Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 5, 31 January 1924 — HULI AKUA THEOLOGY. [ARTICLE]

HULI AKUA THEOLOGY.

Ke Ols Klno ams ke Ola Uhane, ko Lau2 Liio ana i Hoekahi Iloko o ke Kanaka ke Kanaka Heaia Oia?

(i\-ks-uia no ke Kuokoa) (Hoomauia). «'» V.a Eiiiaoio manaolana ame ko oha i hoike:a ae nei mamua, o r.<> na oi ikaika akua (divi;:c \ . ...... 5 j oaa ana • j. e nQ . 'r.ri ].i.uwai ame ka lunamanao ke hooikaika mau nae ke r.?r.ska malnma pono, a e hana ma- - o ke kokua ana o ko ke Akua \grace) i 3oaa mai iaia % o ke noi ana o kana puio; :r.n s<"'> pe-la, aohe e loaa iaia • a :r.2u ei ikaika akua, a o ka ana no ia o kona uhane i na t ■ zo nui ana i aie ai i ke Akua. ') ka nianaoio, o ia no ka puka. • r.c ke- alaheie mua e hiki ai i ke ' '* uakn ke hooluolu aku i ke Akua 7T>r ka Pau:o lunaolelo i hoike 4 *l ole ka ni3 aoio, aole :V - "< kekaai ke nooluolu aku i Akwn."" eie. ' maeaolana, o ia no ko ke kakali ana i na pouo uhane " - paha. e loaa mai ana iaia -. k ? Akua mai. O ka wa e pau •: r :a oi ikaika nui a elua, j i:<l I:o ke kanaka wa e make . . z aku kona uhane maemae 0 ka nohoaiii 0 ke Akua, : r.ri waiwai lani, <4 pau ole r. i -2:c ka popo," a e ona mfi!i waiwai me ka hauoli oki .' k.< wa mau loa. me ka makopohnpo olr; 0 lilo aku :.. .uviu. e'.ike me na waiwai - e z.\:z. a keik: a kanaka e hilinai | rri :;i:i keia ola houua ana. kn uhane maemae o ke ' -.uī:*:; iloko t» lerusalema : •' k: j . ī'au an: iho 1a :a 0 kona - ::ru? ka manaolana, a koe V- 0: īkaika 0 ke aloha ka - . u oi*. oiike me ko ke Akua, ** >•!•:.'. Nssa ia pono piiipaa pook K • .- i: n r.o ka mea, "o ka mea ' : : ? a:.a iloko o ke aloha, ke : h r: e2 oii iloko o ke Akua." 2?o ka Pule Ana. 11 m ;3 k:; mahole ano nui loa, ; > a: nn hoakaka ko'iko'i A * i kakau moolelo huli ' r r.:-. kcucturia lehulehu. ma■7* ■-''■■.<■ - ko kakou lloola lesu - " sr.. : n.u ka lani. 'i • \i r' hoi ka mahele i loaa " - "n'iuikanaka apau: mai 1 :.i.z j!3a;:a<t ahiki i ke kana- [• * v -;' - ; • ">c Krs?:iano a i ke I -.-nr:k« a hnole Akua. Penei • : •.:.0 '~";:k:ika ano uui nia ke ro.le rini l;a puuwai mai. £ < ■ • . o h no ka pule : r * V -:.i e "« ::iu mai ai a hoolohe k .-.ak:; ,nana ia ano pule. E • ••;:,? :• n:; paha auanei oe e kuu : Hawnii. Xn keaha ke . :•: 'm in.'ī ai :» hoololio i ka - : a kanaka ? No ka mea, o '■ : rcn mai ai ia fmle, mai i .? : .i mai no ia, ina no ua » i'oko o ka liewa, i ka ■ :ik\\ o k'ina hoomaka • n:a ia ;.n«>, elike me ka . i i'oikeia mamua ae nei. ? i -.-.maopopoia ma keia wahi ; -'•.-": ioaa wale kela kulana ';•-.,*;' ī kmaka ra;i kona ika- - k- e-īo e hoopa mai - ~rr.'. ia lokomaikai) o ke Akua ru*jv.-ai. iloeueu mai, ho- .. • :;r : rrri Kona garatia iloko vur.r.a; o kela kanaka howa; . . k'-> '.:•: Akua lokomaikai, ua . . .