Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 1, 3 January 1924 — Page 3

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO NO

ALIKA

A I OLE

 

Ae Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

 

@@ hana au i lawelawe aku ai, no ka hoomama ana ae i @@@@ e kuu keiki, aole ia i oi aku, mamua o ka hana a @@@@@@ i hooko aku ai no kou pono, a ua aie nui loa @@@@@@@@ o na kanaka apau au i ike ai o Kenerala @@@@@@@ ke kanaka koa loa a makau ole, aka ke hoopau @@@@@ wale nei no nae au, nolaila e hoomau aku e kuu ke@@@@@ kau kamailio ana:"

@@@@@ o Mr. Kepala na mahalo e pono ai e haawiia. Iau @@@@ ai iaia e komo ana iliko o ka hale, a no kuu hopo@@@@@ oia me ka poino, ua ukaili aku la au mahope on a, @@@@@@ au i ka mea oiaio ea, ua mauna maoli aku no Kepala i on a ola no ka hoopakele ana i kela kii au @@@@@ ole ae i ka pono.

@@@@ ke ahí iloko o kela manawa malalo pono ae o kou @@@@@ elike me ke kanaka koa i koaa ole ia mea je @@@@@ ona oela iho la o Mr. Kepala i komo aku ai iloko@@@@@ a owau aku no mahope on a, he hookahi ko maua @@@@@ iloko a hopu aku la i na kii e loaa ana ia maua. @@@ hou ana mai ma ka puka he hana hiki ole ia oiai @@@@@ i nakiiiia i na kii, ua hookuukuu aku la maua ma @@@@@ limakokua, akahi no a hoi pono iho ko maua noo@@@@@ ka i hoopakele ana i ko maua mau ola iho.

@@@@@ ka i hoomoeia mai a pili mawaho o ka puka ani@@@@ ana iloko o kela rumi, a mamuli o kou paakiki ua @@@@ o Mr. Kepala, oia ke iho mamua, a mahope aku au. @@@@ ana nae e kau aku iluna o ke alapii, ua hina aku @@@ pakaukau uuku e pili ana ma ka puka aniani, me @@@@ ana o na pepa lehulehu a waiho iwaho, a oiai he @@@@ ka malamalama mai ke ahi mai, ua ike koke uho la @@@ waiho o kena palapala malalo ae o kou mau wawae.

@@@@ aole i maopopo iau he palapala ano nui paha ke@@@@ nar i lalau iho ai, a heluhelu iho la i na olelo i ka@@@@@ o ka wahi akahi no au a ike, eia ka o kela ka @@@@@hooilina hope loa a Keoni Hikona. He ho@@@@@ loa o Keoni Hikona nou a ua maopopo iau ke @@@@@ o kana palapala hooilina i hana ai, oiai ua ka@@@@@ mai o oia iau me kona koho ana owau ka lu@@@@@ kana palapala kauoha.

@@@@@ manawa nae o ka make ana o Keoni Hikona, a manawa i huliia ai o kana palapala kauoha hooilina, ua @@@@@ loa ia mai kuu manao, i ka loaa ole ana aku o @@@@. O ka manao i pahola ae iwaena o kekahi poe @@@@, ua haehae hou o mr. Hikona i kana palapala @@@@ aole he mea i loaa ia makou, aka nou iho nae, @@@@ pela malalo no o kekahi mau kumu kupono loa @@@ ai. Ua ala mai na manao hoohuli ilkoko ou no @@@@ o ka loaa ole ana o kela palapala, a he mea nau e @@@@ ka hoike ana ae i keia wa, ua hoea mai i ja hoo@@@ no ka pololei o kela manao hoohuli.

@@@@ aku nae a ka mea kupaianaha i kou hoea ana mai @@ kuanakauhale, eia ka owau ponoi ka mea e loaa aku @@@@@@@@@ kauoha i nalowale a kuu hoaloha, malia @@@@ ana ae o na hana uno a ka mea hewa," nui iho la @@@@@ o Kenerala Odela, me ka minoaka nae ma kona mau @@@@@>

@@@@ keia ike ana i ka palapala kauoha a kuu hoaloha, hooko@@@@@ au iloko o kou poli, a iho awiwi aku la nolalo o ka @@@@ mai kahi aku o ka poino, me kou makemake ole nae @@@@ oia iau e noho hamau loa maua, me ke kamailio @@@@ mea ahiki i ka pau ana o ka hihia i hookomoia aku @@@@ apau iloko o na manao kaumaha.

