoi no ia la ano nw, no ka mea e kaawale loa ak;u ana laua ma kahi e hiki ole ae ai ia laua ke hoolako no ia la. "Alaila heaha ana ka ka lehulehu e noonoo mai ai? E Wili- [ fema. pehea la hoi oe i hana mai ai ia'u i ka hana lokoino loa? E lilo ana kei ahana hookaawale aku au ia mamua me kou kaupalena i kau haawina dala no maua i ka makahiki i mea h°°~ kmhe loa i ka holopono o ka Liliana mau mea i hoolala ai," «wahi a ka !ede me ka leo ha'uha'u uwe. Ina o kau e manaoio la e haawi mai ana ka Haku opio Ernest Eatabana i kona poohiwi puanuanu i mea e lilo ai ka Liliana Inau hana i manaolana mau ai i mau mea e holopono ole ana lna nei mua aku, he hana maikai no ka o'u e ana ae mamua o # optrn ana, no ka mea he kanaka opio waiwai ole loa oia, tia nele oia i ka naauao e hiki ai iaia ke hookele ia laua ma lee ala e holomua a e hauoli ai, koe wale no kona waiwai i imi mua ia e kona mau makua me ia e hiki ai ke hookupono iaia no krfcahi mea maikai elike me Liliana. iho he oi aku ko'u makemake, a he oi aku no ka pono mai mare o Liliana i kela haku opio. No ka mea hoi e pili *na ! kau hoohalahala, eia ka'u e hoike aku nei, he mea kupono ole no ka hoohalahala ana mai: iloko o na makahiki lehulehu i hala hope aku la ua nui hewahewa maoli no kou tihaai, nolaila o kou a'o iho i ka hoomakaulii aole ia he hana e hoopoino mai ana ia oe, aka, he mea kokua nui loa aku ia 1 kou ola ana. "Eia hou, he oi aku ka pono e hoohauoli ka'u kaikamahine iaia iho i nei manawa me na mea maikai apau no ka hoopomaikai piha ana iaia iho me kona waiwai hooilina a ko mau keiki i lawe wale ai i ka mana no ka manawa loihi, me ka ai uhauha i na mea i kupono na ka'u kaikamahine e uhaai ia mau mea. Aole au e kamailio aku ana ia oe no ia mau mea no kuu minamina i kekahi mea a'u i hana a i haawi aku ai no laua, no ka mea, he mau keiki no laua a elua a'u i aloha ai

a i lilo hoi i mea nui i kuu noonoo, a e hauoli mau ana au j ke kokua aku ia laua. ma na mea apau e pono ai laua, aka, oiai kuu kaikamahine eia oia maanei me a'u, eia wale no ka u e hoike aku ia oe. Mai keia la aku e hookaawale aku ana au ia oe i ka home kuaaina Fanaleina, e ac ana anei oe e Miriama, e hoi aku ilaila?" Mai hoole mai paha ka Lede Linetona i nei manao o ke Sa Wiliama Hita, aka mamuli o kona noonoo ana iho no ka Hobesona koho, noho hamau loa iho la oia me ka eha nui nae iloko ona ia manawa no kona hoohaahaaia a no kona kipakuia aku e hoi i ka home kuaaina. Me ke kanalua ole e olelo ae e hoihoi pu aku ana no ke jkeikikane ana, o Pasi, i kona makuahine ame ke kaikuahine |ona me ia i kona home, i ka manawa e makaukau ai ia hale, ja i ka manawa hoi e pau ai o na aie o ia hale i moi*aki ia ai e ka makuakane Linetona i make, aka hookahi pilikia o ia ka liilii loa o na dala e loaa mai ana iaia mai na loaa mai o na aina e lawa ole ai o ia ke malama mai ia laua. "Manao au aohe a'u mea e ae e hana aku ai," wahi a ka Lede Linetona i kuwo ae ai, a ku ae la hoi ke Sa Wiliama no ka hele aku a haalele iho iaia, me ke kani ana iho o kana uhu no nei hana aloha ole iaia, me kona hoohaahaa loa ia iho la.

