Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 4, 24 January 1924 — HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA.

Ua maamaama loa i kela mana.wa, ke oili mai la na kukuna malamalama o ka la, maluna o ka piko o na kumulaau; aole nae ana alawa hou ana mai ihope, aka ke kau la kona mau maka i na mauna, mailaila mai na kokua e hoea mai ai. No kekahi mau hora kela hoomau ana i ka hele imua, hoea fo aku la oia no kekahi wahi kauhale uuku, a maloko o kekahi haleaina, i kipa aku ai oia no ka ai ana i kona aina kakahiaka, a i ke ku ana mai o ke kuai aku la oia i ti-| kiki nona, a kau aku la maluna o kela kaa, me ka maopopo ole no nae iaia o kana wahi e holo aku ai, koe wale no ke kauka'i ana aku, maluna o na ala|cai ana a ke Akua. I ka hoea ana o kela kaaahi, no ka pahuhopu o kana huakai, kau la oia maluna o kekahi kaaahi okoa aku, me ka hoike okoa ana aku i ka mea ohi dala, e kaahele ana oia ma ke alahele a ke kaaahi e holo ai, ahiki i ka pau ana. Ma keia ano iho la ko Keoni Kalakona kaahele ana maluna o na kaaahi like ole i kela ame keia la, me kona maopopo ole s ka hopena o kana huakaihele. I ka wa e ku aku ai o kekahi k&aahi no ka pahuhopu o kona alahele ,e kau aku ana oia maluna o kekahi kaaahi okoa aku, me kona noonoo mau ana nae, no ke ano a ke Akua i makemake ai iaia e hana aku Nona, pela hoi ka ke Akua wahi e hoolele aku ai iaia. Ma keia ano o ke kaahele ana, ua nui na kulanakauhale a Keoni Kalakona i kipa aku ai, na kulanakauhale ana i ike mua ole ai, me kona hoi palua ana ma kekahi mau wahi. E panee mau ana na la imua, a komo i na pule, mai na pule aku a i na mahina, aia mau no oia ke kau la maluna o na kaaahi. Mai ka Hikina mai a ke Komohana, mai ka Akau a i ka Hema— mai Kanaaa aku a i Folorida, ua kaahele wale ia no ia mau wahi apau eia, me he mea la, aole he hopena o kona alahele, eia nae aole no ia he kumu nona e ui-ha ai, no ka mea ua paa loa kona manao, e hoea mai ana no i kahi a ke Akua, e alakai aku z\ i kona mau kapuaiwawae, ma kekahi alahele okoa. Ua paa loa kona manao o ke Akua maoli no ka Mea Nana e aiakai nei iaia, a i ka wa pono, e kuhikuhiia mai ana no iaia ke alahele nona e pono ai. Ua hoea i'o mai i ka hooiaioia ana o kana mea i manaoio ai, a ua hooi loa ia ae hoi kona hilinai ame kapaulele i ke Akua, i oi aku i ko ka manawa mua. Ua hoomau o Keoni Kalakona i" kona kaahele ana maluna o ke kaaahi, ahiki i ka hoea ana ma ka Hikina loa, kaahope mai la na kulanakauhale, aia na kula palahalaha ke waiho mai la imua o kona alahele, ke ku mai la na kuahiwi nani ma kekahi aoao, me na puuone opiopio ma kekahi aoao, aia hoi na pali kulipilipi ke alai mai la mamua a mahope o kona alahele, a ma kekahi po. i ka wa e halii ana ka pouli aaki maluna o ka honua, oiai hoi na mea apau e hiamoe ana iloko o ka nanea ame ka palaka. aia hoi. ua hu aku la ke kaaahi mai ke alahao aku, a hooku'i aku la i kekahi pali pohaku. Mailoko mai o kela anoano o ka pouli panopano o ka po, ? oili ae ai na leo uwe kumakena, mai na ohua mai i loaa ia lakou na poino ma ke kino, aia na alelo manamana o ke ahi, ke a mai la ma kekahi mau kaa ohua, me ke ku i ka weliweli 0 ka hiona ke nana aku. Mailoko mai hoi o kona hiamoe, i puiwa ae ai o Keoni Kaiakona. aole he maka'u ame ka hopohopo iloko ona, aka pahola ae la ka minoaka ma kona mau papalina, no ka mea hoomaopopo iho la oia, ua hoea mai i kahi a ke