Maloko o kena palapala kauoha hooilina, elike me kau i @@@@ iho la e hookaulike ana ia ia oe, me Mrs. Wadona, @@@@ he mau hooilina i ka waiwai o Keoni Hikona, o @@@@ o kou mahele, aia ma kahi o ka hookahi haneri me ka@@@@@ kaukani dala. Mamuli no o na ao ana a Mr. Kepala, @@@@@ maua i ka hoike ana kau ia oe i keia nuhou, @@@@ i ko maua hele mua ana e hui kino me Mrs. Wadona. @@@@@ manawa lehulehu ka maua i ake nui ai e halawai @@@@ aole nae he loaa iki ia maua he wa e ike ai iaia, oiai @@@@ paa loa oia maloko o kona rumi, me ka ae ole i kona @@@@@, e ike iaia, aka i keia la iho la, akahi no a loaa maua he manawa e hui ai me ia a hooponopono hoi i na @@@ apau e pili ana i keia palapala hooilina.

He hookahi nae kumu o kona ae ana mai e ike ia mamua, @@@@ no ia o kou hoouna okoa ana aku i kekahi elele imua @@@@ no olelo, e haalele iho ana au i ke kulanakauhale nei @@@@ apopo. I kona lohe ana, ua loaa ka palapala kau@@@@@ a Keoni Hikona iau, maloko o kona runi, ua hele @@@ maoli i ka makau me kona uwalo okoa ana mai @@@@ maua, aole e hoopii iaia imua o ka aha hookolokolo, @@@@ oi aku na ehaeha i loaa iaia mamua o ka mea hiki ke !!!!. Ua ae okoa mai oia, i kona huna ana i kela @@@@ kauoha, no kona manao, pela wale no e holo aku ai waiwai apau o Keoni Hikona maluna on a, a ua hoike ma@@@@ oia i kona manao, e loaa ia oe he elua hapakolu o no @@@@ apau o Hikona, a i hookahi hapakolu wale no kona @@@@ inua e noho hamau loa maua, me ke kamailio ole no huna ana i kena palapala. O ka maua pane imua on a, i no ka wahio ana mai imua oi a ma kau mea e hooholo mailala mauwa hooko aku ai."

He hela wahi o na hoakaka a Kenerala Odela, ua hoike aku a ole e pili ana i ka make ana o Keoni Hikona, ame ka hoea ana o Mrs. Wadona ma ka home o kela elemakulae, pela ka hoike okoa ana aku o Mrs. Wadone i kona aihue ana ka palapala kauoha hooilina, mailoko mai o ka pahuhao a luna makala kona lole.

He hoolohe maile mai la Elikoa i na mea ke kanailio ia kau imau one me he moeuahnae la, no kona hapai koke ia ana @@@2 ke kulana nele mai, a i ke kulana waiwai, aka no kona @@@ no me amanao pohihihi, ole i hpike mai kona helehele @@@@ i ka hauoli aka ke keahu mau la ke kaumaha maluna on a, @@@@ kela pane koke ole mai o Elikoa, i kamailio okoa aku ai o @@@ Kepala:

@@@ oe e Elikoa kuu keiki, aohe hopohopo ana i koa, @@@@ holopono o na hana hoomaemae i manaoia no ka home @@@2 o kakou, a ua hele au e noho aku la a piha loa me ke @@@ aku no a hoi koke aku iloko o kela home e noho ai, @@@@ ka auwana ana, me ha noho ana ma na hokele nui @@@@@."

@@@he hopohopo ana no ia mea, e hoea mai ana i ka hoo@@@ ana o kou mau makemake apau; aka nae he keu aku a @@@@ maoli iau o na mea a olua i hoike mai nei! He keu aku maoli no o nate Roke a ka wahine ano-e."

"Ae, he wahine ano-e io o Rokena Hikona. Iloko o kona ola ana, ua piha loa oia me ma hana kolohe he nui, e loaa ole aku kona lua; ke ohi nei nae oia i ka uku o kana mau aha i keia manawa o ia hoi ma kahi o kona hauoli, ka noho hanohano a ulakolako, elike me kana i moeuahe mau ai, o ka ehaeha ke kaumaha mae he hilahila kana e auamo aku ana ahiki i kona mau la hope ma ka honua nei. Ina ke ola nei no o Uilama Wadona, a ike pono i ka hana a kana wahine, oia kekahi o na kanaka hiki ole ke hoomanawanui, i ka ehaeha i na hana a keia wahine ino."