*.;. : i:i ;i;a:jr.:a o ko ke kana- . - : r.u ina haumia. ina no he - . :..*: .. ;:.:: : ona na holuna o na . - ; < v.i. ka hoike utvo - . !;a nun i'.uno leliulehu o na 1 7 .:.:;a ai: o ia boi ina ei? vi:so].:.no. a ulania nono >: .. ka waihooluu o kana mau : he 'a. i iiana ai. e loaa ana ka iauu lapaau oi kelakeia . . ..od;.īa ai kona ma'i lepera I w.'r |<i *ckr;':;i kumu nui loa o ka pa•4 ■> kela kanaka o ia no ka u-~ ai.-i i.-ia o na haawina oi ika,k.*. ' ]:a ::nau haaiuia, ka hilinai - i.» lullii oiaio i na hewa apau • r. ;.".a i :.-::a ::i i ku wa i hala. :.a:::, :r.a l:a Luko 0 Kinohi, a ):.-i :._kc- o ke K.iuoha Hou, e | ;; £:•;.*■ : ka powa mihi e kau ana *r-i >:•:• *a me ko kakou Hoolapa- - !• - :; i' noonoo pono a e hoo* Ik:. . .. h.oonuauao ia oe iho. l. <) k- n'i:-:na hoohuli i ka* naau /. i : kanaka ae *a a kuulala, a i ole, -:•■• paha iloko o ka nenelu i '; aole i loaa ia mana i I ; ī:araka ma kana misiona lawe i ::o n:: ma "i uhane, ke ole oia e ... - ;.*: ko ::.ia iLo me keia mau mea r —Ka pule; - —Ka hookeai; 3 — "K? 'i,ar.aa.iK-;'; 4—Ka hoomanawa-.>-ko o i'a inea a luhi iloko o Ka:;c. oihana misioiia. i '•'. maopopo ana no i ke kanaka ■•"•1:00 akea a hoopono me ka hili- ,-. -.; m:i i ko ke Akua kokua ana :: r holopono ai kana oihaf . ;-^oh'.: : i kan.-ika. ▼ 'i kekahi «nuu nui iloko o ka | haua mi?iona kaaheie. oia keia: I :'ono ia ke ike pono a hoomao--1 ; ->r-o mawaena o ke £aratia hanai'o 1 ne* ual aee) o ke Akua ame ka ■ T;*na kaokoa (free wiil) o ke ka- || a ka, r I ka "wa e hoopa mai ai ke garatia :r. ke Akua i ka naaa hewa o ke f Kanaka, a iloko o ia wa hookahi, ia ka mana ka«rkoa o ke kanaka -" ku snai la ma ko ke kanaka aoao, i kona mana e ae, a hoole x>aha j komo ana aku o ke garatia oj

ke Akua iloko o koua puuwai, oiai he mau kokua e ae kekahi o ua kanaka la, e ku-e mai ai i ke Akua me Kona lokomaikai. O ka mea i ike pinepino ia, e kaua ana laua iloko o ke kanaka; a mamuli o ia hakoko ana o laua, e ikeia ana no na hoailona o ia mea ma na liana, olelo, a waiho hana paha a ua kanaka la elike me ka ohikau o ka olelo me he pupulo Ja, a i ole, heluhelu i ka Palapala Hemolelo ame na olelo pili Akua e ae ame na mea like oia ano. O ke kumu nui o ke ano e ana o kela kanaka penei no ia: Wahi a ka hoakaka a ka poe Sanet laeoo Tiologia (Theologians) o ka wa kahiko. He ekolu enemi nui o ke kanaka ma ka mahele pili uhane; o ia no na kuko o ka i'o, na kuko, o na maka, ame ka haaheo a hooikeike o ke ola ana o ke kanaka ma keia ao, na mea aole mai ke Akua mai. O ka hookiekie ame ka wahahee o laua no na hewa maoli a maamau o ke diabolo. E nana i ka moolelo o Adamu ame Ewa iloko 0 ka mahinaai o Edena. 