Akua e alakai aku ai īaia ma kekahi alahele okoa. Ua hele ua o Keoni Kalakona, a puni i na leo uwe kumakey o ka poe i loaa i na eha kukonukonu, ma kela ulia kaaahi elike me ke kanaka i loaa ka mānao aloha oiaio no kona i V*-kanaka, hoomaka aku la oia e lawelawe i na hana e hoo- , akeleia ae ai ke ola o ka poe i, hookoeia mai ko lakou mau V «ohe no ka poe i make, ua waiho aku no oia ia lakou pela. II Vo kekahi mau hora kela haawi ana aku a Keoni Kalakona W» mau kokua ana i kona mau hoa ohua, ma ka hapai l. mo ia lakou a waiho ma na wahi kupono, e kokua pu aku hoi me ka poe i halawai ole me na poino ,ma ka hoopamn» mai i ka poe i loaa na popilikia, a iaia i ike iho ai, +nn hana I koe e lawelawe aku ai, huli aku la kona alo uwma, kahi a ka pewa o ke ao e mawehewehe ae ana, j aka aku la e hele, me kona huli hou ole mai ihope, a p nai i kona aloha i kona mau hoa ohua. lalamalama loa ana ae ma kela kakahiaka, aia ka poe Kalakona i haawi aku ai i kana kokua ana, no ka o ko lakou mau ola.'ke noke la i ka nana me ka = i haawi aku ai lakou, i na mahalo ame na hoo- «. iaia, aole o lakou ike aku; aka nae he mau makaeha mahope mai, i ka manawa i hoopukaia ae ai koo na nupepa apau mawaena o na moana nui manawa hoi i ku'i aku ai kona kaulana ma na aina /M, i ka wa hoi i hoikeia ae ai kona noeau, ke kila>n& kulana, ka mea i loaa ole i kekahi kanaka e ae ionoa nei—pela hoi ka nui o kona mau waiwai; hoola lakou o kela no ke kanaka maluna o ke kaaahi i I halawai ai me ka ulia poino, nana i hookau aku i maluna o kekahi heluna nui o na ohua, kela ulia i loaa ftf« poino i kekahi poe, a pakele mai no hoi ke ola o kepoe; kela kanaka koa me ka ikaika a maka'u ole, i laweiko i na hana e pono ai ka poe poino; a o ke kanaka nooa ka puuwai i piha me ke aloha ame ka lokomaikai. ia o Keoni Kalakona ke pono hele wale la no, me ka paa o kona manao, aia oia malalo o ke alakai ana a ke 0 n a mea a kona mau hoa ohua e kamailio mai ai nona, rm ko lakou mau hopena, aole ona noonoo aku, no ka mea ana oia, no kahi a ke Akua i makemake ai, e lilo oia 1 mpaahana no ka hooko ana i Kona mau makemake. MOKUNA V. No «a pule elua kela hoomau ana o Keoni Kalakona i ka hele me kona hoea ole aku no kekahi wahi, a ma kekahi |»o, 0 ka hora eiwa paha ia, kipa aku la oia ma kekahi hale inurama na kanaka eli gula e piha mau ai no ka hoohala ana 1 ko lakem manawa o ke ahiahi. He Wā&i kauhale keia i nohoia ē na kanaka piliwaiwai, na kanaka hana karaima o na ano like ole, na paahao mahuka ame na kanaka e ake ana i ka waiwai o ka honua. Ma ke ino nui ke olelo a t, he kauhale kela i noho mana ai

na hana karaima like ole, a o ka poe apau e akoakoa ana maloko o ka hale inuramaf he poe kanaka wale no'lakou i minamina ole i ke ola. I ka~manawa e ala ae ana he hoopaapaa mawaena o kekahi poe, mamuli mai o ka piliwaiwai, aole e hoohakaliaia ana ka hoohana ana i ka pu panapana, a me he mea la, ua lilo ka make ana o kekahi mea, i hana ano ole loa. 0 ke kanaka e hoea aku ana no kela wahi eli gfila, 1 hoolako ole iaia iho me kekahi pu, a pahi paha, e nanaia mai ana oia ma ke ano, he kanaka haahaa loa, aole he makemakeia oia kanaka ma kela wahi. Ma ka manawa i konio aku ai o Keoni Kalakona iloko o ka hale inurama, ua noho hamau loa na mea apau e nonoho ana maluna o na pakaukau piliwaiwai, no ko lakou ike ana mai he kanaka malihini keia, i nele me aia iloko o kela ame