Ua hele maoli o Mr. Kepala a piha me ka pihopiho iaia e kamailio aku la no na ano o Mrs. Wadona, a ke hiolo la hoi ka hou ma kona mau palaina a no kela ano o ua kanaka nei, i hiki ole ai ia Lola ke uumi iho i kona aka, a no kona nake noi i ka akaaka, kamailio okoa aku la o Kepala iaia:

"Ua hiki hoi paha oe e akaaka ana, no ka wale ole o ko mau manamanalina i ke ahi, aka nae, aole ou manao, e like aku ana oe me ko makuahine hanauan, " a hookahi kona akaka pu ana ae.

"Ua lohe aku la oa i na mea apau e pili ana i kena palapala, nolaila heaha kau pane, no ka mea e hana kau ai? Ke manao nei au ua ili iiho maluna ou ke koikoi o ka hooko ana aku i na makemake apau o kuu hoaloha," i kamailio hou mai ai ke Kenerala Odela ia Elioka.

"Aohe au mea e ae e hoik aku ai ia oe, kow wale no ka hookoia kau o no mea apau i kakauia maloko o keia palapla."

"E hookuu wale aku ana anei oe i kela wahine kolohe, me ka hana ole aku i kekahi mea maluna on a? Aole anei he mea pono loa, e oopiiia oia ma ke kanawai, no ka aihue ana i ka palapala kauoha oia ma ke kanawai, no ka aihue ana i ka palapala kauoha hoolilna, ma ke ano kolohe loa, i wahi e lilo holookoa aku ai na waiwai apau o Keoni Hikona maluna on a?" wahi a Mr. Kepala me ka leo kuuoo.

"Aohe au mea e hana aku ai, o ke kue ana iaia ma kekahi ano. Ua kamalilio okoa mai nei oia imua o olua, no ka nui o na ehaeha i loaa iaia mamuli o koana mau hana o ka wa i hala, aole no e loaa ana iaia ka maha ahiki i kona mau la hope, nolaila aole ou makemake, e lilo au i mea hookau ho aku i na hoehaeha ana maluna on a, me kou nana ole ae i kana mai mea i kana mai ai nou."

"Pehea ka manao o kela wahine i hoakaka mai ai, no kou lawe i ka elua hapa-kolu o ka waiwai, a i hookahi hapa-kolu wale o kona, e lokahi ana anei kou mamano no ia mea?"

"Aole koa au e lawe mai i hookahi keneka mawaho aw o kou kuleana oiaio oa like me ia i hoakakaia maloko o ka palapala kauoka," wahi a Eliko me ka manao paa, a no kela pane a ke kanaka opio, i kamalama ae ai na papalina o Lola, i ka ike ana mai, aole kana aloha he akanka manao alunu, ake waiwai aka he kanaka oia i makee i ka pololei wale no, me ka hoopilikia ol aku ia hai.

"Maluna ou kou mau hoomaikai nui ana e Elioka kuu keiki," i pana mai ai o Mr. Kepala, me he ku ana ae iluna, a hookau aku la i kona lima ma ka poohiwi o ke kanaka opio, me ka kamailio hou ana aku me ka elo kaumaha:

"He enemi ino loa o Rokewana nou aka nae e waiho malie aku kakou iaia. Malia aia a hoea like aku maua ma jela aoaoa o kahonua, ia wa au i ike hou aku ai iaia ma ke ano i kaokoa loa ae, mai kau i nana aku ai iaia i keia la,  he wahine ino lapuwale loa."

Oiai aole no he hana i koa ke ae la o Kenerala Odela ilina, apane aku la ia Elikona:

"Ma ka la apopo e haalele iho au au i ke kulanakauhale o Nu Ioka nei no k komohana nolaila e paa pu ana au i keia palapala kauoha hoolilna me au no ka hooiaoi ana imua o ka aha hookolokolo a i ka wa pono e hpike mai no au ia oe i na mea apau."