Aohe i ku hou iho ke Sa Wiliama e kamailio me ia no hoo-| kahi sekona, ua hele pololei aku la oia a komo iloko o kona rumi a mahope o ke kau ana ae i ka papale oili aku la, a i ke kau ana iluna o ke kaa holo pololei aku la no kahi hale kahiko o lakou ma Fanaleina no ka nana ana i na hemahema o ia hale mamua o ka hoi ana aku o ke kaikamahine ilaila. Aole i hoohala wale ia ka manawa pono no ka hooponopono hou ana ae ia wahi home, he wahi hale uuku no ia he oluolu nae ka noho ana a ua lako no hoi i kekahi mau mea apau, koe wale no ka hoolako hou aku ma kekahi mau mea, a he elima wale no hoi mile ka mamao mai ka Hitadela aku, e hiki ai no ke holo mai a ke holo aku ka poe e makemake ana e hoololi wahi nohp no kekahi manawa. Ma ka manawa e hooponopono hou ia ae ana ua wahi home la, ua komo pu aku o Vekinia e hana me kona manao maikai a hauoli, no ka hoomaemae a hoolako hou ana ae i na mea e nani ai oloko o ia home, ua haawi oia i kekahi manawa nui ma ka hoolako ana ia home, no ka mea, aohe makemake o ka Lede Linetona e hoakaka mai i kana mau mea i makemake ai e hanaia maloko o ia hale, no ka mea ua piha loa oia i ka ehaeha me ka hilahila pn, no kona hoihoiia ia hale e noho ai. LTa lehulehu na manawa ona i noiia mai ai e hoike aku i kekahi mau mea ana i makemake ai e hanaia maloko o ia hale, aohe nae ona hoike aku, o kana wale no e olelo ae ai e hana aku no lakou i na mea apau i ikeia he mau mea kupono e hanaia aku no ia hale. I ka manawa i pau ai ka hooponopono ame ka hoolakoia ana o ia wahi hale, he wahi home nani maoli ia no kekahi wahi kuaaina elike me Fanaleina a ua haawi ae no hoi o Liliana i kana hoomaikai i ka anakala ame ka anate. ka Lede Hita, me ka hauoli loa no ko laua lokomaikai ame ke ano o na hooponopono hou i hanaia no kahi home a lakou e noho aku ai. Maloko o na pule ekolu mai ka manawa o ka hoi hou ana mai o Sa Wiliama, ua hoi ae la ka Lede Linetona ma Fanaleina kona home mau e noho aku ai ahiki i kona mau la hope, a ma ia la ana i nee ae ai aohe la i oi aku ke kaumaha nona iloko o kona mau la apau o ke ola ana mamua o ia la, a i ole, aohe la i oi ae ai kona naauao a i ole wahine oi ae o ka maikai mamua o ia la, no ka mea, ua hoohamau loa ia kona waha, a ua noho hoi oia ma kahi e launa mau ole aku ai oia me na kanaka o ke kulanakauhale; malaila oia i nolio ai me ka hunakele loa iaia iho me ka hele ole aku e ike i kona mau hoaloha elike me kana hana mau i na la mamua aku, me ka ae ole aku hoi i kekahi poe e kipa aku e ike iaia maloko 0 ia home. No Liliana nae, ua hoike mau ae no oia i kona uhane maikai, me ka hoao mau e nana aku ina ka aoao malamalama oke ola ana. Ma keia manawa ua hoomahuahua mau ia ae kona aloha ame ka makemake pu i na lede hou o ko lakou home kahiko, ka Hitadela, a e kono mauia ae ana no hoi oia e holo iaku ilaila, a i ka manawa i lioea mai ai o Hale Weba, no ka ike ana i kona hoaloha Rupata, elike me kana o ka hoopaa j ana mai ia Rupata e holo mai ana oia e ike iaia i kekahi ma--1 nawa, ua komo koke no ka makemake iloko o Liliana nona, Ino ka mea, ma ka Liliana nana aku ua pakolu ae ko Hale Weba kanaka ui, me ka hiehie pu o kona kulana ame ka nani o ka oiwi, mamua o ka Haku opio Emest, a no Hale Weba hoi, ua haulehia koke pu no oia 1 ke aloha ia Liliana, i kona manawa mua o ka ike ana mai i ka lamalama o ko Liliana helehelena a me ka pala pu o ka lauoho me he mau lopi gula la ka hinuhinu.

