Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 2, 10 January 1924 — HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA.

MOKUNA I. HOAKAKA: O keia moolelo hou e paneeia aku nei imua o ko ke Kuokoa poe heluhelu no ka 1924, he moolelo ia i piha me ka hoopihoihoi noonoo. He moolelo i owili pu ia ai na hana karaima, na hana hooipoipo ame na hana hoopaha'oha'o he nui, e nele ole ai ka loaa o na manao hialaai iloko o ka poe apau e heluhelu ana i keia moolelo mai kinohi mai ahiki i kona pau ana.—Mea Kakau Moolelo. "K« kauoha aku nei au ia oe e Keoni Kalakona e ku ae iluna!" He kauoha kela i haawiia aku e ke kahu o ka aha hookolokolo, maloko o kekahi keena hookolokolo nui i hele a piha hookeke i na kanaka. Ua leha aku la ka nana ana o na mea apau maluna o Keoni Kalakona, ke kanaka a lakou i manaoio loa ai, oia kekahi o na mea hana karaima, a i ake hoi e lohe i ka hoopa'i e hookau ia mai ana maluna ona e ka lunakanawai. Aia o Keoni Kalakona, ka paahao ma kona wahi kahi i noho ai. me kela ano mau no ona. iloko o na la ekolu i hala aku, o ka hooloheia ana o kona hihia pepehikanaka, aole ka hopohopo ame ka maka'u maluna o kona helehelena, me he mea la, ua like pu no ka maikai o kona noonoo, me ko ka poe makaikai; a iaia i lohe ak-u ai i ke kauoha ana mai o ka lunakanawai iaia e ku iluna aole ia i lilo i kumu e loli ano e ae ai kona helehelena, elike me ke ano o ka poe i hele a kau ka weli, no ka hoopa'i e hookauia mai ana maluna o lakou; aka hoolohe aku ;a oia ia leo kauoha. me ke ku ana ae iluna a pololei. N'o na makahiki elua i kaahope aku, ua lilo o Keoni Kalakona i kanaka makemakeia, a mahalo nui ia e ka poe apau i ka*naaina iaia, a ua nana mai hoi ka poe ī malihini iaia, me na manao makee. no na ano kilakila iloko o keia kanaka. Iloko o kela mau makahiki elua, aole i launa nui aku o Keoni Kaiakona ine na kanaka ko'iko'i a kuonoono o ka aina, a i ole me na kanaka paha o ke kulana haahaa; a oiai he hookahi mahīna okoa o kona paa ana he paahao, i ahewaia no kona hana ana i 'kekahi o na karaima puuwai eleele, i ikeia ma ka moolelo 0 ka honua nei, me ka hooikaika nui ana o na loio akamai loa e loaa aku ia lakou ka ike no ka moolēlo piha o keia kanaka, ar.he nae mea a lakou i maopopo, aka ua mau no ko lakou noho pouliuli nona. elike no me kela manawa mua o kona hoea ana aku imua o lakou. Oiai nae. ua hoopiiia oia no kekahi o na karaima ko'ikp'i %-a. a ua ahewaia, me ka loaa ole o na kumu kanalua ma ka a-'»a«» o na kiure .eia nae aia mau no na manao mahalo o na r ea apau nona. no ke kilakila o kona kulana, ka ikaika o kona ame ka maemae o kona mau ano apau. Chai o Keoni Kalakona e ku aku ana imua o ka lunakanawai, ka mehn ame ke anoano ke halii la maloko o ke keena hoo-K.-,»1..k0i0. me he mea la e ake mai ana ke anaina, e lohe i ka T':nt ma kv>na aoao. a ia wa i poha mai ai ka leo o ke kahu 'nP. aha. "E Keoni Kalakona." wahi a ka lunakanawai me ka leo oluoiu k«a. no ka mea. oia pu kekahi i komohia na manao mahalo no na ano o keia kanaka, "ua hooloheia kou hihia imua o na kanaka he umi-kumamalua i waeia ma ke ano hoopilimeaai • ie. a ua hoopuka mai lakou i ka olelo hooholo, e ahewa ana 'a oe no ke karaima i hoopiiia mai ai oe, nolaila ua ili iho naluna o*u kekahi ha:na nui a ko'iko'i loa, o ia no ka hookau ana aku i ka hoopa'i maluna ou, i kulike ai me ke kanawai o ka mokuaina." Aia