"Me na mahalo he nui ia oe e kuu kenerala," wahi a Elioka. "O kau nonoi wale no ia oe, e oluolu hoi oe e noho hamau loa, no ka aihueia ana o keia palapala kaolha e kuu makuahine hanauna o kou hana ana pela, e hoomama loa ae ana oe i kou mau manao no kela wahine."

Haawi aku la ke kenerala i kona ae e malama loa oia i na meahuna e pili ana i ka loaa ana o ka palapala kauoha, aliala mahope o ka lululima ana me ke kanaka opio ame Mr. Kepala, huli ae la oia imua o Lola, me ka haawi ana aku i kona lima, a pnae aku la:

"Ua auhee aku na ao hakumukuma nana e hoolulumi ana i kou ola ana," wahi ana me ka elo akahele loa, ka mea nana i kona aku ia Lola e hookahe mai i kona mau kulu waimaka, "a ua olino mai na kukuna malamalama o ka la nou. Ke kalokalo ae nei au ma ka inoa o na Lani, aole he ao nana e alai hou ae i kona malamalama, a i ka hohola ana mai o no ehuehuo ke ahiahi, e loaa ia oe kela hooluolu ana o ka maha o ka maluhia."

Me hookahi nana hou ana aku maluna o ka helehelna o ka wahine ana i aloha ai, i haalele iho ai o Kenerala Odela ialoko o kela keena, me ka pau ole no o kona minamina no ka lilo ole ana mai o Lola i wahine nana, no ka mea ua lilo kahiki ka puuwai o ka awahine opio, i ke keiki penakii.

 

MOKUNA XL.

 

Ke hookokoke mai la ka la 18 o ka mahina o Sepatemaba, ka la e hoohuiia ai o Alika me Kauka Wana Dona ma ka berita mare. Mamua nae o ka hoea ana mai o kela la nui he ekolua okoa pule i hoohalaia e Alika, ma Saratoga, no ka manao o Kau Wana Dona, he mea hooi ae i ke ole kino maikai o ALika, ka auau ana i na wai pauna ma kela kulanakauhale, a ua hooho io ia kela iini on a, no ka mea ua hoi mai kela mau ano kahiko on a, mamua aku o kona loaa ana i ka mai a ua oi loa aku no paha.

Ua hele kona mau papalina a puhna pono, puipui no koi kona kino aka nae o kela puha eu ona, ame ke makaukau mau i na olelo hookaau e nele ole ai ka hene o ka aka, he o ia mau no ia maluna on a.

"Aole loa he la e elemakule mai ai o Kamaki, elike me ka lohoi o kou noho pu ana me ia." wahie a Akeneki i kamailio hoopaani mai ai ia Alika, oiai ua mau kaikamahine nei e noho kokoolua ana maloko o ke keena hookipa o ka lakou home ma Kikako.

O Lola pu kekahi i ukali aku ia Alika ma no Saratoga, a o lakou no ka i uli hoi like aku no Kikako a elike o me ke kelana ola kino maikai i loaa ia Alika, o ia haawina hookahi no maluna o kona hoahanau.

Oiai nae o Lola mae Alika e hoohala ana i na pule ekolu ma Saratoga, aia o Elioka ame Mr. Kepala ke hookaka la i na kanaka hana, ma na haha hoomeamea i ka home kahiko o na makua o Elikoa.

Iloko no hoi o kela manawa a Mrs. Vana Dona ame Akeneki e hoohala ana ma Nu Ioka, ua hoomaemae hou ia kona home, mamuli o kana kauoha no ka la mare o kana mau keii a ua lilo no hoi i mea hoohauoli i kona mamao, ka lawelaweia o kela hana malkoko o kona home ponoi.

Ma kekahi la, oiai o Mrs. Vana Dona me kana mau kaikamahine ekolu e noho like ana i pane wale ae ai no oia ma ke ano hoopaani. "Aole paha he makuahine oi aku o ka hauoli alike me au ke malamaia o ka mare o kau mau i kaikamahine ekolu i ka la hookahi." me kona nok pu ana ae i ka akaaka, o oia no oe o kekahi wahine opio, ka mea nana i kono aku i na kaikamahine ekolu, e akaaka pu mai me ko lakou makuahine. Ehia ka hoi mea aloha o kou noho hookahi iho iloko o keia pehana, ke pau aku na manu i ka lele."

