Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 52, 27 December 1923 — KA PAHU KOPA AME KE ALANUI PEKELA [ARTICLE]

KA PAHU KOPA AME KE ALANUI PEKELA

(Hoomauia) >"o!aila ua lilo 'ia hana haiolelo ma ke kihi alanui i vn»a e nanaia aku aij aole -wale no i na moho o ke kalana, aka o na moho elele amo na senatoa a lunamakaainana pu kckahl. I ka manawa i holo moho elele ai o Makalanahana, he loio keia ma ka aoao Demokarata ku-e ia Kuhio ; ua lilo ka pahu kopa i mea e kamailio mau ai. a o Sam Kaloa ka mea unuhi ma ka olelo Hawaii, ua nui ka akaakaia, a i kona haule ana, i lawe ae ai o Likana Eliwai i alakai ma ka aoao Demokarata, ua malama hou ia no na hana haiolelo maluna 0 ka pahu kopa, a o K.ale Nokale ma ka aoao Home Rula ame Kaikalai pu kekahi e haiolelo ai iluna o ka pahu kopa; oiai nae o kou meakakau pu kekahi ame ka poe i hai mua ia aku ai. ma ka helu mua ae nei, a i ka puka hou ana o Kuhio, 1 ala mai ai na like ole iloko o na aoao kalaiaina a elua, o ia hoi ka holo ana mai o Kale Laiki e ku-e ia Kuhio, ma ko laua aoao, a o Likana Eliwai no hoi me Kale Makake ma ka aoao Demokarata. I.*a nui na paio ana o na aoao a i elua, ua lilo ka pahu kopa i kikowaena i na awakea o kela ame kei» la. L T a pii mai na kanaka ko'iko'i 0 ka aoao Eepubalika e kakoo ana ia. Kuhio, a pela no hoi me ko Laiki aoao, a pela no hoi na® ka aoao Demokarata. ua lilo kou meakakau nei 1 mea e hoolauna ai i kela ame keia mea kamailio. Ina e pii o Likana a ha'i i kona manao ku-e ia Kuhio, e hemo ana na. buke i paa ai na moololo hana o na hale kaukanawai a i elua o Amerika mai ia Likana. aku, nana aku oe he maikai na kalaimanao ana, aka i ka pii ana mai o ka Elele Kuhio a ha'i i na mea oiaio wale no, ua lilo na olelo hailuku i mea ole, no ka mea i ka pau ana o ka Kuhio haiolelo ana, e ike aku ana oe e lululima pu mai ana aie Likana. Kolaila ma. ka aoao o Kuhio, ua nui ka ia la mau kenelala, oia o .Tohn Wise, o Kale Kilinawaka, o Pilihale, o ka Lunakanawai Kiekie Kohikana kekahi, mai keia mau keneiala mai ua opa mau ia ko makou aoao, aka e ha'i mau ana makou i ka mea pololei, o ko makou hupo no hoi, hele loa i ka apiki, oiai o Likana e hana mau ana, aia mau makou mahope ona ame kona mau kenerala oia o loela Kiakahi. Huko Kanao, Eke Hanapi, Sam Kaloa, Kauwe, ma kela aoao mai hoi, oia o Kale Makake, Joe Pana, a he nui aku, a i ka puka ana o Kuhio, & haule o Kale Laiki. a puka o Likana. a haule o Kalemakake. o ia ka hoomaka ana mai e pilikia na ; inoho o ke kalana. Ma ka pau ana o kela kau, ua. I nanaia aku ka pahu kopa me ka hilinai nui ia o na hana haiolelo,

