Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 7, 14 February 1924 — Page 3

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO NO

KEONI MONOTANA

'A I OLE

MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA

 

            Ua lilo kela moeuhana i mea nana e hoopihoihoi loa mai i ka manao o Keoni Kalakona, me ka hiki ole iaia ke hiamoe hou aku no kekahi manawa loihi, aka mae i ka wa i lulumi hou iho ai kona mau maka i ka hiamoe, aia hoi, loaa hou aku la no iaia kekahi moeuhane, maloko o kela moeuhane, aia ka hoi oia maloko o kekahi hale nani kahi i noho ai, a e hoopuniia ana oia e na wahine u'i ame na kanaka mana nui o ka honua nei, a iaia i nana aku ai maluna o na helehelena o kela poe apau, ike aku la oia, aole loa he hookahi iwaena o lakou, e pakele mai ka inaina mai o ke Akua e kau aku ana maluna o lakou kela inaina i lilo ai ua o Keoni Monotana, i mea nana e hooko.

            Aia na kanaka e hele mai ana imua o kona alo, me na waimaka e hiolo ana ma na papalina me ke noi ana mai e hoopakeleia aku lakou, aka ua hooleia aku ko lakou mau makemake. Ke kukuli okoa la na wahine imua on a, me na lima e pe'a ana mahope o ke kua, a uwalo mai la imua ona me na leo i piha i ke kaumaha ame ka ehaeha, aole no oia i maliu aku ia mau leo uwalo, he hookahi no ana pane, o ka hoole aku i ko lakou mau makemakeu apau.

            Iloko no o kela moeuhane, i kamailio aku ai oia i ka poe no lakou nah helehelena ana o ka ike ana:

            "He meapaahana wale iho no au, he mikini na ke Akua, aole o'u mana maluna o ko'u mau mea apau. Ina he mana ko'u, i ko'u mau mea apau, ua makaukau loa au e hoopakele ae ia oukou, a no na hewa a oukou i hana ai, e huikala aku no au, aole nae pela, eia au malalo o kekahi mea i oi ae a mana imua o na mea apau ma ka honua nei.

            "Na oukou ponoi no i kipapa i ke alahele no ko oukou mau hopena poino. Elike me ka oukou i lulu ai, pela no auanei oukou e ohi mai ai."

            No kela mau olelo ae la maluna i kamailioia aku eia imua o ka poe ana i ike aku ai, i ninau okoa mai ai ua poe nei:

            "Owai oe?" Alaila pane aku la oia i ka i ana:

            "Owau keia o Monotana." Alaila puiwa ae la oia, a iaia i kaakaa ae ai kona mau maka, aia hoi e ku aku ana o Wanada ma kona aoao, iloko o kekahi lima, e paa ana oia he ihoiho kukui, me ka pane ana aku, ua oili mai na kukuna malamalama o ke kakahiaka.

            "Elike me ka oili ana mai o ka la ma ka hikina, pela no e hoomaka aku ai au i ka'u hana ma keia la," wahi a ua o Monotana imua o kana kauwa, me ke ala ana ae a noho iluna.

            He mea oiaio, i ka uhi ana mai o ka malu o ke ahiahi, aole o Monotana ame Wanada maloko o ka luahuna waiwai, aka aia laua ma ke alahele, e hooko ana i ko ke Akua inaina, maluna o ka poe apau Ana i hookaawale ai, e hookau aku i ka hoopa'i maluna o lakou, a no ka manawa mua loa, i waihoia iho ai ka luahuna waiwai, me ka mea ole nana e malama, koe wale no kela mana hookahi, nana i kiai mai kahiko loa mai.

            Ma kela po, ua hoea hou aku la no o Monotana, maloko o ka hale inurama, ana o ke kipa mua ana ma ke ano hoopahaohao, ma ka inoa o Keoni Kalakona. Aole i hoohewahewa kela poe kanaka i kamaaina mua ai, ia lakou i ike mai ai iaia nei, aka ku like ae la lakou apau iluna, me ka pane leo ole, aia ka wiwo ame ka maka'u maluna o ko lakou mau helehelena apau, alaila owaka ae la ka waha o Monotana, a hoomaka aku la e kamailio:

            "Auhea oukou e kuu mau hoaloha, ia'u o ka hoea mua ana mai noloko nei o keia hale inurama, ma ke ano malihini, ua ninau mai oukou i ko'u inoa, aole nae au i hoike aku ia oukou; nolaila i hoea hou mai la au, no ka hooko ana ia makemake o oukou.