He mau olelo oiai loa nar kela i kamailio aku e Mrs. Vana Dona no ka mare aku o na kaikamahine eloku i ka lakou mau kane, no ka mea, mamuli o na koikoi ikaika ana a Elikoa, i hookahi no la e mareia ai o Lola ma Alika, a hui pu iho no hoi m ka lokahi like ana mai o ko Alika manao me o Elikoa, ua hiki ole ia Lola ke hoole mai.

I ka wa hoi loaa aku ai o ka lole ike Konela Akibolo, ke kane hoopalau a Akeneki, no kela mare palua, ua hoololi hou ae la oia i ka la i hooholo mua ia ai nona e mare ai i kanakwahine, a i hookahi no o lakou la pau e areia ai, o ia ka la 18 o ka mahina o Sepatemaba.

Nolaila i ka mapopo pono ana, no ka hookia aku o ka mare o na awahine opio ekolu oi ka lakou mau kane, ma ka la hookahi, aole he hana nui e ae ilkoko o kela mau la, o ka liuliu hoomakaukau wale o i na lole mare, a ke kakali mai la hoi na hoaloha lehulehu o ka ohana Vana Dona, e hoea mai kela la hanohano, i komo pu mai ai lakou, iloko o na hauoli ana, me na paamare hou.

Ua lilo kela mau paamare i mea anno nui loa iloko o ka noono o na hoaloha o ka oi loa aku nae, e pili ana no ia ia Alika mea Lola, mamuli o k moolelo i pili i ko laua ola ana ; a o ka poe keia i kamaaina mua ia Lola, a i komohia na manao hoowahawaha no kela kaikamahine, mamuli o na moolelo a lakou i heluhelu ai maloko o na nupepa, ua hele mai la lakou e ike iaia, me ka hoouna pu mai i na makana maeamae, ame ka mihi okoa ana mai imua on a, no ka lakou mau manao pupuahulu.

Me kela mau ano kahiko no o Lola i kamaaina i na hoaloha ma Kikako, i hokipa mai ai oia ia lakou, a i wale mai ai hoi i na makana, aole me kela manao kiekie a haaheo; he mea kau la i ke kaawale ana aku o na ao hakumakuma o ke karaima pepehikanaka mai iaia aku, a kiekie ae kona manao, me ke komohia iho paha o na manao hoowahawaha no ka poe na lakou na olelo hoinoino nona, aole oia i hana aku pela, aka he o ia mau no kona ano, me he mea la, e hooikaika kino wale maoli ana no oia, i wahi e loaa mai ai kana mau mea e ai ai.

Eia nae aia no he like ole nui, ma ke ano o ka Lola mau mea i hana aku ai, no ka poe i kupaa mahope on a, ame ke pow i pahenehene mai iaia, iloko o kona mau la o ke kaumaha. Ma ke ano nui nae ke olelo ae, ua ike aku oia i na mea apau me ke mea la, aole he manao maikai ole iloko on a, no kekahi o lakou, oiai nae o ka mea oiaio, aole e hiki i ka poe no lakou na olelo hoiinoino iaia nei, ke hoohewahewa iho, aole ka hiilinai mae ka make iloko o kela kaikamahine no lakou, in a no ke mau makahiki ka loih a lakou e noho pu ai, a ua lilo keia ano o Lola, i mea ao aku ia lakou, no ke kupono ole e hoomauia aku ko lakou mau ano kahiko.

Oiai na kaikamahine opio e hoomakaukau la no kela la nui e hoea mai ana aia o Mr. Kepala ame Elioka ke hookaikai mai la i na hoomaemae i ka home kahiko o Elioka, e ku ana he mau mile ka mamao mai ka Muliwai Hukona aku,

Me kela oleolo a Mr. Kepala, i kona pomaikai i ka mare ole ana i ka wahine, e manaoia aku ai, oia kekahi akanaka hemahema loa i ka hoomaopopo ana i ka home, ua hookahaha loa ia aku ko Elioka manao, no ka mea ua oi aku kona maiau a noeau, ma ke koho ana i n lako hoonani hale, o ia no oe o kekahi kanaka, i maa i ka noho ana maloko o kekahi home nani.

O na pono hale a Mr. Kepala o ka ohi ana maloko o Nu Ioka, a i hoounaia mai no ka home i hoomaemaeia o Elioka, ua oi aku ia mamua o ka mea hiki i ke kanaka opio ke hoomaopopo, a ua hookahaha loa ia kona manao, i ka piha maiau loa o kela kanaka, iaia i hoonohonoho ae ai i na lako oloka o ko Lola rumi.