na mea apau ke haka pono mai la ka nana ana i ka lunakanawai, ke uumi la hoi i ko lakou hanu, o ke ake aku e lohe 1 ka hoopa'i e kauia mai ana maluna o ka lawehala. "He mea anei kekahi au i makemake ai e kamailio mai imua 0 keia aha. i wahi e kapaeia ae ai ka hookau ana aku i ka hoopa'i maluna ou?" wahi hou a ke kahu o ka aha. *'Ae," wahi a Keoni Kalakona me ka leo moakaka o ka mea 1 loaa ole ka manao pihoihoi, "ke makemake nei au e kapaeia ae ke kau ana mai o ka hoopa'i maluna o'u, no ka mea aole i pili ia'u ke karaima pepehikanaka elike me ia ma ka palapala hoopii. 4, Kc makemake nei nae au e hoike aku imua o kou hanohano, aole loa a*u mau ahewa ana maluna ou, a maluna palia o na kiure no ko oukou ahewa ana ia'u e make no keia karaima a'u i hana ole ai. Ina ua hana i'o au i ke karaima pepehikanaka, alaila aole i lawa ko'u ola nei, no ka pana'i ana aku no na ola makamae i lilo i mau moepuu no kekahi o na hana ino lokoino loa i lawelaweia. "Ua manaoio maoli no kou hanohano, e ke kahu o keia aha, ua pili ka hewa ia'u—ua maopopo loa na ike i waihoia aku imua 0 kau aha no ia mea —nolaila ua maopopo aole he wahi no'u e pakele ai, koe wale no, kou hooko mai i ka hana i kau aku maluna ou, o ia ko'u make. "Aole loa he mea hookahi iwaena o keia anaina e noho mai nei, i komohia ai iloko o'u he manao ahewa iaia, no keia hopena 1 kau mai maluna iho o'u, aole loa. O na loio, na kiure, na hoike, a pela no hoi me oe, he poe hooko wale no oukou apau i ka oukou mau hana pakahi iho, a ina no paha owau kekahi iwaena o ka poe a'u i hoakaka ae nei pela na mea oiaio i waihoia mai no keia hihia, e hana ana no au elike me ka lakou i hana mai ai. "Mai kinohi loa mai o ka hooloheia ana o ko'u hihia, i maopopo mua ai no ia'u e ahewaia ana au no ke karaima pepehikanaka, no ia maopopo mua, i noho malie loa ai au, ka mea a ka loio o ke aupuni i hoike ae ai ma kana mau olelo hoonohoeoho no ko'u pihoihoi ole. Oiai nae ka make e kau mai ana Imua o ko'u mau maka, ua oi ae ka malaelae o ko'u noonoo mamua o na manawa e ae o ko'u ola ana, a ke manao nei au e lilo ana na mea a'u e kamailio hou aku ana i olelo wanana, e hoea mai ai i kona hookoia ana o ia keia. "Oiai au e hiamoe ana maloko o ko'u keena paahao ma ka po nei, loaa iho la ia'u kekahi hihi'o, ike aku la au ma kekahi la ma keia mua aku, e hoea mai ana imua ou he elele mai ke Akua mai ,a na ia elele auanei e hoike mai ia oe, no ko'u pili oie i ka hewa pepehikanaka. Ina nae e hoea mai ana ua elele la unua ou mamua o kou make ana e ke kahu o keia aha, o ka'u

nonoi wale no imua ou, aole oe e hoopoina iki i ka'u mea i kamaiHo mua aku nei, no ko'u hoahewa ole ia oe, a i na hoa o ka napa kiure, a i kekahi mea e ae paha no na mea i hanaia mai no'u. O keia wale 110 ka'u mau olelo pane ma ko'u aoao imua ou!" "Auhea oe e Keoni Kalakona," i pane mai ai ke kahu o ka aha me ka leo e hoike mai ana i kona piha me ke kaumaha ame ka ehaeha, "no na mea apau au i akmailio mai nei aole au i ike iki i kekahi kumu, e kapaeia ae ai ka hoopa'i mai ia oe ae. li laweia oe mailoko aku o keia keena hookolokolo a hoopaaia maloko o ka halepaahao, malaila oe e hoopaaia ai ahiki i ka I'oalima, ka la 10 o Augate o keia makahiki, ma ia la e laweia aku ai oe o ka amana likanaka, a e liia oe ma ka a-i ahiki i kou make ana, a ke kalokalo ae nei a'u e kau mai ke aloha o ka Makua Lani