            "O Monotana ko'u inoa, a o keia mau kuahiwi e waiho mai nei, me na gula apau malalo iho o ko lakou mau kumu, no'u wale no ia mau waiwai apau, a i wahi e hoopauia ae ai ko oukou pohihihi, e nana mai," ia wa i wehe ae ai oia i ke pani o ka puka o ka hale inurama, komo ana no o Wanada me ekolu poe kanaka hou ae mawaho ona, me ka hapai ana i kekahi eke nui ili holoholona.

            Lawe mai la ua poe kanaka nei, a hookuu iho la i ke eke ili holoholona imua o ke alo o Monotana, me ka wehe ana ae o Wanada i ka waha o ke eke, aia hoi ua ahuwale ae la na puupuu gula, imua o na kanaka e akoakoa ana maloko o ka hale inurama.

            I ka wa i ike mai ai o na kanaka oloko o ka hale inurama, i ka nui o ke gula, ua holo mai la lakou imua, me he mea la, aia ka manao minamina me ka makee iloko o lakou no kela waiwai nui hewahewa, e hiki ole ai ke pale ae i ka hooowalewale, no ka hao ana i kela waiwai, ua kau ae la nae o Monotana i kona lima akau iluna, he pipika hoi ia o ua poe kanaka nei, me ka hoi hou ana aku ihope, ma ko lakou mau wahi i ku mua mai ai.

            "Auhea oukou e kuu mau hoaloha, i lawe mai nei no au i keia gula na oukou, malalo nae o keia kumu, e lilo oukou apau i poe hooko i ka'u mau kauoha, i ka wa e makemakeia ai. Ke kauoha nei au ia Kamaki, oia ka mea nana e kaupaona i ke kaumaha o na puupuu gula maloko nei o keia eke, a mahele like mawaena o oukou apau, a i ka lawe ana o kela ame keia i kona mahele iho o keia waiwai, e hoohiki mai oia imua o'u, e hooko no oia i ko'u mau makemake apau, i ka wa e kauohaia aku ai, me kona ku-e ole mai ma kekahi ano.

            "Ina au e lohe ana ma keia hope aku, aole i kaulike ka maheleia ana o keia waiwai mawaena o oukou, a i ole, ua ala mai paha kekahi hakaka ana mawaena o oukou iho, mamuli mai o keia gula, e hoea hou mai no au, no ke kau ana aku i ka hoopa'i weliweli maluna o oukou. O ke aloha no ko oukou, eia au ke hele nei," alaila oili mai la oia iwaho, me ka ukali ana mai o Wanada ame kona mau hoa mahope on a, oiai hoi na kanaka oloko o ka hale inurama, i noho aku ai me ka hele a piha i ka maka'u, no na olelo a lakou i lohe ai, mai ke kanaka malihini aku, nona ka inoa a lakou o ka lohe ana no ka manawa mua loa o Monotana.

            Ma kela po, oiai o Monotana ame Wanada kana kauwa Ilikini ame kona mau hoa, e hele la me ko lakou alahele loa, ua ulu ae la ka haunaele ame ka hookahekoko, mawaena o na kanaka i haawiia aku ai ke gula ma ke ano makana, maloko o ka hale inurama, a i ka oili ana mai o ka malamalama o kekahi la ae, he eono wale no o lakou i pakele mai na ola, o ka hapanui ua pau aku i ka make nolaila o kela poe wale no eono, ka i komo like aku iloko o ka mahele ana i na puupuu gula, a Monotana, i haawi aku ai na lakou.

            Ma ke kakahiaka ana ae o kekahi la mai, eia o Monotana ma kahi o kanalima mile ka mamao mai ka luahuna waiwai aku, a i ka hoea ana aku o kekahi elele imua ona, a kamailio aku la iaia, no ka hopena i ala ae mawaena o na kanaka ana i makana aku ai i na puupuu gula, pahola wale ae la no ka minoaka ma kona mau papalina, a pane mai la:

            "O ka hopena iho la no ia e loaa i kela poe kanaka, no ka hooko ole i kau mea apau i olelo aku nei imua o lakou."