E hoakaka iki aku ka meakakau i na ano pakahi o keia mau kanaka opio, ka Haku Ernest ame Hale Weba. No Ernest, he alii opio oia no Pelekane, ma kekahi olelo ana he Haku, a e kahea mau ia ana oia ma ia inoa ka Haku Ernest opio. He ano kuahanunu ka Haku Emest e nele ole ai no ke komo iho o ke konakona i kekahi o na kaikamahine huapala 0 Pelekane, hookahi wale no ona wahi i ano makemakeia aku ai oia kona waiwai, no ka mea he nui kona mau aina i hooiliia mai maluna ona e kona m«u makua, a me he mea la mamuli paha o ka nui o kona waiwai me ka nui pu o kona mau loaa makahiki mai kona mau aina mai, a mai na dala mai i hoahuia aku maloko o na banako a ma na hui hoopukapuka dala, i lilo ai oia i kanaka hoohana nui ole i kona lolo; no ia kumu i makemake ole ai o Rupata ia Ernest i kane na Liliana, elike me kana makaala i kekahi mana\va mamua aku, a 1 makemake ai hoi oia o Hiale Weba ka Liliana kane e mare ai, ka hoaloha ona. j No Hale Weba hoi, he kanaka Amerika opio oia i hoona-i auao kiekie ia, he kanaka opio i hooikaika ponoi nona iho me ka hoohana i kona 1010 i mea e pono ai oia ma keia noho ana,; a ua ikeia ka holomua o kana mau hana kalepa o ka hookele ana maloko o kekahi o na mokuaina o Amerika. Mawaho ae o ia mau ano maikai ona, he kanaka opio kulana hiehie pu oia a he nani kona helehelena ame kona oiwi, o ka'mea i oi loa aku ai oia kona oluolu, ka hoomakamaka ame ke ake mau ma na hana hoonaauao, me kona hoomamao mau mai na wahi mai e hanaia ai na hana lealea, a mai na haleinurama mai, kekahi o na wahi hoowalewale i na kanaka opio, e iilo aku ai i mea puni waiona a piliwaiwai paha. Maloko o na mahina ekolu ma ia manawa aku ua hoike ia ae la ma ke akea ka hoopalau ana o Liliana Linetona me Hale Weba, a ma ka haulelau e hiki mai ana, e awaiauluia ae ai na opio iloko o ka hipuu kaakolu o ka materemonio laahia o ka mare, a ma ia hope aku e lilo ana o Liliana i makaainana a kupa Amenka, ke aupuni no hoi a ua o Liliana i hoowahawaha ai mamua aku. | Ika hiki ana mai oka manawa i hooholoia no ko laua hooj huiia ae ma ka mare ua hoomakaukauia ka Hitadela no ia hana, i hakalia w T ale no i ka hiki mai o ka manawa, o leekahi ia o na mare hanohano loa i ikeia ma ka Hitadela me ka nui o na maka hanohano o Pelekane iho ame kekahi mau ohana kakaikahi o ke kanaka opio Amcrika i akoakoa mai. ! Iloko o ka mahina o Maraki o kekahi makahiki mai, ua |hoea aku la i ka Hitadela o Mr. Naita ame kona kaikuahine. na hoaloha kahiko o Vekinia, a 0 na mea hoi i kokua nui ia