keia kanaka, na manao niaikai ole no ka hoea ana aku o kekahi kanaka o keia ano iloko o ko lakou puulu. iīoko o kela noho hamau o na kanaka hana karaima, i nana mai ai lakou ia Keoni Kalakona, me na manao kahaha, aka nana aku la no oia ia lakoif me he mea la, aole ka maka u ame ka hopohopo iloko ona no kela poe. No kekahi mau minuke mahope iho o ke komo ana aku o Keoni Kalakona iloko o kela hale inurama, aole he hookahi huaolelo i kamailioia mawaena o kela poe kanaka, ame ka malihini; alaila lalau ae la kekahi lima o Keoni Kalakona, i ke kihei hoopumehana i hoopaaia ma kona a-i, a ike aku la ua poe kanaka nei, e komo ana ka malihini he palaka huluhulu ulaula, a aia hoi ma kona leia-i e anapa ana kekahi pine omou (laimana. "Ke ole au e kuhihewa, he kiu keia kanaka i hoounaia mai nei e ke aupuni," i hooho ae ai kekalii o na kanaka e hoopuni ana i kekahi pakaukau, a oia no hoi ke kanaka hookahi, i kauia ka weli e kona mau hoa, me ka noke ana ae o na mea apau i ka akaaka ma ke ano hoopahenehene, no ke kanaka malihmi. Na.kela leo akaaka o kona mau hoa, i kono mai i ka mea mua nana na olelo, ua hoea mai i kona manawa e hoala ae ai i kekahi hana e komo ai oia iloko o kekahi hakaka me ke kanaka malihini, elike me ka rula paa o kela wahi, nolaila haalele aku la oia i kona noho ma ka aoao o ke pakaukau piliwaiwai, a hele mai la no kahi a Keoni Kalakona e ku aku ana me ka hopohopo ole. "Alo," wahi a ke alakai o na kanaka hakihaki kanawai. "Ea malihini wale hoi oe o ka hoea ana mai nei!" Ma kahi o ka pane ana mai i kela kanaka, nana pono loa mai la o Keoni Kalakona iaia, me ka nana pakahi ana aku maluna o kela ame keia kanaka e nonoho mai ana, me he mea la e huli ana oia no kekahi mea ana i ake ioa ai e ike. Ua hoopiiia aku ka inaina ame ka huhu iloko o ke alakai o na kanaka hana karaima no ka pane ole ia~ana aku o kana ninau, a no kona ike ana aku, aia maluna o na helehelena o kona mau hoaloha, na hoailona e hoohenehene mai ana iaia. no kona hoohokaia, ia wa i paa iho ai kekahi lima i ke kumu o kana pu panapana, me ka nee loa ana aku a kokoke ia Keoni Kalakona, alaila hoopa aku la kekahi lima ma ka poohiwi o ka malihini, ia wa nae i pale ae ai o Keoni Kalakona i kela lima me ka anehe ana mai e hele imua, ua ake'ake'a ia ae la nae kona wahi e hele mai ai, no ka mea ua pii ka ena o ke alakai 0 kela puulu iaia, me ka huki ana ae i kana pu panapana iwaho, kela pu panapana, nana i hoouna aku i kekahi poe kanaka he nui i ka make, no ke ki ana mai i keia kanaka malihini, a ka hookano nui wale. Mamua nae o ka hiki ana i ua kanaka nei ke ki mai i kana pu panapana, ua paa e aku la ka lima e paa ana i kela pu, i ka hopuia, me ka owiliia ana ae me he wahi pepa la, a me kekahi lima, i lalau iho ai oia i ka pu panapana a kiola aku la mahope o ke kanaka e ku ana ma kahi kuai waiona. "E hoi hou oe ma kou noho, a e hoomau aku i kou paani lealea ana me kou mau hoa, a e komo iho na manao hoomaikai iloko ou, no ko'u hookau ole ana aku i kekahi hopena maikai ole maluna ou," i pane aku ai o Keoni Kalakona me ka leo kuoo, ka mea hoi nana i hookau aku i ka weli i na mea apau maloko o kela keena, no keia kanaka malihini, ka mea a lakou i koho koke iho ai, ua hoopukaia aku kela mau olelo me ka oiaio loa, a ua pakele i'o hoi ke ola o ke kanaka a lakou 1 kapa aku ai o Toma, mamuli o ka lokomaikai o ka malihini. 