            Aole i ike hou ia kela kanaka a ke kupaianaha nui wale, ma ke kulanakauhale o na kanaka eli gula, no kekahi mau mahina loihi mahope mai; elike no me ke kupaianaha o kona oili ana aku iwaena o kela poe kanaka, pela no ke kupaianaha o kona nalowale ana mai ia lakou aku.

            He mau mahina lehulehu nae mahope mai, ua hoea aku la kekahi kaaahi kuikawa no ka Halehoolulu Kikowaena maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka, a iwaena o na ohua o ka lele ana mailuna aku o ke kaaahi, o Keoni Monotana kekahi, i ukaliia aku e kana mau kauwa Ilikini, he eha ka nui.

            Maluna o kekahi kaa hoolimalima e hukiia ana e na lio elua, i kau aku ai lakou apau, a holo pololei aku la no ka hokele.

            Ia Keoni Monotana o ka hoea ana aku maloko o ka hokele, kahi a kekahi mau malihini hanohano e noho ana, ua nana mai la lakou maluna o keia kanaka malihini me na manao kahaha, no ka mea he oiwi kino kona o ke kulana kilakila; ua kahikoia hoi oia me kekahi paalole eleele, e hoike mai ana kela ano, aole keia he kanaka o ke kulana haahaa, aka he mea oia i loaa kekahi mana nui, i loaa ole i kekahi kanaka e ae a lakou i ike mua ai.

            I wahi nae no lakou e maopopo ai i kona inoa, hele okoa aku la kekahi poe e nana i ka buke oloko o ka hokele, o ka lakou inoa i heluhelu iho ai, oia no o Monotana, he inoa a lakou i lohe ole ai mamua.

            He manawa pokole mahope iho o ka hoea ana aku o Monotana ame kana mau kauwa no ka hokele, a oiai oia e noho ana maloko o kona rumi, komo ana no o Wanada, a o ia ka Monotana o ka ninau ana mai:

            "Pehea, ua h@opono aku nei anei kau misiona?"

            "Ae, ua hooko aku au elike me kau mau mea apau i makemake ai," wahi a Wanawa.

            Pehea na dala?"

            "Ua hookomo aku au maloko o ka banako, elike me kau kauoha."

            "Pehea na mea e pili ana i ka moku ame na lio?"

            "Ua hookoia kau mau kauoha apau e a'u me ka holopono loa."

            "Ke hauoli nei au, i ka holopono o kau mau mea apau i hana aku nei, aka e hoike mai ia'u, no ka hana mua loa a'u i haawi aku nei nau e hookoia ai ka mare."

            "Ua maopopo mua ia'u, e hookoia ana kela hana, aka nae eia ihea ke kane e mare aku ai, kahi i noho ai?"

            "Eia oia maloko nei o keia hokele, aia kona mau rumi ke pili mai nei me kou mau rumi e kuu haku."

            "Eia anei o Rolana Kinikala maloko nei o keia hokele?" i ninau wale ae ai no o Monotana iaia iho; alaila kamailio ae la me ka leo nui imua o Wanada:

            "Aole he mea i maopopo i kela kanaka no kona hopena, aka pehea ka wahine ana e mare aku ana?"

            "Aia no oia me kona makuakane kahi i noho ai. He hookahi ae nei hora i hala, i ike aku ai au iaia, me na waimaka e haale ana ma kona mau lihilihi, e kukuli ana imua o kona makuakane, a ua ike aku me kuu mau maka ponoi, i ke kula'i ana aku a kona makuakane iaia, me he mea la e kauoha aku ana e ku a hele mai kona alo aku."

            Ua hele ka helehelena o Monotana a haikea pu, iaia e hoolohe aku ana i na hoakaka a Wanada, aka nae iaia i pane mai ai, pahole ae la ka minoaka ma na ppalina, a i mai la:

            "Aole he loihi o ka manawa e noho kaumaha ai oia, e auhee aku no kela mau haawina apau mai iaia aku! E lawe aku oe a haawi i kuu pepa inoa ia Rolana Kinikala, no ka mea ke makemake nei au e hui pu me ia!"

            "Auhea oe e kuu haku, he nui ka poe i makemake e halawai pu me ia, aole nae he hookahi o lakou i hookipaia aku imua on a."