maluna o kou uhane." ka ehaeha, "no na mea apau au i kamaiilo mai nei, aole au i ike iki i kekahi kumu e kapaeia ae ai ka hoopa'i mai ia oe ae. E laweia oe mailoko aku o keia keena hookolokolo no ka halepaahao, a malaila oe e hopoaaia ai hiki i ka Poalima, ka la 10 o Augate o keia makahiki, ma ia la e laweia aku oe no kahi o ka amana \ikanaka. a e liia oe ma ka a-\ ahiki i kou make ana, a ke kalokalo ae nei au, e kau mai ke aloha o ka Makua Lani maluna o kou uhane." "Amene!" i puana ae ai o Keoni Kalakona; alaila kiiia mai la oia e kekahi makai, me ka hoopaaia ana o na lima i ka hao. a hoihoiia aku la e hoopaa maloko o ka halepaahao o ke kulanakauhale, no ke kakali ana ahiki mai i ka la 10 o Augatc. kona la e liia aku ai maluna o ka amana likanaka. 0 ka hoea ana niai la keia i ka hopena o ka hihia pepehikanaka i hoopiiia ai o Keoni Kalakona, o ia ke kau ana aku o ka make maluna o ka mea-pepehikanaka. Ūa ikaika maoli na oleloike ma ka aoao o ke aupuni, ka mea nana i hookomo aku i ka manao iloko o na mea apau ua pili i'o no ka hewa iaia, a aole lakou i minamina, a i ole kaumaha paha no ka make aku o ke kanaka a lakou i mahalo loa ai mamua aku. 1 ke ao ana ae ma kekahi la mai, ua piha na nupepa me na moolelo no ka hihia pepehikanaka o Keoni Kalakona, e hoakaka ana ia mau moolelo no ke koa a maka'u ole o ka lawehala. E hoikeia ana kela mau ano kilakila iloko ona, mai kinohi mai o ka hooloheia ana o kona hihia, ahiki wale no i ke kauia ana mai.o ka hoopa'i make maluna ona, heaha la ia mea he make imua o kela kanaka, aole i kaokoa ae kona mau ano, mai kela mau ano mai a lakou i kamaaina ai iaia, a i haawi nui aku ai no lioi i na mahalo ana, oiai oia e hele ana me ka lanakila. Aohe nae he mea hiki e hoopakele ae i ka lawehala, koe wale no ka hoopoina ana i na inea e pili ana nona, aka nae e lilo ka make ana o keia lawehala, i kumu alakai no na mea apau, o ko lakou hopena hookahi no ia, ke lawelawe lakou i na karaima elike me ia a Keoni Kalakona i hana ai. Ke nee awiwi nei na la o ka pule, alaila hoea mai la i ka Poalima, ka la i hookaawaleia ai no ka li ana ia Keoni Kelakona maluna o ka amana likanaka. O keia kekahi o na Ia nui o ka ino, mai ka uuku mai ka hoomaka ana i ke kakahiaka, aka i ka hoea ana i ke ahiahi, ua oi loa mai la e hiki ole ai i na kumulaau nunui, a i na hale ke ku maeluna o ko lakou mau kahua Haule niai la na pakaua me ka ikaika nou mai la hoi ka makani me he kikiao la, o ia no oe o na maka ihe e houhou okoa mai ana i ka papalina. Ala ka hora umi o ke kakahiaka o kela la i liia ai o Keoni Kalakona maluna o ka amana likanaka, o ka manawa ahona no ia o ka ino, a hoihoia aku kona kino make malok'o o kekahi hale i-hookaawale ia. no ke kaha ana o'na kauka, a ma kela po iho e lawelaweia ai ia hana, elike me ka mea maa i ka hana mau ia me na paahao pepehikānaka apau. Mamuli nae'o ka oi loa o ka ikaika o ka pa ana a ka makani, pela hoi ka haluku o na pakaua, o ia no oe o ke po'iwai e ninini okoa ia iho ana, ua hiki ole i na kauka ke hele e hooko i ka lakou hana maluna o ke kino o Keoni Kalakona, ua ahona ka noho malie ana maloko o ko lakou hau home, mamua o ka hoonahoa ana mai iloko o ka ino elike me kela. Aia ke kino make o Keoni Kalakona ke moe laau la maluna o kekahi pakaukau maloko o ka hale i kukuluia maloko o ka pa 0 ka halepaahao ,he hale pohaku keia i kukuluia me