1 kela kailiia ana aku o ka pu panapana mai iaia aku, ua hooi loa ia ae la ka piena o Toma, me ka piha pu i ka inaina nolaila lalau iho la oia i kana pahi, no ka liou ana mai i ke kanaka nana i hoohoka aku iaia, a i hoohaahaa aku hoi i kona kulana, eia nae mamua o ka paa ana ae o ka pahi iloko o kona lima, ua paa aku la oia i ka hopuia e na lima wikani o Keoni Kalakona. a ka'ika'iia ae la iluna, me he wahi keiki uuku la, a kiolaia aku la ma kahi i kiola mua ia aku ai kaiīa pu panapana. Me kona nana ole akn, ina paha o ke poo ka mua i hooku'i aku ai iluna o ka papahele, a i ole o kekahi wahi e ae paha o kona kino, hele pololei aku la o Keoni Kalakona no kekahi pakaukau, kahi a kekahi kanaka e noho ana, me ka nana ana mai hoi o na kanaka apau e noho ana maloKo o kela keena, me na manao kahaha, no ka loaa ana he hoomaopopo i keia malihini, no kela kanaka o lakou. • Ua loaa koke ka ike i kela kanaka a Keoni Kalakona e hookokoke aku nei, oia ka mea a ka malihini i makemake ai, oiai no nae aole oia i kamaaina mua ia Keoni Kalakona. 0 keia kanaka a Keoni Kalakona e hookokoke aku nei imua ona, oia kekahi o na kanaka piliwaiwai, a ua nui kana poe i pepehi ai a make, ma na hana piliwaiwai i lilo ai kana mau dala ia lakou. laia i ike mai ai i ka haka pono loa aku o ka nana ana a ka malihini iaia, ku ino ae la ua kanaka nei iluna, me ka unuhi ana ae i kana pu panapana a paa iloko o kona lima, eia nae nana maikai wale aku la no o Keoni Kalakona iaia, me ka minoaka ma kona mau papalina, a pane āl<u la: "Auhea oe e Ikaaka Kukena, e waiho malie i kau pu panapana, aohe kumu kupono au e hoohana ai ia mea i keia po." Iloko o kela inaina nui o Kamaki, ke kanaka a Keoni Kalakona i kiola aku ai mahope o kahi kuai waiona, iaia i lohe mai ai i ke kamailio o ka malihini me ke kanaka okoa, hoopau ae la oia i kona manao hoopoino mai i ka malihini, no ka mea ua hooluoluia aku kona noonoo, no ke kaa ana aku na ka mea okoa e hoala mai i kekahi kumu e ala ae ai he hakaka me keia malihini a ka hoaano nui wale. 1 kela manawa hoi a ke kanaka nana ka pu panapana o ka unuhi ana ae, i lohe mai ai i ka hoopukaia ana aku o kona inoa pololei, ka mea a ka nui ae o kona mau hoa i noho pouliuli ai i kona inoa maoli, ua pii ae la ka haikea ma kona helehelena, a no kona pihoihoi loa paha, ua poina oia i ka huki ana mai i ka lawe o kana pu panapana, eia nae ke mau la no kona hoopololei ana aku imua o ka umauma o Keoni Kalakona. "Auhea oukou e na keonimana," i poha hou aku ai ka leo o Keoni Kalakona me he mea la, aole ona wahi maka'u iki no kona kiia mai i ka pu panapana, "o ka inoa pololei loa o keia kanaka oia no o Ikaaka Kukona,%oiai nae he inoa okoa ka oukou i kamaaina ai iaia. "He elua ae nei pule i hala, oia nei me kekahi mau kanaka okoa ae elua, ka po ena lakou i im ii ke alahele e poino ai kekahi kaaahi, a i ka holopono ana o kela hana a laleou, ua pepehi aku la i na ohu& o kela kaaahi/me ka nui o- ka poe i heehaia. Ina e hoole mai ana oia i ka oiaio o keia mea a'u e hoakaka nei imua o oukou i ke karaima i hanaia eia, ua hiki laa ia'u ke hooiaio aku. "E hoihoi hou i kau pu panapana iloko o kona wa-hi e Ku-