            "Aole o'u nana, no kana mea i hana aku ai imua o kela poe, aole oia e hoole ana i ka hookipa ana aku ia'u, ke loaa aku iaia kuu pepa inoa, no ka mea ua ae mai ke Akua, e hoea au imua o kona alo."

            No keia mau olelo, aole e hiki ia Wanada ke hoole mai i ka hele ana aku e hooko i ke kauoha a kokna haku, a iaia hoi i hala aku ai, a noho hookahi iho la o Monotana maloko o kona rumi, hooho ae la oia i keia mau olelo:

            "I keia po, e hoomaka aku ai au e hooko i kuu inaina! Ma ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka, e malamalama ana ke ao holookoa, mmuli o ka'u mau mea e hana aku ana mai keia wa aku ahiki i ka la apopo; a iloko auanei o ka la hookahi e kau ai ka weli i ko ke ao nei, i ka inoa o Monotana," alaila ku ae la oia iluna, a hele aku la no kahi o ke aniani kilohi e kau mai ana, a nana aku la i kona helehelena haikea, ame kona poo i hele a keokeo ka lauoho.

            No kekahi manawa loihi kona ku malie ana imua o ke aniani kilohi, alaila hooho hou ae la i keia mau olelo:

            Aole loa e hiki i kekahi mea ke hoomaopopo mai, aia maluna o Monotana ka meahuna pohihihi, i pili i ke kanaka i liia ai iluna o ka amana likanaka. Aia wale no a ike mai lakou i ke ano o ka'u mea e hana aku ai, malia ia wa e komo aku ai kekahi mau hoomaopopo ana, no ka nui o ko ke Akua inaina, i ka hewa o na kanaka o ka honua nei."

            Ma kela wahi o kana mau olelo i kamailio ae ai, hoea hou mai la o Wanada imua on a, a o ia kana i ninau mai ai ke kauwa:

            "Heaha ka pane no kau huakai au i hele mai la e hoike imua o kou haku?"

            "Ua ae mai nei oia e ike ia oe, a ke kakali mai la maloko o kona rumi, o kou hoea aku imua ona."

            "Ua pono, e hele i'o aku au e ike ia Rolana Kinikala," o ke ku ae la no ia o Monotana iluna a oili aku la nowaho o ka holo, me ka hele pololei ana kau a ku iho la ma ka puka o ka rumi o Rolana Kinikala, me ka namunamu liilii ana iho:

            "Aole no'u ponoi iho ka manao e komo iloko o keia rumi, aka no ka mea i lilo i haku maluna o'u," alaila kikeke aku la oia mawaho o ka puka, me kona lohe ana aku i ka leo o ka mea maloko mai, e kauoha mai ana iaia e wehe aku i ke pani o ka puka, no ke komo ana aku iloko.

MOKUNA X.

            O na kumu o ko Mnotana hoowahawaha ana no Rolana Kinikala, ke kanaka ana i wanana mua ae ai, e hoea mai ana i kona hopena, na keia mua aku ia e hoike mai.

            Wehe malie ae la o Monotana i ka puka, alaila komo aku la iloko o ka rumi, me kona pani hou ana mai i ka puka a paa, aia hoi ka hulili ma kona mau maka, a ke nana aku i ua kanaka kupaianaha nei, me he mea la, ua hooi hou ia ae ke a'ia'i o kona helehelena, a ua hooi pu ia ae no hoi ke kuakea o kona mau lauoho, o ia no oe o kekahi pena keokeo loa.

            Aia o Rolana Kinikala ma kahi kokoke i ka puka aniani, kahi i noho ai, a iaia i ike mai ai i ke komo ana aku o ka malhini, ku ae la oia iluna, me ka hele ana mai he hookahi kainawawae, aole nae oia i hele mai e hui a lululima pu me keia malihini, aka ku honua wale aku la no oia, aia nae ka maka'u ame ka weliweli maluna o kona helehelena kahi i halii ai.

            Ke nana pono loa mai la o Rolana Kinikala ia Monotana, me kona hoomaopopo ana mai, aole oia i kamaaina mua i keia kanaka, a aole no hoi i ike iaia ma kekahi wahi, eia nae aia maluna o ka malihini kekahi hiona, nana i hookau aku i ka weli maluna ona, me he mea la, no ke ala ana mai paha o kekahi hoomanao ana no Keoki Kalakona.