Mhe he mea la, ua hoolilo aku o Mr. Kepala i kana mau dala elike me ke kahe ana a ka wai, he mea oiaio no nae ia, no ka mea aohe ana hopohopo ana iho no ka opaha o kana eke dala, oiai ua nui hewahewa kona waiwai, a ma kela ame keia wahi ana e ike aku ai i na mea nani, aole loa oia i hookalia iho, i ke kuai ana aku ia mea, a hoihoi mau no ka home o kana mau keiki.

Ma na ano apau o Mr. Kepala ke nana aku mawaho, me he mea la, oia kekahi o na kanaka huhu a okalakala me ka paa rula ole, aka maloko aku o kona puuwai, ua piha oia me ka oluolu, ka waipa-he ame ka lokomaikai, a he nuio ka poe nele a ilihue, a i halawai me na haawina poilikia, i kokuaa aku eia, me jone puhi ole nae i ka pu, no kana mau hana kokoua aloha he nui, no ka ikeia mai e na kanaka.

Oiai e hoolakoia ana kela home me na pono hale nani apau, a ke naau e makahehi ai, aia ou iloko o kela manawa hookahi, ke hoomaemaeia la ka pa, e na kanaka, ke kanuia la na pua nani, a ke hookaheia la ka wai, i ulu ae ai ka mauu uliuli, a iloko o koa mau mahina pokole wale no, ua loli loa kela home kahiko, mai kona ano apulu mai, a i ke kulana nani, maoli.

Ke nana aku noi ma ke kahawai, e lana ana na waapa liilii ame na waapa mokuahi, o ka holo lealea ana; he mau waapa wale o keia na Mr. Kepala i kuai, o ka pono o kana mau keiki, a ua kekulu pu ia no hoi he mau hale no na keakanu, pela me kekahi halehaa nui, mahope pono aku o ka home o Mr. Elioka a ma na ano apau ke oloelo ae, aohe mea a ka naau e kamawae ai, ua lawa ma na mea apau.

"Ke hoomaikai ae nei au i ke Akua, no kou hoolilo ole ana i keia home e kuu keiki," i pane okoa mai ai o Mr. Kepala ia Elioka, iaia i ike aku ai i ka nani o ka aina ame ka home, oiai laua e hele ana me Elioka ma ke alahele e hoea aku ai i ka uwapo, no ke kau ana maluna o ka nokukahi no Kikako.

"No kou nui minamina maoli no i keia home, ke kumu o kou hoolilo ole ana, a e hoomaikai pu ia no hoi ke Akua, no kena hoouna ana mai i kekahi hoaloha elike me oe, i mea nana e kekou mai iau, iloko o kou wa nele, a i hookahi ko kaua komo pu ana iloko o ka hauoli ma keika home kahilo," i panai aku ai no hoi o Elioka me ka puha hoihoi.

"E ui ha nana paha oe iau, oiai he elemakule au i piha me he kolohe, a o kau mau hana e lawelawe ai i kekahi manawa, he mau hana ia na kamalii, i ku ole i ka hoihoi, o ka poe opiopio, " wahi a Mr. Kepala me kona noke ana ae i ka aka haaloulou.

"Aohe ae mea e ui ha ai ia oe, a in a no paha he mau hana kekahi au o ke ano kanalii, he mau hana no ia e hoopilikia ole mai ana ma kekahi ano. E hoike aku no ai i ka mea oiaio loa ia oe e Anakala Ioba, aohe au hopohopo ana no ka kaua noho ana aku omua aku nei, no ka mea in a o oe kou makuakane ponoi loa o oe wale no ka mea nui hookahi iloko o kou noonoo: a ua maopopo iau, aia iloko o Lola ka manao makee no ka mea ia kakau mai oia iau, ia kaua e hoolako ana i kuu home, e hookaawale au i ka rumi nani loa kela home, o kou rumi ia e noho ai."

"Ua ike au, o Lola kekahi kaikamahine maikai loa, a in a ke ola nei o Emalaina, kou makuahine e kauoli loa ana oia, i ka loaa ana o kou makua kupono," alaila huli aku la ua elemakule nei i kahi e no ka holoi ana ae i kona mau wamaka e haale ana ma na lihilihi.