ka uinihapa, he hale paa i manaoia, e hiki ole ai i ka poe aihue ke komo iolko, no ka lawe ana i na kino make. Oiai e nee mau aku ana na hora o ka po imua, aia ke pii mahuahua mau mai la ka ikaika o ka pa ana a ka makani, me ke komohia o ka maka'u ame ka hopohopo iloko o na mea apau no ko lakou palekana. INĪamuli o kela weliweli me ka maka'u 1 ka poino, ua hoakoakoa okoa aku he mau ohana lehulehu ma kekahi wahi a lakou i manao ai, malaila e pakele ai ko lakou mau ola. O na kaupoku keia o kekahi mau home,. ua olepe pu ia e ka makani, o na kumulaau nunui keia, ua pau na lala nunui i ka hakihaki, a ua ulaa pu ia no hoi kekhi mau kumulaau, a laweia aku no kahi mamao e ka makni. O na hale ano kahiko keia, ua like me ka opala imua o ka ikaika o ka makani, o na puo'a o-na hokele, na kakela ame na luakini,.ua pau i ka hiolo, i kau a mea o ka ino i ike mua ole ia maloko o kela kulanakauhale. 0 ka halulu me he ku'i ana la na ka hekili, mai na hale hiolo mai, ka uuina paapaaina o na kumulaau nunui e wiliia mai ana e ka makani, ka hu no hoi o ka makani ma na wahi apau, ame ka olapa ana a na alelo manamana o ka uwila, ame ke ku'i ana o na leo nakolooklo o ka hekili ua lilo maoli kela po i po e poino ole ai i ka noonoo o ka poe apau e noho ana ma kela kulanakauliale. Oiai kela iuo nui e pahola ana me kona ikaika apau, o ia uo oe o ka inaina o ke Akua, e luku ana i ke kulanakauhale liolookoa; ua olepeia aku la na kaupoku o ka hale pohaku e waiho ana o ke kino make o Keoni Kalakona, a laweia aku la e ka makani no na hancri mile ka mamao. 1 ke ku olohelohe. na iho o na paia o ua hale nei, he hana maalahi loa na ka ikaika o ka makani, ka olepe ana ae i na uinihapa, a lawe aku la me he mau hulu moa la. Aole malaila iho la pau ka hana a ka makani, aka ka'ika'iia aku la ke pakaukau me ke kino o Keoni Kalakona a nalowale aku la iloko o ka pouli aaki o ka po. 0 ka mea kupaianaha nae i ikeia, hakalia no a nalowale aku ke kino make o Keoni Kalakona, iloko o ka pouli, me he mea la, o ke kumu no ia o kela ino nui i lioea mai ai, ua emi mai la ka pa ana a ka makani, pau ae la no hoi ka haluku ana o na pakaua, ka olapa ana o ka uwila ame ka nakolokolo o na leo o ka hekili, akahi no a maha ka noonoo o na kanaka, me ko lakou haawi ana ae i na leo hoomaikai i ke Akua, no ka hala ana aku la o na poino a nohoalii hou mai ka malie, a hiamoe aku la na mea apau me ka hopohopo ole no ka hoea hou mai 0 ka ino. 1 ke ao aria ae ma ke kakahiaka o kekahi la mai, a ikeia aku la na alanui o ke kulanakauhale, he ku i ka mana'ona'o ka hiona ke nana aku no ka mea e ahu mokaki mai ana na pou kelepona ilalo, me na uwea i hele a hihia aku a hihia mai, na kumulaau nō hoi e ahu mokaki mai ana ma kela ame keia wahi, na liale 1 pau i ka nahaha, a ma na wahi apau ke nana aku, he mau hoailona walp no ke waiho mai ana, i mau mea hoike no ka nui o ka mana ame ka ikaika o ke Akua, ma kana mau mea i hana ai. I ka nana ana aku i ka halepaahao, he hookahi aoao i hi-o, o ka hale keia o na kino make ,t waihoia ai, aole ma kona wahi i