            "Iawai au i noho aie aku ai, no keia hanohano nui i loaa ia'u, mamuli o kou kipa ana mai la e ike ia'u? wahi a Rolana Kinikala, me ke kuhikuhi ana ae o kekahi lima ma kahi o ka noho e waiho mai ana.

            "Ma kahi nae o ka pane ana aku no kela ninau a Rolana i kona inoa, kamailio aku la o Monotana ma ke ano hoolalau:

            "Ke ole au e kuhikewa, o Rolana Kinikala anei kou inoa?"

            "Ae, o ko'u inoa ia."

            "E nonoi aku ana au i kau huikala ana mai ia'u, malia ua pili ia'u ka mahaoi ame ka paarula ole, ke ninau aku, ina paha he oiaio na mea a'u i lohe ai, o oe ke kane hoopalau a Mira e mare aku ai, ke kaikamahine a Uilama Ganeki?"

            "Owau i'o ke kane hoopalau a ke kaikamahine a Uilama Ganeki, aka nae ua hookahaha loa mai oe ia'u, ma keia mea au e ninau mai nei."

            "Ua maopopo mua ia'u, e hookahahaia ana kou manao no'u, aka e kala mai nae oe, no ko'u hokai wale aku no, ma ka hana i kulena ole ai au. He hoaloha kahiko au no kou makuakane, iloko o kekahi mau makahiki ae nei i hala, me ko'u kaawale ana mai iaia mai no ka manawa loihi, a ua kuhikewa maoli no oia u amake au, i ko'u ike hou ole ia; nolaila ma kela ano hoaloha o maua, ua lilo i mea nui ia'u, na mea apau e pili ana iaia."

            "He mea keia a'u i lohe mau ole ai, aole no i kamailio iki mai kuu makuakane e pili ana no kekahi hoaloha kahiko on a."

            "O ka manao nui o ko'u hele ana mai la e hui pu me oe i keia ahiahi, no ka hoike ana aku o ia, ua makemake au e haawi makana aku i ka wahine au e mare aku ai, i hoike no ko maua noho aloha ana me kou makuakane; a oiai nae, ua paa kuu manao, e hookahaha aku ia lakou apau, ke hoea mai i ka wa pono, pela wale no au i hele mai la e ike ia oe, a hoike aku no keia makana a'u.

            ""He inoa okoa loa ko'u i kamaaina i kou makuakane, pela ia Uilama Ganeki, ame kekahi poe e ae, ua pau nae ko'u kaheaia ana ma ia inoa, ma ka manawa i ili mai ai kekahi waiwai nui maluna o'u, a ke ole au e kuhihewa, aole no o Uilama Ganeki e hoomaopopo mai ana ia'u, ke ike mai oia,

            "O kou inoa a'u i ike iho nei maluna o ka pepa inoa, o kela kekahi o na inoa malihini loa, aole au i lohe i kela inoa mamua."

            "Ma ke ano he inoa ohana, o kela kekahi o na inoa kahiko loa mai kinohi mai o ka hookumuia ana o ka honua, aka nae he mau makahiki lehulehu mahope mai, ua pau ke kaheaia ana, a maluna wale no o'u, ka waiwai o ko'u mau kupuna, ame ka moolelo o ko lakou mau hanauna he nui. Pehea, e komo pu mai ana anei oe ma ke kokua ana, i na mea a'u i hoakaka mua aku nei?"

            "No na mea anei e pili ana i kau makana?"

            "Ae," alaila kulou aku la o Monotana imua, aia hoi kona mau maka ke haka pono loa la ma ka helehelena o Rolana, ua lilo ke ano o ka nana ana aku a keia kanaka malihini, i kumu e pii ai ke kunahihi o ua o Rolana Kinikala, o ia no oe o ka mea i inu aku i kekahi kiaha gini, a oiai nae aole he mea ano e, ma ke noi a ka malihini e pili ana no kekahi makana ana e haawi ai i kana wahine hoopalau, pane mai la oia:

            "Aole au i ike i kekahi kumu ake'ake'a no kau mea i noi mai nei; koe wale no nae ko'u kahaha no kou manao ana e kamailio mai ia'u no kela makana."