kona, no ka nlea aole he waiwai iki o kena pu maloko nei o keia hale!" j Ua hooi loaa ia ae ka haikea o ka helehelena o Ikaaka Kukona, no keia mau olelo a ka malihini, a ma kahi o kona hooko mai, elike me i i kauohaia aku ai, e Keoni Kalakona, hoomaka mai la oia e ki i kana pu me ke ku malie aku no o Keoni Kalakona imua ona, aohe wahi mea a oni ae, aka aia mau kela minoaka maluna o kona helehelena kahi i halii ai. I kela kani ana o ka pu panapana, ua halahu aku la. ka poka, me ke ku ole aku o ka umauma o Keoni Kalakona, oiai nae he kokoke kona wahi e ku aku ana, o kela no hoi ka manawa mua loa i halahu ai ka Ikaaka Kukona ki ana i kana pu; iaia i ike aku ai, aole i hina ke kanaka malihini ilalo, kiola iho la oia i kana pu panapana iluna o ka papahele, a hoomaka aku la e holo, no ka mea hele mai la a kau ka weli iaia, no kona i •pepehiia mai e na kanaka o kela wahi, oiai ua maopopo ae la kona mau ano ino ia lakou. Iwaena o na mea a na kanaka e noho ana ma kela wahi, i hoowahawaha loa ai, o ka maka'u me ka hohewale, kekahi o ka lakou mea hoihoi ole loa, nolaila ia lakou i ike mai ai i ke kiola ana iho o Ikaaka Kukona i kana pu panapana, a hoomaka aku la e holo, o ka manawa hookahi ia, i unuhi like ae ( ai he eono poe kanaka i ka lakou mau pu panapana, a lele makawalu mai la na poka maluna ona, a mamua o kona hoea ana aku no ka puka, aia hoi, ua hina aku la oia ilalo, me na poka eono iloko o kona kino. MOKUNA VI. Mamuli o kela uluao'a o ke ala ana ae, ma o ka hoohanaia ana o na pu panapana, nana i kaili ae i ke ola mai ia Ikaaka Kukona mai, ua palaka loa kela poe kanaka i ko lakou manao maikai ole no ka malihini, aole no hoi i lilo ka make ana aku | la o kela kanaka, i mea e kamailioia ai e lakou, ua like pu kona make ana, me he mea la, he elelu ka i pepehiia aku i ka manao o na kanaka o kela wahi. Aia no o Keoni Kalakona ke ku la iwaenakonu o ka rumi, aole ke pihoihoi ame ka hopohopo iloko ona, a aia mau no hoi ka minoaka ma kona mau papalina, me ke kau pono mai 0 ka nana ana a na mea apau maluna ona, a ia lakou e nana mai ana, me na manao kahaha no ke ano o keia kānaka malihini, 1 hookomoia aku ai ka maka'u ame ka weli iloke o lakou, malia paha aole keia he kanaka kino maoli elike me ko lakou, aka he kino kona o na eepa o ka po. No kekahi mau minuke ka nohoalii ana o ka meha ame ke anoano maloko o kela keena, mahope mai o ka make ana aku o Ikaaka Kukona, ia wa i haalele aku ai o Kamaki i kona wahi ( e ku ana mahope o kahi kuai waiona, hele pololei mai la oia iinua o ka malihini, a haawi mai la i kona lima no ke aloha ana, me ka pane ana mai: "Auhea oe e ka malihini, he kanaka au i kamaaina i ka poe e noho nei ma keia wahi, no ka hoopepe ole malalo o kekahi mea; aka no ka manawa mua loa, ke ae aku nei au, e kapa mai lakou ia'u i ka maka'u wale, no ka mea ua maopopo ia'u, 0 oe hookahi wale no ke kanaka i hiki ke ku aku imua o ka poka me ka make ole. O ka'u e nonoi aku nei i kou oluolu, e ae mai oe e lilo kaua i mau hoalolia maikai ma keia mua aku!" Lalau aku la o Keoni Kalakona i ka lima o Kamaki, me ka manao maikai, alaila kauoha aku la i na mea apau, e hele mai no kahi inu waiona, no ke kamau kiaha ana, he hoailona e hoike aku ana, no kona ae e lilo i hoaloha no lakou. I ka akoakoa ana mai o na mea apau ma kahi o ka hakipa, kauoha aku la o Keoni Kalakona, e haawiia mai i kiaha wisake no kela ame keia pakahi o lakou, a inu nui ae la, me ko lakou hoi hou ana aku ma ko lakou mau wahi i noho mua ai, a hoomaka aku la i ko lakou paani ana me ka pepa hahau. Ma kahi nae o ka noke o ua poe kanaka nei i ka walaau, elike me ko lakou ano mau, ke noho mumule