ku mua*ai, aole hoi ke kino o ke kanaka i liia ai a make, aka ua nalowale aku ia no kahi i maopopo ole. Ma kekahi manawa nae o kela la, ua loaa aku la ke pakaukau i waihoia ai o ke kino make o Keoni Kalakona ,ua hihia iwaena 0 na lala o na kumulaau, ma kapa o ka muliwai, a e kahe ana no ka wai o ka muliwai me ka ikaika, aole nae he ikeia o ke kino make o ka paahao i liia ai. MOKUNA 11. Oiai nae ka hiakani e pa ana mc ka ikaika, e haule ana hoi na pakaua, me na alelo manamana o ka uwila e hoomalamalama ana i ka lewa, na haluku o na hale ame na kumulaau e hooMa ka olino ana mai nae o na kukuna malamalama o ka la ma kekahi kakahiaka ana ac, onioni ae la kekahi manamanalima o Keoni Kalakona me ka malie loa i kinohi ahiki i ka onioni ana o na manamanalima apau, me ka hiki ke hoomohala a ke upiki mai i ka lima. Hala ae ana na minuke lehulehu ,aia hoi, hiki mai la i ka elua o na lima ke onioni, aia 110 nae ke kino holookoa o Keoni Kalakona ke waiho oni ole ia, alaila onioni ae la na wawae' mai ka liilii mai ahiki i ka loaa maoli ana o ka ikaika, alaila nape malie ae la ka hanu ana ma ka umauma, a i ka loaa pono ana mai o ka pumehana i ke kino, kaakaa ae la na maka, a upo'i hou iho' la, me he mea la, aia ke kahaha ame ka ha'o-ha-o, no na mea e hoopuni ana iaia. No kekahi mau minuke loihi kela waiho malie hou ana o na lima ame na wawae ia manawa, i pii ae ai ka lima'akau noluna o ke poo, a mailuna mai o ke poo ahiki i ka paa ana ae ma ke kania-i ma kela wahi o l<e kipuka kaula i hoopaaia ai, alaila pua'i mai la ka leo i ka pane ana ae; "Aole ka au i make!" me ka mau no nae ona manamanaiima i ka lomilomi ma ka puu, a i ka hala hou ana o kekahi manawa loihi, hoao ae la o Keoni Kalakona e hoonioni i kona poo, aole nae he hiki, ke waiho oni ole la ia iluna o ka non:ia, me he mea Ja, ua kaawale mai ke kino aku. līaalele aku la ka iiina akau i ka lomilomi ana ma ka puu, a'aila hoopahola aku Ia iwlio, pela no hoi me ka lima hema, me ke koo ana iho ilalo o ka lepo, iiia ia he kumu e oni ae ai ke poo .r.ai ka honua ae, aele no nae he walii mea a onioni ae. Aia no na maka o Keoni Kalakona ke kaaka la he maikai 110 hoi ka noonoo o kona poo, me ka hiki i na lala o kona kino ke onioni, nolaila. me kela noonoo iloko ona, hooholo iho la kona lima, ahiki i ka loaa ana o kona palule, uhae ae la i kekahi apana nui, me ka haehae ana i na apana liilii ,alaila hookomo pakahi ae la malalo o kona a-i, me ka hoopii ana ae i na piko o kela ame keia apana a nakii ma kona lae, pela iho la oia i hana ai, ahiki i ka paa ana o a koe wale ae no na maka ame ka ihu, pela hoi me kona waha. Oiai ua loaa maoli mai-la ka ikaika i na lima ame na wawae, nolaila puliki ae la na lima a elua i ke poo, o kona hoomaka no ia e olokaa i ke kino, i kinohi nae, ua lilo no i hana paakiki, aka inahope mai o na hooikaika ana no kekahi mau manawa lehulehu, ua huli ae la kona alo ilalo, a ke paa la no hoi kona mau lima i ke poo. No kekahi manawa loihi kela moe malie ana o Keoni Kalakona ilalo ke alo alaila me kekahi lima e paa ana ma ke poo, a he hookahi hoi lima, e kokua aku ana i kekahi o na wawae, ua hooikaika ae la oia e ku iluna, ua holopono ia hooikaika ana, 110 ka mea, lie hapaha hora wale no paha ka loihi o kela hoao ana, ua ku i'o ae la oia iluna. Nana aku la oia i ka la e aneane ae la e ku pono i ka 1010, iaj<umulaau hoi, e ahu mokaki mai ana, pela na kauhale e ku olohelohe mai ana ma kahi mamao ke ike la oia i ka halulu o hoomaopopo iho, eia ka ua hele kona lole a pulu i ka wai. No kekahi manawa kela ku ana, e nana i ke kulanakauhale me kona mau hiona ku i ka mana'ona'o, a iaia no paha ka hoomaopopo i na mea i hanaia aku maluna