Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 51, 20 December 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

"Nani ka olioli o kuu uliane i ka lohe ana i kena mau olelo e Elioka, ua ku maoli no oe ma ka aoao o kou makuahine, a ke mahalo aku nei au, no kou makee i kela kalena kilakila loa a ke Akua i haawi mai ai ia oe. Heaha la hoi, aole au e ake'ake'a w r ale aku ana i kau mau mea apau i manao ai, i pili i kau hana ike, koe wale no keia, e oi ae ana ke kupono ame ka maluhia o kou hana ana maloko o kou home ponoi, mamua o kou noho ana nia ke kulanakauhale.' "Owai hoi ia mea nele ole o ka hauoli i ka noho ana maloko 0 kona home iho e lawelawe ai i kana mau hana, oiai oia e hoopuniia ana e na mea i kamaaina iloko o kona mau la kamalii," i pane mai ai o Elioka ma ke ano hoihoi loa.. "Ina pela ea, alaila e ae mai oe, e lilo au i mea nana e hoolako i kou mau makemake apau me ka'u elala." "Ua ike no oe e Anakala loba, aole he. mea liilii ka malama ana i kekahi home elike me kela, me ka nui o na hoolilo o ka makahiki e pono ai, a aole a'u loaa makahiki, e kauka'i aku ai, no ke kokua ana mai i kela ame keia manawa, koe wale no ke kauka'i ana aku, maluna o ka'u mau kii. O ke kauka i ana aku maluna o na kokua ana mai a kekahi mea okoa, he hana i? i hiki ole ia'u ke apono aku." "Alaila ina he loaa makahiki kekahi ou, no ka uku ana aku 1 na hoolilo o ka malama ana i kou home, e ae mai ana anei oe, owau ka mea nana e hooponopono, a e malama i kela home ?" "Ina he mea ia e hoohauoliia aku ai kou manao ea, ke haawi aku nei au i ko'u ae," me ka noke okoa ana ae o ua o Elioka i ka akaaka. "Aole o'u maka'u ia mea he hana, aka nae he mau kumu kupono no kekahi e hiki pono ole ai ia'u ka pinana ana iluna o ka puu kiekie." "Mai hopohopo iki oe e kuu keiki, no ka mea o na mea apau i loaa ia'u, o oe hookahi wale no ka mea kuleana. O ko'u loaa makahiki, ua oi hewahewa aku ia o ka mea hiki ia'u ke hoolilo no'u iho ame ko'u mau makemake apau, o ka iini hookahi wale no iloko o'u e noho aku nei, o ia no ka hoolawa ana aku i na mea apau au i makemake ai no kou mau hauoli o keia ola ana." Pii ae la ka ula ma na papalina o Elioka, luliluli ae la no hoi kona poo, alaila pane mai la me ka leo kuoo. "Ina no i papa-koluia ae ka nni o kou loaa makahiki, i ka nui o kou waiwai i keia la, aole 110 ia he kumu e loli ae ai 0 ko'u manaopaa. He hana hilahila loa na'u ke kauka'i ana aku maluna o ka waiw 7 ai a ha'i i hooikaika ai, a me kela waiwai, e noho iho ai au e hoolilo no ko'u mau makemake iho. He hana kupono ole loa na kekahi mea he noonoo maikai iloko ona, ka ae ana, e lilo i mea luwale i ka waiwai i huliia me ka hou o ka lae, koe wale no paha, ina he kino nawaliwali ko'u ma ia ano, ua pono i'o ka ae ana aku e lawe mai i kekahi waiwai i loaa mai mamuli o ka manao aloha me ka lokomaikai; aka he kino ikaika ko'u i keia manawa, ua hiki ia'u ke hana, 1 wahi e loaa mai ai ko'u waiwai ponoi. "Oiai oe e ola ana e Anakala loba, elilo no o oe ponoi ka mea kuleana kou mau waiwai, a e hooikaika aku no hoi au e hana, i wahi e lawa ai ko'u mau makemake apau." "Mamuli o ka paa loa o kou manao e Elioka, aole loa o'u kanalua, e hoea i'o mai ana no i ka hookoia ana o kou mau iini apau," wahi a Mr. Kepala me ko laua hoopau ana i na kamailio maluna o kela kumuhana, a