            "Aole i'o paha i ploolei ko'u hoike e ana aku nei ia oe no keia makana, eia nae o ko'u manao no ia. O ka mea pololei loa a'u e kukakuka ai no keia makana oia no o Uilama Ganeki, ka makuakane o Mira; aole nae o'u makemake e loaa aku ka ike iaia,eia no au ke ola nei."

            "Heaha iho la hoi ke kumu o kou makemake ole ana e ike mai oia ia oe?"

            Eia no ke kumu, ua ala ae kekahi hoopaapaa hahana loa mawaena o maua, a iloko o ia hoopaapaa ana, i kaawale ai au mai iaia mai, me ko maua piha like i ka inaina ame ka huhu kekahi no kekahi. He hoopaapaa kela i ala ae, mamuli o ke kuhihewa, me ka maopopo ole, aka i ka hala ana o keia mau makahiki lehulehu, akahi no au a huli hou mai la, no ka hoomoakaka pono ana aku i na mea apau imua ona, iloko o ka wa pono a'u e ike ana. Auhea oe e ka hoaloha, i kahi wa uuku o Mira, he mea nui loa oia ia'u, a elike me ko'u lilo ana he hoaloha no kona makuakane, ua lilo pu no au i hoaloha nona," alaila minoaka iho la o Monotana, me ka mau no nae o kona nana ana aku ma na maka o Rolana, a hoomau hou aku la i kana kamailio ana:

            E ike mai oe e ka hoaloha, aole wale no, no ke kamailio pu ana me oe no ka makana a'u i noonoo ai no kau wahine e mare aku ai, ke kumu o ko'u hoea ana mai la imua o kou alo, aka he mea okoa ae no kekahi."

            "Alaila ua makemake anei oe e hoea kino ae, i ka wa e hookoia ana ka mare mawaena o maua?"

            "O ko'u iini maoli no ia, a oiai he malihini loa au ma keia kulanakauhale, he hana rula ole no'u ka hele ana aku i ko olua anaina mare, me ke kono mua ole ia mai, pela iho la au i manao ai, ma ou la, e loaa ai ia'u ke konoia no ka hoea ana aku ma ko olua anaina mare. Ina he me e ae, ke mare mai ana me oe, aole o Mira, ke kaikamahine a Uilama Ganeki, aole loa au e hoohaahaa ana ia'u iho, elike me keia a'u i hoea mai la."

            "He nani ia, ua hoike mai la oe i kou makemake, ke kono aku nei au ia oe e hoea ae ma ko maua anaina mare, a pela pu hoi me ka anaina ike, e malamaia ana mahope o ka pau ana o ka mare," wahi a Rolana Kinikala me ka hoihoi.

            "Me na mahalo he nui ia oe. O ka'u nonoi wale no imua ou, e oluolu mai hoi oe, e hoopoina i na mea apau a kaua i kamailio iho nei, koe wale no kou kono ana mai nei ia'u e hoea aku no ko olua anaina mare ame ke anaina ike, aia no hoi ahiki mai i ka wa pono, alaila e hoomaopopo hou kaua no ke ano o ka'u makana i ka mea au e lawe mai ana he wahine nau." alaila ku ae la o Monotana iluna, no ka haalele ana iho ia Rolana, aka ua pane koke mai la ua kanaka nei, i ka i ana mai:

            "Ua hiki ia oe ke hilinai mai maluna o'u, no ka hookoia o kau mau mea apau i makemake ai, aka pehea, aole anei e hiki ia'u ke kamailio aku imua o Mira, e pili ana i kau makana?"

            "Aole i keia manawa, e hoomanawanui oe ahiki i ka wa kupono. Aole no nae he loihi o ka manawa e kakali ai, e loaa kau ana ka ike i ko ke ao holookoa e pili ana ia Monotana a o ka wa ia e maopopo ai ko'u mau ano apau, no keia manawa la, ke ake nei au, e noho pouliuli na mea apau no'u.

            "Ia'u i nalowale ai no kekahi manawa loihi ae nei i hala, ua noho aie au i kekahi poe lehulehu, aka i keia hoi hou ana mai la a'u, e uku aku ai au i kela mau aie apau, me ka ukupanee pu no kela ame keia dala a'u i lawe ai, a no kekahi mau kumu kupono a'u i ike ai, au no e apono mai ai in a e maopopo aku ana ia oe, i hoohakalia ai au i ka uku ana aku ia mau aie; aka e loaa aku ana i kela ame keia mea a'u i aeia ai, ka huina i pa-umiia ae, i ka huina i aieia."