0 ka mahele mua o ka hoakaka 1 hoikeia ae nei, e loaa bo ia oe e ka mea heluhelu ke nana aku a huli ma k.i. buke o na buke Palapala Hemolele, ma ka buke o Kinohi, Mokuna 6. pauku 5; S:2l. Mat. 16:19. Kinohi 1:7. Mat. 1:21-8:17. Ka Mana o ka Pule Kui'o. 1 mea e maikai ai a e loaa ai he manaolana ia kakou ka lahui Hawaii i kokoke loa e liiki ia kakou ke hel'i ae i ko kakou heluna lahui ma na manauianalima, ke hookomo nei au .naanei i kekahi moolelo oiaio e pili nnn no kekahi paamare opio, elike me ke poomanao e kau ae la maluna. Hc wa loihi i hala aku noi, aia e" noho h&uoli ana kekahi uau opio iloko o leo laua mau la hikimua o ka noliona kane a wahir.e ana. O Karolo ka inoa o ke kane, a .** Carrie ka in.in o ka <v- '•'iie, He malnma buke waiwai kalepn ka haua a ke kane iloko o kekahi o na halekuai nui oloko o ke kulauakauhalo kahi a laua i noho ai. He mau makahiki pokole mahope inai, ua hoohuiia mai iloko o ko lauu kihapai hooulu kanaka, he elua keiki, he kama kane ame kama wahin<'. lioko o ia wa a laua e noho hauoli au.i, ua ulu ae iioko o ka puuwai o kn wahine opio ke aloha kui'ii me ke noi mau ana i- ke Akua ma kana pule i koia ame keia la, e alakai a malama i kana aliikane mai na hoowalewale ame na mea lioohihia o ko keia ao. Hc haua maainau i ka wahine ka makaala no ka wa hoi mai o kana kane mai kana hana mai ma ka puka-pa nui owaho o ko laua home. Pela aku pela aku ka hoohele ana 0 ka manawa a i kekahi ahiahi, ha'oha'o ka Av:ihiuc i ka hoi koke ole mai o ke kane iloko o kona wa maamau. O i kali ka wahine ma kela puka-pa a poeleelu, okoa iloko o ka hale e hoomahanahana hou ai i na meaai a ke kane. 0 1 kali a hele i kauwahi o ke aumoe; a iaia e hoomakaukau ana no ka hiamoe ana, pa-e ana ka \eo kokohi o ke kane mawaho mai o ke pani puka. Ua holo koke aku la oia a wehe i ka puka. Ike aku la oia i kana aliikane ua: Pepe i ka wai o Niulii, I ka hana hoopii uwil.i a ke kiaha. Hoopa ;:ku hoopa ae, hoopa mai, Hanlulu ke kahua maika. Pahola ae la na lima o ka wahine a puliki aku la i ke kane me keia mau olelo: "My dear Charles! How this staggcring condition happened to you? Ua loaa: anei oe i ka ma'i fiva?" <( Oh no! I'm not to be blamed, but" —wahi a ke kane. "Well dear, I'm hungry. Be quick and prepare a meal for me," wahi hou a ke kano. Kaialupe aku la oia i ke kane aloko o ko laua wahi rumi aina "uuku, a hoonoho iho la i ke kane iluna o k$ papahele kahi palahalaha, i ole ai e hina. Awiwi koke aku la oia e hoomakaukau i ka ai a ke kane ana i hana mua ai i ka wa ao okoa. I hoi mai ka hana me ka manao e alakai liou aku iaia i kahi o ka papaaina. ike mai la i kaha aloha ua "palahuli ka waha ai ai" ilalo, a e luai ana. Aoie ho wahi olelo i puai ae mai kona mau lehelehe