kamailio aku la ma kekahi mau mea e ae. MOKUNA XXXVIII. He elua pule mamua aku, o na kamailio a kaua e ka makamaka heluhelu i ike ae la mawaena o Mr. Kepala ame Elioka, i weheia ae ai ka hana hoikeike i na kii, ehke me ia a Elioka i hoike aku ai imua o Mr. Kepala. He ekolu mau kii pena a Elioka i waiho aku ai ma kela hana hoikeike. me hookahi kii mabala, he mau kii ana i hooikaika ai iloko o na makahiki ekolu me ka hoomanawanui. lie elua nae o kela mau kii, i hoikeikeia ma ka makahiki mamua aku, a oiai he kanaka opiopio loa o Elioka ia wa, ua lilo kona kulana opiopio, i kumu, e noonoo nui ole ia mai ai e ka lehulehu, ma kela ano, ua kapae wale ia aku no kana mau kii ma na kuono pouliuli, e ike pono ole ia aku ai ka nani ame ka u'i. Ua hoololiloli hou nae ua o Elioka i kela mau kii mua i hoikeikeia ai, me kona pena ana i kekahi kii hou, a mamuli o ka pilikia i oili ae maloko o ka home o Mrs \Vadona, a hui pu iho me kona loaa ana i ka ma'i ikaika loa, ua hoohemahemaia na hana pili i kela kii hope, aka nae, i ka wa i hoopakeleia ai ua kii nei e Mr. Kepala ma kela po i pau ai ka home o Mrs. Waelona i ke ahi, a i ka hookuu laelaeia ana mai hoi o ua o Elioka mai ka hihia mai i hopuia ai oia, ua hoomaka hou oia e pena i kela pii, maloko ponoi o kona rumi, ma ka hokele, e haawi pau ana i kona ike ame ke akamai elike me kana i ike ai, he mea ia e hooiia ae ai ka nani ame ka makemakeia o kana kii. Ilokō o kela mau pule elua a Elioka e pena ana i kana kii, e hoea mau aku ana o Mr. Kepala i kela ame keia la e nana, a oia pu kekahi i kokua aku, ma ka hoike ana i kona manao ponoi, no kekahi mau mea e hooiia ae ai ka nani o ke kii, me ka nui pu o kona mahalo i na kalena i loaa ia Elioka, ma ke ano he kanaka kahakii. Ma ka la mamua aku o ka weheia ana o na hana hoikeike, ua hele aku la o Elioka ame Kepala e nana i ke kauia ana o na kii, maloko o ka hale hoikeike, a ua hoopiha loa ia mai o Elioka me ke kahaha, i kau a mea o ka nani maoli o kana mau kii, a ua kauia hoi, ma na wahi nui o ka malamalama e hiki pono ai i ka poe makaikai ke ike aku, e nele ole ai ke komo 0 na manao hoohihi iloko o lakou. Ua hoopiha maoli ia ua o Elioka me ka olioli, no ka mea ua hoea mai i ka hookoia ana o ka iini a kona puuwai. Ua kau no oia i ke kumukuai no kela ame keia kii, he kumukuai ana 1 manao ai, ua kupono maoli no, oiai nae he mau dala mahuahua, e hiki ole ai no i kekahi poe uuku o ke dala ke kuai; a ua ano kanalua no hoi oia, malia paha ua pii loa kana kumukuai i kau ai no kana mau kii. No ka paa loa o ua o Elioka iloko o na la 1 hala aku, ma ka hana ana i kana mau kii, i wahi e hooiia ae ai ka nani, aole ona ike pinepine ia Lola, he elua wale no manawa ana i ike ai i ke kaikamahine opio, a ke nalu la oia iloko iho ona, ina paha e hoohewahewa ana o Lola ke ike mai i kana mau kii. He elua o kela mau kii a Lola i ike mua ai, eia nae ua hana hou ia iho eia kekahi mau hoololiloli, e kaokoa loa ai kela mau kii, mai ko laua mau ano mai i kinohi. eia nae aole no ona kanalua iki # no ka hiki ia Lola ke hoomaopopo o kela