no na kumu, 0 ia keia: I ka nui 0 ka pa'ipa'iia ame ka huroia mai, 1 maopopo ai ka moho e puka ai. no ka mea mai ka Elele Kuhio mai no i olelo mai ai: e Mokumaia, e pono e malama mau oe i keia hana maluna o keia pahu kopa, no ka mea, ua lilo oe i mea e kahea ai i kela ame keia mea e hele mai e j haiolelo, no na ua nui kou 1 kahea ana mai ia 'u e hele aku iluna i o ka pahu kopa e haiolelo ai, aole j o'u manawa i hoole ai, ma ia hana j ana i lilo ai i mea nou e hooi mau ai i ko'u manaolana. Aole owau wale no ma keia manao ana, aka 0 ua makamaka maikai pu kekahi i mahalo mai i kou kulana hoopilimeaai ole. j Nolaila e hoomau aku oe, a 0 kekahi mea niaikai loa ma kou aoao, 0 kou kupale mai 110 hoi i ka mea e kamailio 'ana, i ka mea pololei ole, nolaila ua maikai !oa oe ma ia mahele, aole 0 ia Avale no ka i olelo mai ia ano olelo, aka he nui aku. T ka pau ana 0 ia mau hana 0 ia mau la, a holo mai ke aupuni kalana, a puka ai 0 laukea, a 0 Palakiko Hawe auie Keo Pana 1 Meia, a holo ku-e niai ai 0 laukea ia Haaleleio. a puka ai 0 Haalilio, ke hana mau ia la no na haiolelo ma ka pahu kopa. a i ka holo hou ana o Haalilio ame lea Meia Keo Pana a haule ai ia John Lane, 0 ke kuia mua loa kela i loaa ai ia Keo Pana. no ke kulana meia. 1 ka noho ana 0 John Lane i meia, a hanaia he kanawai e noho ka meia ame na lala o ka papa lunakiai i eha makahiki a pela me na keena like ele o ke kalana 0 ia kokahi 0 na kau ano nui loa. no ka mea ua pii aku 0 Haalilio i makai kiekie no ke Teritore, a 0 Wm. Heen hoi i Lunakanawai, a 0 Kale Loke hoi i makai nui no ke kalana, no ka mea o keia na moho 1 puka loa i ke koho mua ia ana, oia o Balaunu loio kalana, Kale Loke makai nui, Kalauokalani. kakauolelo, "Pikanele, lunahooia, Puuku Keiki Poupou Kokolina ame John T.ane Meia. I ka holo ana 0 ke kanawai i ha'i mua ia ae la, i ala mai ai na aoao a elua a ku iluna o ka pahu kopa me ka manao ikaika no kela ame keia moho, a ua ikeia aku ka elele Alii e ku mau mai ana me kona mau kenerala no ka paio ana mai, aia no hoi makou ma ko makou aoao kahi e ku makaukau mau ana, a 0 kekahi manawa ia i loaa ai i ka pahu kopa ka manaolana e puka ana ka makou moho.

O ka paio nui loa ia manawa, o ia ka puka loa o A. M. Balaunu ku-e ia Wm. Heen,. a pela me ka ninau meia no ka inea o John Lane ka meia ia manawa i holo ku-e mai ai o Wm. Ahia, o Keo Koene ame Hale Papai Opio, ma ka aoao Demokarata oia no o Keo Fana oiai e malama. ia ana na. kalaimanao ana maluna o ka pahu kope ua nui na mea maikai a ka Elele Alii i hai mai ai e pili ana ia Wm. Heen, i ka lalau loa o na Demokarata i ka huki hou ana mai ia Wm. Heen iluna o keia kulana, oiai o ke kulana a keia keiki Hawaii e paa nei, he kulana kiekie a e pii aku ai a loaa ke kulana lunakanawai kiekie, a he nui aku na olelo noeau mai iaia mai. 0 kou meakakau nei kekahi i paakiki kuhihewa, aka ua paio aku no makou me kela manaolana e puka ana no ka makou moho, aia pu no , ka nupepa haole a i elua e hailuku ana, a pela me k» poe manaoio e j hanaia na mea maikai; nolaila ua loaa hou i kou kiu nei ka manaolana o puka