Ke hoololoiahihi wale nei no kaua e ka makamaka heluhelu nolaila e hoawiwi aku kaua, no ka la e hoouiia ai o na paamare opio, iloko o ke kaula kaakolu o ka mare.

I ka olili ana mai o ka la umi-kumamawalu o ka mahina o Sepatemaba, ua hooko io ia ka mare mawaena o na paamare ekolu, maloko o ka halepule, i maa i ka ohana Vana Dona e hele ai e hoomana.

 

HE MOOLELO KAMAHAO

NO KO

 

Geofere Lanakila Ana

 

A I OLE

KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA

EPAIA.

 

Ua ikaika loa keia mau olelo a ke kauka o ka pane ana aku la ua eha maoli ka wahine, nolaila papa mai ka ka wahine me e kau pu ana mai o kona mau kima, me he mea la e i mai na i ke kauka e papani loa i kona mau lehelehe a mai hoouka kou aku i kekeahi mau huaole o ia ano.

Aia i ka ula ke naholo la ma kona lae a ma kona mau paalina a he ike wale ia aku no ia ula ma kona ai , me ka puuku ae la o kona mau aka, a he hiohiona kona e hoike mai na ua piha loa oia i ka huhu a no ka hiki ole iaia he uumi no i mai la me ka lelo kanaka:

"Pehea oe i aa ai e kamailio mai iau elike me kena! in a ole oe i hoike mai i kou mau ano oluolu mamua in a aole au huikala iki aku ana ia oe. Ma kau koho aku aia kekeahi nanao hoohuli iloko ou he wahine au i mare kana ole  ole nae oia ke mea oiaio, he wahine au i mareia e noho aku la.

"O ka bebe au e makemake nei e hookawale aku he kama a i loaa iau iloko o kou manawa i mareia ai, i loha mai oe,"

(E nana ma ka Aoao Eha.)

 

Ua hiki ole i ka peni a ka meakakau moolelo ke hoakaka piha aku, i ke kulala o na wahine opio, no lakou keia la hanohano, oiai iaia lakou a ekolu ilkok o ka lakou mau lole mare like ole, me ke kaokoa o ka ui ka nani mae ka hiehie o kekahi mai ko kekahi mai, eia nae ma ka ano nui ke olelo ae, he kui na huapale wale no ko lakou apau, a elike no hoi me ka nani o na hoku o ka lani he okoa ka nani mae kekahi mai, pela iho la ke ano o kela mau wahine opio.

Aia o Akeneki, me kona kulana hiehie o ka moiwahine, iloko o kona lole mare o ka wahiooluu veleveka keokeo, me na pua alani, ma kona poo a aia hoi ma kona ai, a ma kona manamanalima, e anapa ana na daimana ka makana a kana kane, ke Konela Akibolo.

No Alika hoi, ua hanai kona lole mare he silika keokeo me na pua vaioleta keokeo ma kona poo, a ma kona ai e lei ana oia i kekahi lei momi.

No Lola hoi me he mea la, aia iwanea o na wahine opio, ka mea a ka lehulehu i haawi aku ai i ka lakou mahala ana, no ka oi ae o kona nani ame ka ui iloko o kona lole mare, he satina keokeo loihi, i okomoia me na wai anapanapa, oia ponoi no ka mea nana i noonoo i ke ano e hanaia ai o kela uhi no ka hooluolu ana aku i ka manao o Ioba Kepala.

Me ha hoike mua ole mai nae o Lola i ke kumu o kona kauoha ana e hanai i uhi nona o kela ano, ua loaa no ka ile ia Mr. Keplala, no ka mea oiai e makaukau ana na paamare e kai aku no ka halepule, a e ku ana hoi o Lola maloko o ka rumi hookipa, ia wa i hele aku ai o Mr. Kepala imua on a, a pane aku la:

"He keu aku maoli no kou hoomanao e Lola no kahi elemakule kuolo, aole anei pela e Lola?"

"E hoomanao mau ana au nou i na wa apau, o kau noi wale no ia oe e Anakala Ioba, mai kapa hou oe ia oe iho, he elemakule kuolo, aka e hookomo iho ma ia wahi, i elemakule aloha," alaila kulou okoa mai la oia imua, a honi mai la ia Mr. Kepala, me ka lilo o kela hana a Lola, i mea he hoopaia aku ai ka uhane o Mr. Kepala.