mai. Ua like me ka holoholona a kakou e ai nei ma na paina luau i kapam-he "u-u" a he "nu-nu" ma kekahi o na mahele o ka olelo Hawaii kumu, a he puaa hoi ka inoa laulaha, e heaia uei. L"a h(jomau aku Ia kela kanaka opio i kela hana hoilikolo no na makahiki he umi mahop© mai. Iloko o kela wa hookahi, ua hoomau aku la no hoi kana aliiwahine i ka pule hoomau ana i ke Akua nona. Pela aku, a pela aku, a elike me ka holo awiwi ana o ka manawa ma ke kahi ole no kekahi mea, elike me ke kai pii ame ke kai emi, me he minute la na mahiua, a he hora h-oi na makahiki, pela aeanei kakou e hiki mai ai i ka hopena o keia wahi moolelo pokole e pili ana i keia mau opio, a penei ka hoopau ana: I ka po hope loa e piha ai ka 10 makahikl o ka inu hoomau ana o ke kanaka opio i ka rama, ua ukoakoa aku la ua poe nei iloko o ko lakou halau maamau, a elike mp

«a hoohelo ana o na hana o na ahainu o ia ano, lioopiha na kiaha, a wala, a wala, a i ka hoola'i ana iho, puka ae la no ka olelo mai kekahi mai o lakou. "Ileaha ana la auanei-ka hana a ka'u wahine ke hoi aku au i keia po me ka ona. I kela po aku nei ia'u i hoi aku ai mahope iho o ko kakou inu ana iloko nei, paa ia kuu lauoho a kau-o huluhuluia au iloko 0 kuu halelio, hoaaliuia i ka huluhulu palē lio. Aolo e hiki ia'u ke moo maikai i ka hohono a paku'i o ka ekaku ame ka pipi o kuu mau lio." Pane mai la hoi kahi lalau, (( He 01 aku ka'u o ke ino, he hailuku i ka pohaku ame kekahi mea e ae e loaa ana i kona lima." Pela pu no me kekahi mau mea 0 ae o lakou, e hoike mal an& no 1 na koe o ka laua mau wahine. Pane aku la ke kanaka opio. "Well, well, i ka oukou poe "wahine wale aku la no ia, o ka'u la, aole. He anela oia, aole huhu, he hauoli ame ka minoaka pu ma kona mau leholehe iloko o keia mau makahiki loihi o ko kakou hoomau ana, i keia hana o ka pa kiaha." Pane mai la kona mau loa: "Ina pela io ka oiaio o kau olelo ke aa nei makou e pili me oe i wahi e ike ai nmkou i ka like io o kau wahine me ka anela." Hooholo koke iho ld, lakou e hele i kahi o ke kanaka opio i ua po nei. He mau kuaua koikoi ka i haluku iho mamua o ko lakou hiki ana aku i kahi o ke kanaka opio. la lakou mawaho o ka lauai o ka hale, pane aku la ko kanaka opio: "E ku oukou mawaho nei ma kahi poeleele, a owau ka mea e komo mua ae e hoonaukiuki i kuu wahine, i wahi no oukou e ike pono ai i ka pololei o ka'u kaena i.i oukou iloko mai nei o ka liale inu rama." Pii aku la oia ahiki mawaho aku o ke pani puka, kahea aku la oia me ka houkeu-ke ana i ka puka. "Carric, Carriel Open the door! Be quick, or I smash it! He minute paha a oi kona kali ana i ka wahine i ka hele mai e wehe i ka puka, ua liaawi koke aku la oia he elua a ekolu peku ikaika, a kulepe ana ka puka. (Aole i pau.) —