(Aole i pau.)

 

HE MOOLELO KAMAHOA

No Ko

Geofere Lanakila Ana

A I OLE

KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA EPAIA

 

            He kanaka opio ui o Geogere o umi-kumamaiwa makahiki i nei manawa me ka ikaika o na lala ame kona noonoo, no ka Geofere ninau aka iho la ka makuakane a i mai la:

            "Ua manaoino loa oe i ka'u ike aku no ko Gelade komo e aku i ke kula nui a haule hoi oe mahope, o ia paha ea?"

            "Aohe o'u manaoino no ka maikai e loaa ana iaia mai ia kula mai, o ka mea oiaio ua haaheo au nona no kona holomua loa ma kana mau haawina, he hauoli nui ko'u no ia komo aku ana no ka mea, he kaikamahine oluolu a akamai oia; no'u iho no ka'u e kaumaha nei no ko'u haule hope a mamao loa mahope on a, a e nana mai ana paha oia ia'u me ka hoowahawaha pu no ko'u naaupo."

            "Aole o'u manao e loaa ana ia manoa iaia, no ka mea, ua ikemaka oia i kou pilikia, a ua nui kona aloha ia oe no ia pilikia i loaa ia oe." i pane mai ai ka anakala, me ka oluolu loa, me ka haka pono mai o kana nana ana maluna o na maka o kana keiki hanai, no ka mea ua hiki iaia ke ike mai me ka maopopo loa i ka nui o ka ehaeha i loaa i ke kanaka opio no ke poho wale ana o kekahi mau makahiki iloko o kona ola ana.

            "O, me ka mahalo nui ia oe, e anakala Demona, no ka hooiaio ana mai ia'u no ke aloha o Gelade ia'u, aka oia pu kekahi e haawiia aku na mahalo ana a nui mamuli o kona mau ano maikai he nui wale."

            Hakui ae la ko Mr. Hunatere umauma ia manawa, i kona manawa i lohe mai ai i na olelo a Geofere no ka Gelade aloha iaia. Ia minuke ike koke iho la no ka anakala aia iloko lilo aku o ka mole o ke kanaka opio he aloha kulipo i hookahuaia no Galeda a i hoomakaia hoi mai ka manawa mua lo amai o ko laua halawai ana, a ua nui a ikaika loa ia aloha iloko o ka opio no ke kaikamahine, e lilo ai ke ola ana o ke kanaka opio i mea hoolalapaia no ka oni aku e lilo i kanaka naauao, a i ole e lilo ai paha i kanaka hoopoinoia ke lilo ole o Gelade i wahine nana.

            Pehea ana la ko Gelade manao in a e ike iho ana ola ua aloha o Geofere iaia? E ae ana anei oia e lilo na Geofere? E ae ana anei oia e hoohuiia kona moolelo o ka wa i hala me ka moolelo o keia kanaka opio, he mau moolelo kamahao a pohihihi ko laua a elua?

            Ua oi aku ko Gelade naauao mamua o ko Geofere i nei manawa, ma ka noonoo a ma na haawina kula, eia ke hooikaika nei no nei kanaka opio e lanakila oia maluna o kona hemahema a naaupo, i mea e oi aku ai oia mamua o Gelade, no ka mea, in a elike me ka holomua i loaa ia Geofere i nei manawa ma kana mau hooikaiki ana a pela ma ia mua aku, e kaulike aku ana n ooia ma ka papa like me Gelade a i ole e oi loa aku ana no paha.

            "He keu aku a ke kupanaha," i noonoo iho ai ka anakala, "e hiki au ana ka hopena o ka moolelo o nei mau opio i ko laua hoohuiia ana ma ka mare--keia mau keiki i haawiia iloko o ka'u malama ana ma ke ano kamahao maoli, me na mea pohihihi loa e hoopuni ana i ko laua hanau ana, ame ko laua mau makua, in a nei no ko laua hoohuiia ae ma ka mare."