Mahope o ka mariea ana o na paamare ekolu, i huli hoi mai ai na mea apau no ka home o ka ohana Vana Dona, a malaila i kaule aku ai na paamare ame ka lehulehu, maluna o na pakaukau i hoomakaukauia me na meaai kupono, a haupa uho la me na leo kalokalo, no ka hauoli o na paamare hou; a ma ka olelo pokole ana ae, aole he mare i malamala mamua aku i oi aku o ka nani ame ke ahanohano loa elike me kela.

Ma ka kaaahi o kela auwina la, i haalele iho ai na paamare ekolu, no ka lakou huakai mahina neri no ka hoohala ana i kekahi manawa, ma ka ome o Elioka, mamua o ka hoi ana ae aole he mare i malamaia mamua aku i oi aku o ka nani ame ka hanohano loa like me kela.

Ma ke kaaahi o kela auwina la, i haalle iho ai na paamare ekolu no ka lakou huakai mahina meri na ka hoohala ana i kekahi manawa, ma ka home o Elikoa, mamua o ka hoi ana ae o kela ame keia paamre ma ka lakou mau wahi i koho ai.

E hoakala pokole aku nae ka mea kakau moolelo, ma keia e pili ana no Mrs. Wadona. Mamua ae o ka hoea ana mai i ka la e mareia aku ai o Lola ame Alika, us kukakuka ae la na kaikamahine opio, a hooholo e hoouna i palapala kono i ko laua makuahine hanauna, kela wahine hoi, nana i hookoko ia laua iloko o ka poino, me ka pane okoa ana aku o Lola i kona hoahanau.

"Aole ou makemake e hooliloia ka la o kou hauoli, i mea hookaumaha mai iau mamuli o kekahi noonoo maikai ole iloko o kou naau. Ua makemake au e loaa iau, ka manao aloha no na mea apau." wahi ana me ka hoopihaia o kona puuwai me ke aloha no kekahi wahine lokoino, mamuli o kana mau hana ino ame kona mau manao alunu.

Ua hiki ole nae ia Mrs. Wadona ke hooko mai i ke kono a na kaikamahine opio, oiai ua emi pu mai kona ola kino, he kulana nawaliwali maoli no kona e hiki ole ai ke haalele i kona home, a no Paleka hoi kana keikikane, ua paa no oia i kana hana, e hiki ole ai ke hele mai, aka ua hoouna mai la nae o Mrs. Wadona he leka na na kaikamahine, me kekahi mau makana e hoakana mai ana oia maloko o kana leka, e huikalaia aku pia, no kana mau mea apau i kana mai ai maluna o laua nei, o ka manawa i hala, a e kono pu mai ana hoi ia laua e hele aku no e ike iaia, ke loaa he manawa kaawale.

He hookahi mahina okoa a na paamare ekolu o ka hoohala ana ma ka home o Elioka, alila huli hoi aku la o Kaukaa Vana Dona ma Alika no ke kulanakauhale o Nu Ioka, kahi a ne kauka opio i lawelawe aku ai i kana oihana me ka holopono loa, me ka lilo pu hoi o Alika i olino malamalama no kona home.

No ke Konela Akibolo hoi ame Akeneki, ua huli hoi aku laua no Kikako, me ka noho kokoe ana mai ia Mrs. Vana Dona.

No Elioka hoi âme Lola, aohe a laua mea hou ae e noonoo ai, o ka hoohala wale no i ko laua mau la o ke ola nana, maloko o ko laua home nani, e hoopuniia ana e na mea apau a ka manao e hoohihi ai, ke noho pu la no hoi o Mrs. Kepala me laua, aka i kela ame keia makahiki mahope mai, e akoakoa ae ana na mea apau ma kela home, no ka hoohauoli ana ia lakou iho.

Ma keia wahi i hoea mai ai kakou i ka hopena o keia moolelo i piha me na haawina hoehaeha me ke kaumaha; ua auhee aku nae na ao omaomlu o ka pilikia, a ua oili mai ka hauoli ame ke maha, aohe mea nana e alai hou i ke ola ana o na kaikamahine opio, koe wale no ko laua hoopuiina ana e ka laua mau mea aloha.

(K Hopena.)