no na kii ana i kaha ai, oiai ua maa loa o Lola i ke ano o kana mau kii ke kaha. No na la elua o ka weheia ana o ka hale hoikeike, aole o Elioka i hele e nana aku ma ka ekolu mai o ka la, akahi no oia a hele, a iaia no a komo nialoko o kela hale, o ka mea mua loa i halawai mai me ka ike a kona niau maka, o ia no kekahi pepa e lewalewa ana malalo iho o kekahi o kana mau kii. liele pololei aku la oia a lalau i ka apana pepa, e kau ana na huaolelo i kakauia, no ka lilo o kela kii ia A. B. Lanada. Ua hoopiha koke ia oia me ka olioli, no ka loaa he kumukuai maikai loa no kana kii, a o ka hauoli oi aku, o ia no ka loaa ana iaia o kekahi huina dala mahuahua, a o ka pohaku paepae hoi, nana e hapai ae iaia ahiki i kona lilo ana aku i kanaka waiwai a kaulana. Ua kamaaina no o Elioka ia Mr. Lanada. oia kekahi o na kanaka waiwai loa o ka niea nae nana i hookahaha loa mai i kona noonoo. o ia no ke kuai ana o kela kanaka i kana kii, aole hoi i na kii a na kanaka i hele a kaulana ma ka oihana kahakii. No kela pilia hoihoi loa o Elioka, mamuli o ka lilo ana o kela kii, huli aku la oia e nana ma kahi o kekahi mau kii c ae e kau ana, ike aku la oia he apaua pepa no, e lewalewa ana malalo o kekahi kii, a iaia i hele aku ai e nana, eia ka ua lilo i kekahi lede o Pilikelepia. Elike me kekahi kanaka i loaa iaia he waiwai hooilina i ka la hookahi, ka nui o ka hauoli, pela iho la ko Elioka ano. no ka mea o ke kumukuai o kela mau kii wale no elua, ua hiki iaia ke hoolako i kona home, a aia hoi imua ponoi o kona alo, e waiho mai ana ke gula ame ke dala, e kahe mai ana me he wai la, ke hoohana aku oia i kana mau kalena ma ke alahele e lilo ai oia i kanaka kaulana ma kana oihana i koho ai. Mc kela mau hoailona maopopo loa nae no kona lilo aku i kanaka waiwai a hanohano, aole no i lilo i kumu e piha pono ai kona manao hauoli, koe wale no a lilo mai o Lola i wahine nana, ka mea nae e kanalua loa la, e hoea mai ana i ka honkoia ana o kela iini. oiai he haka-nu mau kona launa ana nie Lola i na manawa mamua aku. Me kela noonoo iloko ona no Lola, i haalele iho ai oia i kana wahi e ku ana, a hookokoke aku la no kahi a kekahi puulu, e pohai ana mamua pono aku o kana kii mahala. O kela kii mahala, he kii ia o kekahi makuahine opio e noho ana maluna o kekahi noho haahaa, a e nana iho ana me na maka hoihoi maluna o kana bebc, e waiho ae ana maluna o kona u-ha. O kekahi o kona mau lima, e paa ana i ke poo o ka bebe, a e puliki aku ana hoi kekahi lima, i na lima o ka bebe me ka hoopili ana mai imua o kona umauma, a ma na ano apau ke nana aku i kela kii, me he makuahine ola maoli la no, me kana bebe. Hele aku la o Elioka a ku ae la mahope o kekahi kii nui, e ike ole mai ai kela puulu iaia; oiai nae o kona manao o ke ku ana iho ma kela wahi, i hiki ai iaia ke lohe aku i na mea a kela puulu e kamailio ana no kana kii. laia nae e ku ana nana i kela kii, lolie ana no oia i ka pane ana ae o kekahi mea: "O keia kekahi kii a Elioka i hana ai, he keu aku a ka nani me ka maemae maoli, a i keia makahiki, o Elioka kekahi o na kanaka kahakii holomua loa mamuli o ka nui o kana mau kii i lilo i ke kuaiia." Ma ke ano o ka leo, i ike iho ai oia, o Alika ka mea nana kela mau olelo, a lohe hou aku la 110 hoi oia i ka ana mai 0 kekahi lede okoa: "Owai hoi ka mea nana e hoole ae i ka nani o keia kii; ua kiola pau maoli no o Elioka i kona noonoo apau maluna o kana mau kii e hana ai, a ke manao nei au, ua hoea mai nei paha kekahi mea e nana i ka hana a kona mau lima," wahi a Lola 1 pane ae ai, oiai o ua mau hoahanau nei no kela e kamailio