            Iloko wale iho no on a keia noonoo e nalu ai me ka hoopuka ole mai i ke keiki, o kana wale no o ka pane ana mai:

            "Ke ike aku nei au ma kou helehelena a ma kau mau olelo aia ka manao ikaika loa iloko ou e loaa ka naauao, a he kuko maikai loa no ia i kuu manao, aka pehea ana la e hiki ai ia oe ke hoopaa loa ia oe iho me ka huli mau ana iloko o k@ kau mehana a komo loa aku iloko o ka haulelau. No'u i@@ aole o'u makemake e hoopoinoia kou ola mamuli o kou ikaika loa i ka huli ana i kau mau haawina, no ka mea, ke i aku nei au i kou makemake loa e lanakila oe maluna o ka mau haawina a pau, i mea nou e komo koke aku ai i kekahi kula kiekie a kula nui paha."

            "Ke manao nei au aohe au hopohopo ana iho no'u, no ka mea, e ike mai no hoi oe ia'u i nei manawa ua like au me kekahi kanaka pilikua; ua ikaika ko'u kino, ua maikai ko'u ola kino a ua ikaika pu me ko'u noonoo; e ae ana anei oe e hoao ia'u?" wahi a ka Geofere ninau.

            "Ke ae aku nei au ia manao ou me ka oiaio loa, me ka hauoli pu o ko'u noonoo. He mea hauoli nui no'u ka haawi ana aku ia oe i na pomaikai a pau i kou manawa e hooikaika ai me ka iini nui no kou holomua ma kau mau haawina. E lilo ana keia i kumu hana na'u e hoike aku ai ia Mr. Riva, ko kumukula, e hoomau mai oia i ke a'o ana ia oe iloko o ka manawa hoomaha, alaila mahope aku kaua e hooholo ai no kau kula e hele hou aku ai i ka manawa kula o ka haulelau."

            "O, me ka mahalo a nui ia oe, e anakala! E Anakala Demona, ua like loa oe me kekahi makuakane ponoi la no'u, a ke manao nei no au in a no o ko'u makuakane ponoi a eia maanei aole no e oi aku ana ko'u aloha iaia mamua ou. Ke lana nei kuu manao e hooiaio aku i kekahi la, ma kekahi ano hana maopopo, i ka nui o ko'u mahalo no kou lokomaikai ia'u," wahi a Geofere me ka noonoo nui iloko on a.

            "O, e kuu keiki, mai hookaumaha nui oe i kou noonoo me he la he aie kou ia'u. Ke loaa nei ia'u ko'u uku elike me ka loihi a kaua e noho pu ai ma o ka hauoli la i loaa ia'u no ka ike aku i ka maikai mai o kou ola kino, a o ka oi aku oia ka ikaika o kou noonoo e loaa ia oe ka naauao, me ka ike pu aku i kou mau noonoo kanaka makua, me kou mau ano maikai a pau e lilo aku ai oe i keonimana ma nei mua aku, a ua lilo pu no hoi i mea hoohauoli mai i ko'u noonoo i ka noho pu mai ou maloko o keia home.

            "Ma ko'u mana'o iho in a paha a he keikikane ponoi ka'u aole no paha elike ana kona hoohauoli mai i kuu noonoo elike me kau e hana mau mai nei i kela ame keia la, a i ko kakou hui pu ana ae ka ohana a pau loa ke manao nei aole he ohana oi aku o ka hauoli o ka noho ana maloko o ke kulanakauhale o Purukeline nei elike me ia ma ke alanui Kalinetona nei. Pehea la kou manao, e Geo?"

MOKUNA VII. --Ko Geofere Komo Ana i ke Kula Nui.

 

            Ua ike ae nei kaua, e ka makamaka heluhelu, i na ano o o nei keiki ma na mokuna i hala he wahi keiki i manaoia he hupo, he aa, he lolo a pela wale aku, aka, i ka manwa i pau ai kona pilikia ahiki hoi iaia ke hoomaopopo ke ike nei kaua ma keia wahi eia oia ma ke alanuipii ke pii nei no ke ak@ @ loaa iaia ka naauao, a e loaa aku ana, no ka mea, o ia ka @@ ame ka iini nui iloko o nei keiki.

            Ua pono no ka hauoli ana o Mr. Hunatere ame Alika kana wahine, no ka mea, ua haawi laua i ko laua mau noonoo maikai ame ko laua mau manawa ma ka noonoo nui ana no ka pono o ka laua mau keiki hanai, ma o ko laua hoonaauao ana i na keiki ame ka malama maikai ana ia laua ma na ano apau he