wale la no lakou, he uuku loa na olelo e kamailioia ae ana. "He nani ia, ua ae mai nei oe e lilo kaua i mau hoaloha, ke noi aku nei au i kou oluolu, e hoike mai oe i kou inoa, i hiki ai ia makou ke kahea aku ia oe ma kou inqa; a e hoike pu mai hoi, ina paha e noho pu iho ana kakou ma keia wahi, ina no ko kakou noho maanei, alaila e hookipa mai ana au ia oe maloko o ko'u hale, ma ke ano malihini hanohano na'u," wahi a Kamaki i kamailio ae ai i ka malihini me ka manao maikai. No kekahi manawa pokole loa, ua hulili ae la na maka o Keoni Kalakona, no kela ninauia ana mai paha o kona inoa, eia nae ua auhee koke aku la no kela ano mai iaia aku, a o ia kana o ka pane ana mai; "Aole loa au e poina ana i kau mau olelo hookipa ia'u, o ka pahola ana mai nei, aole no hoi au e hoopoina ana i kau mau hana maikai o ke ano hoaloha oiaio. He home ko'u, aole no i mamao loa mai keia wahi aku, o ke kumu wale no o ko'u hoea ana mai nei i keia po, no ko oukou wahi nei, no ka hoike ana ae i ka inoa o ke kanaka e waiho mai la kona kino kupapa'u, ame kana mau hana karaima. Ua pau ae la no ka'u hana, nolaila e haalele ana au ia oukou!" Lalau iho la o Keoni Kalakona iloko o kona pakeke a paa ae la iloko o kona lima he hookahi dala ma ke gula, me ke kiola ana aku i ka mea kuai waiona, alaila pane hope mai la 1 ka poe e nonoho aku ana: "Ke manao nei au, ua lawa kela a'u i haawi aku la no oukou e inu ai i ka waiona i keia po, aka ina aole i lawa, alaila aia au a hoea hou mai, e loaa no ia oukou ka waiona me ke kaa na'u e uku," me kela mau olelo o ke kaha aku la no ia o Keoni Kalakona no kahi o ka puka, a oili aku la iwaho o ka pouli o ka po, me ka aa ole o kekahi o kela poe kanaka, e hookolo mai mahope ona, a e kahea hou mai paha iaia. Ma kela manawa o ka haalele ana aku o Keoni Kalakona i na kanaka piliwaiwai maloko o ka haleinurama, hoopau ae la ua poe kanaka nei i ko lakou piliwaiwai ana, he hookahi a lakou hana, o ke kamailio e pili ana no keia kanaka malihini, 0 ka hoea ana aku imua o lakou ma ke ano kupaianaha, pela kona nalowale ana aku ma kela ano kupaianaha no, me ka hoike ole mai i kona inoa ame kona wahi i noho ai. I ka hala ana o kekahi mau minuke o ko lakou kamailio ana no ke kanaka malihini, nana i hoopohihihi aku i ko lakou noonoo, no kona mau ano kupaianaha, ku ae la o Kamaki iluna, a hoomaka mai la e kamailio: "Auhea oukou e o'u mau hoa, aole au he kakaolelo, elike no me ka oukou i kamaaina ai i ko'u ano, aka nae ina he mea kekahi iwaena o oukou i manao ua hiki iaia ke hoonahoa aku imua o kela malihini, alaila ke makemake nei au e ku ae oia imua, no ka paio ana mai me a'u, ma ka waha o ka pu panapana," me ka paa ana iho o kona lima akau, ma ke kuau o kana pu. No ka pane ole mai na£ o kekahi mea, i kela mau ho&kaka, nolaila hoomau hou aku la no ua o Kamaki, i ka i ana aku: "Ke olelo aku nei au imua o oukou apau» ua hiki' loa ia'u ke ike i ka Hke ole mawaena oke kanaka ame ke Hiaholo. No kela malihini a kakou i ika iho nei, aele oia he kanaka maoli, aka he diabo!o oia, O ke!a poka pu panapana i kiia aku iaia e ke kanaka nona ke kino e waiho mai la, ua īke au 1 ke komo ana iloko o kona kino, a puka mahope o ke kua, aia u apoka nei ke kau mai la ma ka paia; pehea, e kanalua iho ana anei ©ukou, 1 ka manaoio ana mai i keU mau elelo a'u e kamaiiio aku nei, aole he kanaka maoli elike me ko kakou ano? (Aoio l eau.),