ana mawaena iho o laua. "Owai ia mea au o ka hoomaoe ana mai la, no ka hele ana mai e nana i ka hana a na lima o Elioka?" i huli pono mai ai o Alika imua o Lola. līikilele ae la o Lola no ka ninau a kona hoahanau, a mihi iho la no hoi oia i kona pupuahulu loa, i ka hoopuka ana aku i na olelo mamua ae, aka nae o ka hana pono wale no ma kona aoao, o ia ka pane ana aku i ka haina o ka Alika ninau, a o ia kana o ka i ana aku: "O ka lede hoi e mare aku ana ia Elioka!" "Ea, heaha ka manao o kena mea au e kamailio māi nei e Lola, ua hookahaha loa mai oe i ko'u manao?" "Alaila ua poina anei oe i kau mea i kamailio mai ai ia*u, ma kela la o ko'u hookolokoloia ana?" me ka mae anai ae o na papalina o Lola. "Ke hoomanao nei au, aole a'u mau olelo o ke kamaīlio ana aku ia oe elike me kau i hoike mai la," wahi a Alika me kona pohihihi. "Nau ponoi no hoi i olelo mai ia'u, e mare aku ana o Elioka me kekahi mea okoa, i kuu wa i hoike aku ai i ko'u manao, no ko'u nana ana aku iaia, aia maluna ou e Alika kona nianao hoohihi." "Alaila ua kuhihewa maoli oe, a ua like oe e Lola me kekahi lio i paa na maka i na palulu, i loaa ole ai ka hoomaopopo i ka manao o ka'u olelo. O ke kumu anei ia o kou ano kukule, me ka hoihoi ōle mamuli o ia mau olelo ina pela, e noi aku ana au i kau mau huikala ana mai, no ka mea ke kaumaha loa nei au, no ka hoehaehaia o kou noonoo, no ka'u inau olelo. "Nawai no la kou hoihoi ole i ka wa e kipa mai ai o Elioka e ike ia kaua. He keu aku no paha au a ke kolohe maoli, no kuu manao no hoi e hoomaopopo mai ana oe, aole no nae ka'u mea i manao ai, aka nou no ia. No kekahi manawa loihi loa, ua maopopo ia'u, kou haulehia ana i ke aloha no Elioka, a °ia pu kekahi i haulehia i ke aloha nou. Ke kaumaha loa nei au, no ka lilo ana o kela mau olelo a'u i kumu hoopilikia i kou noonoo, a he nani hoi ia ua maopopo pono aku la ia oe, nolaila e hoopoina loa kaua, no kela mau olelo, koe wale no kou ike iho, ua aloha o Elioka ia oe." Auhee koke aku la kela ano haikea o ka helehelena o Lola, a lelele ae la kona oili i ka hauoli, no ka maopopo pono ana, aole e mare aku ana o Elioka me kekahi wahine okoa, a oiai aole a laua mau mea e kamailio hou ai, o ko laua hele aku la no kekahi aoao okoa oloko o kela hale, no ka nana ana i ka nui o na kii i kauia ma kela ame keia wahi. Ua lohe pono loa aku o Elioka, i na olelo apau i kamailioia e na wahine opio, a i hakalia no a kaawale loa aku o Alika ma, ma kekahi aoao, o kona oili mai la no ia hele no kekahi wahi ok°a, me ka hoopiha loa ia me na manao hauoli, aole wale no." no ka makemakeia ana mai o kana mau kii, aka no kona ike P°no ana, eia ka ua haulehia o Lola i ke aloha iaia. Me he mea la ma kela la, o Elioka kekahi o na kanaka hauoli loa, no ka mea iloko ka hoi o ka manawa pokole, ua oili mai na manaolana no na mea elua ana i kuko nui ai, e loaa iaia, 0 ka mua no ka loaa iaia o ka waiwai ma kana hana kahakii, a o ka elua, o ia no ka lilo mai o Lola i wahine mare pana. Aia mau ko Lola noho ana maloko o ka hokele me ka Lede Vana Dona ame ka ai, oiai ua pau ka home o Mrs. Wadona | 1 ke ahi, a he wahi okoa ko Mrs. Wadona e noho ana, me kona hoihoi ole i kekahi poe e noho pu aku me ia, mahope iho o kona ku ana i ka hoka, ma kana mau hana hoopilikia apau i manao ai maluna o Lola ame Elioka. (Aole j pau.)