ana no ka makou moho; ua haawi mau aku au i ko'u mnhalo piha i ka Elele Alii i kona makaala mau i ka pahu kopa. 1 ko T u manawa e hoolauna mai ai iaia ua nui kona ohohiaia "6 ka lehulehu. a i ke kohoia ana i ka Ia koho. ua koho loa ia o Kale Loke, o Heen, Kalauokalani, kahi puuku no hoi, Pikanele, a o ka meia ma ka aoao Repubalika o John Lane, a o Joe Pana no hoi ma ka aoao Demokarata, a i ke koho nui mai i puka loa ai o Keo Pana, a haule o John Lanē. , j Ua ike mua no ka pahu kopa ī na mea e hoea niai ana, ma kela manawa o malamaia *na. o na han* ma ka pahu kopa, ua nui na hoohalahala mai kekahi mau makamaka mai o ka aoao Repubalika, i ko ano o kou meakakau nei, a i hoopii aku imua o ka lunahoohana nui o ka aoao Demokarata, i ko 'u kakoo ole i na moho o ka. aoao, ina e pii kekahi mea e kamailio, alaila pii mai oia e ku-e ana oia, ame ka olelo aku, aole o puni i keia mau olelo, o ka mea i oleloia aku, o ka pahu kopa, { aole na ka aoao Demokarata aka ua hana oia no na mea apau, aole 0 makou uku iaia o kekahi mea no hoi, ina e hana i pahu okoa, aole, e hele ia mai malaila, no ka mea ua ikeia oia ame kela kihi alanui. Nolaila, ua hiki ole ia'u oia o Wilikini, meia e noho nei ke Tu|a aku iaia, oiai ua lokomaikai mai oia 1 ka pahu ame ka. malama ana i kela anaina me kana mau olelo hoakaka, a i ko'u ku ana aku e hai i ko'u manao, ua piha ke alanui. Nolaila e hoopan kakou i ka manao ana e a*o aku i kana mea e hnna ai. mamuli auanei kukala mai oia i ko kakou a'oa'o aku iaia, i ka mea e hana ai 5 kupono ole i ko i a la makemake, o ka pau no ia 0 ko ia la malama ana i kela pahu. a 'u no e manao nei, o kela wale no ke kanaka kupouo no ka mea he nuku mai no oia i na ua kupono , ole i kona manao. I kou kahea ia ana mai, ahfki j imua ona, i haiia mai ai na mea apau ia'vi, «a nui ko'u akaaka, oiai ua noa. i na mea apau ke hana ia hana, no ka. mea o ka mana piha ia o ke kanaka, oiai aole au i manao owau wale n.o ke kanaka kupono, no ka mea he nui na kanaka kupono e malamaia ai ka pahu kopa. a ka ahiki mal no i keia manawa a'u e kakau nei, e ninau mua mai ana ka po'e hoolaha nupepa i ka manawa. e wehe ai na hana haiolelo pahu kopa. Nolaila no kela maa no ea, «a hai aku no i ka manawa. a i ka haalele ana mai o ka elele aloha a ka lahui i keia ola ana,a moe aku oia me ka maha, i ala mai ai na aoao a ielua a kukulu mai i na kanaka maikai, nolaila ua lilo hou no maluna o ka pahu kopa ka ike mua i ke kanaka e puka ana, me ko'u hai ole ia mai a olelo ia mai e hana, ua lawe ae au i ko'u kulana, a kukulu i ka pahu kopa ame ka ha'i ana aku i ka poe hoolaha nupepa, e malama ia ana na hana haiolelo pahu kopa, i ka la ame ka Ja i oleloia, a o ka mea hanohano Hale Palauwina ma ka aoao Repubalika, a o Likana Eliwai ma ka j aoao B«nokarata a i ka wehe ia 1 ana o na hana ua piha. " \ (Aole i pau.;