ona, ame kona hoopakeleia ana mai ka make mai; nolaila kukuli iho la oia ilalo, a leha aku la na maka i ka lani me ka hoopuka ana ae i keia mau huaolelo o ka hoomaikai ame ka hoonani i ke Akua: "E ke Akua kiekie loa ua hohola mai Oe i Kou lima iwaenakonu o ka ino e pa ana me ka ikaika, oiai au e waiho ana me ka ike ole ae i na mea e hoopuni ana ia'u. Ua kikoo mai Kou mau lima mana a kaili ae ia'u mai ka malu mai o ka make, ua hoihoi hou mai oe i ke Ola iloko o'u; nolaila no Kou makemake wale no, e kuu Akua, e ola aku ai au. He mea au i make, a i hanau hou ia mai. Ua hanau hou ia au iloko o Kou inaina, nolaila e lilo no au i meapaahana no ka hooko ana i Kou inaina. "Aole i lilo keia ola hou ana o'u, i kumu no'u e hoomaikai ai, a e mahalo ai paha, aohe no nae o'u hoohalahala no ia mea, koe wale no ko'u lilo i mea hooko i Kou mau makemake apau, mai keia la aku ahiki i ko'u make ana. Elike me ke ola ana aku au e kuu Akua i makemake ai no'u, pela no au e hooko ai! Amene!" Hooikaika hou ae .la o Keoni Kalakona e ku iluna, me ka nana ana aku i ka wai o ka muliwai e kahe ana me ka ikaika, aia hoi na kumulaau ke laweia la e ka wai no ka moana akea. No na minuke helu wale no nae kela ku malie ana e nana i ka wai, aia hoi, ike aku Ia oia i kekahi kumulaau nui, e nee malie mai ana, me ka pili loa i kapa o ka muliwai, o kona haalele aku la no ia i kona wahi e ku ana, a iho mai la no ka muliwai, a i ke kaalo pono ana ae o kela kumulaau nui imua o kona alo, o kona lalau aku la 110 ia a paa i kekahi lala nui, me ka hooikaika ana ahiki i ke kau pono ana aku ma kahi e pulu ole mai ai oia i ka wai. Ma ke koena aku o kela la, ame ka po holookoa, maluna o kela kumulaau o Keoni Kalakona kahi i pupue malie ai, aka 1 ke.ao ana ae ma kekahi la, akahi no oia a ike, eia ka ua pae aku kona kumulaau e kau ana, ma kekahi aina, a e ku mai ana hoi kekahi poe kanaka lawai'a ekolu e nana maiuka mai o ka aina. Ani aku la oia i kekahi o kona mau lima, i kela poe kanaka e kii mai e hoopakele iaia, iloko o ka manawa pokole aia ua poe kanaka nei ma ka a6ao o ke kumulaau kahi i ku ai, me ko lakou ka'ika'i ana aku iaia no ka aina maloo. Aole e hiki i ua o Keoni Kalakona ke kamailio, me ka lima wale no oia e kuhikuhi ai no ka hoakaka ana aku imua o kela poe kanaka i kona pilikia, o ia ke kuhikuhi ana ae i kona poo ame kona a-i, pela hoi i ke kumulaau ame ka muliwai, a kuhikuhi iho la ma kona opu, ame ka waha, e hoike aku ana, i kona hele a pololi. Ka'ika'i hou ia aku la oia ahiki i ka hoea ana i ka hale, aole no i mamao loa mai kela wahi aku, alaila haawiia mai la iaia na meaai i loaa i kela poe kanaka, ame kekahi mau mea e ae e pono ai oia. Me na meaai i loaa mai iaia, pela hoi me na kokua e ae mai kela poe kanaka mai, ua ano maikai maoli oia, aka nae aole loa he hookahi manawa ana i kamailio aku ai i kela poe, ma ka ame ke poo, kaula'iia aku la kona mau lole i pulu aka i ka i na kamaaina, no na mea ana i makemake ai. Loaa mai la he palule hou nona mai kekahi mai o kela poe kanaka, pela hoi me na lole pumehana e wa-hi ai i kona a-i ame ke poo, kuala'iia aku la kona mau lole i pulu aka i ka uhi ana mai'o ka malu o ka po hoike aku la oia i kona makemake, no ka haalele koke iho ia lakou; aole i lilo na leo kaohi o na kamaaina lokomaikai iaia e noho hou me lakou a hala kekahi mau la, i kumu nona e ae aku ai. (Aole i pau.)